Idrar Kaçırma Tıptaki Adı

İdrar kaçırma nedir?

İdrar kaçırma; istemsiz olarak gelişen bir durumdur ve tıpta üriner inkontinansı adı ile anılmaktadır. Her yaşta görülebilir fakat ileri yaşlarda daha sık görülebilmektedir. Hem erkek hem de kadınlarda ortaya çıkabilmektedir ama kadınlarda daha sıklıkla ortaya çıkmaktadır. İdrar kaçırma problemine neden olan pek çok faktör bulunmaktadır ve bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Şeker hastalığı
• Obezite
• Genetik faktörler
• Sistit
• Vajinal enfeksiyonlar
• İlerleyen yaş
• Menapoz
• Erkeklerde prostat büyümesi
• Fistül hastalığı
• İdrar yollarında veya böbrekte taş oluşumu
• İdrar torbası sarkması

İdrar kaçırma, erkeklerde ve kadınlarda farklı belirtiler ve farklı nedenler gösterebilmektedir. Kadınlarda idrar kaçırma erkeklerde olduğunda onların da bu konuda etkileneceği gibi sosyal yaşamlarına direkt olarak etki etmektedir. Sorunlarına çözüm yolu bulmak için mutlaka tedavi olmak istemektedirler. Kadınlarda idrar kaçırma, çok kez doğum yapmak, obezite, sağlıksız beslenme, genetik faktörler sonucunda oluşmaktadır. Erkeklerde idrar kaçırma aslında kadınlarda görülenden pek bir farkı olmaması ile beraber onlar için de olumsuz etkilenecekleri bir hastalıktır. Sadece erkeklerde olan prostat bezinin büyümesi ile idrar kaçırma erkeklerde ortaya çıkan bir hastalıktır. İdrar kaçırma sorunu hangi yaşta ortaya çıkarsa çıksın mutlaka tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.

Bu yazımızda idrar kaçırma nedir, idrar kaçırma çeşitleri nelerdir, idrar kaçırma belirtileri nelerdir, idrar kaçırma neden olur ve idrar kaçırma başka hastalıkların habercisi olabilir mi sorularına detaylı cevaplar vereceğiz.

İdrar kaçırma çeşitleri nelerdir?

İdrar kaçırma problemi tek tip olarak görülmez ve çeşitleri bulunmaktadır. İdrar kaçırma üç çeşit olarak ortaya çıkmaktadır bunlar şöyledir:

• Stres inkontinansı : Gülme, hapşırma, öksürme gibi durumlar sonrasında görülen tiptir.
• Sıkışma tipi idrar kaçırma: Bu tip idrar kaçırma da kişi aniden idrara sıkışır ve kontrolsüz şekilde idrar kaçırma durumu gelişmektedir. Mesane kontrolsüz bir şekilde kasılır ve bu durum ortaya çıkmaktadır.
• Mix tip: Yukarıda belirttiğimiz her iki durum da burada aynı anda belirmektedir.

İdrar kaçırma belirtileri nelerdir?

İdrar kaçırma durumu kendini birtakım belirtilerle göstermektedir. İdrar kaçırma belirtileri idrar yapamamak, sık idrara çıkma isteği, sık mesane enfeksiyonları ve idrar yapma sırasında ağrı olarak sıralanabilir.

İdrar kaçırma neden olur?

Çocuklardan tutun yaşlılara kadar birçok bireyde meydana gelebilecek bir hastalık olan idrar kaçırma sorunu pek çok etkene dayanmaktadır. İdrar kaçırma problemine sebebiyet veren durumlar şunlardır:

• İdrar yolu enfeksiyonları
• İleri yaş
• Kadınlarda vajinal enfeksiyonlar
• Şeker hastalığı
• Aşırı kilo
• Kabızlık
• Pelvik kaslarının zayıf olması
• Böbrek taşları
• Prostat büyümesi
• Sakinleştirici ve idrar söktürücü ilaçların alımı
• Genetik faktörler

İdrar kaçırma başka hastalıkların habercisi olabilir mi?

İdrar kaçırma başka hastalıklara da sebebiyet verebilecek olan bir hastalık türüdür. İdrar kaçırma sorunu yaşayan hastalar hem psikolojik hem de fiziksel yönden epey bir etkilenme yaşamaktadır. Kişiler bu durumun nezdinde sosyal yaşamlarını devam ettirmekte güçlük çekmektedir. İdrar kaçırma başka hastalıkların habercisi olabilir ve başka hastalıklara yol açabilmektedir. İdrar kaçırma ile genital bölgede oluşan ıslaklık, o bölgede kızarıklık, enfeksiyon, dökülme gibi kötü durumlara sebep olabilmektedir ayrıca idrar yolu enfeksiyonu da kaçınılmaz bir hal almaktadır.

İdrar kaçırma, yaş ve cinsiyet fark etmeksizin yaygın şekilde görülen sağlık sorunlarından biridir. Yaygın kanı olarak çocuklarda ve yaşlı bireylerde sık görüldüğü düşünülse de her yaştan kadın ve erkekte görülebilir. Tıpta inkontinans olarak geçen bu durumun pek çok farklı nedeni bulunur. Konu hakkında “İnkontinans nedir?” gibi merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.

İnkontinans Nedir?

İdrar kaçırma, kontrol edilemeyen idrar tutamama durumudur. Tıp literatüründe üriner inkontinans olarak adlandırılan bu durum kişide sürekli tekrarlanıyorsa hastalık olarak kabul edilir. Ancak idrar kaçırma durumu bireylerin hayatında tehlike yaratacak bir rahatsızlık değildir ancak bu durum yaşayan bireyleri hem sosyal hem de ruhsal etkileyebilir. Buna ek olarak genital hijyene ve cinsel hayatta sorunlara da neden olabilir. Bu nedenle zaman kaybetmeden tedavi edilmelidir. Mesane, böbreklerden gelen idrarın biriktiği kesenin adıdır. İdrar kesesi ya da idrar torbası olarak da adlandırılır. Mesanenin kaslarının gevşemesi ve kasılması hem bölgedeki sinirler hem de bireyin kendisi tarafından kontrol edilebilir. Mesane idrar oldukça esneme yapar ve böylelikle basınç artışı yaşanmaz. Mesane alt ucunda bulunan kaslar da kesenin ağzının kapalı kalmasını sağlar. Mesanenin sonrasında ise üretra adı verilen bir kanal bulunur. Ancak bu kanalın kontrolü hormonlar tarafından sağlanır.

İdrar Kaçırmanın Çeşitleri

İdrar kaçırma durumu farklı nedenlerle gerçekleşir ve bu nedenle bağlı olarak farklı isimler alır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Stres inkontinansı: Ağır eşya kaldırma, gülme, öksürme, hapşırma ya da ağlama ile idrar kesesinde basınç oluşması ile idrar kaçırma halidir. Bu durum kas ve sinir zayıflığı ile ilgilidir.
• Sıkışma tipi idrar kaçırma: Bu durum kişinin aniden idrara sıkışması ve kontrolsüz bir şekilde idrarını kaçırması halidir.
• Mix tip: Her iki durum da aynı anda görülür.

İdrar Kaçırmanın Nedenleri Nelerdir?

“İdrar kaçırma neden olur?” merak edilen konular arasındadır. Kişinin sıklıkla idrar kaçırmasına neden olan durumlar aşağıdaki gibidir:

• İlerleyen yaş
• Genetik
• Obezite
• Kabızlık
• Vajinal enfeksiyonlarü
• Menopoz
• Sistit
• Şeker hastalığı
• Travmatik doğum/doğumlar
• Erkeklerde prostat büyümesi
• Demans Alzheimer hastalığı
• İdrar torbasında sarkma
• Sinir sisteminde görülen hastalıklar
• Böbrekte ya da idrar yollarında taş
• Vajina ile mesane arasında fistül
• Alerji ilaçları
• Kas gevşetici, sakinleştirici, tansiyon düşürücü ve idrar sökücü ilaçların kullanımı

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

Kişinin idrar tutamama şikâyeti için ilk olarak hastadan detaylı öykü alınarak kişinin idrar kaçırmasına neden olabilen durumlar ve idrar kaçırma sıklığı öğrenilir. Bu aşamadan hastadan ultrason, kan şekeri, idrar kültürü, ürodinami ve idrar tahlili istenebilir.

İdrar Kaçırma Nasıl Tedavi Edilir?

Kişinin yaşadığı idrar kaçırma nedenleri kapsamlı olarak araştırılır ve bu doğrultuda bir tedavi süreci planlanır. Hasta ideal kilosunun üzerindeyse hastaya uygun diyet ve egzersiz programı verilir. Durumun yaşanmasının altında kabızlık varsa kişiye buna uygun ilaç verilebilir. Bunun yanında kontrolsüz şeker hastalığı durumu yaşanıyorsa hastanın ilaçları düzenlenir. Buna ek tedavi uygulamaları da aşağıdaki gibidir:

• Kişinin aşırı sıvı alımı önlenir.
• Alkol ve sigara alan kişilerde kullanımın azaltılması istenir.
• İdrar yollarında enfeksiyon olması durumunda antibiyotik verilir.
• Kişinin pelvik ve mesane kaslarının güçlenmesini sağlayan egzersizler yapması istenir.

Kişinin idrarını tutmasına engel olan durumlarda kullanılan ilaçlı tedaviler de bulunur. Bu ilaçlar üroloji hekimi tarafından verilir. Bunun yanında idrar kaçırma durumu mesane sarkması ya da prostat büyümesi ile görülen bir durumsa cerrahi tedavi düşünülür.

Çocuklarda İdrar Kaçırma

Çocuklarda alt ıslatma durumu gece ve gündüz olacak şekilde görülür. Çocukların yaygın olarak yaşadığı gece alt ıslatma durumu 5 yaş ve üzeri çocukların %15’inde görülen bir durumdur. Gündüz işeme durumu ise okul çağında olan her 5 çocuktan 1’inde yaşanır. Hem gece hem de gündüz yaşanan alt ıslatma durumu, aylık bir tedavi ile iyileştirilebilir. Durumun tanısında kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir:

• Üroflow testi
• Böbrek ve idrar yolları ultrasonu
• Voiding sistoüretrografi
• Sintigrafi
• Ürodinami

Çocuklarda idrar kaçırmanın tedavi yöntemleri de aşağıdaki gibidir:

• Üroterapi
• Güneş-bulut takvimi
• İlaç tedavisi
• Alarm tedavisi
• Cerrahi tedavi
• Akupunktur
• Üroterapi
• Pelvik taban eğitimi
• Biofeedback
• İlaç tedavisi
• Girişimsel ve cerrahi tedaviler
• Mesane büyütme ameliyatı
• Mesane boynunu uzatma ameliyatı
• Çocuklarda robotik cerrahi

Kadınlarda İdrar Kaçırma

Kadınlarda idrar kaçırma, pek çok farklı nedenden gerçekleşebilir. Travmatik doğumlar, çoklu doğumlar ve menopoz bu nedenlerin başındadır. Ancak idrar kaçırma durumu hiç doğum yapmamış kadınlarda da görülebilir. Bu durumda kalıtım başta olmak üzere ağır kaldırma, hapşırma, gülme ya da öksürme gibi durumlar etkili olabilir.

Tanı Yöntemi

Durumun tedavisi için başvuran hastalardan detaylı bir hastalık öyküsü alınır. Bu hususta kişinin sigara kullanımı, doğum yapma sayısı, kronik hastalığı, kilosu ve mesleği sorgulanır. Kişinin cinsel hayatı da bu aşamada detaylı olarak incelenir. Çünkü düzenli bir cinsel yaşam kadınlarda pelvik kasların gelişmesinde etkilidir.

Tedavi Yöntemi

İdrar kaçırma genellikle ameliyat gerektirmez. Durumun ameliyat gerektirip gerektirmediğinin anlaşılması için hasta özelinde profil analizi yapılır ve yaşam tarzında yapılacak değişikliklerle durumun ne kadar engellenebileceğine bakılır. Ardından yaşam tarzı değişikliği sonucu idrar kaçırma sorunu devam eden hastalar için tedavi süreci başlar. Kişide sıkışma tipi idrar kaçırma varsa ilaçlı tedavi başlatılabilir. Tedavide uygulanan cerrahi yönteme en çok yanıtı veren hastalar ise stres tipi ve mix tipi idrar kaçırma durumunu yaşayan hastalardır. Bu hastalara cerrahi işlem öncesinde işeme testi uygulanabilir. Ardından da cerrahi tedavi süreci planlanır. Tedavide kullanılan ameliyat dışı uygulamalar ise aşağıdaki gibidir:

• Vajinal toplar
• Elektromanyetik sandalyeler
• Vajinal lazer

Tedavide kullanılan cerrahi uygulamalar da aşağıdaki gibidir:

• Trans Obturator Tape (TOT) ameliyatı 
• Kapalı laparoskopik cerrahi

Kadınlarda İdrar Kaçırma Risk Faktörleri

Kadınlarda görülen “Üriner inkontinans nedir?” sorusu kadar bu durumun risk faktörleri de merak edilen konuların başında gelir.

Yaş: Pelvik tabanı meydana getiren ve kasılma yaparak idrar kaçırma durumunun yaşanmasına engel olan kaslar, ilerleyen yaşla birlikte zayıflar. Kişinin alt karın bölgesinde yaşanan bu durum ile idrar kaçırma ortaya çıkabilir. Yapılan çalışmalara göre sıkışma tipi idrar kaçırma 54 yaşından sonra artış gösterirken stres tipi idrar kaçırma durumu 35 yaşından itibaren yaşanabilir.

Obezite: Kişide yaşanan kilo artışı pelvik tabanı oluşturan kaslara zarar verir. Vücut kitle indeksi 30’un üzerinde olması bu nedenle idrar kaçırma riskini artırır. Bu sebeple idrar kaçırma durumunu yaşayan kişilerin kilo vermesi ile birlikte düzelme görülebilir.

Hamilelik ve doğumlar: Doğum sırasında idrar yapmayı kontrol eden sinirler veya mesanede idrarın kaçmasına engel olan kas yapısı zarar görebilir. Bu durumun bir sonucu olarak da idrar kaçırma durumu yaşanabilir. Kişinin hamilelikte aldığı kilolar, doğumun gerçekleşme şekli ve bebeğin doğum kilosu da önemli risk faktörleri arasındadır.

Kronik Kabızlık (Konstipasyon): Kabızlık ile birlikte oluşum gösteren uzun süreli ıkınmalar, karın içi basıncın artmasına neden olur. Yaşanan bu basınç artışı da mesanenin aktivitesini kontrol eden kasların ve sinirlerin kan dolaşımıyla beslenmesini engeller ve bu durumun sonucunda da idrar kaçırma yaşanır.

Bilgi talep formunu doldurarak Büyük Anadolu Hastaneleri tarafından uygulanan idrar kaçırma tedavisi ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenebilirsiniz.

İdrar kaçırma tiplerinden en yaygını olan sıkışma tipinde aşağıdaki tedavi yöntemleri kullanılarak kesin çözümler bulunması amaçlanır.

Mesane Egzersizleri: Mesane veya idrar torbası olarak ifade edilen organımızın işleyişini düzenleyen kaslar çeşitli egzersizlere tabi tutularak yüksek oranda idrarı tutabilecek bir duruma getirilebilir. Temel amacı idrar torbasındaki kapasitesini arttırmak olan bu egzersizler, kesinlikle hekim kontrolünde gerçekleştirilmelidir.

Kabızlığın Engellenmesi: da yapılan çalışmalar sonrasında sıkışma tipi idrar kaçırmaya neden olan bir unsur olarak saptanmıştır. Bu nedenle hekiminiz eşliğinde uygulayacağınız beslenme programı ile hem kabızlığı önleyecek hem de hastalığa karşı etkin çözümler getirebileceksiniz.

Alkol, Baharat ve Kafein Tüketmeme: Vücut üzerinde ciddi olumsuzluklara neden olabilecek söz konusu maddelerin tüketimini azaltarak hem vücudunuzu daha sağlıklı bir konuma getirebilir hem de idrar kaçırmayı tetikleyen  bu maddeleri ölçülü kullanarak idrar kaçırma sorununuza çözüm bulabilirsiniz.

Mesane sarkması ve buna bağlı idrar kaçırması olan hastaların sayısında son yıllarda büyük bir artış görülmektedir. 
Mesane sarkması ve/ veya üretranın vajinanın içine ve dışarı doğru sarkmasına idrar torbası sarkması denir. Tıptaki adı sistoseldir. Çoğunlukla kadın hastalarda ortaya çıkan bu rahatsızlık, genital organlarda sarkma cinsel organların bu organları karın içersinde sabitleyen bağlarının özelliklerini yitirmesi nedeniyle aşağıya vajinaya (hazneye) doğru yer değiştirmeleridir. Vajina ön duvarının, idrar torbasına verdiği desteği kaybetmesine bağlı olarak gelişmektedir.

Sistosel mesanenin vajina içerisine doğru fıtıklaşmasıdır. Mesane sarkması vajina ön duvarına komşu olan idrar torbasının rahim içerisine doğru bombeleşmesine verilen isimdir. Bu durumda özellikle öksürme, hapşırma, ağır bir nesne kaldırma gibi karın içi basıncını artıran durumlarda kadının vajina içerisinde şişen idrar torbasını eliyle hissetmesine neden olur. Bu durum, öksürme, hapşırma, gülme, merdiven çıkma, ağır yük kaldırma gibi karın içi basıncı arttıran durumlarla idrar kaçırmaya sebep olabilir.

Mesane sarkması, idrar kaçırma sorunu en hafif şekliyle bu gibi durumlarda, yani yalnızca öksürme, aksırma ve ıkınma durumunda ortaya çıkar. İleri derecede sistoseller özellikle de ıkınma sırasında vajinadan dışarıya çıkacak kadar ilerleyebilirler.  Bu durumda hasta idrarını yapmakta zorluk çeker. Eliyle idrar torbasını yukarı kaldırarak idrarını yapar. Bu durumdaki hastalarda böbreklerde olumsuz etkilenebilir ve fonksiyonları bozulabilir.

Mesane Sarkması, rektum (kalın bağırsağın son kısmı) sarkması ise vajina arka duvarıyla komşu olan rektumun vajinaya doğru bombeleşmesidir. Bu duruma tıpta rektosel adı verilir. Rektum sarkması çoğu durumda özel bir sorun yaratmamakla birlikte kabızlık sorunu yaşanmasına neden olabilir. İleri sarkmalarda kadın büyük abdestini yapamaz eliyle vajene bastırarak yapabilir.

Vajinal sarkmalarda sorun yaşayan kadınların diğer bir problemi de zor doğumlarda ortaya çıkan yırtıkların vajinada genişleme şikayetine yol açmasıdır. Bu durum kadının cinsel yaşamında sorunlar yaşamasına, cinsel zevk alınamamasına sebep olur.

Mesane Sarkması,  sarkmaları ender olarak tek başlarına görülürler. Sıklıkla rahim sarkması, idrar torbası sarkması ve kalın bağırsağın son kısmının sarkması ve idrar kaçırma şikayeti beraberce görülür. 

Genital organların bir bölümünün sarkması zamanla diğer kısımları da aşağı çeker.

Mesane sarkması kimlerde görülür?

Mesane Sarkması çok ender, gençlerde ve doğum yapmamış kişilerde görülebilse de ortaya çıkmasındaki en önemli neden normal doğumdur. Genital organlarda sarkma özellikle çok sayıda ve zor hamilelik yaşamış kadınlarda görülür. Uzun süren zor doğumlar genital organları yerinde tutan bağların uzaması, bazı bölgelerden yırtılması ve böylece organları yerinde tutma işlevlerinin azalmasıyla sonuçlanır.

Genelde kadınlarda menopoz sonrası dönemde görülmektedir. Çünkü menopozda kadınlık hormonu olan östrojen azalmakta, bu da pelvis tabanındaki kasların zayıflaması anlamına gelmektedir. Sezaryan ile doğum yapmış olan kadınlarda ve hiç doğum yapmamış kadınlarda ise sarkma çok daha nadir görülür. Kısaca, çok sayıda doğum, iri bebek doğurma, müdahaleli doğum, doğumda oluşan vajina yırtılmaları, karın içi basıncını artıran kronik öksürük, aşırı şişmanlık ve ağır işlerde çalışma önemli efaktörlerdir.

Bu durum ırksal yatkınlığa sahip olma, aile yapısındaki bağ dokusunun elastikiyetinin az olması, menopoz, sigara kullanımı, uzun süreli kabızlık durumları, obezite ve pelvik cerrahi ameliyatlar geçirmiş kişilerde de görülebilir. Özellikle şeker hastalığına bağlı sinir harabiyeti sonucunda ortaya çıkabilir. Görülme sıklığı yaşla birlikte artsa da yaşlanmanın getirdiği doğal bir bulgu değildir.

Mesane sarkması belirtileri Nelerdir?

Hafif sarkmalarda, belirti olmayabilir. Orta derecede, karnın aşağı kısımlarında ağırlık hissedilebilir. Sırtın ve karnın alt kısımlarında ağrı ve rahatsızlık şikayetleri olabilir. Uzun süre ayakta kalındığında bu şikayetler artabilir. Cinsel ilişki esnasında ağrı olabilir ve idrar kaçırılabilir. İleri derecede sarkmada, rahim dışardan görülür ve vajinada büyük bir kitle varmış hissi yaratır.

Belirtiler:

• İdrara Sık Çık Çıkma
• Gülme, öksürme ve hapşırma sırasında idrar kaçırma
• Cinsel ilişki sırasında idrar kaçırma
• Sistit gibi,devamlı idrara çıkma isteği
• İdrar yaparken güçlük çekme
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• İdranın tam olarak boşalmama hissi
• Vajinadan bir kitlenin sarkması, görülebilmesi
• Ağır kaldırma, zorlanma veya ıkınma durumlarında vajinanın sarkması

Mesane sarkması tanısı Nasıl Konur?

Genellikle kadınlar rahim sarkmasını fark edebilir, buna göre doktorlarına başvurabilirler. Ancak ender görülen durumlarda mesane sarkması hiçbir sorunu olmayan bir kadında tesadüfen saptanabileceği gibi sıklıkla idrar kaçırma veya vajinada dolgunluk hissi yaşayan bir kadının jinekolojik muayenesi esnasında sarkmanın kolaylıkla görülmesiyle konur.

Fizik muayene, tam idrar tahlili, idrar kültürü ve böbrek fonksiyon testleri de içeren rutin labaratuar tetkikleri yapılır. En kesin tanısı ürojinekolojik muayene ile konur.

Mesane sarkması tedavisi nasıldır ?

Mesane Sarkması yani idrar kesesi sarkmasının tedavisi kadının yaşına, hastalığın ne derece ilerlediğine, genel sağlık durumuna ve daha sonra gebelik isteyip istemediğine göre değişmektedir.

Mesane Sarkması, ileride gebelik gerçekleştirmek istemeyen bir kadında mesane sarkması durumunda uygulanan tedavi şekli genellikle hastanın dokusu kullanılarak idrar torbasının yukarı kaldırılmasıdır.

Mesane sarkması tedavisi (başarı % ’tır). Sarkma çok fazlaysa ya da ameliyat geçirmiş ve nüks etmişse o zaman meş dediğimiz tıbbi bezler mesane altına yerleştirilir. Bu yöntemin başarısı daha yüksektir(% 90)

Birlikte idrar kaçırma varsa bu sorununun tedavi edilmesi için daha farklı ameliyat tekniklerinin kullanılması gerekebilir. Bu operasyonlar dakika sürer ve başarı % 90’ın üzerindedir.

Mesane Sarkması, Sistosel düzeltme operasyonu sonrası vajina genişlemesi şikayeti olan hastalarda şikayetleri azalacak ve cinsel yaşamlarındaki sorunları azalacaktır. Vajina daraltılması operasyonuna tıpta vajinoplasti adı verilir.

İleri rahim sarkması durumunda karın yoluyla rahmin boynuna ve vajen ön-arka duvarına ulaşılarak buralara fikse edilen meşler arkada sakruma asılır ve sarkma düzeltilir. Eskiden bu işlem karın açılarak yapılmaktaydı ve komplikasyonlar fazlaydı. Günümüzde bu işlem robotik cerrahi ile kapalı olarak yapılmakta ve etkili bir tedavi sağlamaktadır. Bu yöntemde uterusta korunmaktadır.