Balık Yağı Ne Zaman Verilir

Omega 3, hücrelerimizi çevreleyen hücre zarının yapısında bulunan fakat vücutta üretilemeyen yağ asitlerinden oluşur. Bu yağlar, vücudumuzda belli oranda bulunmazsa hücre zarı geçirgenliği bozulur ve ihtiyacımız olan vitaminler, mineraller, proteinler ve hatta oksijen, yeterli düzeyde hücre içine giremez. Dolayısıyla kalp, beyin, kas ve iskelet sistemi, göz, cilt ve ruh sağlığımız için omega 3 alımına  çok dikkat etmeliyiz.

1. Balık tüketerek veya bitkisel kaynaklardan omega 3 ihtiyacımı tamamlayabilir miyim?
Somon, sardalya, ton ve uskumru gibi soğuk deniz balıklarında omega oranı yüksektir fakat denizlerdeki ağır metal kirliliğinden dolayı, güvenli omega 3 aldığımıza emin olamayız. Ceviz, keten tohumu ve yeşil yapraklı sebzeleri destek olarak tüketebilirsiniz fakat vücudunuz için gerekli miktarda omega 3'ü bitkisel kaynaklardan tamamlamak mümkün olmamaktadır.

2. Omega 3 takviyesi alırken nelere dikkat edilmelidir?
Omega 3 içerikli ürünlerin, konsantrasyon, saflık, ağır metal ve kimyasal atık içermediği  test edilmiş olması ve IFOS sertifikası ile belgelenmiş olması gerekir. IFOS kalite güvencesi uluslararası bir güvencedir. Bununla balık yağının saf olduğu, içinde hiçbir kimyasal zararlı maddenin bulunmadığı ispatlanmış olur. Ayrıca soğuk press yöntemiyle elde edilmiş omega 3'ün aktif madde yüzdesi daha yüksektir, bu yöntemle üretilen ürünler tercih edilmelidir. Omega 3, EPA ve DHA yağ asitlerinden oluşur.

Doğru bir Omega 3 seçimi yapmak istiyorsanız, kalp ve damar, kas ve iskelet sistemi sağlığınızı korumak, kolesterol ve trigliserid seviyelerini düzenlemek için EPA; beyin sağlığını korumak, hafızayı güçlendirmek, dikkat ve konsantrasyonu artırmak ve göz sağlığı için DHA oranı yüksek ürünler tercih etmelisiniz. Aldığınız omega 3'ün vücudunuza girdikten sonra, maksimum düzeyde emiliminin olması da mühimdir. Trigliserid yapıda üretilmiş formların emilimi ve dolayısıyla  biyoyararlanımı daha yüksektir. Uzmanlar balık yağını tek başına ve aç karnına değil, diğer besinleri tüketirken almayı öneriyor.

3. Omega 3 kilo aldırır mı?
Hayır, tam tersine omega 3 kullanımı insülin direncine olumlu katkı sağlar. Yapılan araştırmalar sonucunda balık yağının beyindeki iştah sinyallerini azalttığı tespit edilmiştir. Bunun sonucunda kişide tokluk hissi yaratarak acıkmayı geciktirdiği bilinir. Halk arasında genellikle kilo almaya yardımcı olduğu bilinen balık yağının aslında diyet listelerinde kullanımı uygundur. Kilo alabilmemiz ancak harcadığımız enerjiden daha fazlasını aldığımızda mümkün olacaktır. Fakat balık yağı kişiye gereğinden fazla kalori desteği sağlamaz. Bu yüzden balık yağının kilo aldırdığına dair inancımız doğru değildir.

4. Omega 3 kullanımına yazın ara verilir mi?
Hayır, balık yağlarının (omega 3) mevsimsel olarak bırakılmaması veya ara verilmemesi, yaz ayları dahil tüm yıl boyunca kullanılması önemlidir.

5. Gebelikte omega 3 kullanılır mı?
Evet, hem annenin hem de bebeğin sağlığı için gebelikte alınan DHA çok önemlidir. Erken doğum riskini azaltır, bebeğin retina ve beyin gelişimine fayda sağlar ve lohusalık sendromundan korur.

6. Günlük alınması gereken omega 3 miktarı nedir?
Sağlıklı bir insan mg alabilir. Kalp hastalıklarında ve trigliserid düşürmek için bu miktar 2 veya 3 katına çıkarılabilir.

7. Omega 3'ün kullanılmaması gereken durumlar var mıdır?
Kan sulandırıcı ilaçlar kullanıyorsanız ve cerrahi işlem öncesindeysdeniz omega 3 kullanımınızı doktorunuz kesebilir veya dozunu düzenleyebilir. Unutmamamız gereken, balık yağı tüketiminde de dikkatli olmak önemlidir. Aşırı tüketim ishal, kaşıntı, baş dönmesi gibi yan etkiler gösterebilir. Balık yağı destek olarak alınacak ise hekim kontrolünde olmalıdır.

Ecz. Saadet Hamamcıoğlu
Bayındır Sağlık Grubu Eczane Hizmetleri Müdürü

Sağlık üzerindeki faydaları saymakla bitmeyen omega 3 yağ asitlerinin en iyi kaynağı olan balık yağı, yağlı balıklardan elde edilen hayvansal kaynaklı bir yağdır.

Balık yağı; yağ oranı yüksek olan ton balığı, ringa balığı, uskumru gibi balıklardan elde edilen ve yüksek oranda omega 3 içeren bir besin takviyesidir. 

Omega 3 yağ asitleri ve ayrıca D vitamini de içeren balık yağı takviyeleri hem çocuklar hem de yetişkinler tarafından kullanılmaktadır. Normal şartlarda sağlıklı beslenme ilkelerine göre omega 3 yağ asitlerinin vücuda yeterli miktarda alınabilmesi için haftada gün balık tüketimi önerilir. Fakat denize uzak olan bölgelerde yaşayanlar veya balık pişirmekten, tüketmekten hoşlanmayanlar balık yağı takviyeleri hekim önerisi ile kullanılabilir.

BALIK YAĞININ FAYDALARI NELERDİR?

Araştırmalar, dünyada ölüm nedenleri arasında baş sıralarda görülen kalp hastalıklarının, sıkça balık tüketenlerde daha az sıklıkta görüldüğünü göstermektedir. Kalp hastalığı için çoklu risk faktörlerinin balık veya balık yağı tüketimi ile azaldığı görülmektedir. Balık yağının kalp sağlığı için faydaları şunlardır: 

-HDL kolesterolü (iyi kolesterol) yükselttiği, trigliseridleri ise yüzde oranlarında düşürdüğü araştırmalarla kanıtlanmıştır.

-Damar tıkanıklıklarının oluşumunu engellemede etkili olabilmektedir.

-Yüksek tansiyonu olan kişilerde, düşük dozlar bile tansiyonu düşürmeye yardımcı olabilmektedir.

-Balık yağı, romatoid artrit gibi inflamatuar rahatsızlıklarda eklem ağrılarını ve sertliğini azaltabilir.

-Karaciğer fonksiyonlarının gelişmesine yardımcı olarak kilo almaya neden olan karaciğer yağlanmasına karşı etkilidir.

-Balık yağı çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi sorunları önlemede yardımcı olabilir.

-Balık ve balık yağının hamilelik döneminde alınmasının çocuklarda görülebilecek astım riskini düşürdüğü kanıtlanmıştır.

BALIK YAĞININ ZARARLARI NELERDİR?

-Balık yağı takviyeleri ağızda kötü bir tat bırakabilmekte ve kokuya neden olabilir

-Mide yanması, bulantı veya diyare gibi sindirim sistemini etkileyen yan etkiler görülebilir.

-Yüksek dozda balık yağı takviyesi kullanımı kanama riskinde artışa neden olabilir

-Özellikle antikoagülan ve antiplatelet ilaçların etkisini değiştirebilir.

BALIK YAĞI NASIL KULLANILIR?

Balık yağı uzun yıllardır çok fazla kişi tarafından kullanılan yaygın bir besin takviyesidir. Birçok formda üretilen balık yağı kapsül, çiğneme tableti, balık yağı hapı gibi farklı şekillerde piyasada bulunabilir. Ayrıca balık yağı çocuklar için daha eğlenceli olması adına çiğnenebilir jeller halinde de üretilir. Bunlardan hangisini tercih etmeniz gerektiği veya kendinizin ya da çocuğunuzun balık yağı takviyesine ihtiyacı olup olmadığınızı hekiminize danışabilirsiniz. Tüm gıda takviyelerinde olduğu gibi balık yağı da bilinçsizce kullanılmaması gereken bir üründür.

Balık yağı kullananlar tarafından merak edilen bir diğer konu ise balık yağı kilo aldırır mı sorusunun yanıtıdır. Balık yağı kapsüllerinin içerisindeki yağ, bir gün içerisindeki kalori alımımız ile karşılaştırıldığında çok küçük bir miktardır. Bu nedenle her ne kadar kalori değeri olsa da kilo aldıracak bir etki yaratması mümkün değildir.

Aksine yapılan çalışmalardan bazıları omega 3 alımının kilo vermek isteyen ve diyet yapan bireylerde kilo vermeyi hızlandırdığını göstermektedir. Bununla birlikte beslenme düzeni ile yeterli miktarda omega 3 alan bireylerde balık yağı takviyesi kullanımında gereksinimin aşılması söz konusu olabilir. Bu durumda gelişebilecek olumsuzluklardan korunabilmek adına balık yağı almadan önce hekiminize danışmalısınız.

BALIK YAĞI HANGİ HASTALIKLARA İYİ GELİR?

Balık yağı hipertrigliseridemi, bazı deri hastalıkları, romatoid artrit ve hipertansiyona iyi gelebilmektedir.

BALIK YAĞINI KİMLER KULLANABİLİR?

Balık yağının çocuk, yetişkin ve yaşlılarda kullanımı güvenlidir. Ağır metal içerme riski nedeni ile gebelerde ve emziren annelerde ürün seçimi önem taşımaktadır. Adet döneminde kramp yaşayan kadınlar, romatoid artrit hastası kişiler, hipertansiyon hastaları ve kan trigliserid düzeyi yüksek olan bireyler balık yağı kullanabilir.

BALIK YAĞI CİLDE İYİ GELİR Mİ?

Balık yağının içerdiği yağ asitlerinin alerji, dermatit ve kutanöz yaralar gibi bazı deri hastalıklarına iyi geldiğine dair çalışmalar mevcuttur. Balık yağının içerdiği çoklu doymamış yağ asitleri yara iyileşmesini sağlayan sitokinlerin sentezi ve aktivitesi üzerine olumlu etkiler gösterebilmektedir.

OMEGA-3 NEDİR?

Balık yağının omega 3 yağ asitleri besin kaynağı olarak bilinmesi omega-3 nedir ve çeşitleri var mıdır gibi soruları akıllara getirebilir. Omega 3 yağ asitleri vücuda alınması gereken çoklu doymamış yapıda bulunan temel yağlar arasındadır. Bunlar vitamin F olarak da adlandırılır. Omega 3 yağ asidi çeşitleri arasında en önemli olanları GLA (gamma linolenic asit), ALA (alfa linolenik asit), DHA (dokosahekssaenoik asit) ve EPA (eikosapentaenoik asit)'dır. Balık yağında bulunan omega 3 yağ asidi çeşitleri dokosahekssaenoik asit (DHA) ve eikosapentaenoik asit (EPA)'tir. ALA (alfa-linolenik asit) ise daha çok fındık veya tohum gibi bitki kaynaklı gıdalarda bulunur. Dokosahekssaenoik asit (DHA) ve eikosapentaenoik asit (EPA) beyin dokusu ve retinanın yapısına katılabilen omega 3 yağ asitleri çeşitleri olarak bilinir. 

Eksikliği durumunda insan bedeni üzerinde ciltte kuruma gibi bazı cilt rahatsızlıkları, astım, artrit, büyümede gerileme, şeker ve kanserin bazı türleri ya da öğrenme eksikliği görülebilir. İnsanların beslenmesine omega 3 eklemesi yani omega 3 yağ asitlerinin besin kaynağı olarak bilinen balık yağının dışarıdan takviye olarak vücuda alınması sonucu kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, bağışıklık, alerji ve sinirsel bozukluklar gibi problemleri önleme etkileri bulunduğuna dair çalışmalar vardır. 

Bazı hastalıklardan korunmak için yani bu hastalıklara karşı bağışıklığı güçlendirmek için günde en az 1 gram omega 3 yağ asidi içmek gereklidir. Omega 3 yağ asitlerinin etkisini maksimum seviyede görebilmek için omega 3 kullanımı sırasında omega 6 yağ asitlerinin kullanımını da sınırlandırmak gerekir. Omega 6 yağ asitleri kaynaklarına örnek olarak mısır, ayçiçek, soya, pamuk yağları verilebilir. 

NTV’yi sosyal medyadan takip edin