Ahlak Ile Ilgili Hadisler Arapça

kaynağı değiştir]

Bugün kullanılan hadis literatürü, İslâm Peygamberi'nin ölümünden sonra dolaşımda olan sözlü rivayetlere dayanmaktadır. Kur'ân'ın aksine hadisler, İslâm Peygamberi'nin hayatı sırasında veya ölümünden hemen sonra yazılmamıştır. Hadisler, İslâm Peygamberi'nin ölümünden sonra Raşidîn Halifeliği döneminin sona ermesinden sonra, yazılı olarak derlendiği 8. ve 9. yüzyıllara kadar, İslâm Peygamberi'nin yaşadığı yerden kilometre (&#;mi) uzakta, büyük koleksiyonlarda derlendi ve bu zamana kadar nesiller boyunca sözlü kaynaklar olarak değerlendirildi. Başlangıçta bu hadislerin sayıları birkaç yüz veya birkaç bin (1. yüzyıl içerisinde adet) adetle sınırlı iken üç yüzyıl içerisinde sayı milyonlara ulaşmıştır.^[34]

Kur'an âyetlerinden^[35] "binlerce kez" daha fazla olan içeriğiyle hadisler, İslâmî inançların "çekirdeği"ni çevreleyen katmanlar şekilde tanımlanmıştır. Tanınmış, yaygın kabul gören hadisler, iç tabakayı oluşturur ve hadis dışa doğru genişledikçe daha az güvenilir ve kabul edilir hâle gelir.^[14]

İslâm Peygamberi'nin (ve bazen arkadaşlarının) davranışlarına ilişkin hadis derleyicileri tarafından toplanan haberler, Kur'an'da bulunmayan zorunlu beş vakit namaz, elbise,^[36] duruş ^[37] gibi ritüel dinî uygulamaların ayrıntılarını ve^[38] sofra âdâbı gibi günlük davranışları içerir.^[38] Hadisler ayrıca Müslümanlar için Kur'an'da kısaca bahsedilen şeyleri açıklayıcı (tefsir) bir kaynaktır.

Günümüzde İslâmî uygulama ve inancın parçası kabul edilen unsurlardan Kur'an'da değil, hadislerde bahsedilir.^[39] Bu nedenle Müslümanlar, Kur'ân'ın sessiz olduğu alanlarda Müslümanlara İslâmî uygulama ve inancın ayrıntılarını veren hadislerin İslâm'ın doğru şekilde uygulanması için zorunlu bir gereklilik olduğunu iddia ederler. Bunun bir örneği, Kur'an'da emredilen, ancak hadislerde açıklanan farz namazlardır.

Mesela namazın rek'at olarak bilinen bölümlerinin detayları ve bunların kaç defa kılınacağı hadislerde bulunur. Ancak hadislerde bu ayrıntılar farklılık göstermekte ve namaz, farklı İslâm mezhepleri tarafından farklı şekillerde kılınmaktadır. Diğer taraftan Kur'ancılara göre Kur'an, bir konuda sessiz kalıyorsa bunun nedeni, Tanrı'nın onu önemli tutmadığıdır; ve bâzı hadislerin Kur'an'la çelişmesi, bâzı hadislerin Kur'ân'ın tamamlayıcısı değil, bozulma kaynağı olduğunun kanıtıdır.^[40]

Peygamberin olmayan hadis[değiştir kaynağı değiştir]

Hadislerin Kur'an tefsirleri üzerinde derin ve tartışmalı bir etkileri vardır. En eski Kur'an tefsiri Tenvîr-el Mikbâs olarak bilinir ve İbn Abbas'a atfedilir.

Hadisler, şeriat ve fıkh olarak tanımlanan İslâmî yargının temelini oluşturur. İslâm'da tek bir fıkıh sisteminin değil de paralel sistemlerin olmasının temelinde hadisler yatar.

Bugün mevcut olan erken dönem İslâm tarihinin çoğu, birincil kaynak materyaldeki eksiklik ve ikincil materyalin iç çelişkileri nedeniyle sorgulanmasına rağmen hadislere de dayanmaktadır.

Şiî düşünce okulunda hadislere dönük iki temel yaklaşım vardır: Usûlî ve Ahbarî görüşü. Usûlî âlimler, hadislerin kabûlündeictihad kullanılarak ilmî olarak incelenmesinin önemini vurgularken Ahbarî âlimler, dört Şiî hadis kitabının tüm hadislerini sahih kabul eder.^[53]

Kudsî hadisler bazılarına göre Allah'ın sözleridir.^[54]

Seyyid Şerif Curcânî'ye göre kudsî hadis Kur'an'dan, birincisinin "İslâm Peygamberi'nin sözleriyle ifade edilmesi" ile, ikincisi ise birinciden" Allah'ın doğrudan sözleri " olmasıyla ayrılır. Kudsî hadîsinsahih olması şartı yoktur, ancak zayıf, hatta uydurma olabilir.^[55]

Bir örneği, İslâm Peygamberi'nin şöyle dediğini söyleyen Ebû Hureyre'nin hadisidir:

Allah, yaratmaya hükmettiği zaman kendi katında bulunan kitabına şöyle yazdırdı (yemin): "Rahmetim gazabıma galip gelsin".^[56]

Hadis kıssaları, bir kısmı Kur'an'da da anlatılan, bâzı hadis külliyatlarında İslâm Peygamberi'nin ağzından anlatılan mağara ağzını kapatan kaya (Ashab-ı kehf), "ala tenli, kel ve âmâ" yüz kişiyi öldürüp tevbe eden şahıs, borç alan kişinin deniz suyu üzerinde gönderdiği odun parçası, uhdûd, İbrahim ve İsmail, "akşamları hazine malını avuçlayıp götüren cin" gibi ayrıntılı hikâyelerdir. Bâzı hadisçiler tarafından bu kıssaların İslâm Peygamberi'ne âidiyeti reddedilmemekle birlikte ders verme amacıyla anlatılan temsilî (mesel, tr. masal) hikâyeler oldukları da dile getirilmiştir.^[57]

Hadisler, İslâm Peygamberi'nin zamanından (Sünnî kaynaklar , Şiî hadis kitapları yıl) birkaç asır sonra yazılan ve İslâm Peygamberi'ne bir rivayet zinciri ile isnâd edilen söz ve fiillerden oluşan sözlü kültür ürünleridir.^[61] Bu rivayetlerde yer alan ve kayda geçiren kişilerin hafıza, dürüstlük ve iyi niyetlerine tamamen güvenme durumunda bile, sözlerin kapsamı ve bağlamıyla ilgili mânâ ile nakil, unutma, atlama, yanlış hatırlama, abartma, önemsizleştirme, yüceltme veya alçaltma gibi gerçeğin kısmen veya tamamen değiştirilmesi sonucunu doğuran problemlere rastlanması muhtemeldir. Hadisçilerin zincirdeki son kişiyi görme olanakları bulunsa bile, bir önceki nesle âit ve çoğunlukla ölmüş kişilerden oluşan rivayet zincirlerinin kullanılarak hadislerin doğrulanması veya yanlışlanması mümkün görülmemektedir. Hadisleri rivayet edenler, yazanlar ve dînî kaynak olarak kullananlar, bâzı eleştirilerin hedefi olmuşlardır.^[62]

Kur'ancılar uydurma hadislerle dolu binlerce hadis kitabı yazıldığından bahisle bu hadisleri tanımlayıcı bâzı önermeler ileri sürmüşlerdir:^[63] Bunlardan bazıları:

• Kur'ansûrelerinin faziletleri,
• Aklı yeren hadisler.
• Haftanın belirli günlerinde nafile namazları öven ve tavsiye eden hadisler.
• Recep, Şaban ve Aşûre günüyle ilgili hadisler.
• Ayşe'ye "Humeyra" (pembecik) diye hitap eden hadisler.
• Kutuplar, gavslar gibi tarikat ve tasavvuf ve mezhep imamlarını konu alan hadisler.
• Mehdî ile ilgili hadisler.
• Gaybe ait, yani geleceğe dair tarih veren hadisler. (Şu tarihte şu olacak, şu gün şu olur gibi.)
• Mürcie, Cehmiyye, Kaderiyye, Eş'ariyye mezheplerinden bahseden hadisler.
• Kıyamet alametlerinin belirli aylarda ortaya çıkacağını haber veren hadisler.
• "Yâ Alî!" diye başlayan ve Ali'ye vasiyet niteliği taşıyan bütün hadisler.
• Bu kapsamda siyasî amaçlarla üretilen erken İslâm tarihinde siyasî merkezler olan Emevî, Abbâsî ve Ali oğulları (Ehl-i Beyt) için söylenen abartılı destek ve övgü sözleri de dikkatle incelenmelidir. Bunun bir örneği de "Konstantiniyye muhakkak fethedilecektir. Onu fetheden emîr ne güzel emir, onu fetheden asker ne güzel askerdir." şeklindeki rivayettir. Hadis, Emevî döneminden başlayarak Araplarca İstanbul'a düzenlenen seferler için motive ediciydi. Ancak İstanbul Türkler tarafından alınınca hadis Arap dünyasında gözden düşürülür. Reşîd Rıza, senesinde yazdığı Menar isimli tefsirde (c. IX, s. ) "hadisin’ mânâsı Arapların orayı Türk eşkıyasından feth edeceği demektir" sözleri ile dinî literatürün sadece uydurulmasına değil, kritik ve yorumuna ilişkin olarak ta siyasî-milliyetçi etkilerin bir örneğini sunar.^[64]

Külliyatlar[değiştir

nest...

45829 45830 45831 45832 45833