Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur Kısaca

Kan uyuşmazlığıgebe anne ile bebeği arasındaki Rh uygunsuzluğuna verilen addır. Rh uygunsuzluğu, gebelikte ya da kan naklinde Rh(-) bir kişinin Rh(+) kan ile teması sonucu oluşan bir alerjik reaksiyondur. Kan uyuşmazlığı Rh ve ABO uyuşmazlığı olarak iki farklı şekilde oluşmaktadır.

Rh uyuşmazlığı[değiştir

Kan uyuşmazlığı nedir? Kan uyuşmazlığı nasıl tedavi edilir?

Haberin Devamı

Anne dolaşımına geçen bebeğe ait bu Rh (+) özelliğe sahip alyuvarlara karşı annede bir reaksiyon gelişir ve normalde annede olmayan bu alyuvarlara karşı antikorlar üretilir.

Bu antikorlar doğumdan sonra oluşacağından veya gebelik sırasında meydan gelse dahi, bebekten anne dolaşıma olan kan geçişi sonucu annede oluşan antikorların yapısından dolayı bebeğe geçememeleri nedeniyle, kan uyuşmazlığı olan çiftlerde ilk bebek Rh (+) kan grubuna sahip olsa dahi bu ilk gebelikteki bebekler etkilenmez.

Ancak alyuvarlara karşı annede üretilen ve zamanla yapısı değişen bu antikorlar, bundan sonraki gebeliklerde anneden bebeğe geçebilir ve eğer bebek yine Rh (+) kan grubuna sahipse, o zaman bebeğin alyuvarlarının parçalanarak yok olmasına neden olurlar.

İkinci veya daha sonraki gebeliklerde anne karnındaki Rh (+) kan grubuna sahip bebekteki alyuvarlar parçalandıkları için bebekte ciddi anemi yani kansızlık meydana gelir ve hücrelerin gelişimi için yeterli oksijen taşınamaz.

Bunun tolere edebilmek için anne karnındaki bebeğin kan hücreleri üretim sisteminde ve dolaşım sisteminde önemli değişiklikler meydana gelir. Son olarak bebekte kalp yetmezliği gelişerek bebeğin karnında, göğüs boşluğunda, cilt altında sıvı birikimi yani ödem oluşumu, bebeğin amnion sıvısında artış ve plasentada yani bebeğin eşinde şişme ile karakterize hidrops fetalis adı verilen klinik tablo ortaya çıkar. Eğer gerekli ve yeterli tedavi yapılmaz ise bu tablo bebeğin anne karnında veya doğumdan sonra ölümü ile sonuçlanır.

Haberin Devamı

KAN UYUŞMAZLIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

RH/rh uygunsuzluğu olan bir gebenin kanında, daha önceden yukarıda bahsettiğimiz ve bebeğin alyuvarlarını parçalayıp yok edecek antikorların mevcut olup olmadığı araştırılır. Bu araştırma, anne kanından bir test ile yapılır.

Eğer test negatif yani annede bebeğin alyuvarlarına karşı gelişmiş herhangi bri antikor yoksa, gebelik sırasında oluşabilecek bir kanama nedeniyle gebede antikor oluşumunu önlemek amacıyla 28 gebelik haftasında kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır.

Doğumdan sonra ise bebeğin kan grubu belirlenir ve eğer bebeğin kan grubu Rh(+) ise doğumu takiben ilk 72 saatte kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmalıdır. Böylece annede antikor üretimi engellenmiş ve bundan sonraki gebeliklerde bebeğin etkilenmesi önlenmiş olur.

Kan gruplarının kendi içinde belirli özellikleri bulunmaktadır. Bazılarının görülme olasılığı oldukça yüksektir. Bazıları ise nadir görülebilmektedir. Bunun yanında kan grupları anne ve babadan gelen genlerle belirlenmektedir. Bu genlerin de belirli bir kalıtım şekli bulunmaktadır.

Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Vücudumuzun belirli bir savunma mekanizması bulunmaktadır. Bu bağlamda insan vücudu, insan dokusunun bir parçası olmayan her maddeye karşı belli bir tepki göstermektedir. Bunlara nakil operasyonları da dahildir. Bu yabancı maddelere antijen denmektedir.

Savunma sistemi bu antijenlere yanıt olarak antikor üretmektedir. Antikorlar, vücudun savunma hücreleridir. Kan nakillerinde de bu durum görülebilmektedir. Bu nedenle doğru kanın insana verilmesi gereklidir.

Örnek olarak A kan grubuna sahip olan birisinde B antikoru bulunmaktadır. Bu nedenle A kan grubu olan birisine B kan grubu kan verirse B antikorları saldırarak çökeltmektedir ve bu durum ölüme kadar gitmektedir. Kan uyuşmazlığı ise daha çok Rh faktörüne bağlı gerçekleşmektedir. Anneden ve bebek arasındaki Rh uygunsuzluğu olarak bilinmektedir.

Evlilikte Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

Kan uyuşmazlığın sebeplerinden yukarıda bahsetmiştik. Burada ise nasıl oluştuğundan bahsedeceğiz. Bu açıdan baktığımızda Rh(-) kan grubuna sahip bir annenin karnındaki bebek, Rh(+) olan babasından gelen özelliklerle Rh(+) olarak belirlendiğinde kan uyuşmazlığı görülmektedir. Bu nedenle Rh faktörüne bağlı kalıtım oldukça önemlidir.

Anne ve babanın Rh antijeni durumuna göre olasılıklar değişmektedir. Ayrıca kan uyuşmazlığı ilk çocukta görülmeyebilir. Bu karşılaşmayı ise plasenta bariyeri görev almaktadır.

Özet olarak annenin kanıyla bebeğin kanı uyuşmadığında, annenin savunma hücreleri bebeğin kanını yabancı madde olarak görüp saldırmaktadır. Bu bağlamda bebeği ölüme kadar götürebilen birçok olumsuz durum ortaya çıkmaktadır. Bahsettiğimiz olumsuz durumları önlemek içinse anneye gebeliğin belirli haftalarında kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmaktadır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı sorunundan yukarıda kısaca bahsetmiştik. Burada ise bu olumsuz durumlarda uygulanan bir iğneden bahsedeceğiz. Genelde ilk gebeliklerde kan uyuşmazlığı görülmemektedir. Fakat daha sonraki gebeliklerde sorun çıkmasın diye Haftalar arasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

Bebek doğduktan sonra Rh(-) ise yeni bir doza gerek yoktur. Fakat Rh(+) ise ilk 72 saat içerisinde mutlaka anneye 2. Doz iğne de yapılır. Bu bağlamda bundan sonraki gebeliklerde Rh uygunsuzluğundan %'e yakın oranda korunmuş olur. Kan uyuşmazlığı iğnesi ayrıca gebeliğin ilk haftalarında herhangi bir anormal kanamaya karşı da yapılabilmektedir.

Hangi Kan Grupları Evlenemez?

Kan uyuşmazlığının nedeninden ve önlemlerinden bahsettik. Bu durumda bazı kan gruplarının evlenmeleri sakıncalıdır. Ayrıca kan uyuşmazlığında önemli olan Rh faktörüdür. Diğer faktörlerin pek bir önemi yoktur. Bu bağlamda Rh(-) olan kadınla Rh(+) olan erkek evlendiğinde kan uyuşmazlığı ortaya çıkmaktadır.

İlk bebekte annenin savunma hücreleri geç yanıt verdiği için sorunsuz doğabilmektedir. Fakat diğer çocuklarda savunma hücreleri direkt olarak etki edeceğinden ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu olumsuz durumları engellemek içinse hamilelik döneminde kan uyuşmazlığı iğnesi kullanılmaktadır.

Bu iğneler ise ilk çocukta anormal bir durum olması halinde kullanılırken onun haricinde ikinci ve sonraki çocuklarda direkt olarak anneye verilmesi gereklidir. Rh faktörüne göre kan uyuşmazlığının görülme olasılıkları şunlardır:

• Kadın Rh pozitif, erkek Rh negatif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh negatif, erkek Rh negatif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh pozitif , erkek Rh pozitif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh negatif , erkek Rh pozitif uyuşmazlık var.