Hücre Zarının Yapısı Nasıldır

hücre zarının yapısı nasıldır

Hücre Zarının Yapısı

yılında Singer ve Nicholson tarafından hücre zarının yapısını açıklayan“Akıcı Mozaik Zar” modeli ortaya atılmıştır.

Akıcı mozaik zar modelinde çift lipit tabakası bulunur. Çift lipit tabakası, içinde proteinlerin yüzdüğü, hareketli ve akışkan bir tabakadır. Akıcı mozaik modelde, lipit tabakası akıcı ve hareketli olduğu için protein molekülleri de hareket halindedir. Proteinler, lipit tabakasının dış ve iç yüzeyinde olabileceği gibi, bu tabakayı boydan boya geçmiş de olabilir. Hücre zarı, akıcı mozaik yapısı ile iç ve dış ortamdaki etkilere karşı duyarlıdır.Zarın yapısında bulunan karbonhidratlar, protein ve lipit ile birleşmiş durumdadır. Zardaki glikoz proteinlerle birleşerekGlikoproteinleri glikoz lipitlerlebirleşerek Glikolipitleri oluşturur.

HÜCRE ZARININ GÖREVLERİ

-Hücreye belirli bir şekil verir.

-Hücreyi dış etkilerden korur.

-Hücre ve organellerini sarar.

-Hücre bütünlüğünü sağlar ve onu dağılmaktan korur.

-Hücrelerin birbirlerini tanımalarını sağlar.

-Hücreyi dış ortamdan ayırır.

-Hücreye madde giriş çıkışını kontrol eder.

-Osmatik dengeyi düzenler.

-Salgı işlevi vardır.

-Uyarı iletimi yapar.

-Enzimleri taşıyıcı özelliği vardır.

Bir lipit olankolesterol, hücre zarını sağlamlaştırır, parçalanmasını engeller.

Lipit, protein, glikoprotein ve glikolipit moleküllerinin hücre zarı içindeki yerleri ve dağılımları zara kendine özgü özellikler kazandırır.

Hücrelerin birbirini tanıması, hücre içine alınacak maddelerin seçimi, bazı hormonlara yanıt verilmesi, zar yapısındaki proteinler ve glikoproteinler sayesinde gerçekleşir.

Örneğin;hipofiz bezinin hormonlarından olan TUH (tiroit uyarıcı hormon), kanla vücuda dağıldığı halde, sadece tiroit bezinin hücre zarlarında bulunan özel proteinlere bağlanır.

Hücre zarı üzerindeki glikoproteinler yabancı hücrelerin tanınmasını sağlar. Bu özelliği ile zar, gelişmede, doku ve hücre nakillerinde önemli rol oynar.

Hücre zarında, çekirdek zarında bulunan porlar bulunmaz.Madde geçişi protein ya da lipit molekülleri arasında açılan kanallar yardımıyla gerçekleşir.

     • Yağ,protein az miktarda karbonhidrattan oluşur.Hücre zarının yapısı akıcı-mozaik zar modeli ile açıklanıfunduszeue.info modele göre zar; yağ denizinde yüzen proteinlerden oluşmuştur.
   • Karbonhidratlar hücre zarındaki yağlarla birleşerek glikolipid, proteinlerle birleşerek glikoprotein şeklinde funduszeue.info sağladığı avantaj ise hücrelerin birbirini tanıması ve bağışıklıktır.Hücre zarının özgüllüğünü veren kimyasal madde funduszeue.infoipidi ve glikoproteini golgi sentezler.
   • Madde giriş-çıkışı proteinler üzerindeki porlardan olur.
   • Zarın özellikleri : Canlıdır,saydamdır,esnektir ve seçici geçirgendir.
   • Zardaki proteinler enzim görevi yapar.
   • Zarın görevleri : Hücreyi dağılmaktan korur.Hücreye şekil verir.Hücreyi dış etkilerden funduszeue.info alışverişini sağlar.
   • Zarın seçici-geçirgen olması onun canlı olduğunu gösterir.
   • Hücre çeperi cansızdır,esnek değildir,tam geçirgendir.Hücrenin dayanıklılığını arttırır, hücreye şekil verir.Üzerindeki deliklere geçit funduszeue.infoülozik yapıdadıfunduszeue.infoyot hücrelerde de bulunur ama yapısı selülozik değildir.

Hücre Zarının Görevleri Ve Fonksiyonları - Hücre Zarı Nedir, Yapısı Nasıldır Ve Ne İşe Yarar?

Vücudumuzda bulunan ve en küçük yapı taşı olan hücre önemli görevlere sahiptir. Canlıların tüm özelliklerini taşıyan ve uygun koşullar altında yaşamını tek başına yürütebilen hücre, temel yapı birimidir. Hücre ile beraber bazı terimeler de dikkat çekecektir. Hücre, dıştan içe doğru hücre zarı, çekirdek ve sitoplazmadan oluşmuştur. Önemli bir işleve sahip hücre zarının pek çok özelliği vardır. Çekirdeği ve stoplazmayı saran en dış katman olarak bilinen hücre zarının özellikleri merak edilmiştir. Canlı vücudu için önemli bir yapıya sahip hücre zarının görevleri ve özellikleri sıkça araştırılmıştır. Ders müfredatında da çok defa geçen ve bahsedilen hücre zarının görevleri ve özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.

Hücre Zarının Görevleri

Stoplazmayı tamamen çevreleyen ve hücreyi koruyan hücre zarının önemli görevleri vardır. Hücre zarının bilinen veya bilinmeyen görevleri şu şekildedir;

Hücre zarı, hücrenin içerisinde bulunan yapıların dağılmasını önler.
Hücrenin şekil vermesinde önemli bir işleve sahiptir.
Çekirdeğin yamulmasını engeller ve sitoplazma sıvısının dağılmasını önler.
Hücre zarı, hücreye geçecek yararlı ve küçük çaplı maddeleri sağlıklı protein kanallarına iletir.
İçerisinde bulunan protein boşlukları sayesinde madde geçişlerini kontrol eder.

Hücre Zarı Görevi

Birçok yapısal özelliğe sahip hücre zarının görevleri ve özellikleri merak edilmiştir. Hücre zarı, hücrenin ve canlının yaşamsal aktivitelerini devam ettirmeye yardımcı olur. Hücre zarında bulunan glikoproteinler, hücrelerin birbirini daha iyi tanıması sağlar.

Bazı hücre zarı, salgılama görevi yapar. Hücre zarı ayrıca sinir hücresi gibi ileti uyarısı özelliğine sahip olan hücrelerde iletim görevini üstlenir. Aynı zamanda ozmotik dengenin düzenlenmesini sağlar. Bu geçirgen özelliği sayesinde çekirdeği ve stoplazmayı korur.

Hücre Zarı Nedir?

Hücre zarı, hücrenin dış kısmında bulunan, molekülleri özelliklerine göre hücre içerisine alan veya dışarıya bırakan seçici geçirgen katman olarak tanımlanmıştır. Pek çok işleve sahip hücre zarının görevleri ve özellikleri de dikkat çekmiştir.

Hücre zarı, dinamik ve esnek bir yapıya sahiptir. Hücre zarı aynı zamanda canlı bir yapıdır ve sürekli aktif halde bulunur. Bu zar hücreyi diğer hücrelerden ve cansız çevreden ayıran bir yapıdır. Hücrenin iç ve dış ortamı arasında sınırı meydana getirir ve kontrollü madde alışverişini sağlar.

Hücre Zarının Yapısı

Vücudumuzda bulunan her bir hücre, koruyucu bir zarla çevrilidir. Hücre zarının pek çok görevi vardır ve bu görevleri yaparken yağlara ihtiyaç duyar. Hücre zarı akışkan mozaik bir modele sahiptir. Bu zarın birinci bileşenleri; yağlar, proteinler ve onlara bağlanabilen karbonhidrat gruplarıdır. Hücre zarında bulunan bu protein, karbonhidrat ve yağların oranı hücre tiplerine göre farklılık göstermiştir.

kaynağı değiştir]

Hücre zarının moleküler yapısı hakkında bilgiler, kimyasal analizlerden, yaşayan hücrelerin yüzey gerilimi, elektrik ve geçirgenlik özellikleri gibi farklı fizikokimyasal özelliklerinden, antijenik özelliklerinden, polarizasyon, X-ışını difraksiyonu ve elektron mikroskobu gözlemlerinden elde edilmiştir.

Elektron mikroskobuyla yapılan çalışmalarda, hücre zarlarının ortada açık renk bir tabakayla ayrılan iki koyu tabaka olmak üzere üç tabakalı bir yapı olduğu gösterilmiştir. Bu yapı, Danielli-Davson ve Robertson tarafından bildirilen modellere uygundur. Bu modelde, fosfolipit tabakalarının hidrofilik başları zarın yüzeyine doğru, hidrofobik kuyrukları ise, içe doğru sıralanır, proteinler zarın hem iç, hem dış yüzeyinde mozaik şekilde dağılırlar ve devamlı bir tabaka meydana getirmezler. Akışkan zar modelinde zar hareketsiz değildir, birbirine zayıf bağlarla bağlı olan bireysel lipit molekülleri lateral olarak hareket edebilirler. Buna göre, herhangi bir molekül belli bir zamanda belli bir pozisyonda bulunurken, birkaç saat sonra tamamen farklı bir pozisyonda bulunabilir. Lipitlerin hareketi en fazla kolesterol içermeyen zarlarda görülür. Proteinler de belli sınırlar içinde lateral olarak hareket edebilirler. Fakat proteinlerin hareketi lipitlerinkinden daha azdır. Lipit yapraklarını baştan başa kat eden, iki yüze de açılan zar proteinleri şekillerine göre kabaca ikiye ayrılır. Bunlar; çubuk şeklinde ve küre şeklinde zar proteinleridir. Bu proteinler hücre dışı moleküller olarak reseptör görevinde ve bağışıklık sisteminde yabancı maddeleri tanımada rol oynarlar.

Hücre zarında bulunan zar proteinleri; yağ tabakasının her iki yüzünde olan ekstrinsik proteinler, yağ tabakasının içine gömülmüş olanlar ise; intrinsik proteinler olarak bilinir. İntrinsik proteinler, karanlıkta 1/3'ü oranında, aydınlıkta ise, ½'si oranında zar içine gömülüdür. Ekstrinsik proteinler sulu ortamla temas halinde bulundukları için, hidrofilik aminoasitleri, intrinsik proteinler ise bir tarafları yağ tabakasına gömülü olduğu için bu kısımlarına hidrofobikaminoasitleri, sulu ortamla temas halinde olan diğer taraflarında ise, hidrofilikaminoasitleri taşırlar.

Hücre zarında, çekirdek zarında bulunan porlar bulunmaz. Hücreye giren besinleri ve hücreden çıkan atık maddeleri; zar geçirgenliği, üç tabakalı moleküler diziliş ve özellikle proteinden oluşmuş almaçlar (reseptör) ile elektriksel yükün de önemi olduğu düşünülmektedir. Bir hücre zarından zardan her türlü madde geçebiliyorsa bunlara geçirgen (permeabl), hiçbir maddeyi geçirmiyorsa geçirgen olmayan (impermeabl) ya da geçirimsiz, bazılarını geçiriyor ve bazılarını geçirmiyorsa da seçici geçirgen (semipermeabl) hücre zarı denir.

Tekhücreli bir canlıdaki hücre zarında bir yara oluşursa, bu yara yeni bir zarla hemen kapatılır, bu yeni zara plazmalemma denir.

Yan yana duran iki hücrenin sitoplazma zarları arasında Å (angstrom) genişliğinde hücrelerarası bir alan vardır. Bu alan, hücreleri birbirine yapıştıran bir madde ile doludur. Hücre zarı girintili çıkıntılıdır. Bu yapı hücreler arasında adezyonu ve aynı zamanda hücreler arasındaki dokunma yüzeyini artırır.

Plazma zarının sitoplazmaya bakan yüzünde zar elemanları bulundukları noktalara demirleyen sitoiskelet elemanları yer alır. Sitoiskeleti oluşturan elemanlar şunlardır:

Mikrofilamentler ve mikrotübüller reseptörlerin kontrolünde iş görürler. Mikrofilamentler kasılarak reseptörlerin hareketini idare ederler. Mikrotübüller ise, demirleme elemanlarıdır. Reseptörleri tutarlar veya serbest bırakırlar.