divan edebiyatı antolojisi kimin eseri / Antoloji nedir? Antoloji Türleri Kitapları Yazarları | Türk Dili ve Edebiyatı

Divan Edebiyatı Antolojisi Kimin Eseri

divan edebiyatı antolojisi kimin eseri

Divan (edebiyat)

Baki divanından bir bölüm

Divan (دیوان) sözcüğü Farsça'dan Arapça, Türkçe, Urduca ve diğer İslam milletlerinin dillerine girmiş, oralardan da komşuları olan gayri müslim unsurlara ve batı dillerine yayılmıştıfunduszeue.infoçadaki "yazan, yazmak" anlamındaki dibir kelimesinden gelen kelimenin edebîyatta iki anlamı vardır:

  1. Belli bir kalıpla yazılan ve besteyle okunan şiir türü. Kalıp "fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün" şeklindedir.
  2. Divan edebiyatı şairlerinin eserlerini topladıkları antolojik eser. Divan şairlerinin, eserlerini önceleri serbest, daha sonra belli bir düzen içinde topladıkları kitaplar divanlar, divançeler ve hamselerdir. Divan, divançe ve hamseler, yazarlarının adlarıyla anılırlar. Örneğin Nedîm Divanı, Fuzulî Divanı gibi.

Bir tür antoloji olarak görülebilir. Zamanla divanlarda şiirler belli bir düzene göre sıralanmaya başladı. Bu elemeye "divan tertibi" bu tür divanlara da "mürettep divan" adı verilir. Tam bir divanda sırasıyla, kaside (tevhid, münacat, na't, medhiye), tarih, musammat, gazel bölümleri yer alır. En sonda da lugazlar, muammalar, müfredler, azadeler bulunur. Divanda gazeller kafiye ve rediflerinin son harfinin Arap alfabesindeki sırasına göre dizilir. Yani elif’ten başlayıp ye harfine kadar. Her harften en az bir şiir olması şarttır. Ama buna uymayan şairler de olmuştur.

Divan Düzeni[değiştir

Antoloji Nedir? Antoloji Türleri

ANTOLOJİ: Şiir (nazım) ya da düzyazı (nesir) parçalarından seçilerek oluşturulan kitap; eş. Seçki, Güldeste, Müntehabat, Derimlik.

Antolojiler genellikle aynı türden eserlerin biraraya getirilmesiyle oluşturulur; şiir antolojisi, öykü antolojisi gibi. Fakat belli bir dönemde ortaya konmuş değişik türlerdeki eserlerden seçmeler yapılabileceği gibi tek bir yazardan, belli bir ulusun edebiyatından ya da dünya edebiyatından seçilmiş parçalarla da antolojiler oluşturulabilir.

Antoloji yapmanın amacı, her çeşit okuyucuya seslenebilecek seçkin örnekleri bir araya getirmektir. Bu eserlerin seçiminde seçmeyi yapanın beğenisi ön plandadır. Ama geniş bir zaman dilimini kapsayan antolojilerde, çağında sevilmiş, daha sonraki dönemlerde ise beğenisini sürdürmüş ve edebiyatla uğraşanların değerlendirmesinden geçmiş parçalara yer verilir.

Türk Edebiyatındaki Başlıca Antolojiler:

  • Mehmet Fuat Köprülü, Divan Edebiyatı Antolojisi,
  • Abdülbaki Gölpınarlı, Türk Tasavvuf Şiiri Antolojisi,
  • Asım Bezirci, Dünden Bugüne Türk Şiiri,
  • Rauf Mutluay, Tanzimattan Günümüze Kadar Türk Şiiri,
  • Mehmet Fuat, Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi,
  • Ataol Behramoğlu, Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi, 2 cilt,

Kaynak: Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü/ Murat AKINCI

Türk Edebiyatında Antoloji

***

Antolojinin bilinen ilk örneğine Yunan literatüründe rastlanır. Gadaralı Meleagos (İÖ. I. yüzyılın başı); Arkilokos, Simonides, Safo ve Platon gibi isimlerle beraber 37 yeni ozana yer verdiği ve her birini kişiliklerine uygun bir çiçek adıyla simgeleştirdiği bir antoloji hazırlamıştır. Eser, seçilen ozanların tek tek tanıtıldığı bir şiirle başlar. Seçilen şiirler, ilk dizelerinin başındaki harfe göre alfabetik olarak sıralanmıştır. Şiirleri, konularına göre ayıran ilk antoloji ise VI. yüzyılda Agathias tarafından hazırlanır.

Antoloji türünün Türk edebiyatındaki ilk örneği ise Ömer b. Mezid’in /’de hazırladığı Mecmuatü’n &#; Nezair adlı eseridir. Nazirelerin bir araya getirildiği bu çalışmada, 84 şairin XIII.-XV. yüzyıllara ait şiiri yer alır. Altı bahre ayrılan şiirler ayrıca, uyak düzenine göre bir sıra içerisinde tertip edilmiştir. Her bahrin başında derleyicinin, o bahrin ölçüsünün kolayca bellekte kalması için yazdığı bir ya da birkaç beyitlik bir manzume bulunur. Divanlardan seçme metinlerin yer aldığı mecmuaları; nazire ve münşeat mecmualarını hatta halk edebiyatına ait ürünlerin bir araya getirildiği cönkleri antoloji türünün kadîm örnekleri arasında saymak mümkündür.

Antolojinin edebî tür olarak gelişimi XIX. yüzyılın ikinci yarısına rastlar. Edebiyatımızın Batılılaşmaya yöneldiği bu dönemde, antolojilerin işlevselliği fark edilmiş ve onun edebî bir tür olarak hüviyet kazanmasına yönelik çabalar artmıştır. Bunda türün temsiliyete imkân sağlayıcı yapısal özellikleri ve genel yargılara varabilme yolunda okuyucuya sağladığı kolaylıkların etkili olduğunu söylemek mümkündür. Nitekim Cumhuriyet’e kadar gelen süreçte birçok antoloji hazırlanmış ve bunlar aslî fonksiyonlarının yanında okuma ve yazmanın yaygınlaşmasına da yardımcı olmuşlardır.

Antoloji türünün ilk örneği tarihinde verilir. yılları arasında birbirini müteakip 5 cilt olarak neşredilen Letaif-i İnşa adlı bu eserin ilk cildi Refik, diğerleri sadece Tevfik imzasıyla yayımlanmıştır. Eski ve yeni nesir parçalarının bir araya getirildiği bu eser, topluma güzel konuşma ve yazma alışkanlığı kazandırmayı hedeflemiştir.&#;

***

Kaynak: Fırat KARAGÜLLE, Türk Edebiyatında Antoloji

Seçilmiş Antoloji Kitapları Bibliyografyası
(Bibliyografyada, eserlerin yayımlanış tarihleri esas alınmıştır.)

  1. Şinasî, Tercüme-i Manzume (Fransız Lisanından Nazmen Tercüme Ettiğim Bazı Eş’âr), İstanbul: Presse d&#;Orient Matbaası,
  2. Refik ve Tevfik, Letaif-i İnşa, 5 cilt, İstanbul: Tercüman-ı Ahvâl Matbaası ve Tasvir-i Efkâr Matbaası, [],
  3. Şinâsî, Müntahabât-ı Eş’ârım, İstanbul: Tasvîr-i Efkâr Matbaası, [].
  4. Kostantinidi, Müntahabat-ı Asar-ı Osmaniyye, İstanbul: Mekteb-i Sanayi Matbaası, [],
  5. Ziya Paşa, Harabat, 3 cilt, İstanbul: Matbaa-i Amire, [].
  6. Ebuzziya Tevfik, Numune-i Edebiyata Osmaniyye, İstanbul: Mihran Matbaası, [].
  7. Mihran Apikyan, Beyitler Antolojisi, İstanbul: Aşçiyan Matbaası,
  8. Mustafa Reşid, Müntahabat-ı Cedide, 2 cilt, İstanbul: Karabet ve Kasbar Matbaası, [],
  9. Ebuzziya Tevfik, Müntahabât-ı Tasvîr-i Efkâr, İstanbul: Matbaa-i Ebüzziya, [], [],
  10. Hüseyin Rahmi, Müntahabât-ı Hüseyin Rahmi, 3 cilt, İstanbul: Tercümân-ı Hakikat Matbaası, [],
  11. Ahmet Midhat, Müntahabât-ı Ahmet Midhat, 3 cilt, İstanbul: Tercümân-ı Hakikat Matbaası, [],
  12. Faik Reşad, Muharrerat-ı Nadire yahud Hazine-i Müntahabât, İstanbul: Kasbar Matbaası, [],
  13. Mehmed Celâl, Osmanlı Edebiyatı Numuneleri, İstanbul: Matbaa-i Safa ve Enver, [],
  14. Bulgurluzade Rıza, Müntahabat-ı Bedayi-i Edebiyye, İstanbul: Sancakyan Matbaası, [],
  15. Reşid Süreyya, Edebiyat-ı Cedide, İstanbul: Sancakciyan Matbaası, [].
  16. Mithat Cemal, Nefais-i Edebiyye, İstanbul: Tefeyyüz Kitabevi, [].
  17. Süleyman Bahri ve Refet Avni, Resimli Müntahabat-ı Edebiyye, İstanbul: Kanaat Kitabha- nesive Matbaası, [],
  18. Nüzhet Haşim, Milli Edebiyata Doğru, İstanbul: Cemiyet Kütabhanesi,
  19. Celal Sahir ve Mehmed Âsim, Müntahabat Çocuk Şiirleri, İstanbul: Maarif-i Umumiyye Nezareti,
  20. Hamamizade İhsan, Hıfzı Tevfik ve Haşan Âli, Türk Edebiyatı Numuneleri, İstanbul: Milli Matbaa,
  21. Ziyaeddin Fahri, Erzurum Şairleri, İstanbul: Sanayi-i Nefise Matbaası,
  22. En Güzel Hikâyeler, İstanbul: Resimli Ay, , ,
  23. Fuat Köprülü, Türk Saz Şairleri, 5 cilt, İstanbul: Kanaat Kitabevi,
  24. Sadettin Nüzhet, Bektaşi Şairleri, İstanbul: Devlet Basımevi,
  25. Ahmet Talat, Çankırı Şairleri, 2 cilt, Çankırı: Çankırı Matbaası,
  26. Ali Canip Yöntem, Türk Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: MaarifVekâleti,
  27. Fuat Köprülü, Eski Şairlerimiz-Divan Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Muallim Ahmed Ha- lit Kütüphanesi,
  28. Faruk Nafiz, Elimle Seçtiklerim, Güneş Matbaası,
  29. Taha Ay, Türk Kadın Şairleri, Universum Matbaası,
  30. Vasfi Mahir Kocatürk, Şaheserler Antolojisi, Ankara: MaarifYayınları,
  31. Feridun Fazıl Tülbentçi, Büyük Harpten Sonrakiler , Ankara: Ulus Basımevi,
  32. Vehbi Cem Aşkun, Merzifon Şairleri, Merzifon: Utku Basımevi,
  33. Sadettin Nüzhet Ergun, Halk Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Devlet Basımevi,
  34. Murat Uraz, Servet-i Filmin Zümresi: Şairler Romanlar, İstanbul: Suhulet Matbaası,
  35. Murat Uraz, Fecr-i Âti Şair ve Romancılar: Servet-i Fümına Zeyil, İstanbul: Suhulet Matbaası,
  36. Murat Uraz, Edebiyat Antolojisi: Arasında Yetişen Şairlerimiz, İstanbul: Suhulet Matbaası,
  37. Behçet Kemal Çağlar, Orhan Burian ve H. Y. Şehsuvarolğu, Mütarekeden Sonrakiler , İstanbul: Yücel Mecmuası,
  38. Necmettin Halil Onan, İzahlı Divan Şiiri Antolojisi, Ankara: Maarif Matbaası,
  39. Ahmet Hamdi Tanpınar, Namık Kemal Antolojisi, İstanbul: Muallim Ahmet Halim Kütüphanesi,
  40. Murat Uraz, Seçme Çocuk Şiirleri, İstanbul: Tefeyyüz Kitabevi,
  41. Pertev Naili Boratav ve Halil Vedat Fıratlı, İzahlı Halk Şiiri Antolojisi, Ankara: Maarif Vekâleti,
  42. Şükran Kurgan, İzahlı Eski Metinler Antolojisi, Ankara: Maarif Mektebi,
  43. Hikmet Şinasi Önal, Boğaziçi Şiirleri, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası,
  44. Baki Süha Ediboglu, Türk Şiirinden Örnekler , İstanbul: Güven Basımevi,
  45. Ali Tomrukçu, 48 Şair, Ankara: Recep Ulusoglu Basımevi,
  46. Cahit Öztelli, Zileli Şairler, Samsun: Vilayet Matbaası,
  47. Türker Acaroglu, Çocuk Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Güven Basımevi,
  48. Sadettin Nüzhet Ergun, Bektaşi Edebiyatı Antolojisi: Bektaşi Şairleri ve Nefesleri, İstanbul: Maarif Kütüphanesi,
  49. Cevdet Kudret, Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman, 3 cilt, İstanbul: Nebioğlu Yayınları/Varlık Yayınları, ,
  50. Fahir Onger, Bugünkü Şiirimiz: Antoloji, İstanbul,
  51. Orhan Burian, Kurtuluştan Sonrakiler, İstanbul: Yücel Yayınları,
  52. Yaşar Nabi, Türk Yenilik Şiiri Antolojisi (Tanzimattan Cumhuriyete Kadar), İstanbul: Varlık Yayınevi,
  53. Yaşar Nabi, Yeni Türk Şiiri Antolojisi (Cumhuriyetten Bugüne Kadar), İstanbul: Varlık Yayınevi,
  54. Vasfi Mahir Kocatürk, Divan Şiiri Antolojisi, İstanbul: Varlık Yayınevi,
  55. Abdullah Rıza Ergüven, Resimli Yedigün Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Marmara Basımevi,
  56. Yaşar Nabi, Türk Edebiyatının En Güzel Hikâyeleri, İstanbul: Varlık Yayınları,
  57. Orhan Veli, Fransız Şiiri Antolojisi, İstanbul: Varlık,
  58. Vehbi Cem Aşkun, Sivas Şairleri, Sivas: Kâmil Matbaası,
  59. Ziya Kılıçözlü, Hatay Halk Şairleri, İstanbul: Kader Matbaası,
  60. Yaşar Nabi, Yeni Şiirler, İstanbul: Varlık Yayınları,
  61. İsmail Ali Sarar, Yeni Şiir Antolojisi, İstanbul: Hatipoğlu Yayınları,
  62. Yaşar Nabi, Fransız Hikâyeleri Antolojisi, İstanbul: Varlık Yayınları,
  63. Muzaffer Reşit, Atatürk Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Varlık Yayınları,
  64. Faruk Çağlayan, Bugünkü Asker Şairleri Antolojisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi,
  65. Feyzi Halıcı, Bizim Şairler Antolojisi, İstanbul: Ekicigil Matbaası,
  66. Kenan Akyüz, Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi,
  67. Süheyla Bayrav, Orta Çağ Fransız Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, ).
  68. Ömer Akbulut, Trabzon Şairleri, Trabzon: Trabzon İlini Kalkındırma Cemiyeti,
  69. Muraz Uraz, İstanbul İçin Şiirler, İstanbul: Türk Neşriyat Yurdu,
  70. Ferhan Oğuzkan, İstanbul Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Varlık Yayınları,
  71. Asaf Halet Çelebi, Divan Şiirinde İstanbul, İstanbul: İstanbul Fetih Demeği,
  72. Abdulbaki Gölpınarlı, Divan Şiiri, İstanbul: Varlık Yayınları,
  73. Ahmet Koksal, Aşk Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Yeditepe Yayınları,
  74. Abdülhak Şinasi Hisar, Aşk İmiş Her Ne Var Âlemde: Aşka Dair Seçilmiş Mısralar ve Beyitler, , İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları,
  75. Vasfi Mahir Kocatürk, Tekke Şiiri Antolojisi, Ankara: Buluş Kitabevi,
  76. Hilmi Yücebaş, Hiciv Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Dizerkonca Matbaası,
  77. İlhan Başgöz, İzahlı Türk Halk Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Ahmet Halil Yaşaroğlu,
  78. Yeni Türk Şiiri Antolojisi, İstanbul: Yeditepe Yayınları,
  79. Mehmet Ataker, Resimli Genç Şairler Antolojisi, Resimli Ses Yayınları,
  80. Metin Eloğlu ve Ümit Yaşar Oğuzcan, Garip Şiirleri Antolojisi, Ankara: Bilgi Kitabevi, Mehmet Önder, Mevlana Şiirleri Antolojisi, Konya: Yıldız Basımevi,
  81. Cevdet Kudret, Yurt İçin Ulus İçin, İstanbul: Yeditepe Yayınları,
  82. Ali Püsküllüoğlu, Şiirimizin Dört Ahnıedi, İstanbul: Çevre Yayınevi,
  83. Tahir Alangu, Cumhuriyetten Sonra Hikâye Roman (,,), 3 cilt, İstanbul: İstanbul Matbaası,
  84. Ahmet Necdet, Çağdaş Fransız Şiiri, İstanbul: Yeditepe Yayınları,
  85. Cemal Oğuz Öcal, Ramazan Şiirleri, İstanbul: Sıralar Matbaası,
  86. İlhan Berk, Başlangıçtan Bugüne Beyit-Mısra Antolojisi, İstanbul: Varlık Yayınları,
  87. Haşan Lâtif Sarıyüce, 23 Nisan Mayıs Hürriyet Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Ekin Basımevi,
  88. Mehmet Turan Yarar, Veteriner Şairler Antolojisi, Ankara: Gürsoy Basımevi,
  89. Şahinkaya Dil, Çağdaş Türk Şiirinden Örnekler, Ankara: Başkent Yayınları,
  90. Ümit Yaşar Oğuzcan ve Tarık Dursun K., Şiirimizde Ayrılık ve Yalnızlık, İstanbul: Ümit Yaşar Yayınları,
  91. Ümit Yaşar Oğuzcan ve Tarık Dursun K., Şiirimizde Ölüm, İstanbul: Ümit Yaşar Yayınları,
  92. Ümit Yaşar ve Tarık Dursun K., Şiirimizde Aşk ve Kadın, İstanbul: Ümit Yaşar Yayınları,
  93. Ümit Yaşar Oğuzcan ve Tarık Dursun K., Şiirimizde Tabiat, İstanbul: Ümit Yaşar Yayınları,
  94. Ümit Yaşar Oğuzcan ve Tarık Dursun K., Şiirimizde Taşlama, İstanbul: Ümit Yaşar Yayınları,
  95. Ümit Yaşar ve Tarık Dursun K., Şiirimizde İstanbul, İstanbul: Ümit Yaşar Yayınları,
  96. Murat Uraz, Batı Edebiyatından Seçme Özetler: Destan, Hikâye, Roman ve Tiyatro, İstanbul: Türk Neşriyat Yurdu,
  97. Fevziye Abdullah Tansel, Servet-i Fünun ve Son Devir Edebiyatında Dinî Şiirler, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı,
  98. Baki Süha Ediboğlu, Atatürk İçin Bütün Şiirler, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi,
  99. Vasfı Mahir Kocatürk, Türk Nesir Antolojisi, Ankara: Edebiyat Yayınevi,
  100. Sabahattin Batur, Yeni Şiirimiz, İstanbul: Varlık Yayınları,
  101. Vasfı Mahir Kocatürk, Türk Edebiyatı Antolojisi: Başlangıçtan Bugüne Kadar, Ankara: Edebiyat Yayınevi,
  102. Vasfı Mahir Kocatürk, Saz Şiiri Antolojisi, Ankara: Ayyıldız Matbaası,
  103. Abdülbaki Gölpınarlı, Alevi-Bektaşi Nefesleri, İstanbul: Remzi Kitabevi,
  104. Şükran Kurdakul ve Ö. Candaş, Toplum İçin Şiirler, İstanbul: Ataç Kitabevi,
  105. İlhan Berk, Aşk Elçisi, Ankara: Dost,
  106. Ülkü Tamer, Varlık Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Varlık Yayınları,
  107. Cemal Süreya, Mülkiyeli Şairler, Ekin Basımevi,
  108. İbrahim Zeki Burdurlu, Öğretmen Şairler Antolojisi, İzmir: İzmir Eğitim Enstitüsü Uyanış Dergisi,
  109. İbrahim Zeki Burdurlu, Atatürk Şiirleri Antolojisi, İzmir: Karınca Matbaası,
  110. Sunullah Arısoy, Türk Hiciv ve Mizah Antolojisi, İstanbul: Varlık Yayınları,
  111. Baki Süha Ediboğlu, Yurt ve Kahramanlık Şiirleri, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi,
  112. Cemal Süreya, Aşk Şiiri, İstanbul: Gerçek Yayınevi,
  113. Yaşar Nabi, Mustafa Baydar ve M. Sunullah Arısoy, Başlangıçtan Bugüne Türk Hikâye Antolojisi, İstanbul: Varlık Yayınları,
  114. Eray Canberk, Çağdaş Vietnam Şiiri, İstanbul: Uğrak Kitabevi,
  115. İbrahim Zeki Burdurlu, Atatürk Şiirleri Antolojisi, İzmir: İzmir Eğitim Enstitüsü,
  116. Asım Bezirci, Dünden Bugüne Türk Şiiri, İstanbul: May Yayınları,
  117. Yaşar Nabi, Başlangıçtan Bugüne Türk Şiiri, İstanbul: Varlık Yayınları,
  118. Eflatun Cem Güney Halk Şiiri Antolojisi, İstanbul: Varlık,
  119. Mehmet Doğan ve Turgay Gönenç, İkinci Yeni Antolojisi, İstanbul: Papirüs Dergisinin Özel Sayısı,
  120. Müjgân Cunbur ve Neriman Saryal, Türk Kadınının Şiiri, Ankara: Kadının Sosyal Hayatını Tetkik Kurumu,
  121. Şemsettin Kutlu, Türk Romanları: Başlangıçtan Günümüze Kadar, İstanbul: Türkiye Yayınevi,
  122. Kemal Özgür, Edebiyatımızda Sevgili Şiirleri, İstanbul: Ahmet Sait Matbaası,
  123. Ümit Yaşar Oğuzcan, Şairlerin Seçtikleri, İstanbul, Türkiye İş Bankası,
  124. Abdülbaki Gölpınarlı, Türk Tasavvuf Şiiri Antolojisi, İstanbul: Milliyet Yayınları,
  125. Şemsettin Kutlu, Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Bateş,
  126. Şemsettin Kutlu, Servet-i Fünun Dönemi Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Bateş Yayınları,
  127. Hilmi Yücelen, Türk Mali Tarihine Toplu Bir Bakış ve Maliyeci Şairler Antolojisi, İstanbul: Nilüfer Matbaacılık,
  128. Rauf Mutluay, Tanzimattan Günümüze Kadar Türk Şiiri, İstanbul: Milliyet Yayınları,
  129. Lütfü Özkök, Çağdaş İsveç Şiiri, İstanbul: Yeditepe,
  130. Cevdet Kudret, Türk Edebiyatından Seçme Parçalar, İstanbul: inkılap ve Aka Kitabevi,
  131. İlhami Soysal, Yüzyılda Türk Şiiri Antolojisi, Ankara: Bilgi Yayınevi,
  132. Kadir, Dünya Halk ve Demokrasi Şiirleri, İstanbul: Hilal Matbaacılık,
  133. Talat Sait Halman, Eski Uygarlıkların Şiirleri, İstanbul: Türkiye İş Bankası,
  134. Mehmet Kaplan, Birol Emil, inci Enginün ve Zeynep Kerman, Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi, 5 cilt, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,
  135. Tahir Kutsi, Türk Halk Şiiri Antolojisi, İstanbul: Toker Yayınları,
  136. Yaşar Nabi, Günümüz Dünya Hikâyeleri, İstanbul: Varlık Yayınları,
  137. Rüştü Şardağ, Klasik Divan Şiirimiz, İstanbul: inkılap ve Aka Kitabevleri,
  138. Nuri Pakdil, Çağdaş Arap Şiiri, Ankara: Edebiyat Yayınları,
  139. Tahsin Saraç, Çağdaş Fransız Şiiri Antolojisi, İstanbul: Cem Yayınevi,
  140. Ülke Ülke Çağdaş Dünya Şiiri, İstanbul: Milliyet,
  141. Ülkü Tamer, Çağdaş Latin Amerikan Şiir Antolojisi, İstanbul: Adam,
  142. Cevat Çapan, Çağdaş Yunan Şiiri Antolojisi, İstanbul: Adam Yayınları,
  143. Mehmet Semih, Sele Zeytini: Gülmece Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Milliyet Yayınları,
  144. Orhan Kabataş, Milli Egemenlik Makaleler Antolojisi, Ankara: Milli Kütüphane Başkanlığı,
  145. Cevat Çapan, Çağdaş İngiliz Şiiri Antolojisi, İstanbul: Anadolu Yayıncılık,
  146. Memet Fuat, Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi, İstanbul: Adam Yayınları,
  147. Sunullah Arısoy, Türk Halk Şiiri Antolojisi, Ankara: Bilgi Yaymevi,
  148. Mehmet Kaplan ve Necat Birinci, Atatürk Şiirleri Antolojisi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı,
  149. Turgut Çeviker, Tanzimat İmzasız Karikatürler Antolojisi, İstanbul: Adam Yayınları,
  150. Ataol Behramoğlu, Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri, 2 cilt, İstanbul: Sosyal Yayınları.
  151. Ataol Behramoğlu, Çağdaş Rus Şiiri Antolojisi, İstanbul: Adam Yayınları,
  152. Enis Batur, Kara Mizah Antolojisi, İstanbul: Hil Yayınları,
  153. Cevat Çapan, Çağdaş Amerikan Şiiri, Ankara: Adam Yayınları,
  154. Mustafa Miyasoğlu, Çağdaş Islami Şiirler Antolojisi, İstanbul: Üveys Neşriyat,
  155. Abdullah Satoğlu, Mimar Sinan Şiirler Antolojisi, Ankara: Divan Yayınları,
  156. Aydın Oy, Şiir Dünyamızda Atatürk, Ankara: Türk Tarih Kurumu,
  157. Mehmet Çınarlı, Mısralarda Gezinti, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,
  158. Emir Kalkan, XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,
  159. Alpay Kabacah, Aşk Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Özgür Yayın,
  160. Türk Edebiyatının En Güzel Şiirleri, İstanbul: Tercüman Yayınları,
  161. Eray Canberk, Türk Yazınından Seçilmiş Yergi Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Adam Yayınları,
  162. Bahattin Karakoç, Hüseyin Özbay ve Mustafa Tatcı, Şiir Burcunda Çocuk, İstanbul: MEB Yayınları,
  163. Fahri Kaya, Çağdaş Makedon Şiirleri Antolojisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,
  164. Enver Ercan, Varlık Yıl Seçkisi, İstanbul: Varlık Yayınları,
  165. Cevat Çapan, Şiir Atlası, 7 cilt, İstanbul: YKY-Kavram Yayınları,
  166. Sedat Ümran ve Haşan Akay, Cumhuriyet Döneminde Bilinen ve Bilinmeyen Şaheserler Antolojisi, İstanbul: işaret Yayınları,
  167. Hüseyin Tuncer, Meşrutiyet Devri Türk Edebiyatı, İzmir: Akademi Yayınları,
  168. İskender Pala, Divan Şiiri Antolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları,
  169. Sedat Ümran ve Haşan Akay, Şaheser Çocuk Şiirleri Antolojisi, İstanbul: işaret Yayınları,
  170. Nuri Bayramov, Çağdaş Türkmen Edebiyatından Çocuk Şiirleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,
  171. Selim ileri, Gençlere Türk Romanından Altın Sayfalar, İstanbul: YKY,
  172. Emine Gürsoy Naskali ve Gülden Sağol, XVIII.-XIX. Yüzyıl Türkmen Şiirleri Antolojisi, İstanbul: Yesevi Yayınları,
  173. Mehmet Kanar, Modern İran ve Afgan Öyküleri Antolojisi, İstanbul: YKY,
  174. Gurbannepesov ve A. Atabeyev, Çağdaş Türkmen Şiirinden Örnekler, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınevi,
  175. Şerif Aktaş, Yenileşme Dönemi TürkŞiiri ve Antolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları,
  176. Hüseyin Tuncer ve ismet Alparslan, Şiirlerle Türkiye, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,
  177. Kayahan Özgül, Resmin Gölgesi Şiire Düştü: Türk Edebiyatına Tablo Altı Şiirleri, İstanbul: YKY,
  178. Selim İleri, Modem Türk Edebiyatında 99 Hikâyeciden 99 Hikâye, İstanbul: Oğlak Yayınları,
  179. Bediha Tamsöz, OsmanlIdan Günümüze Kadın Şairler Antolojisi, İstanbul: Ayyıldız Yayıncılık,
  180. Eray Canberk ve Metin Celâl, Çağdaş Türk Edebiyatında Şairden Şiir, İstanbul: Oğlak Yayınları,
  181. Cevat Çapan, Eray Canberk ve Erdal Alova, Çağdaş Dünya Şiiri Antolojisi, İstanbul: Adam Yayınları,
  182. Ahmet Karataş, Adanmış Şiirler Antolojisi, TKD Ankara Şubesi Yayınları,
  183. Veysel Usta, Kitap ve Kütüphane Şiirleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,
  184. Metin Celâl, Çağdaş Türk Edebiyatında Öykü, İstanbul: Bulut Yayın Dağıtım,
  185. inci Enginün, Zeynep Kerman ve Selim ileri, Kurtuluş Savaşı ve Edebiyatı, İstanbul: Oğlak Yayıncılık,
  186. Metin Celâl, Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi, İstanbul: Papirüs Yayınları,
  187. Cemal Kurnaz ve Mustafa Tatcı, Türk Edebiyatında Hû Şiirleri, Ankara; Reyhan Yayınları,
  188. Numan Külekçi, Mesnevi Edebiyatı Antolojisi, 2 cilt, İstanbul; Aktif Yayınları,
  189. Abdullah Özkan ve Refik Durbaş, Cumhuriyetten Günümüze Türk Şiiri Antolojisi, 5 Cilt, İstanbul: Boyut Dosya Yayınları,
  190. Gürsel Aytaç, Çağdaş Dünya Edebiyatı Çeviri Seçkisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınlan,
  191. Ahmet Özdemir, Yılda Cumhuriyet Şiir Güldestesi, İstanbul: Dünya Yayıncılık,
  192. Refik Durbaş ve Abdullah Özkan, Cumhuriyetten Günümüze Türk Şiiri, 5 cilt, İstanbul: Boyut Dosya Yayınları,
  193. Ahmet Atilla Şentürk, Osmanlı Şiiri Antolojisi, İstanbul: YKY,
  194. Metin Cengiz, Toplumcu Gerçekçi Şiir, İstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık,
  195. Kayahan Özgül, Arayışlar Devri Türk Şiiri Antolojisi, Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayımları,
  196. Mehmet Hengirmen, Yılında Türk Şiiri Antolojisi, Ankara: Engin Yayınevi,
  197. Mehmet Hengirmen, Türk Öykü Antolojisi, 3 cilt, Ankara: Engin Yayınları,
  198. Sönmez Güven, Karanlıkta 33 Yazar: Korku Öyküleri Antolojisi, İstanbul: Ithaki Yayınları,
  199. Yılmaz Odabaşı, Son Çeyrek Yüzyıl Şiir Antolojisi, İstanbul: Sc ala Yayıncılık,
  200. Mehmet H. Doğan, Yüzyılın Türk Şiiri (), 3 cilt, İstanbul: YKY,
  201. Enver Ercan ve İdil Önemli, Erkeklerin Aklından Geçen Öyküler, İstanbul: Everest Yayınları,
  202. Enver Ercan ve İdil Önemli, Kadınların Aklından Geçen Öyküler, İstanbul: Everest Yayınları,
  203. Enver Ercan ve İdil Önemli, Gergin Ruhlar Antolojisi: Psikolojik Öyküler, İstanbul: Everest Yayınları,
  204. Metin Celal, Çağdaş Türk Edebiyatı Öykü Antolojisi, İstanbul: Alfa Yayınları,
  205. Sadık Tural (proje yürütücüsü), Türk Dünyası Edebiyat Metinleri, 7 cilt, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
  206. Balkanlarda Türk Çocuk Hikâyeleri Antolojisi, Ankara: Grafiker Yayıncılık,
  207. İskender Pala, Güldeste, İstanbul: L&M Yayınları,
  208. Sedat Ümran, Büyük Alman Şairleri, İstanbul: İz Yayıncılık,
  209. Abdullah Özkan, Başlangıçtan Cumhuriyete Türk Şiiri Antolojisi, 5 cilt, İstanbul: Boyut Yayınları,
  210. Alpay Kabacalı, Yedi Deniz Beş Bucak: Gezginlerin Gözüyle, İstanbul: Dünya Yayıncılık,
  211. İsa Bayrak, Bürokrasi Öyküleri, İstanbul: Popüler Yayınları,
  212. Mehmet Ay, Türkçe Şiirler Antolojisi, İstanbul: Elips,

Divan Edebiyatı, Şiiri, Biçim ve İçerik Özellikleri, Dönemleri, Kaynakları, Tarihsel Gelişimi

&#;Klasik Türk Edebiyatı&#; olarak da tanımlanan Divan edebiyatı, Türklerin İslam kültüründen etkilenmeleri sonucu oluşturdukları bir edebiyattır. Bu edebiyat, bazı kaynaklarda &#;Havas Edebiyatı&#;, &#;Yüksek Zümre Edebiyatı&#;, &#;Saray Edebiyatı&#; &#;Eski Türk Edebiyatı&#; gibi adlarla da anılmaktadır. Ancak belli ilkeler çevresinde gelişen bu edebiyat, şairlerin şiirlerini &#;Divan&#; denilen yazma kitaplarda toplamalarından dolayı daha çok &#;Divan edebiyatı&#; adıyla ifade edilmektedir.

Divan edebiyatı, Arap ve Fars kültürünün etkisiyle ortaya çıkmış ve gelişme göstermiştir. Bu edebiyatın ilk ürünleri olan Kutadgu Bilig, Atabet&#;ül Hakayık gibi eserler daha Orta Asya&#;da iken ( ve yüzyılda) verilmiştir. Anadolu&#;ya göçen Türkler Divan edebiyatını burada da sürdürmüşler, yeni eserler vermişlerdir.

Divan edebiyatı yüzyıldan &#;a kadar ürünler vermiştir. Bu edebiyatta hem şiir hem düzyazı (nesir) alanında eserler vardır; ancak Divan edebiyatı, şiir ağırlıklı bir edebiyattır.

Divan Şiirinin Dönemleri

Bugün &#;Eski Türk Edebiyatı&#; adı altında Anadolu Selçuklu, Beylikler Çağı ve Osmanlı Dönemine ait &#;halk edebiyatı&#; ve &#;tekke edebiyatı&#; dışında kalan ve &#;Klâsik Türk Edebiyatı&#; adı da verilen edebî anlayışla meydana getirilmiş bir edebiyat kastedilir.

Bu edebiyat her yönüyle örnek aldığı İran edebiyatının ve İslamî Dönem Doğu Türk edebiyatının etkisi altında XIII. yüzyıl sonlarında Anadolu&#;da doğmuş; Osmanlı Döneminde usta şair ve yazarlar elinde devletin siyasi, kültürel ve ekonomik gelişimine paralel olarak kendi gelişimini sürdürmüş; hatta devletin gerileme dönemlerinde bile nazımda ve nesirde mükemmel örneklerini vermeye devam ederek XIX. yüzyıl ortalarından itibaren mükemmelliğe ulaşan her sanat akımı gibi artık tarihe mal olmuş bir edebiyattır.

Divan edebiyatını gelişim çizgisini ve buna bağlı olarak geçirdiği üslup farklılaşmalarını göz önünde bulundurarak başlıca üç döneme ayırmak mümkündür:

1. Oluşum Dönemi:  ( ve Yüzyıl)

XIII. yüzyılın sonlarından XIV. yüzyıl sonlarına kadar devam eder. Dönemin önemli temsilcileri,

gibi şairledir.

2. Birinci Klâsik Dönem: (15 &#; Yüzyıl)

XV. yüzyılın ilk yıllarından XVII. yüzyıl başlarına kadar devam eder.

gibi şairlerle de Türk edebiyatının İran edebiyatı etkisinden kısmen de olsa kurtularak artık kendi iç gelişimini tamamlayıp özgün eserlerini vermeye başladığı bir dönemdir.

3. İkinci Klâsik Dönem: ( Yüzyıl)

XVII. yüzyıl başlarından XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar devam eder. İran edebiyatındaki üslup farklılaşmasının etkisiyle özellikle şiirde yoğun olarak yeniden bu edebiyatın etkisi altına girdiği bir dönemdir. Sebki Hindî (=Hind üslubu) adı verilen bu edebî akımın Türk edebiyatındaki önemli temsilcileri;

Yüzyıllar süren bu edebî anlayışın ve onun pek çok kuralının Batı uygarlığı etkisi altında doğan ve şekillenmeye başlayan edebiyatta da canlılığını ve etkisini sürdürdüğü bilinmektedir. Hatta Cumhuriyet dönemi şiirinde bile bu edebiyatın birtakım izlerini açıkça görmek mümkündür. Hâlâ etkileyiciliğini koruyan, anlam ve ses mükemmelliğini yakalamış, asırlardan sonra bile günümüzün kültürlü çağdaş insanma söyleyeceği ve tattıracağı zevkler bulunan bu edebiyatın dilinin ağır ve süslü olması, farklı bir kültürel zeminde farklı bir dünya görüşünü yansıtması onun Türk milletinin edebiyatı olma niteliğini ortadan kaldırmaz. Halit Ziya Uşaklıgil&#;in dediği gibi, &#;Divan edebiyatı, Tanzimat edebiyatı, bunların hiçbirisi Türk kaynağından doğmuş olmak temel taşını kaybetmemişlerdir.&#;

Divan Edebiyatının Kaynakları

İslam kültürü kaynağından beslenen ve özellikle başlangıçta Fars (İran) edebiyatını örnek alan Divan edebiyatı, içerik yönünden değişik unsurlara dayanmaktadır. Divan edebiyatının iç zenginliğini ve özünü oluşturan, onu iyi anlamak için bilinmesi gereken birçok eski kültür unsuru vardır.

Divan edebiyatının dayandığı kültür kaynaklarının başlıcaları şunlardır:

  • İslam inançları (ayetler ve hadisler)
  • İslamî bilimler (tefsir, kelam, fıkıh)
  • İslam tarihi
  • Tasavvuf felsefesi, terimleri
  • İran mitolojisi (kişiler ve olaylar)
  • Peygamberlerle ilgili öyküler, mucizeler, efsaneler, söylentiler&#;
  • Tarihî, efsanevî, mitolojik kişiler ve olaylar
  • Çağın bilimleri
  • Türk tarihi ve kültürü
  • Dönemin edebiyat anlayışı
  • Arapça, Farsça sözcük ve tamlamalar, deyimler, atasözleri

Ayrıca Bakınız ⇒ Divan Şiirinin Kaynakları

Divan Şiirinin Genel Özellikleri

  1. Divan şiiri ilk örneklerini yüzyılda vermeye başlamış yüzyılın sonlarına doğru gücünü kaybetmiştir.
  2. Anadolu&#;da din dışı şiirler yazan ilk Divan şairi, yüzyılın ikinci yarısında yaşamış olan Hoca Dehhani&#;dir.
  3. Divan şiirinde konular oldukça sınırlıdır: İslam mitolojisi, klasik aşk öyküleri, kadın, şarap, din ve tasavvufla ilgili konular ile bazı felsefi düşünceler en çok işlenen konulardır.
  4. Divan şiirinde toplumla ilgili konulara hemen hiç yer verilmemiş; şairler bazen bireysel sorunlarını dile getirmişlerdir: Fuzuli&#;nin Şikayetnamesi, Şeyhi&#;nin Harnâme&#;si gibi. Eleştiriler, düzene değil, kişiye yöneliktir.
  5. Divan şiirinde dil Osmanlıcadır. Osmanlıca; Arapça, Farsça ve Türkçe sözcüklerin karmasından oluşan bir dildir. Başlangıçta Türkçe sözcüklerin daha çok kullanıldığı Divan şiirinde, özellikle  yüzyıldan sonra dil çok ağırlaşmıştır.
  6. Divan şiiri, kuralcı bir şiirdir. Divan şiirinde konudan çok konunun işlenişi (üslup, anlatım) önemlidir. Aynı konu birçok şair tarafından değişik biçimlerde anlatılmıştır.
  7. Divan şiirinde kalıplaşmış sözler çok kullanılmıştır. Her şairin ortaklaşa kullandığı bu kalıp sözlere &#;mazmun&#; denir. Mazmunlar, edebiyatta belli kavramları anlatan, onu düşündürüp çağrıştıran sözlerdir.
  8. Divan şiirinde söz ve anlam sanatlarına sıkça başvurulmuş; sanatlı anlatım ustalığın ölçüsü sayılmıştır.
  9. Şiirde nazım birimi &#;beyit&#;ler. Beyit, İki dizeden oluşan söz kümesidir. Şiirlerin uzunlukları beyit sayısıyla ölçülür. Dörtlükler ve bentlerle yazılan şiirler de vardır.
  10. Şiirde en küçük nazım birimi tek dizeden oluşur. Bir manzum parça içinde yer almayan böyle dizelere &#;azade mısra&#; (bağımsız dize) denmiştir.
  11. Şiirde konu bütünlüğünden çok parça bütünlüğüne (beyit güzelliğine) önem verilmiştir. Her beyit kendi başına bir anlam taşır.
  12. Şiirde gazel, kaside, mesnevi, müstezat gibi nazım biçimleri kullanılmıştır. Bunların çoğu Arap ve Fars edebiyatından alınmıştır.
  13. Divan şiirine Türklerin kattığı iki nazım biçimi &#;tuyuğ&#; ve &#;şarkı&#; dır.
  14. Şiirde tasavvuf, Sebk-i Hindi ve mahallileşme akımlarının etkileri görülür.
  15. Şiirlerde aruz ölçüsü kullanılmıştır. Arap şiirinden Fars şiirine, oradan da Divan şiirine geçen aruz ölçüsü hecelerin uzunluk ve kısalığı temeline dayanır.
  16. Divan şiirinde Aşık Paşa, Nedim ve Şeyh Galiphece ölçüsüyle birer şiir denemesi yapmışlardır.
  17. Şiirde &#;göz için uyak&#; anlayışı benimsenmiş, en çok tam ve zengin uyak kullanılmıştır.
  18. Divan edebiyatında şiirlerin özel bir adı (başlığı) yoktur. Şiirler yazıldığı nazım şeklinin adıyla &#;gazel, kaside vs.&#; anılır. Adlandırma, gazellerde uyak ve rediflere göre, kasidelerde betimleme (tasvir) bölümüne göre yapılır.
  19. Divan şiirinde aşk ön plandadır. Aşk anlayışı çağın mutlak hükümdarlık sistemine ve tasavvuf düşüncesine dayanır. Sevgili, mutlak iktidar sahibi, zalim, vefasız; âşık ise bahtsızdır. Şairler daha çok platonik bir aşk anlayışını benimsemiştir.
  20. Divan şiirinde kaderci bir dünya görüşü egemendir. Şairler, dünyanın geçici olduğundan, feleğin şerrinden, zamanın kötülüğünden yakınırlar.
  21. Söyleyiş, özentilidir. Ustalık, benzetmeler yapmak; mecazlı, sanatlı deyişler yaratmak, kalıplaşmış anlamlı sözcükleri (mazmunlar) yeniden kullanmakta görülmüştür. Bu nedenle şair, işlenen konudan çok söyleme biçimine (üsluba) önem verir.

Divan Şiirinin Nazım Biçimleri

Beyitlerle Kurulanlar:

Dörtlüklerle Kurulanlar:

Bentlerle Kurulanlar:

Ayrıca bakınız ⇒Divan Şiiri&#;nin Nazım Biçimleri

Divan Şiirinde Söz Sanatları (Edebi Sanatlar)

A) Mecaza Dayalı Söz Sanatları

B) Anlama Dayalı Söz Sanatları

  • Hüsn-i Talil (Güzel neden bulma),
  • Tecâhül-i Ârif (Bilip de bilmezlikten gelme),
  • Tenasüp (Uygunluk),
  • Leff ü Neşr,
  • Mübalağa (Abartma),
  • Tezat (Karşıtlık),
  • Tekrir (Yineleme),
  • Telmih (Hatırlatma),
  • Tevriye,
  • İstifham (Soru sorma),
  • İrsâl-i Mesel,
  • Rücû,
  • Terdîd,
  • İktibas,
  • Îham.

Divan Edebiyatında Nesir (düz yazı)

Bkz. ⇒ Divan Edebiyatında Nesir (düz yazı)

Divan Edebiyatının Tarihsel Gelişimi

Divan edebiyatının ilk örnekleri yüzyılda ortaya çıktı. Bu edebiyatın ilk ürünlerini veren Mevlana Celaleddini Rumi bütün yapıtlarını Farsça yazdı. Aynı yüzyılın bir başka büyük şairi Hoca Dehhani&#;ydi. Horasan&#;dan gelip Konya&#;ya yerleşen Dehhani, özellikle İranlı şair Firdevsi&#;nin etkisinde şiirler kaleme aldı.

yüzyılda Konya, Niğde, Kastamonu, Sinop, Sivas, Kırşehir, İznik, Bursa gibi kültür merkezlerinde şairler ve yazarlar Divan edebiyatının yeni örneklerini verdiler. Bunların çoğu kahramanlık hikâyeleri, öğretici, eğitici ve dinsel yapıtlardı. Bu arada İran edebiyatının konuları da Türk edebiyatına girmeye başladı. Mesud bin Ahmed ile yeğeni İzzeddin&#;in &#;de yazdıkları Süheyl ü Nevbahar, Şeyhoğlu Mustafa&#;nın &#;de yazdığı Hurşidname, Süleyman Çelebi&#;nin () Vesiletü&#;n-Necât başlığını taşımakla birlikte Mevlid adıyla bilinen ünlü yapıtı, İran edebiyatının etkisiyle yazılmıştır.

Divan edebiyatı, özellikle şiir alanında en parlak dönemini  yüzyılda yaşadı. Bâkî ve Fuzuli Divan şiirinin en iyi örneklerini verdiler.

yüzyıla girildiğinde Divan edebiyatının ulaştığı düzey, İran edebiyatınınkinden geri değildi. Divan şairleri, şiirlerinde &#;fahriye&#; denen ve kendilerini övdükleri bölümlerde şiir ustalığının doruğuna çıkmışlardı. Öğretici şiirleriyle tanınan Nabi ve bir yergi ustası olan Nef&#;i bu yüzyılın ünlü şairleriydi. Divan edebiyatı, en özgün şairlerinden olan Nedim&#;in ve Şeyh Galib&#;in ardından,

yüzyılda bir duraklama dönemine girdi. Daha sonraki şairler özellikle bu iki şairi taklit ettiler ve özgün yapıtlar ortaya koyamadılar.

yüzyılda Divan edebiyatı artık gözden düşmüş ve eleştiri konusu olmuştu. İlk eleştiriyi getiren Namık Kemal&#;di. Tanzimat&#;la birlikte Türk edebiyatında Batı etkisinde yeni biçimler, konular denenmeye başlandı. Divan edebiyatı böylece önemini yitirmekle birilikte, Tevfik Fikret, Mehmet Âkif Ersoy ve Yahya Kemal Beyatlı, Türk edebiyatının aruz ölçüsüyle son şiirlerini yazdılar, denilirse de zamanımızda da bu vezni kullanabilen şâirler vardır. Arûzun az kullanılıyor olması, zorluğundandır. Yoksa başka ölçülerle veya ölçüsüz yazılan şiirlerdeki lirizm ve âhenk âruzla yazılan şiirlerin yerini tutamaz.

Divan Edebiyatıyla İlgili Bazı Terimler

  • Hamse: Divan edebiyatında 5 mesneviden oluşan eserler topluluğuna verilen ad.
  • Lugaz: Divan edebiyatında, şiir biçiminde oluşturulan bilmece.
  • Mazmun: Divan şiirinde birçok şairin ortaklaşa kullandığı kalıplaşmış söz, imge ya da benzetme.
  • Mecmua: Divan şairlerinin seçme eserlerinin yer aldığı elyazması defter, antoloji.
  • Münşeat: Divan edebiyatında, değişik konularda yazılan ve düz yazılardan oluşan eser.
  • Nazire: Bir şairin, başka bir şairin şiirine benzeterek aynı ölçüyle yazdığı şiir.
  • Tehzil: Ciddi bir esere gülmece (mizah) yoluyla nazire yazma.
  • Seci: Divan düz yazısında cümlelerin ortasında ve sonunda yapılan uyak
  • Sur-name: Sünnet, düğün, şenlik gibi sevinçli olayları anlatan eser.
  • Gazavat-name: Savaşta gösterilen yiğitlikleri anlatan eser.
  • Velayet-name: Ermiş kişilerin, evliyaların yaşamlarını anlatan eser.
  • Şehrengiz: Bir şehrin güzelliklerinden söz eden manzum eser.
  • Sefaret-name: Osmanlı döneminde elçilik göreviyle yabancı ülkelere gönderilen kişilerin, bu görevleri esnasında duyduklarım, gördüklerini ve yaşadıklarını yazmak suretiyle meydana getirdikleri eserler.
  • Tezkire: Divan edebiyatında şairlerin yaşamlanndan söz eden, eser bugünkü &#;biyografi&#; karşılığı sayılabilir.
  • Azade: Divan şiirinde bağımsız dizelere verilen ad. Azade, Divan şiirinde en küçük nazım biçimidir.
  • Mahlas: Şairlerin şiirde kullandıkları takma ad.
  • Siyer: Hazreti Muhammed&#;in yaşamını anlatan eser.
  • Tegazzül: Kaside veya mesnevi içine sıkıştırılan gazel.
  • Divan edebiyatında şiirler, işledikleri konuya göre şu adları alır:
    Tevhid: Allah&#;ın birliğini işler. Genellikle kaside, terkib-i bent ve terci-i bent biçimiyle yazılır.
    Münacaat: Allah&#;a yakarış bildiren şiirlerdir. Genelde kaside biçimindedir.
    Naat: Peygamberi öven şiirlerdir. Genelde kaside biçimiyle yazılmıştır.
    Medhiye: Padişahları, vezirleri gibi devlet büüyüklerini övmek için yazılan şiirlerdir. Kaside biçimiyle oluşturulur.
    Hicviye: Birini yermek amacıyla yazılan şiirlerdir. Kaside biçimiyle yazılır.
    Fahriye: Şairlerin kendilerini ve sanatlarını övdüğü şiirlerdir. Fahriyeler de kaside biçiminde oluşturulur.

Divan Edebiyatıyla İlgili Bazı Hususlar:

  • Anadolu sahası Türk edebiyatında mahlas kullanan ilk şairler Şeyhi ve Gülşehri&#;dir.
  • Kemalpaşazade ve Kadı Burhaneddin mahlas kullanmamışlardır.
  • Nazım, kıta, rubai; bu üç nazım biçiminde mahlas kullanılmaz.
  • Gazel ve kasideler mürettep bir divanın iki asli unsurudur. Fakat Hüseyin Baykara&#;ya ait divanda ve Kadı Burhaneddin Divanı&#;nda kasideye yer verilmemiştir.
  • Mürettep divanlar tevhid, münacat ve naat bölümleriyle başlarken Baki Divanı&#;nda tevhid ve mücanat bölümü yoktur. Yine aynı şekilde Nedim Divanı&#;nda tevhid, münacat, naat bölümleri yoktur.
  • Anadolu sahasında divan sahibi ilk şair Yunus Emre&#;dir.
  • Şiirleri en çok şerh edilen şair Yunus Emre&#;dir.
  • En hacimli divan sahibi sanatçı Edirneli Nazmi&#;dir.
  • Baki ve Nedim&#;in mesnevi türünde herhangi bir eseri yoktur.
  • Tezkire türünün ilk örnekleri sayılabilecek ürün nazire mecmuaları&#;dır.
  • Süleyman Peygamber&#;in meşhur yüzüğünü o uykudayken çalan mitolojik karakter Ehrimen&#;dir.
  • Hoca Dehhani divan şiirinin ilk ustasıdır fakat divanı yoktur.
  • Eski Türk edebiyatında estetik tavrın kaynağı Fars edebiyatı olmuştur. Divan şairleri mesnevide Nizami&#;yi ve Attar&#;ı; gazelde Hafız&#;ı; kasidede ise Selman&#;ı ve Enveri&#;yi model olarak almışlardır.

Ayrıca bakınız ⇒

Divan Edebiyatı

nest...

50371 50372 50373 50374 50375

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası

© 2024 Toko Cleax. Seluruh hak cipta.