Luna Neden Çöktü

Koşaçlar, cümlede özne ile yüklem arasında yüklemleme ilişkisi kuran ana yardımcı fiilin çekimlenmiş biçimleridir. Genel olarak Hint Avrupa dillerinde, özelde tarihi Ermenice ve Rusçada koşaçlar özne ile yüklem arasında, yüklemin hemen önünde konumlandırılır. Genel Türk dilinde ise koşaçlar yüklemin hemen sonrasında yer alır. Yapılan tarama sonucunda 16 ve 17. yüzyıllarda Deşt-i Kıpçak’ta Ermeni harfleriyle yazılan Türkçe metinlerde, +men/+dırmen,+sen, +DIr, +biz, +siz, +DIrlAr biçimbirimlerinin geniş zaman koşacı; edim, ediñ, edi, edik, ediñiz, ediler ve edir biçimbirimlerinin ise görülen geçmiş zaman koşacı olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Bu metinlere özgü olan edir öğrenilen geçmiş koşacının kullanımı, öznenin teklik 3. kişi olduğu cümlelerle sınırlıdır. Deşt-i Kıpçak dil ilişki sahasında belirli Türkçe metinlerin Ermeni harfleriyle yazılmış olması, bu metinlerin sözvarlığına Ermenice ve Rusçadan sözlerin genel olarak kopyalanmış, Türk dilinin Ermenice ve Rusçayla ilişki içinde olduğuna işaret eder. Bu dil ilişkisi, Ermeni harfliyle yazılmış Kıpçak Türkçesi metinlerindeki bazı cümlelerin sözdizimlerini de etkilemiştir. Şöyle ki, koşaçların tarihi Ermenice ve Rusçanın sözdizimindeki konumları seçilip Türk dilinin sözdizimine kopyalanmış ve koşaçlar yüklemin hemen önüne taşınmıştır. Böylece “özne (ad öbeği) / koşaç / yüklem (eylem öbeği)” eşleme (replica) öge dizimiyle birçok cümle kurulmuştur. ABSTRACT The copulas in linguistic are auxiliary morphemes used to link the subject of a sentence with predicate in the sentence. The forms of the copula verb serves as the copula. In general, the Indian European languages, in particular the historical Armenian and Russian, copulas are positioned between the subject and predicate, positioned just in front of the predicate. In the general Turkic language, the copulas takes place just after the predicate. As result of review of Turkish texts written with Armenian letters in Desht-i Qipchaq in the 16th and 17th centuries; these are determined morphemes of the present copula are +men/+dırmen,+sen, +DIr, +biz, +siz, +DIrlAr and the morphemes of the past copula are edim, ediñ, edi, edik, ediñiz, ediler and edir. The use of past copula edir is specific to these texts is limited to sentences where the subject is the singular 3rd person. To be written in Armenian letters of some Turkish texts in language contact area in Desht-i Qipchaq and copy of Armenian and Russian words to the vocabulary of these texts points out the language contacts between Turkish, Armenian and Russian languages. This language contacts affects syntax of some sentence in Turkish texts written with Armenian letters. Namely, the place of the copulas in syntax of the historical Armenian and Russian is copied to the syntax of the Turkish language. As a result, the Turkish copulas moved just in front of the predicate. Accordingly, it has been found that many sentences have been established with the replica syntax for Turkish the revealed in the form of subject / copula / predicate.