Üzüm Aşısının Yapılışı

3. AŞI İLE ÇOĞALTMA

                     Önceleri bağcılıkta yalnızca çeşit değiştirme (çevirme) amacıyla uygulanan aşılama, filokseraya karşı vinifera çeşitlerinin ancak Amerikan asma anaçları üzerine aşılanarak yetiştirilebileceğinin anlaşılması ile vazgeçilmez bir çoğaltma tekniği özelliğini kazanmıştır.

                     Bağcılıkta aşılamanın amaçları şunlardır:

a. Vitis vinifera L. asma türüne ait üzüm çeşitlerinin filoksera ve nematodlara dayanıklı anaçlar üzerinde yetiştirilmesi, b. Karışık çeşitlerle kurulu bir bağda bu durumun düzeltilmesi (çeşit saflaştırma),

c. Bağlarda arzu edilmeyen çeşitlerin değiştirilmesi,

d. Filoksera ve nematodlar ile bulaşık alanlarda yeni elde edilmiş veya nadir bulunan üzüm çeşitlerinin çoğaltılması ve korunması,

e. Uygun anaçlar kullanılarak kuraklığa, kirece ve tuzluluğa dayanıklı bir kök sisteminin oluşturulması.

Bağcılıkta aşıda başarıyı etkileyen etmenler şunlardır:

a. Anaç ve kalem arasında uyuşmazlık olmamalıdır.

b. Anaç ve özellikle kalem genç olmalıdır. Aşı materyali (özellikle kalem) bir yaşlı dallardan veya sürgünlerden hazırlanmalıdır.

c. Anaç ve kalem sağlıklı olmalıdır.

d. Anaç ve kalemin kambiyum dokuları, mümkün olduğu kadar geniş yüzeyler halinde üst üste çakışmış olmalıdır.

e. Anaç ve kalem arasındaki kaynaşma tam olarak sağlanana kadar kalemin anaca siki bir şekilde tutunması gerekir.

f. Aşıdan sonra aşı yerinde kallus oluşumu için uygun sıcaklık, nem ve havalanma koşulları sağlanmalıdır.

Aşılı Asma Fidanı Üretimi

Vinifera çeşitlerine ait tek gözlü kalemlerin, Amerikan asma anaçlarına ait anaçlık çelikler üzerine masa başında aşılanmaları ve aşı yerinde kontrollü koşullarda gerçekleşen kaynaşmanın (çepeçevre kallus oluşumu)

Aşı, canlı iki asma dalının birleştirilip yeni bir fert meydana getirilmesi olayıdır.

ardından asılı çeliklerin fidanlık veya sera koşullarında köklendirilmesi sonucu elde edilen asma fidanlarına “Aşılı asma fidanı" denir.

Anaçlık ve kalemlik çeliklerin alınması ve muhafazası

                     Aşılı asma fidanı üretiminde kullanılacak anaçlık ve kalemlik çelikler, Bölüm 2'de açıklandığı gibi alınırlar ve muhafaza edilirler.

Aşı zamanı

                     Ülkemizin iç ve kuzey kesimlerinde iklim ve toprak koşulları genellikle Mayıs ayı ortasından önce aşılı çeliklerin dikimi için elverişli olmadığından bu bölgelerde aşılama Mart ayı sonu veya Nisan ayı ortasında tamamlanmalıdır. Bu dönem Ege ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri için 15 gün, Akdeniz bölgesi için 1 ay öne alınabilir.

                     Serada kaplı fidan üretiminde ise aşılamanın Mart ayı başında tamamlanması gerekmektedir.

Aşı materyalinin (anaç ve kalem) hazırlanması

                     Aşılı asma fidanı üretiminde kullanılacak olan “Aşılanabilir" anaçlık çeliklerin çapları (en üst boğum arası) mm, uzunlukları ise cm olmalıdır. Anaçlık çeliklerin hazırlanması sırasında üzerlerindeki gözler köreltilir (Şekil).

                     Aşı kalemleri ise tek gözlü (Şekil) ve yine mm çapında olmalıdır. Ancak pratikte mm kalınlığındaki anaçlık çelikler ve kalemler, aşılı asma fidanı üretiminde rahatlıkla kullanılabilir.

Şekil Aşılanabilir anaçlık Şekil Tek gözlü aşı.

Aşılama tekniği

                     Aşı, canlı iki asma dalının birleştirilip yeni bir fert meydana getirilme. si olayıdır.

                     Aşılı asma fidanı üretiminde aşılama, genellikle masa başında yapılır. Bu aşılar elle veya aşı makinesiyle gerçekleştirilir. Yaygın olanı ası makinesidir.

1. Elle aşılama

Elle aşılamada "Dilcikli aşı" yöntemi uygulanmaktadır. Bu amaçla, hem kalemde, hem de anaçta, ince ve keskin ağızlı bıçaklar kullanılarak, eşit açılarda meyilli ve pürüzsüz aşı kesitleri açılır. Daha sonra, Şekil'de görüldüğü gibi kalem ve anaçta karşılıklı dilcik açılarak, bu iki ünite birbirine takılır. Elle yapılan dilcikli aşılar, aşı kesitinin uzunluğuna göre ikiye ayrılır.

Şekil Elle yapılan dilcikli aşının aşamaları.

a. Kısa dilcikli aşılar: Aşı yüzeyinin uzunluğu anaç-kalem çapının katıdır. Aşı yüzeyinin tam ortasından açılan dilcik, bu yüzeyin yarı uzunluğundadır. Aşının bağlanmasına gerek yoktur.

b. Uzun dilcikli aşılar: Aşı yüzeyinin uzunluğu anaç-kalem çapının katıdır. Dilcik uzunluğu ise, bu uzunluğun 1/3'ü kadardır. Aşının bağlanması önerilir.

2. Makine ile aşılama:

                     Aşı makineleri elle veya ayak pedalı ile çalışır. Bu makinelerle kalem anaca otomatik olarak takılabildiği gibi, anaç ve kalemde ayrı kesitler meydana getirilip bu kesitler elle birleştirilerek de aşılama yapılabilir.

                     Aşı makineleri, açtıkları aşı kesitlerine göre dilcikli, lambalı (testereli) ve omega (1) Dilcikli; (2) Jüpiter kesitli; (3) Lambalı; (4) Omega.

Şekil Aşı makinelerine ait farklı aşı kesitleri. olarak adlandırılır (Şekil).

                     Saklama ortamından çıkarılan çelik ve kalemler su kaybını önlemek için saat suda bekletilirler. Bu suya dezenfektan maddeler de katılabilir. Aynı kalınlığa sahip kalem ve çelikler ayrılır ve omega tipi aşı makineleri Şekil Makine ile aşılama. omega tipi aşı makineleri (Şekil) ile otomatik olarak birleştirilir. Omega aşılarda açılan kesit yüzeylerinde ezilme olmamasına dikkat edilmelidir. Fazla ezilmiş kesit yüzeylerde kaynaşma olmadığı veya tek taraflı kaldığı görülmektedir.

Parafinleme ve katlama

                     Aşılı asma fidanı üretiminde parafinleme aşı yerinden su kaybını önlemek, çelik ve kalemin birbirleriyle iyi kaynaşmasını sağlamak (kallüs oluşumu) ve aşılanan parçaların sıkı bir biçimde birleşmesini sağlamak ve hastalık etmenlerinin kesit yüzeylerinden bulaşmasını önlemek amacıyla uygulanır. Bu amaçla aşı yerinin cm altına kadar eritilmiş parafin (°C) içersin 2 saniye daldırılır.

                     Parafinleme aşılı çeliklerin aşı yerinin cm altına kadar eritilmiş parafin (°C) içerisine saniye daldırılması işlemidir (Şekil).

                     Uygulama sırasında, kalemin özellikle yüksek sıcaklıkta eriyen parafin içinde gözü ve aşı kesitini zararlandıracak kadar uzun tutulmamasına ve parafin kalınlığının mm'den fazla olmamasına dikkat edilmelidir

                     Aşılı çelikler parafinlendikten sonra katlanarak kaynaştırmaya alınırlar. En yaygın yöntem, ahşap veya plastik sandıklar içinde nemli talaş turba, perlit ve hatta kum gibi materyalleri saf veya karışım halinde kullanarak yapılan katlamadır.

Aşıların kaynaştırılması

                     Aşılı çeliklerin, fidanlık veya seraya dikilmelerinden önce, aşı yerlerinde sağlıklı kallus oluşumu (kaynaşma) sağlamak amacıyla sıcaklık, nem ve havalandırma koşullarının kontrollü olarak sağlandığı ortamlarda belirli bir süre ( hafta) tutulmaları gerekir.

                     Parafinlenen aşılı çelikler, aşı sandıklarına katlama materyali ile dizilerek katlama odalarına alınırlar (Şekil). Katlama için 50x45x80 cm ebatlarındaki ağaç veya plastikten yapılmış aşı sandıkları kullanılır.

                     Aşılı çeliklerin üzerleri, su kaybının önlenmesi için cm kalınlığında katlama materyali ile örtülür. Katlanan aşılı çelikler yaklaşık 3 hafta süreyle 25°C sabit sıcaklık ve %85 dolayında neme sahip kaynaştırma odalarında tutulurlar. Katlamadan gün sonra kallus oluşmaya başlar ve genellikle günde kaynaşma tamamlanır.

                     Çimlendirme esnasında odaların her 6 saatte bir 15 dakika havalandırılması gereklidir. Kaynaşmanın tamamlandığı odalarda aşılı çeliklerin dış şartlara alıştırılması için odanın sıcaklığı °C'ye düşürülür.

Aşılı çeliklerin köklendirilmesi

                     Aşı yerinde yeterli kaynaşmayı sağlayacak ölçüde kallus oluşturan aşılı çelikler, ya fidanlıklarda ya da sera veya benzeri yapılarda değişik ortamlar ve kaplar kullanılarak köklendirilebilirler.

Fidanlıkta (açıkta) köklendirme

                     Sandıktan çıkarılan aşılı çelikler, varsa boğaz kökleri temizlendikten (Şekil) ve kalemden oluşan sürgün 1 cm'ye kısaltıldıktan sonra ikinci kez parafinlenir (Şekil). Kaynaştırmadan çıkan aşılı çelikler, özellikle aşı yerindeki taze kallus dokusundan hızla su kaybedeceğinden bunların fidanlığa ıslak bir beze Şekil Çimlendirilmiş aşılı çeliklerin dikimden önce temizlenmesi. sarılarak, ya da plastik veya metal kasalar içinde dip kısımları su içinde taşınmaları ve dikime kadar bu durumda muhafaza edilmeleri gereklidir.

                     Aşılı çeliklerin genellikle 2 şekilde dikimi yapılır. Bunlar tepe dikimi ve çiziye dikimdir. Kumsal, hafif tekstürlü topraklara çiziye dikim, ağır topraklarda ise tepe dikim tercih edilir. Ağır topraklarda kümbetlerin hazırlanması sonbaharda veya ilkbaharda (dikimden hemen önce veya dikimden sonra) yapılır.

                     Tepe dikimde, aşılı çelikler hazırlanan kümbetlere tek sıra veya çift sıra dikilir. Sıra arası cm, sıra üzeri ise cm olmalıdır. Çiziye dikimde ise sıra üzeri cm, sıra arası cm ve dikim derinliği cm olmalıdır.

Şekil Aşıların siyah plastik malç kullanılan masuralarda çift sıralı tepe dikim yöntemine göre köklendirilmesi.

                     Aşılı çeliklerin üretim parsellerine dikimi don ve kırağı tehlikesi ortadan kalktıktan sonra dip kazan ile yapılır. Her iki dikim şeklinde de çelikler açılan çizilere elle dikilir.

                     Son yıllarda, aşılı çelikler siyah plastik örtü kullanılan masuralarda çift sirali tepe dikim yöntemine göre köklendirilmektedir (Şekil). Bu yöntem fidanlık arazisinin daha ekonomik kullanılması, toprağın daha iyi ısınması, toprak neminin korunması ve yabancı ot kontrolü yönünden avantaj sağlamaktadır.

                     Aşılı çelikler dikildikten sonra üzerleri ince bir toprak tabakası ile örtülür. Don ve kırağının sorun olmadığı bölgelerde ikinci parafin uygulamasına ve aşılı çeliklerin dikildikten sonra üzerlerinin toprakla örtülmesine gerek yoktur. Dikimden sonra boğaz doldurma yapılarak can suyu verilir.

                     Fidanlık toprağına, sonbahar hazırlığı döneminde dekara ton yanmış ahir gübresi verilmelidir. Ancak verilen gübre içinde nematodlar ve manas vb. gibi zararlıların yumurtaları ile yabancı ot tohumları bulunmamalıdır. Dikim çizilerine, dikimden hemen önce yeterli miktarda kompoze gübre (DAP, , vb.) verilmelidir. Yine erken gelişme döneminden başlayarak, tercihan iki devrede, dekara kg saf azot hesabıyla azotlu gübreleme yapılmalıdır.

                     Fidan sökümü için en uygun zaman sonbaharda yaprakların döküldüğü dönemdir. Söküm işlemi hemen tamamıyla bu amaçla geliştirilmiş özel pulluklarla yapılmaktadır.

                     Söküm tamamlandıktan sonra fidanlar gelişme düzeylerine (Çizelge3) göre I. ve II. boy olarak boylanırlar (Şekil).

Boylanan fidanlar 25, 50 veya 'lük demetler haline getirildikten Şekil Fidanlıkta üretilmiş l. (solda) ve II. sonra ya da kum havuzu veya doğru- (sağda) boy aşılı asma fidanlari. dan toprak içine hendeklenerek (Şekil) ya da dezenfekte edildikten sonra plastik çuvallara konularak °C'deki soğuk hava deposunda muhafaza edilirler.

Serada kaplı asma fidanı üretimi

                     Son yıllarda, özellikle çelikleri zor köklenen anaçlarda fidanlık kayıplarının azaltılması, diğer yandan yeni bağ kurulması sırasındaki zaman kaybının ortadan kaldırılması amacıyla, aşılı asma fidanı üretimi, plastik torba, kartonaj, saksı vb. kaplar kullanılarak, sera veya sıcak yastıklarda yapılmaktadır (Şekil). Şekil Serada kaplı asma fidanı üretimi.

                     Bu üretim tekniğinin, fidanlık koşullarındaki üretime göre üstünlükleri şöyle özetlenebilir:

1. Köklendirme koşulları (ortam, sıcaklık, nem) çok daha uygun olduğundan, çelikleri zor köklenen anaçlarda (Dogridge, Ramsey, R, R, 41 B) bile %80'i aşan oranlarda 1. boy fidan elde edilmesi mümkün olabilmektedir.

2. Bu teknikle üretilen kaplı fidanlarda, iklime bağlı olarak serada aylık bir yetiştirme süresince, doğrudan bağdaki yerlerine dikilebilecek düzeyde kök ve sürgün gelişmesi sağlanmaktadır. Böylece, bu fidanlarla bağ kurulduğunda, herhangi bir zaman kaybı söz konusu olmamaktadır.

3. Serada kaplı asma fidanı üretimi oldukça kısa bir dönem içinde gerçekleştirilebildiğinden, aynı alanı kullanmak suretiyle bir yıl içinde 2 hatta 3 kez fidan üretimi mümkün olabilmektedir. Ancak bu yöntemde fidan üretim maliyeti, fidanlık koşullarındaki üretime göre oldukça yüksektir.

                     Bu yöntemin, aşı materyalinin alınmasından başlayarak, materyalin muhafazası, aşıya hazırlanması, aşılama, kaynaştırma amacıyla katlama, alıştırma, parafinleme gibi dikim öncesi aşamaları, fidanlık koşullarındaki aşılı asma fidanı üretimi ile hemen hemen aynıdır. Ancak elde edilen fidanların mümkün olduğu kadar yaz sıcakları başlamadan önce bağa dikilmeleri amaçlandığından, aşılama zamanı kış sonuna kaydırılmaktadır.

                     Köklendirme kabı olarak değişik şekil ve büyüklükte, yine değişik materyallerden yapılmış kaplar (siyah polietilen torba, turba, kil ve plastik saksılar, turba bloklar, kartonaj, dayanıklı kağıt kaplar, teneke kutular vb.) kullanılmaktadır. Bunlar arasında kolay sağlanması ve ucuz olması nedeniyle siyah polietilen torbalar (plastik tüp) daha çok tercih

Şekil Serada üretilmiş kaplı asma fidanları. edilmektedir (Şekil).

                     Serada kaplı asma fidanı üretiminde, ilki aşılamadan sonra (katlamadan önce), ikincisi ise dikimden önce olmak üzere çift parafinleme yapılır.

Köklendirme sırasında, sera içi sıcaklığının ortalama olarak °C'de tutulması, oransal nemin ilk haftalık dönemde %70'in altına düşürülmemesi, yine aynı dönemde normal güneş ışığının %30'unu geçirecek şekilde gölgeleme yapılması gereklidir. Köklerin kapların drenaj deliklerinden dışarı çıktığı dönemdeki fidanlar, dikim için hazır sayılırlar ve dış koşullara daha iyi uyum sağlayabilmeleri için dışarıda sırasıyla gölge, yarı gölge ve güneşe açık mekanlarda gün süre ile

Şekil Kaplı asma fidanlarının dış şartlara alıştırmaya tabi tutulurlar (Şekil). alıştırılması.

Tüplü asma fidanı standardı Çizelge 4'de verilmiştir.

Çizelge Tüplü asma fidani standardi (TS )

Bağda Aşılama Teknikleri

                     Bağda aşılama, başlıca iki amaca yönelik olarak yapılır.

1. Filoksera ve nematodlarla bulaşık alanlarda, dayanıklı anaçlar üzerinde yetiştiricilik yapılması,

2. Gerek aşılı, gerekse yerli bağlarda çeşit değiştirme (çevirme).

Kalem aşıları

                     Bağcılıkta oldukça fazla kullanılır. Kalem aşıları (yarma, kakma, kabuk, dilcikli, yan aşı) için en uygun zaman, erken ilkbaharda, aşılanacak omcalarda aktif büyümenin henüz başlamadığı, ancak gözlerin kabarmaya başladığı dönemdir. Kalem aşılarında, bir yaşlı dallardan hazırlanan bir veya iki gözlü kalemler kullanılır.

Yarma aşı

                     Toprak yüzünden itibaren cm yükseklikte gövde kalınlığı cm ve daha fazla olan anaçlara yarma aşı uygulanabilir. Anaç cm'den ince ise bir, kalın ise iki kalem takılabilir. Kalemler genellikle iki gözlü hazırlanırlar. Yarma aşının yapılışı Şekil'da görülmektedir.

                     Amerikan asma anaçlarının bağda aşılanmasında, önce anacın gövdesi toprak yüzeyinin cm yukarısından testere veya bağ makası ile düzgün şekilde kesilir ve kesim yüzeyi aşı bıçağı ile perdahlanır. Aşı baltası ve tokmak yardımıyla, kesilen yüzeyin tam ortasından cm derinliğinde bir yarma açılır.

                     Yarma aşı yerli bağlarda çeşit değiştirme amacıyla yapılacaksa, gövde toprak yüzeyinin cm altından kesilir. Ancak çeşit değiştirme amacına yönelik yarma aşı, aşılı bir omcaya uygulanacaksa, kalemden oluşacak boğaz köklerinden sakınmak için, aşılama gövdenin toprak üstü kısmına yapılır.

                     Kalemlerin dip kısmında anaçta açılan yarmanın derinliğine uygun uzaklıkta, kalın tarafı alt göz tarafında olmak üzere iki yönlü kama açılır.

Şekil Bağda yarma aşının yapılışı.

                     Hazırlanan kalemler kalın gövdelerde aşı baltası, daha ince anaçlarda ise aşı bıçağı kullanılarak aralanan yarmaya yerleştirilir. Kalemlerin takılması sırasında kambiyum dokularının çakışmasına dikkat edilmelidir. En az bir noktada çakışmayı sağlamak üzere, kalemin alt kısmı hafifçe içeri itilmelidir. Çapı cm'den daha az olan anaçlara yapılan aşılar, kalemin anaca sıkıca tutunmasını sağlamak amacıyla uygun bir materyalle (rafya, plastik veya lastik aşı bandı ya da pamuk ipi) bağlanır. Daha kalın anaçlara yapılan aşıların bağlanmasına gerek yoktur.

Kakma aşı

                     Gövde kalınlığı cm ve özellikle gövdesi eğri ve kıvrık yapıda olan anaçların aşılanmasında kullanılır. Kakma aşının yapılışı Şekil'de görülmektedir.

                     Anaçta aşı kesitinin açılmasına, testere ile uygun derinlikte ve uzunlukta bir kesim yapılarak başlanır. Daha sonra bu kesim, bıçak kullanılarak içeriye ve aşağıya doğru v şeklini alacak şekilde genişletilir. Aşı kesitinin üstteki genişliği ve derinliği, kullanılacak kalemin çapı ile aynı olmalıdır.

                     Anaçtaki aşı kesiti tamamlandıktan sonra kalemdeki V kesitli kama da, bu kesite tam uyacak şekilde hazırlanır. Ancak kalemdeki acı biraz daha geniş tutularak, kalemin anaçtaki kesite daha sıkı olarak yerleştirilmesi sağlanır. Hazırlanan kalem, anaçtaki aşı kesitine, kambiyum dokuları çakışacak ve sıkıca tutunacak şekilde yerleştirilir. Anaçtaki kesitin normalden daha geniş açıldığı durumda, kalemin daha sıkı yerleşmesini sağlamak üzere cm uzunluğunda başsız bir tel çivi ile çakılması yararlıdır. Kalın anaçlara birden fazla kalem takılabilir.

Kabuk (Çoban) aşı

                     Diğer kalem aşıları için uygun olmayan daha kalın gövdelere yapılabilir. Ancak kabuğun kalktığı dönemin beklenmesi gerekir. Diğer kalem aşılarından daha kolaydır. Kabuk aşının yapılışı Şekil'de görülmektedir.

                     Aşılanacak gövde, yarma ve kakma aşıda olduğu gibi, uygun aşı yüksekliğinden vurularak perdahlanır. Kalemin takılacağı yer belirlendikten sonra kabukta cm uzunluğunda oduna kadar inen dik bir kesim yapılır. Kalemin daha kolay yerleştirilebilmesi için kesimin her iki yanındaki kabuk hafifçe kaldırılır.

                     Kalem tek veya çift gözlü olabilir. Hazırlanması sırasında, gözün (çift gözlü kalemlerde alt gözün) tam arka kısmından başlayarak yaklaşık 5 cm'lik bir kama açılır.

                     Hazırlanan kalem, anaçtaki yerine yerleştirildikten sonra, kabuk dilimleri kapatılarak bağlanır. Bağlama yerine, her iki kabuk dilimi cm uzunluğunda başsız çivilerle kaleme çakılabilir. Bağlama, uygun bir şekil Bağda kabuk aşısının materyalle de yapılabilir.

Bağda makine ile aşılama

                     Aşı makineleri, fidanlık koşullarında köklendirilmek üzere dikilen anaçlık çeliklerin aşılanarak aşılı fidan elde edilmesinde de kullanılmaktadır. Bu makineler ya kalem, ya da göz aşısı yapacak şekilde imal edilmektedir. Kalem aşısı yapan makineler daha çok omega, lambalı ve dilcikli aşı kesitine sahiptirler. Bağda göz aşısı yapan makineler ise yalnızca yongalı göz aşısı yapacak şekilde geliştirilmiştir. Aşıların yapılışı ve bakımı bağda elle yapılan aşıların aynisidir. Şekil'da omega aşı kesiti açan makine ile bağda yapılan kalem aşısının Şekil Bağda makine ile omega aşamaları görülmektedir.

Yeşil aşı

                     Kalem aşılarından farkı, kalem ve anaç olarak o yılın yeşil sürgünlerinin kullanılmasıdır. Bağda yeşil aşılama için en uygun dönem, sürgünlerin aşılama için yeterli sertliği kazandığı geç ilkbahar veya yaz başlangıcıdır. Kalemler beyaz renkli öze sahip, en az mm kalınlığındaki sürgünlerden hazırlanır. Üzerine aşı yapılacak anaç sürgünlerinin de aynı kalınlıkta olması gerekir. Bağda yeşil aşının yapılışı Şekil'de görülmektedir.

                     Aşılamada tek gözlü kalemler kullanılır. Kalemlerin hazırlanması sırasında gözlere zarar vermeden yapraklar kopartılır. Aşılama öncesi ve sırasında kurumaması için kalemler nemli bir ortamda tutulur. Aşılamadan bir hafta önce, anaç üzerinde aşının yapılacağı yerin altındaki tüm yapraklar ve gözler kesilerek çıkartılır.

                     Aşılamadan önce anaçların tepeleri vurulur. Hem anaçta hem kalemde yaklaşık cm uzunluğunda meyilli birer kesim yapılır. Daha sonra kesim yüzeyleri kambiyum dokuları çakışacak şekilde birleştirilir ve tercihan plastik aşı bandı ile bağlanır. Kaynaşma genellikle iki haftada tamamlanır ve göz sürer. Aşıdan sonra anaçtan oluşan sürgünlerin koparılması gerekir. Aşı sürgünü, kırılmayı önlemek için yanındaki hereğe bağlanır.

Göz aşıları

                     Son yıllarda, gerek filoksera ve nematodlara dayanıklı asma anaçlarının bağdaki yerlerinde aşılanmalarında, gerekse ürün çağındaki bağlarda yapılan çevirme (çeşit değiştirme) çalışmalarında göz aşıları, kalem aşılarına tercih edilmektedir. Çünkü göz aşıları hem daha kolay ve hızlı hem de yılın üç ayrı döneminde (erken ilkbahar, yaz başı ve yaz sonu) yapılabilmekte, ayrıca aşılama sırasında daha küçük yara açıldığından aşı tutma oranı daha yüksek olmaktadır. Asma göz aşıları, genellikle yaz sonunda durgun aşı olarak yapılır. Bu devre, göz alınacak sürgünlerin kabuk renklerinin açık kahverengiye dönüştüğü Ağustos ortası ile Eylül sonuna kadar olan dönemdir.

Yongalı göz aşısı

                     Özellikle genç asmalarda ( mm kalınlığında) kabuğun kolay kalkmaması yüzünden, bağcılıkta en yaygın olarak kullanılan göz aşı tekniğidir. Yongalı göz aşısının yaŞekil Bağda yongalı göz aşısının yapılışı Şekil'de görülmektedir.

                     Erken ilkbahardaki sürgün aşılarda dinlenme halindeki bir yaşlı dallardan alınan gözler; daha çok tercih edilen durgun aşılarda ise kabuk rengi açık kahverengiye dönüşmüş sürgünler üzerindeki gözler kullanılır. Gözler alınırken, yanındaki yapraklar, cm'lik kısa bir sap parçası kalacak şekilde kesilip atılır.

                     Yongalı göz aşısında kullanılacak olan gözler, aşı kaleminden iki kesim yapılarak çıkarılır. Ilk olarak, gözün hemen altından ası kaleminin odun kısmına doğru 45'lik açı ile derin bir kesim yapılır. Gözün 1 cm üzerinden başlayan ve gözün arkasından geçilerek sürdürülen ikinci kesim işlemi, ilk kesimin son ucunda bitirilir. Bu işlemin sonucunda, cm hızlı, gözü elde den cm yukarı boyunda ve alt kısmında cm kalınlığında bir yongalı aşı göz edilmiş olur.

                     Aşılanacak anacın gövdesinde, toprak yüzeyinden cm v da, aşının yapılacağı kısmın çevresi açılarak aşıya hazır hale getirilir yapılacak kısımda, aşı bıçağı ile, aynen aşı gözünün çıkarılmasında olduğu gibi, iki ayrı kesimle aşı gözünün takılacağı kesit açılır. Bu işlemin hemen ardından anaç üzerinde açılan aşı kesitine yerleştirilen aşı gözü uygun bir aşı bağı ile sıkıca bağlanır.

T göz aşısı

                     Asmanın kabuk yapısının farklı olması nedeniyle diğer meyve türlerinde yaygın olarak kullanıldığı halde bağcılıkta kullanımı sınırlıdır. Bu aşı tekniği, daha çok yongalı göz aşısı dönemini geçirmiş ( mm kalınlığında) anaçlara uygulanır.

                     Aşı gözü kaynağı olan kalemlerin alınması ve muhafazası, yongalı göz aşısında olduğu gibidir. T göz aşısının yapılışı Şekil'de görülmektedir.

                     Aşı gözleri, aşı bıçağı ile, üzerlerinde ince bir odun tabakası kalacak şekilde aşı kalemlerinden çıkarılır. Bunun için aşı kalemi, gözler aşıcıya bakacak şekilde tutulur ve gözün 1 cm altından başlanan ve gözün arkasından geçerek sürdürülen kesim, gözün 1 cm üzerinde tamamlanır. Çıkarılan gözün arka kesitinin düzgün olması, gözün anaca daha iyi temas etmesi açısından önemlidir.

                     Anaç üzerinde, çıkarılan gözün ölçülerine uygun ve T şeklinde bir kesit oluşturulur. Kesilen kabuk, gözün rahat yerleştirilebilmesi için her iki yöne doğru hafifçe kaldırılır. Sonra aşı gözü yukarıdan aşağı doğru itilerek kesite yerleştirilir ve uygun bir materyalle sıkıca bağlanır. “Kalkan aşı" da denilen bu aşı tekniğinde aşı kesiti ters T (1) şeklinde de açılabilmektedir. Bu teknik, kanama (ağlama) döneminde yapılan aşılarda daha iyi sonuç vermektedir.

Yarma Aşı: Amerikan asma anaçları dikiminden sonra yıl içinde baş parmak kalınlığına gelince İlkbaharda Mart, Nisan aylarında aşılanır. Aşı için önce anacın çevresindeki topraklar çapa ile açılır ve anaç toprak seviyesinin cm üzerinden kesilir. Aşı bıçağı ile üst yüzeyi düzeltilir, perdahlanır. Anacın fazla yarılmasını önlemek için alttan rafya ile sıkıca bağlamak gerekir. Aşı baltası ile tam ortadan cm kadar yarılır. Aşı baltasının uç kısmı yarığa sokulur. Aşılanacak çeşidin iki gözlü kalemi alt gözün 1 cm altından ve göz dışarı gelecek şekilde kama gibi kesilir. Kamanın bir tarafında öz diğer tarafında odun kısmı görülmeli anaçtaki yarık kadar olmalıdır. Kalemin kabuğu anacın kabuğu ile aynı hizaya gelecek ve boşluk kalmayacak şekilde kalem anaçta açılan yarığa yerleştirilerek balta çıkarılır. Altta önceden bağlanmış olan rafya yukarı doğru sıkıca sarılarak aşının hemen altından düğümlenir. Aşının üzeri gevşek toprakla yavaşça kapatılıp kümbet yapılır ve yanına bir işaret çubuğu konur. Baş parmak kalınlığındaki anaçlara iki gözlü bir kalem yeterlidir. Kalın anaçlara iki kalem konmalıdır.

Kakma Aşı: Yapılışı yarma aşıya benzemektedir. Bu aşıda anaç toprak seviyesinin hemen üzerinden kesildikten sonra ortadan baltayla yarma yerine bir kenarına karşılıklı olarak içe doğru daralan V şeklinde yuva açılır. İki gözlü kalem açılan yere tam oturacak, şekilde hazırlanır. bunun için kalemin alt gözü dışta olacak şekilde kama gibi kesilir ve anaçtaki yerine kabuk kabuğa değecek biçimde ve boşluk kalmadan sıkıca oturtulur. Aşı tamamlandıktan sonra rafya ile bağlanır. Üstü yavaşça tavlı toprakla kapatılır ve yanına bir herek dikilir.

Göz Aşısı: Biz burada bağlarda en çok uygulanan yongalı göz aşısını öğreneceğiz. Bağda yongalı göz aşısı iki dönemde yapılmaktadır.

1. İlkbaharda bağlarda su yürüdüğü dönemde yapılanına sürgün göz aşısı,
2. Yazın sonunda gelişmenin durduğu zaman yapılan aşıya ise durgun göz aşısı denir.

Yongalı göz aşısı genellikle çapı ,5 cm arasında olan anaçlarda en iyi sonucu vermektedir. Yapılışına gelince; Bu aşının yapılabilmesi için anaca su yürümesi gerekmektedir. Aşıdan bir gün önce başın hemen altından makas veya bağ bıçağı ile anacın tepesi kesilir. Anacın toprağa yakın veya boğaz kök oluşmasını önlemek için toprağın cm kadar üzerinden iki boğum arasındaki düzgün bir yerden 3 cm’lik kısmın kabukla birlikte çıkarılır. Bu yere aşılanacak çeşidin göz kaleminden aynı büyüklükte bir yongalı göz alınarak yerleşfunduszeue.info Burada dikkat edeceğimiz nokta, göz parçasındaki kambiyum (kabuk altındaki odunla kabuk arasındaki kısım) tabakası ile anacın kambiyum tabakasının üst üste gelmesidir. Göz yerleştirildikten sonra enli esnek bantla sıkıca ve hava almayacak şekilde bağlanması gerekir. Aşıdan gün sonra aşılar kontrol edilir, tutmayanlar yenilenir. İyice kaynamış aşıların tırnakları gözün hemen yanından meyilli olarak kesilir.

Ağaç aşılamak için belirli mevsimlerin gelmesi gerek. 12 ay ağaçlar aşılanmaz. ağaç aşılamak için neler yapmak gerekiyor? bitkilere aşı nasıl yapılır? Aşılama için nasıl yöntemler uygulanır? Aşı yapmak için hangi aylar beklenir. Öncelikle aşının tanımını bilmek gerekir. Aşı Nedir? Aşılama, iki bitki parçasını bir bitkiymiş gibi kaynaşarak ve büyümelerine devam edecek şekilde birleştirme tekniği veya sanatıdır. Yeni bitkinin üst kısmını veya tacını meydana getirecek olan aşı kısmına kalem, alt kısmını veya kökünü meydana getirecek kısmına anaç adı verilir.

Aşı neden yapılır? Aşı yapmanın püf noktaları

Tür ve çeşidin ismine doğru fidan üretimi, Başka ve kolay metotlarla çoğaltılamayan çeşitlerin ortadan
kalkmasına engel olmak, Büyük ağaçların çeşitlerini değiştirmek, Islah çalışmalarında belirli özellikleri için seçilen çöğürlerin. Büyümelerini çabuklaştırmak, Ağaçların zarar gören kısımlarının tamiri, Bazı anaçların özelliklerinden (bodur anaçlar gibi) yararlanmak, İyi bir çeşit aşılamak, Virüs hastalıklarının incelenmesi için aşı yapılır.

Meyve fidanı aşılama

Meyvecilikte aşı ile üretim en emin ve çabuk sonuç alınan bir tekniktir. Aşı için bir anaç ve bir de damızlık ağaç isterseniz fidanda olabilir. Genel olaak aşı yapılacak ağaç ile fidanlara anaç diyoruz; kendisinden aşı kalemi alınana ise danızlık ağaç adı verilir. Bağ ve bahçe ziraatında aşının ya da aşılama tekniğinin bir çok
türü var ise de bunları iki ana grupta toplanabilir.

Meyve Ağacı Aşı Çeşitleri

Meyve ağaçları veya fidanların aşılanması için bilinen ve genellikle uygulanan iki tür aşı türü mevcuttur. Bitkilerinize en uygun aşıyı yaptırabilirsiniz. Aşı çeşitlerini şu şekilde açıklayabiliriz;

• Göz Aşıları &#; Yaprak Aşısı

Altında odun dokusu bulunan veya bulunmayan küçük bir kabuk parçası ile bunun üzerindeki tek bir göz ile yapılan aşılara göz aşısı denir. Göz aşıları, yalnızca bir tomurcuğun (gözün) kullanıldığı özel bir kalem aşısı şeklidir. Göz aşıları meyve ağaçlarının çoğaltılmasında, kalem aşılara göre daha çabuk uygulanabilir. Göz aşıları, küçük fidanlarda kullanılmaktadır. Göz aşılarının çoğu, anacın aktif büyüme halinde bulunduğu, kabuğun odundan kolayca ayrıldığı mevsimde yapılır.

Bitkilerde göz aşıları ne zaman yapılır? Göz aşıları uygulandığı dönemlere göre; İlkbahar Mart, Nisan aylarında (erken sürgün aşı dönemi). Mayıs sonu ile Haziran başı (Haziran göz aşısı veya geç
sürgün göz aşısı dönemi). Temmuz sonlarında başlanır ve Eylül başına akdar devam eder. (durgun göz aşısı dönemi) olarak gruplandırılabilir.

Göz aşısı nasıl yapılır?

Ağaçlarda Göz Aşısının Yapılışı Şu Şekilde Olmalıdır: Toprak seviyesinden 15 santim yükseklikten itibaren, aşı çakısının ucu ile anacın kabuğu (T) şeklinde kesilir. Kesik kısmın iki kenarındaki kabuk, aşı çakısının tırnağı ile yerinden kaldırılır. Bundan sonra üzerinde aşı gözlerinin bulunduğu kalem ele alınır. Bir gözün üst ve altında bir parmak kadar bir kısım bırakıldıktan sonra, gözün altı hafif odunlu olarak kesilir. Anacın tepesinin daha yüksek tarafında iki anacın kesilen kısmına yukarıdan aşağıya doğru sürülerek yerleştirilip, rafya ile sarılır. Göz aşılarının tutup tutmadıkları, aşıdan 15 ile 20 gün sonra belli olur.

Taze kesilmiş anaçla taze kesilmiş kalemin kambiyum bölgelerinin üstüne gelecek şekilde sıkıca temas ettirilerek anaç ile kalem arasında bir bağlantı kurulmasına kalem aşısı denir. Kalem aşıları, göz aşısı yapılamayacak olan meyve ağaçlarına yapılır. Kalem aşılarında, üzerinde 2, 3, 4 göz bulunan bir dal parçası (kalem) kullanılır. Kalem, üzerinde birkaç uyur göz bulunan ve bir sürgünden ayrılmış bir parçadır. Birçok kalem aşı yöntemi bulunmakla birlikte pratikte en çok kullanılanları kakma aşı, çoban aşısı, yarma aşı ve İngiliz aşısıdır.

Kalem aşısı için göz bulunan bir dal (Kalem) parçası kullanılır. Üzerinde birkaç göz bulunması ile beraber sürgünden ayrılmış bir parçadır. Bu parça kullanılmak ile beraber belli aşamalar doğrultusunda kalem aşısı gerçekleştirilir.

Kalem Aşısı Nasıl Yapılır?

 Daha çok sıcakların 10 santigrat derecenin üzerine çıktığı zamanlarda kalem aşısı yapılır. Bitkinin ilgili yeri tespit edildikten sonra belli noktasından kesim yapılır. Bitki bu kesim yerini bir yara olarak algılar ve doğal yönden iyileştirmeye başlar. Tam bu noktada kullanılacak olan kalem yerleştirilmek suretiyle bitki ile kaynaştırılır. Bu sayede kalem aşısı ile beraber bitki arzu edilen niteliklere ulaşır ve daha sağlıklı şekilde büyür.

Kalem Aşısı Ne Zaman Yapılmalıdır?

 Kalem aşısı genel olarak toprağın uyanmaya başladığı zamanlarda uygulanır. Sıcaklığın 10 santigrat derecenin üzerine çıktığı dönemde, anaç bölgesinde kambiyum organların gelişmeye başladığı zaman gerçekleşir.

 Kambiyum dokuları ise bitkinin gelişmesini ve hücrelerin daha güçlü hale gelmesini sağlamaktadır. Böylece bitki daha güçlü şekilde gelişir ve istenilen noktaya gelir. Belli dönemlerde uygulanan kalem aşısı birçok farklı bitki için ele alınmaktadır. Bitkiler için oldukça yararlı ve faydalı bir uygulama olduğunu bu noktada dile getirmek mümkün.