Tımar Sistemini Açıklayınız

1 4.2.4. Toprak Yönetimi Anahtar Kelimeler: Osmanlı tarihi, Osmanlı devlet teşkilâtı, Osmanlı memleket yönetimi, Toprak yönetimi, Ordu teşkilâtı, Osmanlılarda eğitim-öğretim, maliye, dil, edebiyat, sanat. Kısaca Tımar sistemi de denilen ve XVI. yüzyılın sonlarına kadar mükemmel bir şekilde işleyen bir toprak sistemi vardı. Devlet toprakları şu şekilde dağıtmıştır: a. Dirlik: Devlet tarafından gerek hizmet erbabına ve gerekse savaşlarda başarılı askerlere maaş karşılığı olarak geliri bırakılan toprak parçalarıdır. Bu da büyüklüğüne göre üçe ayrılır. Has: Yıllık geliri 100.000 akçeden fazla olan arazilerdir. Zeamet: Yıllık geliri 20.000-100.000 akçe olan arazilerdir. Tımar: Yıllık geliri 3.000-20.000 akçe olan arazilerdir. Tımarlar da veriliş tarzlarına göre üçe ayrılır: Mustahfaz tımarı , eĢkinci tımarı , hizmet tımarı . Dirlik sahipleri gelirlerinin bir miktarını kendi geçimleri için ayırırlar, geriye kalanı ile sayısı gelirin büyüklüğüne göre değişen asker beslemekle yükümlü idiler. Böylece devlet hazinesinden para ödenmeksizin tımarlı sipahi adı verilen ve ordunun temelini teşkil eden askerî sınıf ayakta tutulurdu. b. Yurtluk arazi: Herhangi bir yerin gelirinin bırakılmasıdır. Tımardan farkı, kayd-ı hayat şartı ile verilmesidir. Yurtluk sahibi ölünce toprağı devletçe geri alınırdı. c. Ocaklık arazi: Tersane ve diğer ordu hizmetleri için geliri bırakılan arazilerdir. Gerek ocaklık ve gerek yurtluk arazilerin verilmesinde herhangi bir hizmet aranmazdı. Hudut kalelerinin korunması için tahsis edilirdi. d. Mukataa arazi: Hazineye ait arazilerin belirli bir bedel karşılığı olarak iltizama verilmesidir. Bu arazilerin verilmesi 2 veya 3 yılda bir yenilenirdi. e. Vakıf arazi: Geliri cami, medrese, köprü, çelme, han, hastane gibi hayır kurumlarına bırakılan arazilerdir. Satılamaz, satın alınamaz, miras bırakılamazdı.

Made with FlippingBook

Tımar, en genel kapsamında devlete sağlanan tanımlanmış bir hizmet karşılığında ücret olarak toprak tahsis edilmesidir. Farsça bir kökten gelir, Farsça'daki anlamı acı, ızdırap, sadakat ve bakımdır. Pek çok tarihçi bir kurum olarak Ortaçağ İslam toplumlarında, 'ikta' adı altında uygulandığı görüşündedir.

Tımar sistemi çiftçiler ve askerler için getirilse de, daha sonraları devlet memurlarına da vergi toplayabilme yetkisi verilmiştir. Selçuklular döneminde İkta Sistemi adı verilen bir maaş sistemi yer almaktaydı. Tımar sisteminin esası de bu sisteme dayanmaktadır.

Tımar Sistemi Nedir?

Tımar sistemi Osmanlı Devleti döneminde çok uzun seneler boyunca uygulanmış olan toprak ve vergi sistemini ifade etmektedir. Tımar sistemini açıklamak gerekir ise; devlet mülkiyetinde yer alan toprakların devlet memuru düzeyinde bulunan şahıslara bırakılmasına dayanmaktadır.

Bir diğer deyiş ile devlet, kendisi için çalışan kişilere maaş yerine toprak vermektedir ve bu toprakları işletmelerini istemektedir. Bu durumda hem maaş sorunu çözülmektedir hem de ülke topraklarının ekimi ve biçimi sağlanarak aktif bir hale gelmiş olmaktadır. Aynı zamanda bu toprakları işleyen köylüler de kazanç elde etmiş olmaktadır. Oldukça verimli ve yarar sağlayıcı bir sistemdir.

Osmanlı Devletinde Tımar Sistemi Nasıl Çalışır?

Hem Selçuklu devletinde hem de Osmanlı devletinde askerlere ve memurlara maaş yerine toprak verilmekteydi. Selçuklu devletinde bu sistemin ismine İkta Sistemi denirken, Osmanlı devletinde ise Tımar Sistemi adı verilmiştir.

Tımar sistemi, Osmanlı Devleti içerisinde devlet için çalışan kişilere uygulanmaktaydı. Kişilerin yer aldığı mevkiye ve konuma bakılarak toprak verilmekteydi ve toprakların düzenli bir biçimde işlenmesi şart olmaktaydı. Tımar Sistemi o dönemdeki herkes tarafından destek görmüştür ve sevilmiştir. Bunun nedeni ise Tımar sisteminin pek çok yararının olmasıdır.

Tımar Sisteminin Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Tımar sisteminin çok sayıda özelliği ve faydası bulunmaktadır. Bu özelikler ve faydalar ise şu şekilde ifade edilmektedir: Devletin otorite kapsamındaki gücü artarken maaş yükü de azalmıştır.

Arazilerin boş halde durmasının önüne geçilmiştir. Devlet tarafından denetimin de sağlanmasından dolayı üretimde devamlılık yaşanmıştır. Tımar Sistemi genel olarak ordunun asker gereksinimini ve askeri giderlerini karşılamıştır.

Tımar sistemi toprağa duyulan bağlılığı artırarak göçebe yaşamakta olan halkı yerleşik bir hayata bağlamıştır. Tımar sistemi sayesinde bir düzen ortaya çıkmıştır. Vergi toplanmaları çok daha sistematik ve düzenli bir hale gelmiştir.