Ateşli Havale Nasıl Anlaşılır

Havalenin tanımını hatırlarsanız, beyinde bir sinir hücresi bölgesinden kaynaklanan anormal elektrik deşarjına bağlı, istemsiz kas kasılmaları, anormal duyu durumları idi. Eğer bu havale ateşli bir hastalık sırasında buna ateşli havale diyoruz. Yani hızla ateş yükselmesinden dolayı ortaya çıkan kasılmalar ve şuur kaybıdır. (İstisna: Ateşli hastalık kaynağı menenjit veya ensefalit gibi beyin ve zarının enfeksiyonları ise, buna ateşli havale diyemeyiz)

Genelde 6 ay ile 5 yaş arasında ateşli havale olur (Her çocuktan 3 ile 5’inde görülür. Erkeklerde daha fazladır. 1 yaş altında ve 6 yaş üstünde ateşli havale dışında nedenlerin araştırılması gerekir (Örneğin menenjit).

Çocuklarda ateşli havalenin nedeni nedir?

Bazı çocukların ateşli hastalıklar sırasında neden havale geçirdiği tam olarak bilinmemektedir. Ama havale genelde ateşin hızlı yükselmesi durumunda ortaya çıkar. Beynin havale eşiği düşükse havale geçirme kolaylaşır. Ailede ateşli havale geçiren başka kişiler varsa (özellikle baba, amca ve amca çocukları) risk daha fazladır.

Kaç derece ateşte havale geçirilir?

Bu sorunun cevabı yoktur çünkü tamamen kişiye özgü bir durumdur. Birçok çocuk ateşi henüz yükselmekteyken havale geçirmektedir. Bazı çocuklar drecede bayılıyorken bazıları 40 derece ateşte fıkır fıkır oynamakta ve havala geöirmemektedir. Bir çocuk 38 derece ateşte havale geçirmişken başka zamanda başka bir enfeksiyonda 39,5 derecede ahavale geçirmeyebilir.

Çocuklarda Ateşli Havale Tipleri

Basit Ateşli Havale

Nöbet generalizedir ve 20 dakikadan kısadır, ateş yüksektir, gün içinde tekrarlama sıklığı azdır.

Kompleks Ateşli Havale

Nöbet 20 dakikadan uzun, ateş çok yüksek değildir, gün içinde havaleler tekrarlayabilir.

Ateşli Havale - Epilepsi İlişkisi

Bir kez ateşli havale geçiren çocukların % 60’ında ikinci kez ateşli havale olmaz ama ilk ateşli havale 1 yaşın yaş altında ise tekrarlama riski daha fazladır. İlk nöbet 3 yaşın üstünde geçirildi ise tekrarlama riski azdır. Ateşli havale fokal ise (yani şuur kapanmaksızın sadece kol veya bacakta istemsiz kasılma olarak seyreden form) ve uzun sürerse tekrarlama riski çok fazladır.

Kardeşlerde ateşli havale geçirme hikâyesi varsa diğer kardeşlerde risk toplumdaki diğer sağlıklı çocuklardan 4–5 kat daha fazladır.

Ateşli Havaleye Müdahale ve Tedavisi

Ateşli havale geçirmekte olan çocuğun görünümü korkucudur. Sakin kalmaya çalışın ve havale anında saate bakın ve havale süresini belirlemeye çalışın. Kasılma sırasında düşme ve yaralanmalara karşı tedbir amacıyla yere yatırın, nefes almasını sağlayın. Sakın yiyecek, su, vermeyin; kolonya veya soğan koklatmaya kalkmayın. Ağzındaki kusmuk veya köpükleri temizleyin, yan yatırıp başını hafif geriye atın, soğuk suya vs sokmanın anlamı yoktur. Nöbet sonrası uykuya dalacaktır. Nöbet 20 dakikadan uzun sürerse acilen hastaneye götürün

Ateşli Havalede Yapılacak Tetkikler

İlk nöbette epilepsi yönünden tetkik yapılmasına gerek yoktur. Ancak ateş nedeninin araştırılması için testler gerekebilir. İkinci nöbetten sonra bir pediatrik nöroloğa danışılması ve EEG, beyin tomografisi vs çekilmesi gerekebilir.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Rabia Güneş, çocukların sık sık hastalandıkları bu dönemde anne babalara çok önemli bilgiler verdi. Kaç derecenin yüksek ateş sayılabileceği, belirtileri ve bu durumda neler yapılması gerektiğini anlatan Güneş, ebeveynlere öncelikle sakin kalmayı öneriyor. 

Çocukların hastalıklara karşı en savunmasız olduğu mevsimdeyiz. İstanbul Cerrahi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Rabia Güneş, sık sık ateşlenen ve ateşli havale geçiren çocukların takibini yapma konusunda her anne-babanın bilmesi gereken ve merak edilen konuları anlattı.

Güneş, havale geçiren bir çocuktaki belirtiler hakkında şunları söyledi: “Gözlerini bir noktaya dikip sabit bakabilir. Dişlerde kilitlenme olabilir. Ağzından köpük gelebilir, bu esnada dışkısını ve idrarını kaçırabilir. Ya da aniden bütün vücudunu salma, sabit bir noktaya uzunca bir süre bakma şeklinde de görülebilir.”

Dr. Rabia Güneş, çocuklarda immün sistem denilen bağışıklık sisteminin henüz tam gelişmediği için, bir takım hastalıklardan ve enfeksiyonlardan dolayı sık hastalandıklarını belirterek, “Çocuklarda genellikle yaş civarında bağışıklık sistemi dediğimiz immün sistem erişkin düzeyine ulaşmakta, tabi bazı çocuklarda bu daha ileri yaşlara da kayabilmektedir. Çocuklar hayatının bir evresinde bir takım enfeksiyonlar geçirerek, bir takım hastalıklara karşı kalıcı bağışıklık kazanmakta ve daha ileri ki yaşlarda daha az hastalanmaktadır” dedi.

İLGİLİ HABERÇocuklarda karın ağrısı ne anlama gelir?

YÜKSEK ATEŞ KAÇ DERECEDEN BAŞLAR?

Çocuklarda ateşin de birçok nedenden dolayı çıkabileceğini kaydeden Güneş, ancak en sık nedeni enfeksiyonlar olduğunu belirterek, “Enfeksiyonlar başta üst solunum yolu enfeksiyonları dediğimiz tonsillit, faranjit, kulak enfeksiyonları, sinüzit olmak üzere. Bağırsak enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, zatürre gibi birçok ve hatta daha da ciddi enfeksiyonlara kadar gidebilir. Menenjit gibi beyin zar iltihabına kadar gidebilecek geniş bir yelpazedeki enfeksiyonlar çocuklarda ateş nedeni olabilir. Bunun dışında enfeksiyon dışı nedenlerde çocuklarda ateş yapabilir. Örneğin çocukların çok sıkı giydirilmesi, ortam ısısının çok yüksek tutulması bunun dışında ishal, kusma gibi sıvı kayıpları veya yetersiz sıvı alımı gibi durumlarda, onun dışında bazı tiroid hastalıkları, hipertiroidi dediğimiz hastalıklarda bazı kollajen doku hastalıklarında ve onkolojik hastalıklarda da ateş yüksek olabiliyor. Ama çocuklarda en sık ateş nedeni enfeksiyonlardır erişkinlere göre. Çocuklarda ateş sınırlarını belirlerken, değerler ateşin ölçüldüğü yere değişir. Makattan ölçümde ile arası değerler normal sınır değerler olarak kabul edilir. Koltukaltı ölçümünde ise makat ölçümüne göre 1 derece daha düşük ölçüm yapılır. Dil altı ölçümünde de yine makat ölçümüne göre derece daha düşük değerler elde edilir. Koltukaltı ölçümde 37 derecenin üstü makattan ölçümde de derecenin üstü ateş olarak değerlendirilir. Çocuklarda koltukaltı ölçümde ile 38 derece arası hafif ateş, 38 ile 38,5 derece arası orta ateş ile arası yüksek ateş, 40 derece ve üstü ise çok yüksek ateş olarak değerlendirilir” ifadelerini kullandı.

İLGİLİ HABERÇocuklarınıza bitki çayı verirken dikkat etmeniz gereken 8 nokta

ATEŞLİ HAVALE EN SIK HANGİ YAŞLARDA GÖRÜLÜR?

Dr. Rabia Güneş, ateşli havalenin çocukluk çağında herhangi bir ateşli hastalık sırasında görülen havale olduğunun altını çizerek, “Ateşli havale, 6 ay ile 6 yaş arasında görülür. En sık da 2 ile 3 yaş arasıdır. Herhangi bir ateş yapan durumda görülebilir bir durumdur. Ateşli havalede kalıtımın rolü büyüktür. Genellikle hastaların yüzde 25'inde aile öyküsü mevcuttur. Ateşli havale genellikle kısa sürer ve kalıcı hasar bırakmaz. Ateşli havale ile ateş bulgularını birçok anne baba karıştırabilmektedir. Çünkü bulgular biraz birbirine benzemektedir. Ateş sırasında çocuklarda ciddi, yoğun bir titreme, sayıklama aniden halsizleşme, dudaklarda morarma, vücutta bir takım haritavari değişimler görülebiliyor ciltte. Aileler korkup bunu havale geçiriyor şeklinde yorumlayabiliyorlar. Ancak havale daha gürültülüdür ve daha korkutucudur. Genellikle aileler daha önce hiç böyle bir şey görmedik ve çok korktuk şeklinde acile başvururlar. Havale geçiren bir çocukta, havale şöyle olabilir; çocuk aniden bütün vücudunda kasılma şeklinde kasılabilir. Bu esnada gözlerini bir noktaya dikip sabit bakabilir. Dişlerde kilitlenme olabilir. Ağzından köpük gelebilir, bu esnada dışkısını ve idrarını kaçırabilir. Ya da aniden bütün vücudunu salma, sabit bir noktaya uzunca bir süre bakma şeklinde de görülebilir. Ya da vücudunun bir kısmında atma şeklinde yani ağzında seğirme veya kolunda atma şeklinde de görülebilir. Bunlar aslında ateş bulgularından ayırt edilebilecek durumlardır” dedi.

İLGİLİ HABEREl ayak ağız hastalığına dikkat!

YÜKSE ATEŞTE NE YAPMALI?

Ateşli havalelerin çoğunluğu kısa süreli olduğunu ve çocukta kalıcı hasar bırakmadığını ancak bazı durumlarda kalıcı hasar oluşma ihtimalinin olduğunu bildiren Güneş, “Zaten bizde bu durumlarda detaylı bir inceleme yapıyoruz. Örneğin, ateşli havale uzun sürdüyse, 20 dakikanın üzerinde sürdüyse, 24 saat içinde birden fazla havale atağı geçirdiyse, çocukta havaleden sonra bir tarafında hareket bir tarafında güçsüzlük bulgusu varsa ya da doktorun muayenesinde bir takım patolojik, nörolojik bulgular var ise kalıcı hasar oluşma ihtimali var ama her zaman olur demiyoruz, o yüzden detaylı bir inceleme yapıyoruz. Ateşli havale durumunda ilk dikkat edilmesi gereken nokta panik yapmamaktır. Çünkü panik zaman kaybettirir. Genellikle, ateşli havaleden korkmamak lazım. Kısa sürer ve kalıcı hasar genel olarak bırakmaz. Ateşli havalede ilk yapılacak şey, çocuğa pozisyon vermek, çocuğun dilinin ve ağzındaki sekresyonların solunum yoluna kaçmasını engellemek için yan pozisyona almak gerekiyor. Bu esnada hızlıca bir şekilde kıyafetlerinin çıkarılması gerekiyor. Eğer ki daha önce doktorunun önerdiği herhangi bir ateş düşürücü fitil varsa eş zamanlı olarak bunun da uygulanması gerekiyor” şeklinde konuştu.

Bunun dışında ılık kompresler, ılık bir banyo yaptırmanın da gerekli olduğunun altını çizen Dr. Rabia Güneş, sözlerini şöyle tamamladı: “Bu esnada yapılan bir takım yanlış uygulamalar var. Bunları kesinlikle yapmamak gerekiyor. Bunların ilki çocuğun kilitlenmiş ağzını açmaya çalışmak, ya da kasılmış olan uzuvlarını açmaya çalışmak, bunlar hem zaman kaybettirir, hem de yaralanmalara neden olabilir. Bunların hiçbir faydası yoktur. Bunlardan kaçınmak gerekiyor. Ayrıca bu esnada çocuğa ağızdan hiçbir şey vermemek gerekiyor. Bu uygulamalardan sonra acil olarak en yakın hastanenin acil bölümüne başvurmak lazım”.

aileannebababeyinbitkiÇocukGüneşHaberistanbul

ATESLE GELEN NÖBETLER

(ATESLI HAVALE)

Atesli Havale Nedir?
Bebeklerde ve küçük çocuklarda ateslenme ile birlikte ortaya çikan nöbetlerdir. Nöbet sirasinda çocuk genellikle etrafta olanlara ve söylenenlere cevapsiz hale gelir. Kol ve bacaklarinda kasilmalar ya da tamamen gevsek bir hal olabilir. Birçok atesli nöbet bir-iki dakika sürer, ama birkaç saniye kadar kisa, ya da 15 dakika kadar uzun sürenleri de vardir.

Havale, genellikle çocugun atesinin ilk gününde olur. Bazen atesi dikkati çekmeyip ancak havale geçirdiginde farkedilebilir.

Atesli havale “sara” degildir.

Atesli Havale Sik Görülür Mü?
Yaklasik her 25 çocuktan biri en az 1 kez atesli havale geçirir. Bunlardan da yaklasik üçte birinde bu olay tekrarlar. Atesli havale 6 ay ila 5 yas arasi çocuklarda görülür. Ne kadar küçük yasta baslamissa tekrarlama ihtimali o kadar fazladir.

Atesli Havaleye Yatkinlik Neden Ileri Gelir?
Ilk havaleyi ,5 yastan önce geçiren, sik ateslenen, ve ailesinde de atesli havale geçirenler bulunan çocuklarda bu olayin tekrarlama ihtimali daha fazladir. Yine ates yeni baslamisken veya fazla yüksek degilken nöbet geçirilmisse tekrarlama egilimi gösterir.

Atesli Havale Zararli Midir?
Anne-babalar için korkutucu gözükse de birçok atesli nöbet zararsizdir. Çocugun nöbet sirasinda düserek yaralanmasi veya agzindaki yiyecek ya da tükürükten dolayi nefes alamamasi gibi olaylara, nadir de olsa, rastlanabilir. Bunlari önlemek için asagida ilkyardim bilgileri verilmistir.

Atesli havalelerin beyinde hasara yol açtiklari gösterilmemistir. Bu çocuklarin okul basarilari ve zeka test sonuçlari havale geçirmeyen kardeslerinden farkli degildir.

Atesli havale geçirenlerin büyük çogunlugunda (%90) sara gelismez. Bu çocuklarin ancak pek azinda ileride sara görülme ihtimali havale geçirmemis çocuklara göre artmistir. Sizin çocugunuzun durumu konusunda doktorunuz bilgi verecektir.

Atesli Havale Geçiren Bir Çocuga Ne Yapmalidir?
Anne-baba sakin olmali, çocugu yan yatirmali ve dikkatle gözlemelidir. Düsüp yaralanmasini önlemek için yere yatirmakta yarar vardir. Kollarini-bacaklarini tutmaya çalismamalidir. Agzinda bir cisim varsa yavasça çikarilmalidir. Agza kasik vs.. sokulmaya çalismamalidir. Nöbet on dakikayi geçerse en yakin saglik kurulusuna götürülmelidir. Nöbet geçtikten sonra da ates nedenini arastirmak üzere çocuk hastaliklari uzmanina basvurmalidir. Eger çocukta uykulu hal, bas agrisi, veya siddetli kusma varsa acilen götürülmelidir.

Atesli Havale Nasil Tedavi Edilir?
Doktorunuz atesli havale teshisini koymadan önce nöbetlere yol açabilecek baska bir nedenin olup olmadigindan emin olmak üzere bazi tetkikler yapabilir. Örnegin menenjitten süpheleniyorsa belden yapilan bir igne ile beyin-omurilik zarlari arasindaki sividan bir örnek alinip incelenmesi gerekir. Çocugunuzda ishal ve kusma varsa su kaybi da havaleye yol açmis olabilir. Buna benzer nedenlerle kan ve idrar tahlilleri yapilabilir.

Nöbet sadece atese bagli ise genellikle çocugunuzun hastaneye yatirilmasi gerekmeyecektir. Ancak uzun sürmüsse, ya da atese yol açan hastalik gerektiriyorsa yatirilabilir.

Atesli Havaleler Nasil Önlenebilir?
Atesli hastalik sirasinda ates düsürücü ilaçlar verilmelidir.
Bunun disinda bazen nöbet geçirmeyi önleyici ilaçlarin kullanilmasi gerekir. Bu ilaçlar iki gruba ayrilir: sadece atesli dönemde kullanilanlar, ve sürekli kullanilanlar. Böyle bir önleyici tedavinin gerekip gerekmedigi, ve gerekiyorsa kullanilacak ilacin seçimi doktorunuzla görüsmenizde belirlenecektir.

Prof. Dr. Banu Anlar, H.Ü.T.F