Hiç Geçmeyen Öksürük

Üst solunum yolu enfeksiyonlarının yaygın görüldüğü bugünlerde küçük büyük herkes bir türlü geçmeyen öksürükten yakınıyor. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Mazhar Çelikoyar, bunun nedenlerini ve çözüm yollarını açıkladı.

Nazan DOĞANER HALICI

Yayınlanma: - 21 Kasım Güncellenme:

Uzmanlar, son günlerde Covid'un yanı sıra influenza (grip) ve RSV'nin yaygın görüldüğüne dikkat çekerken, hastalar burun akıntısı, boğaz ağrısı, ateş, halsizlik gibi şikayetler kadar uzun süren öksürük nedeniyle de hastaneye başvuruyor. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Mazhar Çelikoyar, inatçı öksürüğün nedenlerini ve çözüm yollarını şöyle açıkladı…

Mazhar Çelikoyar

Kuru öksürük zararlı mı?

Öksürük korunma amaçlı bir harekettir. Su içerken nefes borumuza su kaçar; öksürerek onu atarız. Ancak her zaman korunma amaçlı öksürmeyiz. Kimi zaman boğazımızda bir gıcık hissi oluşur; boğazımızı temizler, öksürürüz. Kuru öksürük kişinin öksürüğünde hırıltı sesi duyulmaması, öksürürken balgam çıkarmaması halinde gözlenir. Çoğu kez boğazdaki tahriş hissi ile ilişkilidir. Kuru öksürük genellikle tehlikeli değildir. Birçoğumuzun yaşamında birkaç kez boğazda hafif bir batma, onu gidermek için de öksürdüğü olmuştur. Ancak, kuru öksürüğe eşlik eden nefes darlığı, genel durumda bozulma, göğüs ağrısı, halsizlik gibi durumlarda ise ciddi bir sorun olabileceğini unutmamak gerekir.

Reflüden kaynaklanabilir

Sindirim sistemi ağızdan başlar, yutaktan yemek borusuna, oradan mideye bağlanır. Mide sindirimi kolaylaştırıcı olarak asitli özsu salgılar. Midedeki sıvılar daha sonra bağırsaklara geçer. Bununla birlikte mide sıvılarının küçük bir kısmının geri gitmesi, boğaza doğru ters yönde gidiş gözlenebilir. Bu durum reflü olarak da bilinir. Asitli mide sıvılarının boğaza gelmesi, aside karşı herhangi bir koruyucu tabakası olmayan boğaz bölgesinde ciddi tahrişler yapabilir. Bu tahrişler de kendilerini en sık kuru öksürüklerle, bazen de sık boğaz temizleme alışkanlığı ile gösterir.

İşte başa çıkma yolları

Kuru öksürüğün altında yatan önemli bir sorun olup olmadığını anlamak için doktora başvurmakta yarar vardır. Eğer altta yatan önemli bir sorun yoksa, kişiye düşen ilk iş öksürüğünü istemli olarak engellemeye çalışmasıdır. Bunun yanı sıra sık sık ılık su içmek de boğazdaki kuruluk-batma gibi hisleri giderecek ve öksürüklerin azalmasını, belki de geçmesini sağlayacaktır.

Öksürüğünüz uzun sürerse bu belirtileri ciddiye alın

Ara sıra öksürmek her ne kadar çok önemli değilse de haftalardır süregelen çokça öksürük üzerinde durulması gereken bir durumdur. Bu durum hastayı çok yoracağı gibi altta yatan hastalığın tanısının geç konması nedeniyle ağır klinik tablolarla karşılaşılmasına yol açabilir. Geçmeyen öksürükte özellikle önemli durumlar hastanın aynı zamanda koyu balgam çıkarması, nefesinin yetmemeye başlaması, efor kapasitesinde azalma olarak sayılabilir. Bu duruma yol açan sorunlar arasında bronşit, zatürre, kalp yetmezliği yer alır ki, zamanında tedavi edilmedikleri takdirde yaşamsal sonuçları olabilir. Durum kuru öksürükten ibaretse, yaşamsal sorunlarla karşı karşıya kalma ihtimali çok düşüktür. Bu durumda öksürükle ilgili bir kısır döngüye girilmiştir. Boğazdaki tahriş, gıcık hissini gidermek amacıyla fazlasıyla öksürdükçe boğazda tahriş daha da artacaktır. Kimi zaman bu şekilde öksürenler öksürük nöbetlerine tutulur, gece doğru dürüst uyku uyuyamaz hale gelebilir.

Çözüm yolları nelerdir?

Öksürüğün, öncelikle hemen kaygılanacak bir duruma işaret etmediğini bilmek gerekir. Bununla birlikte iki haftadan fazla sürmüşse, birlikte koyu balgam çıkarılıyorsa, nefes darlığı varsa, zaman kaybetmeden doktora başvurmakta yarar vardır. Geçmeyen öksürüğün tedavisi tamamen öksürüğe neden olan hastalığın tedavisi şeklindedir. Daha kısa süreli öksürüklerde, balgam ve ek rahatsızlık yoksa istemli olarak aşırı öksürmekten kaçınmakta yarar vardır. Sıkça su içmek, alkali su tüketmek, mide sıvılarının boğaza gelmesini kolaylaştıran durumlardan kaçınmak en uygun basit çözüm ve önlemler arasında yer alacaktır.

Neden hemen öksürük şurubuna sarılmamalıyız?

Öksürük şuruplarının bambaşka nedenlerden ortaya çıkabilen öksürüklerin her birinde aynı şekilde yararlı olmasını beklemek yanlıştır. Bazı öksürük şurupları balgamı sulandırmayı, bazıları nefes yollarını daha açmayı sağlarken bazısı da öksürüğü baskılayıcı özelliklere sahiptir. Önemli olan tıbbi nedenin bilinmesi ve ona yönde tedavi uygulanmasıdır.

Sigara ve alerji de tetikleyebilir

Sigara bir zehirdir. Zararlarını hem içerdiği zararlı kimyasallarla hem de doğrudan ısı etkisi ile yapar. Isı etkisine doğrudan ve ilk maruz kalan yer ise boğazdır. Sigara dumanı solunum yoluna girdikten sonra akciğerlerimizin narin yapıları arasından kana geçerken, aynı narin yapılarda zamanla nasırlaştırıcı etkilere de yol açar. Bu zaman içinde ise solunum yolunun çeperleri maruz kaldıkları kimyasal ve ısısal zararın sonucunda kendilerini bir yangı içinde bulurlar. Bu yangı hücrelerde ölümler, dökülmeler, dokuda iltihaplanmalar, iltihap sıvılarının da boşluğa doğru atılması ile sonuçlanır. Boşluktaki yani solunum yolu içindeki sıvının varlığı da öksürük ve balgam anlamına gelir. Öksürük ayrıca alerjen maddelerle de tetiklenebilir.

BilimCovidGripnefes darlığıSağlıkSağlık Bakanlığısigara

Öksürük üst solunum yollarının temizlenmesini sağlar. Boğaza takılan yabancı cisim, balgam gibi rahatsız edici etken maddelerin hava ile dışarı atılmasını sağlayan sistemdir. Bunlar haricinde viral enfeksiyonlara bağlı öksürükler oluşur ve geçmeyen öksürüklerin en büyük sebebi budur. Viral enfeksiyona bağlı olarak gelişen öksürük problemine ne iyi gelir? Bu noktada öncelikle öksürük haftadan kısa sürüyorsa ve öksürük ile beraber başka rahatsızlıklar oluşmamışsa ayrıntılı ve yoğun bir tedavi gerekmez. Fakat hafta süren öksürükler varsa, gece uyumayı engelliyorsa ayrıntılı ve yoğun bir tedavi süreci başlatılmalıdır. Geçmeyen öksürük neyin belirtisidir? sorusu da akıllara gelebilir. Geçmeyen öksürük belirtileri ve yapılması gerekenler.

GEÇMEYEN ÖKSÜRÜK NEDENLERİ

Öksürüklerin uzun süre devam ettiği artık geçmeyecek olduğuna inandığınız anda uzman bir doktora gitmelisiniz. Doktorun yapacağı ön kontroller sonrasında bazı testler uygulanır. Balgam örneği alınır, ciğer filmi çekilir. Ayrıca alerji ve nefes testi de yapılır. Bu testler öksürüğe neden olan hastalıkları teşhis etmeye yöneliktir. Geçmeyen öksürük neden olur? İşte yanıtı:

• Soğuk algınlığı hastalıkları
• Üst solunum yolu enfeksiyonları
• Bulunan ortamın kuru ve nemsiz olması
• Sigara içmek
• Geniz akıntıları

GEÇMEYEN ÖKSÜRÜK NEYİN BELİRTİSİDİR?

Geçmek bilmeyen öksürükler önemli hastalıkların habercidir. Bu hastalıklar ayrıntılı yapılan tetkiklerde ortaya çıkar. Eğer sizde de geçmeyen öksürük sorunu varsa sebebi bu hastalıklar olabilir:

• Asit reflüsü
• Saman alerjisi gibi alerjiler
• Üst solunum yolu enfeksiyonları
• Astım
• Bronşit
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
• Akciğer kanseri
• Gastroözofageal reflü
• Sigara içmek sürekli öksürme sebeplerindendir.

GEÇMEYEN ÖKSÜRÜK İÇİN NE YAPILMALI?

Geçmeyen öksürük için evde uygulayabileceğiniz bazı yöntemler vardır. Fakat bu çözümler tedavi sürecinde iyi gelmezse muhakkak zaman kaybetmeden sağlık kuruluşlarına giderek uzman bir doktora görünmelisiniz. Geçmeyen öksürüğe ne iyi gelir? Sorusunun yanıtını öksürük çeşitlerine göre yanıtlayacağız.

• Dinlenmek ve bol bol uyumak
• Bol bol sıvı tüketimi (günlük en az 2,5 litre su)
• Yaşadığınız ortam kuru ve nemsiz ise; odayı havalandırmak veya nemlendirici kullanmak
• Sigara ve tütün ürünlerinin kullanıldığı alanlardan uzak durmak

GEÇMEYEN GICIK ÖKSÜRÜK İÇİN

1. Ilık bir süt hazırlayın. İçine bal atın ve için.
2. Bir yemek kaşık bal ve bir çay kaşığı karabiberi karıştırın ve yiyin.
3. İki yemek kaşığı pekmezi bir bardak ılık bir suyun içine koyarak karıştırın ve için.
4. Ihlamur, adaçayı, yasemin, melisa, zencefil, nane, kekik çayları içebilirsiniz.
5. Elma kabuğu, ıhlamur yaprağını bir cezvenin içine su ekleyerek kaynatın. Ilık bir şekilde tüketebilirsiniz.

GEÇMEYEN BALGAMLI ÖKSÜRÜK İÇİN

• Soğan ve sarımsak doğal antibiyotik olduğu için tüketilebilir.
• Sıcak duş almak
• Odanın nemli olmasını sağlamak
• Sigara içmemek
• Toz, duman gibi alerjik reaksiyonlardan kaçınmak
• Buhar cihazı ve okyanus suyu
• Tereyağlı pekmez yapıp yiyebilirsiniz
• Suyun içine limon sıkıp içmek

ÇOCUKLARDA VE BEBEKLERDE GEÇMEYEN ÖKSÜRÜK

Çocuklarda ve bebeklerde geçmeyen öksürüğün nedeni soğuk algınlığı hastalıkları olabilir. Özellikle sonbahar ve kış mevsiminde ortaya çıkar. Bebeklerde ve çocuklarda boğazda gıcıklık hissi vererek sürekli öksürmeye neden olur. Bu durum hem çocukları hem de ebeveynleri rahatsız eder. Bebekler ve çocuklarda geçmeyen öksürük için dikkat etmeniz gerekenler:

• Ev içerisinde sigara kullanan var mı?
• Nefes almakta zorlanma var mı?
• Öksürük sabah mı, akşam mı kendini gösteriyor?
• Geceleri öksürük burun ve geniz akıntısı yapıyor mu?
• Alerjiye bağlı kızarıklıklar var mı?
• Kilo kaybı, iştahsızlık ve mide bulantısı var mı?
• Öksürük aniden mi oluştu yoksa bir nedene bağlı olarak mı ortaya çıktı?
• Öksürük ile birlikte balgam çıkıyor mu?

Yukarıdaki soruları özellikle anne adayları takip ederek geçmeyen öksürük tedavi sürecinde doktora danışarak hastalık teşhisi konulabilir.

GEÇMEYEN ÖKSÜRÜK İÇİN BİTKİSEL ÇÖZÜM

• Rezene
• Zencefil
• Zerdeçal
• Meyan kökü
• Anason
• Kekik
• Siyah turp-bal
• Ihlamur-bal
• Zencefil-bal

PROF. DR. İBRAHİM SARAÇOĞLU ÖKSÜRÜK KÜRÜ

Kür önerisi 1:

1. Orta boy soğanı 4 eşit parçaya bölün.
2. Bir kabın içine 1,5 bardak su ekleyerek kaynatın.
3. Ilımaya bırakın.
4. Daha sonra tüketin.

Kür önerisi 2:

1. Bir kabın içine yarım litre su koyun.
2. adet keçiboynuzunu suyun içine atın.
3. 10 dakika boyunca kaynattıktan sonra ılımaya bırakın.
4. 3 gün boyunca düzenli olarak için.

KRONİK ÖKSÜRÜK NEDİR?

Öksürük, havayollarındaki akıntıları ve yabancı materyali temizlemeye yönelik, ani, patlayıcı bir nefes verme manevrasıdır.

Kronik öksürük; inatçı, üç haftadan daha uzun süren, kişileri rahatsız eden, tanı ve tedavide problem olan öksürük şikayetidir. Yapılmış bilimsel çalışmalara göre ikinci en sık doktora başvurma yakınmasıdır. Birçok solunum yolu ve sistemik hastalığın en sık görülen bulguları arasında yer alır. Dolayısıyla bir hastalık değil, birçok hastalıkta görülen bir belirtidir. Çok sayıda farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkması nedeniyle inatçı öksürüğün üzerinde durmak gerekir.

Son yıllarda öksürük mekanizması anlaşılmaya başlanmış, tanı ve tedavisi daha başarılı hale gelmiştir.
 

Kronik Öksürük  Sebepleri

Reflü, kronik akciğer hastalıkları ilaçlar ve alerji kronik öksürüğe yol açan diğer önemli sorunlardır. Geniz akıntısı birden çok nedenden kaynaklanır. Sinüzit, alerjik ve alerjik olmayan nezle, iltihabi hastalık sonrası akıntı, sigara içimi ve çevresel irritanlara bağlı akıntı önde gelen nedenlerdir. 

Yetişkinlerde ve çocuklarda farklı nedenlerden kaynaklanır. Yetişkinlerde geniz akıntısı en önemli nedendir. Çocuklarda en sık görülen neden ise astımdır.

Kronik öksürüğü olan birinde mutlaka sigara kullanımı ve hipertansiyon tedavisinde uygulanan ACE inhibitörü isimli ilaç grubunun kullanımı mutlaka sorgulanmalıdır. Eğer varsa bu iki etken mutlaka kesilmelidir.
 

Kronik Öksürükte Yapılacak Tetkikler

Bu hastalarda akciğer ve gırtlak kanseri, tüberküloz, kalp yetmezliği, göğüste bir kitle ve sarkoidoz gibi tehlikeli hastalıkların ayrıcı tanısı mutlaka yapılmalıdır. İyileşmeyen kişilerde yakınmaların durumuna göre akciğer ve sinüs filmleri, alerji testleri, solunum fonksiyon testleri istenir. Daha ileri aşamalarda göğüs ve akciğer tomografisi, bronkoskopi, reflü tetkikleri gerekebilir. Bu rahatsızlıkta zaman zaman yapan birden fazla sebep olabileceği unutulmamalı, eğer hastalık tedaviye rağmen iyileşmiyorsa mutlaka diğer sebepler tekrar gözden geçirilmelidir.

Doktora danışılmadan yaygın olarak kullanılan öksürük şurupları konusunda da dikkatli olunmalıdır. Çok çeşitli olan öksürük şuruplarının her biri değişik etken maddeler içerirler. Birçoğunda soğuk algınlığına yönelik maddeleri yer alırken, bazılarının balgam sökücü etkisi, bazılarınınsa öksürük kesici etkisi bulunur. Öksürük nedeninin saptanmadığı durumlarda, öksürük kesici etkiye sahip öksürük şurupları, altta yatan hastalığın tanısında gecikmelere neden olabilir. Bir doktor önermedikçe bu tür öksürük şuruplarının kullanılmaması gerekir.