Enine Kıyı Tipi Özellikleri

Aşağıdaki tabloda boş bırakılan kıyı tiplerine ait özellikleri ve örnekleri ders sırasında not
tutarak doldurunuz.

Kıyı tipi Özellikleri Görüldüğü yerlere örnek

Boyuna Kıyılar Kıyı sade bir görünüme sahipotir ve Karadeniz ve akdeniz kıyı şeridi.
daha düzlemseldir. Körfez ve liman
sayısı azdır

Ria tipi kıyı Denizin dolgularının akarsunun Çanakkale boğazları

Liman tipi kıyı Girintikli çıkıntılı olup , üzerinde körfezx Ege kıyısı
ve limanlara sahip olan kıyı tipi

Fiyort tipi kıyı denizin buzul vadilerini basması Hamsilos koyu

Haliç tipi kıyı gel-git genliğinin fazla olduğu

funduszeue.info?v=Nap2BmZ7n8c

Boyuna Kıyı Tipi

Dağların kıyıya paralel olduğu kıyılardır. Akdeniz ve Karadeniz kıyıları örnektir.

Boyuna kıyıların özellikleri;

• Kıyılar yüksektir. Bu yüzden derinlik fazla (kıta sahanlığı dar), dalga aşındırması etkin, falez oluşumu yaygındır.
• Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım zor, yol yapım maliyetleri yüksek ulaşım ancak doğal geçitler ve tüneller ile sağlanabilir.
• Denizel iklim iç kısımlara kadar sokulamaz.
• Kıyılar sade bir yapıya sahiptir. Girinti çıkıntı azdır. Kıyıda koy, körfez, ada, yarımada gibi yer şekillerine az rastlanır.

Enine Kıyı Tipi

Dağların kıyı çizgisine dik uzandığı kıyılarda görülür. Türkiye’de Ege kıyıları enine kıyı tipine örnektir. Enine kıyının görüldüğü yerlerin özellikleri;

• Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım kolay, yol yapım maliyetleri düşük olur.
• Kıyı çok girintili çıkıntılı bir yapıya sahiptir.
• Kıyıda koy, körfez, ada, yarımada gibi yer şekilleri fazladır.
• Kıyı derinliği az (kıta sahanlığı geniş) delta oluşumu kolay, falez oluşumu zordur.
• Denizel iklim iç kesimlere kadar sokulabilir.

Limanlı Kıyı Tipi

Koy ya da körfezlerin giriş kısımlarının kıyı oklarıyla büyük kısmının kapanmasıyla ya da geniş tabanlı vadilerin deniz sularıyla dolması sonucunda oluşmuştur. Koy yada körfezin ön tarafı kıyı oklarınca kapanırsa kıyı okları doğal dalgakıranlar haline gelir böylelikle bu koy yada körfezler doğal liman haline gelirler.

En güzel örnekleri; Türkiye’de Kuzey Ege kıyılarında, Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece kıyıları Karadeniz’in kuzeyinde ve Dinyeper limanları, New York güneyinde, Batı Patagonya’da, Pikardia-Normandiya (Fransa) kıyılarıdır.

Dalmaçya Kıyı Tipi

Denize paralel uzanan dağlar arasındaki vadilerin denizin yükselmesi sonucunda sular altında kalmasıyla oluşur.Böylece dağlar ve tepeler kıyıya paralel uzanan ada görünümü alırlar. Türkiye’de Akdeniz’ de Antalya, Kaş, Kale, Fethiye kıyıları ve Adriyatik denizinin doğu kıyıları bu tip kıyılara örnektir.

Ria Tipi Kıyılar

Eski akarsu yataklarının veya vadilerinin denizin ilerlemesi sonucunda sular altında kalması sonucunda oluşurlar. İstanbul Boğazı, Çanakkale boğazı ve İstanbul’da bulunan Haliç ayrıca Fransa ve İngiltere’nin Manş denizi kıyıları bu şekilde oluşmuştur.

Watt Tipi Kıyılar

Gel-git olayının etkili olduğu yerlerde görülür. Gel-Gitin en etkili olduğu yerler okyanus kıyılarıdır. Türkiye’nin okyanusa kıyısı olmadığı için gelgit çok fazla etkili değildir ve WATT kıyı tipi Türkiye’de görülmez bu Türkiye’nin özel konumunun sonucudur.

Gelgit olayının etkili olduğu alçak kıyılarda gelgit esnasında sular çekildiğinde deniz dipleri yüzeye çıkar. Gel-git etkisiyle suların tekrar kıyıyı doldurması sonucunda oluşan kıyı tipleridir. Batı Avrupa kıyılarında görülür.

Haliç Tipi Kıyılar

Yükseltisi az ve akarsularla hafifçe yarılmış bir platonun veya tepelik bir alanda bulunan vadilerin aşağı kesimlerinin gelgit olayları sonucunda sular altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir. Batı Avrupa kıyılarında görülür. Kuzey Avrupa kıyılarındaki önemli limanlar buna örnektir

Türkiye’de HALİÇ tipi kıyı görülmez. İstanbul’da yer alan HALİÇ oranın özel ismidir. İstanbul’da bulunan HALİÇ Ria tipi kıyıdır.

Türkiye’de haliç tipi kıyının görülmemesi özel konum sonucudur.

Fiyort Tipi Kıyılar

Eski buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla oluşan kıyı tipine denir. Fiyort tipi kıyıların bulunduğu bölgelerde çok sayıda koy, körfez ve yarımada bulunur. İskandinav yarımadasında fiyortlar yaygındır. Ayrıca Kanada, Alaska, İzlanda, Batı İskoçya, Patagonya, Batı Antarktika, Norveç kıyıları da fiyort kıyı tipine örnektir.

Skayer Tipi Kıyılar

Buzulların oluşturduğu hörgüç kayalar ve morenlerin sular altında kalmasıyla meydana gelen kıyı tipleridir. Bu kıyılarda adalar fazladır. İskandinav yarımadasında yaygındır.

Kanada, İskoçya, İrlanda, Alaska, Güney Şili, Güney Alaska kıyılarında Skayer tipi kıyılara rastlanır.