Ses Temelli Cümle Yöntemi 2018

SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ

Bu yöntemde okuma yazma öğretimine seslerle başlanılmaktadır.
Anlamlı bütün oluşturacak birkaç ses verildikten sonra seslerden hecelere, kelimelere ve cümlelere ulaşılmaktadır.

Ses Temelli Cümle Yönteminin Özellikleri

Ses temelli cümle yönteminde beş öğrenme alanı etkin olarak kullanılır(dinleme, konuşma, okuma, yazma ve görsel okuma-görsel sunu).

Öğrencinin bilgileri yapılandırmasını kolaylaştırır.

Türkçe’nin ses yapısına uygundur.

Öğrencilerin duyduğu ve çıkardığı seslerin bilincine varmasını sağlamaktadır.

Bütün sesleri tanıyor olması yazma sürecinde kelimeleri doğru yazmada avantaj sağlamaktadır.

Öğrenci yazı ile konuşma arasındaki ilişkiyi kolayca görebilmektedir. Yazının harflerin birleşmesi ile, konuşmanın da seslerin birleştirilmesi ile meydana geldiğini keşfetmektedir.

Öğrencinin sözlü dilden yazılı dile geçmesini kolaylaştırmaktadır.

Ses Temelli Cümle Yönteminin İlkeleri

1-Öğrencinin ön bilgilerinden hareket edilmelidir.
2-Anlamlı hecelerle çalışmaya başlanmalıdır.
3-Oluşturulacak hecelerin;
-Kolay okunmasına,
-Dilde kullanım sıklığına,
-Anlamının açık ve somut olmasına,
-Anlamın görselleştirilebilir olmasına,
4-Kısa sürede cümlelere ulaşılmalıdır.
5-İmkanlar ölçüsünde görsellere başvurulmalıdır.
6-Somut öğelerden faydalanılmalıdır.
7-Hece tablosu kullanılmamalıdır.
8-Öğrenilenlerin kalıcılığı için;
-Yeni öğrenilenlerle önceki öğrenilenlerle ilişkilendirilmeli,
-Öğrenci defterine yazmalı
-Okuma ve yazılanları sergileme,
-Çalışma kitaplarındaki etkinlikleri yapması, sağlanmalıdır.

Ses Temelli Cümle Yönteminin Aşamaları

1-İlk okuma yazmaya hazırlık
2-İlk okuma ve yazmaya başlama ve ilerleme
*Sesi hissetme ve tanıma
*Sesi okuma ve yazma
*Sesten heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturma
*Metinler oluşturma
3-Okur yazarlığa ulaşma
Hazırlık
•   Dinlemeye hazırlık
•   Yazmaya hazırlık
•   Okumaya hazırlık
Sesi Hissetme ve Tanıma
•   Duyduğu sesleri ayırt eder.
•   Dinlediğine dikkatini yoğunlaştırır.
•   Seçici dinler.
Sesi Okuma ve Yazma
•   Ön bilgilerini kullanarak okuduğunu anlamlandırır.
•   Okuduğunu anlamlandırmada görsellerden faydalanır.
•   Bitişik eğik yazı harfleri kurallarına uygun yazar.
Sesten heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturma
•   Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturarak okur.
•   Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturarak yazar.
•   Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar.
•   Dikte etme çalışmalarına katılır.

Metinler Oluşturma
•   Kelimeleri doğru telaffuz eder.
•   Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar.
•   Dikte etme çalışmalarına katılır.
Okur Yazarlığa Ulaşma
Bu aşamada 1. sınıf dinleme, konuşma, yazma, görsel okuma-sunu kazanımlarının tümü kullanılmalıdır.

İlgili

The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:seafoodplus.info Number: 28 , p. , Autumn II İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNDE CÜMLE ÇÖZÜMLEME VE SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİNİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA KARŞILAŞTIRILMASI (TOKAT İLİ ÖRNEKLEMİ)1 COMPARISON OF SENTENCE ANALYSIS AND PHONICS-BASED SENTENCE METHODS IN READING-WRITING IN THE LIGHT OF TEACHERS OPINIONS (SAMPLE OF TOKAT PROVINCE) Arş. Gör. Fazilet Özge MAVİŞ Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Ömer ÖZEL Zile Yalınyazı İlkokulu / Tokat Prof. Dr. Mehmet ARSLAN Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Özet Bu araştırmanın amacı, cumhuriyetten günümüze eğitim programlarında yer almış olan cümle çözümleme yöntemi ile ses temelli cümle yöntemlerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda karşılaştırılmasının sağlanmasıdır. Okuma hızı ve okuduğunu anlama becerisi, yazma becerisi, iki yöntem arasındaki temel farklar, yöntemlerin avantajları ve sınırlılıkları araştırmanın alt problemleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Araştırmada örneklem, seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden biri olan amaçsal örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Öğretmenlerin özellikleri 20 yıl ve üzeri kıdeme sahip olmaları ve iki yöntemi de en az bir kere kullanarak ilk okuma yazma eğitimi yapmış olmalarıdır. 7 açık uçlu sorudan oluşan yarı- yapılandırılmış formlar veri toplama aracı olarak kullanılmış, soruların kapsam geçerliğinin sağlanması amacıyla 5 alan uzmanından uzman görüşü alınmıştır. Cümle çözümleme yöntemiyle eğitim verilen öğrencilerde okuma hızı ve anlamanın daha hızlı olması, yazma becerisinde farklılığın bulunmaması ancak bitişik eğik el yazısının öğretmen ve öğrenciler açısından zorluklara neden olması bulgular arasında yer almaktadır. İki yöntem arasındaki temel fark, ses temelli cümle yönteminde tümevarım ilkesinden yola çıkılmasına karşın cümle çözümleme yönteminden tümdengelimin kullanılması ve bu nedenle cümle çözümlemede somut işlemler basamağında yer alan öğrencilerin algılamasının 1Bu makale Mayıs tarihli “III. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi”nde sözlü bildiri olarak sunulmuştur.  F. Özge MAVİŞ & Ömer ÖZEL & Mehmet ARSLAN kolaylaşması olarak belirtilmiştir. İleride öğretimin diğer paydaşları arasında yer alan veli, okul yöneticileri ve öğrenciler üzerinde çalışmalar yürütülerek hangi yöntemin kullanılabilirliğinin daha fazla olduğunun tespit edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması sağlanabilir. Anahtar Kelimeler: İlk Okuma-Yazma Eğitimi, Ses Temelli Cümle Yöntemi, Cümle Çözümleme, Öğretmen Görüşleri Abstract The purpose of this study is to compare sentence analysis method and phonics based sentence method included in Turkish training programs in the light of teachers' opinions. Reading speed and reading comprehension skills, writing skills, basic differences between the two methods, advantages and limitations of these methods emerges as sub-problems. The sample is selected as a kind of non-random sampling methods named as purposive sampling method. The features of teachers are being experienced in teaching profession at least 20 years and using both methods at least one. Semi-structured questionnaire including 7 questions is used as data collection tool, 5 experts opinions are taken in order to ensure the content validity of the questions. Reading speed and comprehension skills are faster to the students trained by using sentence analysis method, no difference in writing skills in both methods but difficulty in handwiriting for students and teachers are among the findings. The basic difference between these two methods is identified as phonics-based sentence method arises from induction principle while sentence analysis method originated in deduction and therefore in sentence analysis method the students who are in the concrete operational step can percept the concepts more easily. In the future, other stakeholders like parents, school administrators and students' opinions can be taken into consideration to discover which method is more usable and to take necessary precautions in the field of literacy. Key Words: Reading-Writing Education, Phonics-Based Sentence Method, Sentence Analysis, Teacher’s Opinions GİRİŞ Yaşam boyu öğrenme sürecinin temelini oluşturan ilk okuma yazma eğitiminin eğitim-öğretim sürecinde öğrencilerin kendine güven, motivasyon, algı ve farkındalıklarını büyük ölçüde etkileyen bir unsuru olduğu bilinen bir gerçektir. Öğrenci, birinci sınıfta yeni bir çevreye, öğretmenine, arkadaşlarına ve okuluna uyum sağladığı aşamada okuma yazma eğitimi de almakta, başarılı olabildiğini gördüğü ölçüde bir sonraki sınıf ve kademelerde kendine güveni ve öğrenmeye ilgisi artmakta ve başarısını devam ettirebilmektedir. Bu nedenle ilk okuma yazma eğitimi öğrencilik hayatında büyük bir yere ve öneme sahiptir. İlk okuma yazma öğretiminin uygun bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için farklı öğretim yöntemleri programlarda yer almıştır. Programlarda kullanılması önerilen yöntemler, öğretim sürecini bütünüyle etkilemesi nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir. Cumhuriyetten günümüze uygulanan programlarda ilk okuma yazma öğretiminde yöntem konusuna özellikle değinilmiştir. İlk Okuma Yazma Öğretiminde Cümle Çözümleme ve Ses Temelli Cümle Yönteminin Öğretmen… İlk okuma-yazma öğretiminin gelişim sürecini Cumhuriyet'ten önce ve sonra olarak ele almak mümkündür. Cumhuriyet öncesi hazırlanan son ilköğretim Türkçe programı (hicri ) yılına aittir. Bu programda ilk okuma yazma öğretimi, salt konu başlıkları altında verilip, dil bilgisi konuları ise daha ayrıntılı olarak ifade edilmiştir (Balcı, ). Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte, ilk okuma-yazma konusunda çeşitli reform hareketleri gerçekleşmiştir. Türkiye’de Cumhuriyet döneminde İlköğretim Türkçe dersi için hazırlanan ilk program tarihlidir. tarihli İlk Mekteplerin Müfredatında ilk okuma yazma öğretimi Elifba Cüzü olarak adlandırılmıştır. Bunun nedeni, o dönemlerde hala Arap alfabesinin kullanılıyor olmasıdır. Programda “Elifba” dersinin işleyişi, öğretmenlerin hangi yöntemleri kullanacağı ve nelere dikkat etmeleri gerektiği vurgulanmış ve ‘Maarif Vekâleti İlk mekteplerde çocuklara elifba tedris eden muallimleri tedrisatta savtî ûsul ile kelime usulünden birini intihap etmekte muhayyer bırakmıştır. Her iki usule göre takip olunacak yollar ayrı bir talimatname ile izah olunacaktır”şeklinde ifade edilmiştir (MEB, , s. ). Buradan hareketle, programında ilk okuma-yazma yöntemlerinden harf veya hece yöntemi yasaklanmış, ses (savti usul) veya kelime yöntemlerinden birinin seçimi öğretmenlere bırakılmıştır. “Tesmiye Usulü” olarak adlandırılan yöntem ile ses yöntemi ve heceleme yöntemi yasaklanmış, öğretmenlere sözcük ya da karma yöntemden birini seçmeleri konusunda serbestlik tanınmıştır (Binbaşıoğlu, ). programının bir diğer özelliği ise ilk okuma- yazma öğretimi açısından ana dil eğitiminde daha sonraki programlara temel oluşturmasıdır yılında alfabe değiştirilmiş yerine Latin kökenli yeni Türk alfabesi kabul edilmiştir. 1 Ocak tarihinde öncelikli olarak halka okuma-yazma öğretme amacı güden Millet Mektepleri açılmıştır. Bu sırada Türk Ocakları, Halkevleri ve  F. Özge MAVİŞ & Ömer ÖZEL & Mehmet ARSLAN Halkodaları da okuma yazma kursları düzenlemiştir (Demirtaş, ; Karakuş, ). yılına gelindiğinde ise programı bazı değişikliklerle yeniden yayınlanmıştır. ‘Elifba’ bölümü yeni programda ‘Alfabe’ olarak değiştirilmiş ve Arap harflerinin yerine Latin harflerinin ‘el yazısı’ ile öğretilmesi amaçlanmıştır (Güleryüz, ; Binbaşıoğlu, ; Köksal, ; Cemaloğlu, ; Gelişli, ; Arslan, ). tarihinden itibaren Yeni İlkokul Müfredat Programı yürürlüğe konulmuştur. ve programlarında yöntem seçimi öğretmene bırakılırken, programıyla çözümleme yöntemiyle okuma yazma öğretimi zorunlu hale getirilmiştir. programında kısa, basit cümle ve kelimeleri başlangıç kabul edip, sentez ve çözümleme yoluyla ilk okuma yazma öğretilmesi öngörülmüştür. Çocuklara, harflerin ayrı ayrı değil, kelime ya da cümleleri okutmakla başlanması gerektiği vurgulanmaktadır (MEB, , s. 40). 20 yıl boyunca uygulanan tarihli ilkokul programı, ve programlarının geliştirilmiş bir şeklidir (Arslan, ,s. ). İlk okuma ve yazma öğretiminde tümdengelim yöntemi esas alınarak, ilk okuma ve yazmaya basit cümlelerle başlanmıştır (Binbaşıoğlu,, s. ). Sırasıyla cümleler kelimelere, kelimeler hecelere, heceler ise harflere bölünmüştür. Bu çözümlemeler sonunda elde edilen kelime, hece ve harflerle yeni cümleler ve kelimeler oluşturulmuştur. Çözümleme yöntemi Cumhuriyetin ilk programlarında da ön görülmesine rağmen, buna uygun bir kitabın olmaması sebebiyle ’e kadar kullanılmamıştır. yılından itibaren cümle çözümleme yöntemi ve eğik el yazısı ile öğretime devam edilmiştir (Arslan, ; Sağırlı, ; Yıldırım, ; Yıldız, , Yıldız, Arı, Okur ve Yılmaz, ). İlkokul Programında, ilk defa ‘İlk Okuma Yazma Öğretimi’ adı altında bir bölüme yer verilmiştir (MEB,, s. –). Bilimsel çalışma ve yoğun bir emeğin ürünü olmasına rağmen bu programda ilk okuma yazma öğretiminin amaçları açık ve net olarak ortaya konulamamıştır. Bununla beraber cümle çözümleme yönteminin kullanılmasına devam edilmiştir. İlk okuma ve yazma öğretiminde büyük ve küçük harflerin birlikte öğretilmesinin gerekliliğine değinilmiştir (Tekışık, ; Tosunoğlu ve Melanlıoğlu, ; Yıldırım, ). yılında kullanılan İlköğretim Programı temelde programını içermekle beraber ilk okuma ve yazma öğretimine dair bazı değişiklikler barındırmaktadır. İlk defa bu program kapsamında, Türkçe derslerinin 1 saatlik bölümü salt olarak yazı (güzel yazı) derslerine ayrılmış ve “bitişik eğik yazı” yazma dersin amaçları arasına girmiştir (MEB, ). yılına gelindiğinde ise, yapılandırmacı eğitim anlayışı ile birlikte ilk okuma yazma öğretiminde ses temelli cümle yöntemi benimsenmiştir. Ses temelli cümle yöntemi, ilk okuma yazma öğretimine seslerle başlanılmasını öngören bir yöntemdir. Yöntem kısaca, öğretime seslerle başlamakta olup, anlamlı birkaç ses verildikten sonra seslerden anlamlı hecelere, kelimelere, cümlelere ve metinlere ulaşılma sürecini kapsamaktadır (MEB, ). Yapılandırıcı eğitim yaklaşımına dayanan programında göze çarpan bir başka değişiklik ise; ilk okuma yazma İlk Okuma Yazma Öğretiminde Cümle Çözümleme ve Ses Temelli Cümle Yönteminin Öğretmen… öğretimine bitişlik eğik yazıyla başlanılması ve seslerin temalar halinde verilmesidir (Akbayır, , s. 94). Bu değişiklik ile öğretilecek seslerin altı grup halinde öğretilmesi planlanmaktadır. Cumhuriyetten günümüze , , , , , programları olmak üzere belli başlı altı program uygulanmış ve ilk okuma-yazma öğretiminde bireşime (senteze) dayalı yöntemlerden ses temelli cümle yöntemi ve çözümleme (analize) dayalı yöntemlerden cümle çözümleme yöntemi de kullanılan yöntemler arasında yer almıştır. Son yıllarda özellikle bu iki yöntemin etkililiğine ilişkin farklı görüşlerin ortaya atıldığı görülmektedir. Hâlihazırda öğretmenlik mesleğinde görev yapmakta olan öğretmenlerin bir kısmı programında uygulanmakta olan cümle çözümleme yönteminin öğrenciler için daha faydalı olduğunu belirtirken diğer bir kısmı programıyla getirilmiş olan ses temelli cümle yönteminin daha etkili olduğunu savunmaktadır. Bu araştırmanın amacı, temel olarak öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda bu iki yöntemin karşılaştırılmasının sağlanmasıdır. Araştırmada, ilk okuma yazma öğretiminde cümle çözümleme ve ses temelli cümle yöntemlerinin karşılaştırılmasına yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşleri alınmıştır. Kategoriler; öğrencilerin okuma hızı ve okuduğunu anlama becerisi, yazma becerisi, iki yöntem arasındaki temel farklar, cümle çözümleme yönteminin avantaj ve sınırlılıkları, ses temelli cümle yönteminin avantaj ve sınırlılıkları ve öneriler alt başlıkları altında toplanmıştır. YÖNTEM Katılımcılar Çalışmada örneklem, seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden biri olan amaçsal örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Bu yöntem, belli özelliklere sahip olan durumların ortaya konulmasını sağlamaktadır (Büyüköztürk, Kılıç-çakmak, Akgün, Karadeniz, ve Demirel, ). 20 öğretmenle yapılan bu çalışmada öğretmenlerin özellikleri 10 yıl ve üzeri kıdeme sahip olmaları ve ‘ses temelli cümle yöntemi’ ve ‘cümle çözümleme yöntemi’ni en az bir kere kullanarak ilk okuma yazma eğitimi yapmış olmalarıdır. Öğretmenlerin 8’i bayan, 12’si erkektir. Eğitim durumları eğitim enstitüleri, ön lisans, lisans ve 4 yıllık yüksek okullar şeklinde dağılım göstermektedir. Aşağıdaki tabloda eğitim durumlarının frekansı verilmiştir. Tablo. 2. Eğitim Durumu Eğitim durumu f % Eğitim Enstitüsü 4 20 Eğitim Ön lisans 6 30 Eğitim Fakültesi Lisans 6 30 4 Yıllık Yüksek Okul 4 20 TOPLAM 20  F. Özge MAVİŞ & Ömer ÖZEL & Mehmet ARSLAN Öğretmenlerin en az 5 kez ilk okuma yazma eğitimi vermiş olmaları seçilen kriterler arasında bulunmaktadır. Öğretmenlerin ilk okuma yazma deneyimi yaşadıkları yıl sayısı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Tablo İlk okuma yazma verilen yıl sayısı Öğretim verilen yıl f % 17 85 2 10 1 5 TOPLAM 20 Öğretmenlerin mesleki kıdemleri ise 10 yıl ve üzeri olarak belirlenmiş, tabloda kıdem yılları dağılımı gösterilmiştir. Tablo Öğretmenlerin kıdem yılları Kıdem yılı f % 2 10 2 10 12 60 25 ve üzeri 4 20 TOPLAM 20 Veri Toplama Aracı Araştırma, 7 açık uçlu sorudan oluşan yarı-yapılandırılmış formların öğretmenlere dağıtılıp süre sınırlaması olmaksızın soruları cevaplamaları sağlanarak gerçekleştirilmiştir. Açık uçlu soruların kapsam geçerliğinin sağlanması için 5 alan uzmanına soruların ölçmek istenen durumu ölçme konusunda uygun olup olmadığı sorulmuş, % oranında uygun bulunan sorular doğrudan alınırken, % oranında uygun bulunan sorular üzerinde düzelmeler yapılarak forma konulmuştur. Yine görünüş geçerliği için uzmanların görüşüne başvurularak formun görünümü belirlenmiştir (Büyüköztürk, ). Verilerin Analizi Form yapılandırıldıktan ve uygulamalar yapıldıktan sonra cevaplar üzerinden içerik analizi yapılmıştır. İçerik analizi, metnin kodlamalar aracılığıyla daha küçük birimlere ayrılarak özetlenmesi olarak tanımlanabilir (Büyüköztürk vd, ). Ses temelli cümle yöntemi ile cümle çözümleme yönteminin karşılaştırılması amacıyla yapılan bu çalışmada öncelikle içerikte kullanılan kavramlar tanımlanmış, analiz birimleri belirlenmiş, kodlama kategorileri yapılandırılarak veriler analiz edilmiştir. Güvenirliğin sağlanması için ise kodlamalar birden fazla araştırmacı tarafından yapılarak kodlamalarda denklik sağlandığı ölçüde bulgular kısmına yerleştirme işlemi yapılmıştır. BULGULAR Araştırmanın bulguları öğrencilerin okuma hızı ve okuduğunu anlama becerisi, yazma becerisi, iki yöntem arasındaki temel farklar, cümle çözümleme yönteminin İlk Okuma Yazma Öğretiminde Cümle Çözümleme ve Ses Temelli Cümle Yönteminin Öğretmen… avantaj ve sınırlılıkları, ses temelli cümle yönteminin avantaj ve sınırlılıkları ve öğretmenlerin meslektaşlarına önerileri alt başlıkları halinde toplanmıştır. 1. Öğrencilerin Okuma Hızı ve Okuduğunu Anlama Becerisi Öğretmenlerimizin 7’si ses temelli cümle yönteminin okuma hızına olumlu etkisinin olduğunu düşünürken 10 öğretmenimiz cümle çözümleme yönteminin daha uygun olduğu görüşünü belirtmişlerdir. 3 öğretmen ise yöntemlerin farklılaşmasının okuma hızına etki etmediği, öğretmenin gayreti ve öğrencilerin kişisel çabalarının etkin rol oynadığı görüşündedirler. Tablo Okuma hızı ve Okuduğunu anlama becerisi Olumlu etki f % Ses temelli cümle yöntemi 7 35 Fark yok 3 15 Cümle çözümleme 10 50 TOPLAM 20 Öğrencilerin bütünü görmesi, göz sıçramasının daha seri olması, ses ve heceye yoğunlaşmak yerine kelimeleri bütünüyle algılıyor olmaları, ses temelli cümlede harflerin sesini çıkarmaya çalıştıkları için çektikleri güçlükleri cümle çözümleme yönteminde çekmemeleri cümle yönteminin okuma hızına ve okuduğunu anlama becerisine olumlu etki ettiğini düşünen öğretmenlerimizin gerekçeleri olarak görülmektedir. Ses temelli cümle yönteminin daha hızlı okuma ve anlamayı sağladığının savunan öğretmenlerimiz ise bunun sebebini okumanın erken gerçekleşmesi nedeniyle okuma hızı ve anlama becerisine yönelik etkinliklere daha fazla zaman ayrılabilmesi olarak göstermişlerdir. Öğretmenlerin okuma hızı ve anlamaya ilişkin görüşleri aşağıdaki ifadelerle ortaya çıkmaktadır. ‘İlk okuma yazma öğretiminde ses temelli yöntemin okumaya hızlı geçişte daha iyi olduğunu düşünüyorum.’ (Ö11, 5) ‘Aralarında fark yoktur. Kitap okuyan her öğrenci okumasını geliştirebiliyor.’ (Ö15, 7) ‘Cümle çözümlemede geç okuyor ama bütünü gördüğü için okuduğunu anlamada daha iyi oluyorlar. Ses temelli de ise hızlı ve çabuk okuyorlar. Ama çoğu öğrencide parçayı algılama sıkıntıları çekiyoruz. Okurken heceleme fazla oluyor.’ (Ö19, ) 2. Öğrencilerin Yazma Becerisi Öğretmenlerin 14’ü yazma becerisi konusunda iki yöntem arasında bir farklılığın olmadığı görüşünü belirtmişlerdir. 4 öğretmen ses temelli cümle yönteminde yazma becerisinin daha gelişmiş olduğunu, çünkü bu yöntem sayesinde tek tek harfler üzerinde yazım çalışmaları yapıldığını belirtirken 2 öğretmen cümle çözümleme yönteminin daha iyi olduğunu, çünkü bu yöntemle öğrenen öğrencilerin daha işlek, hızlı ve düzgün yazabildiklerini belirtmişlerdir.  F. Özge MAVİŞ & Ömer ÖZEL & Mehmet ARSLAN Tablo Yazma becerisi Olumlu etki f % Ses temelli cümle yöntemi 4 20 Fark yok 14 70 Cümle çözümleme 2 10 TOPLAM 20 Farklılık olmadığını belirten öğretmenlerin 12’si bitişik eğik el yazısının öğrenciler için büyük problem yarattığı, yazılarının daha kötü ve okunaksız olduğunu belirtmiş, el yazısı yerine düz yazı kullanılması gerekliliğini vurgulamışlardır. ‘Var, cümle çözümleme yönteminde yazılar daha işlek ve düzgün oluyor.’ (Ö5, 7) ‘Ses temelli yöntemde bitişik eğik yazıyı kullandığımız için daha çok sorunla karşılaşılıyor. Yazılar okunmuyor, zor kavratılıyor.’ (Ö6, 9) ‘Ses temelli cümle yönteminde her sesin okunuşu üzerinde çalışıldığı gibi yazması üzerinde de yoğun çalışma sürdürüldüğü için yazı yazma becerisi ağır olsa da yazılar düzgün yazılır.’ (Ö16, ) 3. İki Yöntem Arasındaki Temel Farklar Ses temelli cümle yöntemi ve cümle çözümleme yöntemi arasındaki farkları karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda görebiliriz. Tablo Ses temelli cümle ve cümle çözümleme yöntemleri arasındaki temel farklar Ses temelli cümle yöntemi Cümle çözümleme yöntemi Okumaya geçme hızı daha fazla Okuma-yazmaya daha geç başlanıyor fakat okuma hızı ve anlama daha iyi Parçadan bütüne Bütünden parçaya Masal/oyun oluşturma daha zor Hikayelerle anlatım daha kolay Yazma becerisinde zorlanma (bitişik eğik Yazılar daha düzgün ve seri yazı) Kavramaya dayalı Ezbere dayalı Tablo 7’de de görüldüğü gibi ses temelli cümle yöntemiyle öğrenciler daha hızlı okumaya geçmekte fakat cümle çözümleme yönteminde okuma-yazma geç öğrenilmesine rağmen okuma hızı ve anlama daha iyi olmaktadır. Cümle çözümlemede bütünden parçaya doğru bir yaklaşım izlenmesi sebebiyle öğretmenler masal, hikaye oluşturmada daha az zorlanmakta ve kurgulanmış yapılar içerisinde öğretim yapmaları kolaylaşmaktadır. Buna rağmen öğretmenler, cümle çözümleme yönteminin daha çok ezbere dayandığını, ses temelli cümle çözümlemede daha fazla kavramaya dayalı eğitim verilebildiği öne sürmüşlerdir. Temel farklarla ilgili öğretmenlerin görüşlerin yansıtan cümleleri aşağıdaki gibidir: ‘Ses temelli cümle yöntemi öğrencinin anlama kabiliyetini zorlaştırırken cümle çözümleme yönteminde hem okuma daha hızlı hem de öğrenci bütünü gördüğü için anlama yeteneği gelişmektedir.’ (Ö11,) ‘Ses temelli cümle yönteminde verilen harf ile ilgili masal, oyun oluşturma sıkıntı yaparken cümle çözümleme yönteminde çok güzel oyunlar, öğrencilerle birlikte oluşturulabiliyor.’ (Ö8,) İlk Okuma Yazma Öğretiminde Cümle Çözümleme ve Ses Temelli Cümle Yönteminin Öğretmen… 4. Cümle Çözümleme Yönteminin Avantaj ve Sınırlılıkları Cümle çözümleme yönteminin avantajları sorulduğunda öğretmenler, yine temel farklardan yola çıkmışlardır. Bu yöntemde öğrencilerin okuma-yazma becerilerinin daha iyi gelişmiş olduğunu, yazılarının daha düzgün olduğunu, bütünü algılamada daha büyük kolaylık sağladığı için somut işlemler döneminde olan çocuğun öğrenme ve kişilik gelişimine daha uygun olduğunu ve obje/varlıkların çocuğun beyninde bozulmadan oluşmasını sağladığını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin birçoğuna göre cümle çözümleme yöntemi akademik başarıyı arttırmaktadır. Cümle yönteminin sınırlılıkları ise öğretmenler tarafından okumaya geçme süresinin uzun olması ve cümle ezberi yaptırmaya çalışmakla gereksiz zaman kaybı olduğu şeklinde ifade edilmiştir. Öğretmenlerimizin avantaj ve sınırlılıklarla ilgili ifadelerine örnek aşağıda verilmiştir. ‘Cümle çözümleme yönteminde okuma-yazmaya daha geç geçiliyor ancak okuma ve yazma becerileri daha iyi gelişiyor.’ (Ö5, 14) ‘Cümle Çözümleme metodu okumanın yanı sıra anlama, olayları daha iyi yorumlama, düzgün-anlamlı konuşma, kendini daha iyi ifade etmeyi sağlar. Çocuğun kafasında beyinde oluşan varlık objelerinin bozulmadan sağlam temelli öğrenmeyi gerçekleştirir. Akademik başarıyı arttırır.’ (Ö9, ) 5. Ses Temelli Cümle Yönteminin Avantaj ve Sınırlılıkları Öğretmenler, ses temelli cümle yönteminin avantajlarından okumanın kolay ve daha çabuk olduğunu, kısa zamanda geçişin sağlandığını, ezberi engelleyerek daha kalıcı öğrenmeyi sağladığını, öğrencilerin okumanın mantığını kavradığını belirterek bahsetmişlerdir. Ses temelli cümle yönteminde aslında harflerin daha kolay ve güzel yazıldığını düşünen öğretmenler bulunmaktadır. Fakat bitişik eğik el yazısının zorunlu olması öğrencilerin ilerleyen zamanlarda yazılarında bozulmaların olmasına neden olmakta, bu nedenle öğretmenlerimiz bu yazı sisteminden bir an önce vazgeçilmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Öğrencilerin okumaya erken başlamalarına rağmen belli bir süre sonra okuma hızlarında düşüşlerin olması, eksik okumaları, anlama becerilerinin zayıflıyor olması ve yazılarının giderek bozulması bu yöntemin sınırlılıkları arasında belirtilmiştir. Öğretmenlerin avantaj ve sınırlılıklarla ilgili söylemlerine örnekler şu şekildedir: ‘Ses temelli cümle yöntemi doğru uygulandığında kesinlikle daha etkili bir yöntem. Çocuğun daha erken okumaya geçmesi, bir üst sınıfa hazırlanması açısından önem arz ediyor.’ (Ö4, 13). ‘Ses temelli cümle yönteminin bence olumsuz tarafı bitişik eğik yazı yazdırılmasıdır. Çünkü öğrencilere günlük hayatında hiç karşılaşmadığı bir yazı öğretilmeye çalışılıyor.’ (Ö12, ) ‘Ses temelli yöntemde okuma, anlama, anlatım yavaş seyreder.’ (Ö16, 12)  F. Özge MAVİŞ & Ömer ÖZEL & Mehmet ARSLAN 6. Öğretmenlerin İlk okuma Yazma Konusunda Meslektaşlarına Önerileri Öğretmenlerden diğer meslektaşlarına ilk okuma yazma eğitimi verirken karşılaştıkları problemler ya da almaları gereken önlemler hakkında önerilerde bulunmaları istenmiştir. Öneriler tablo 8’deki şekliyle sıralanmıştır. Tablo Öğretmenlerin önerileri Öneriler Öğrenciler kitap okumaya teşvik edilmelidir. Her gün mutlaka metin okuma çalışmaları yapılmalı Öğretmen, belli bir sese takılıp kalmamalı Öğrencilerin, öğrenmeyi sevmeleri sağlanmalı Öğrencileri yormadan, bıktırmadan okuma yazmaya, sınıf ve okuluna uyum sağlaması sağlanmalı Öğretmen, hangi yöntemi kullanıyor olursa olsun kendine güvenmeli Kılavuz kitaplar iyi incelenmeli, program takip edilmeli Kolaydan zora doğru gidilmeli Öğretmen mesleğinin önemini bilmeli, işini sevmeli Konu ile ilgili kurslara katılmalı, kitaplar incelenmeli ve öğretmen kendini geliştirmeli Öğrenciler kontrolsüz bırakılmamalı, anında dönüt verilmeli Aile ile sürekli işbirliği yapılmalı SONUÇ VE TARTIŞMA Araştırmanın bulguları ses temelli cümle yöntemi ile cümle çözümleme yönteminin okuma-yazma becerisi, temel farkları, avantaj ve sınırlılıkları açısından öğretmen görüşleri doğrultusunda karşılaştırma yapmayı sağlamaktadır. Öğretmenler, ilk okuma yazma eğitiminde ses temelli cümle yöntemi okumaya daha hızlı geçişi sağlamasında rağmen cümle çözümleme yönteminde anlayarak ve hızlı okumanın daha kolay gerçekleştirilebildiğini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin bu görüşleri, Tok ()’un yapmış olduğu çalışmayla paralellik göstermektedir. Yine öğretmen görüşlerine dayanan bu araştırmada öğretmenler çoğunlukla, çözümleme yöntemiyle ilk okuma-yazma öğretiminin öğrencilerde daha anlamlı, daha doğru, daha hızlı okuma sağladığını ve diğer yöntemlere göre daha başarılı olduğunu ifade etmişlerdir. Yine Tok, Tok ve Mazı () yaptıkları çalışmada ses temelli cümle yönteminde daha hızlı okumaya geçilmesine rağmen hızlı ve anlamlı okumanın cümle çözümleme yöntemi ile daha rahat gerçekleştirilebildiğini bulguları arasında belirtmişlerdir. Ancak Bay () öğrenciler üzerinde yaptığı çalışmada ses temelli cümle yöntemi kullanarak yapılan eğitim sonucunda öğrencilerin okuma hızı ve anlama kabiliyetlerinin yükseldiğini tespit etmiştir. Fakat öğrenciler üzerinde yapılan bu çalışma sadece ses temelli cümle yönteminin etkililiğini ölçmekte, cümle çözümle yöntemiyle öğretim yapıldığı takdirde öğrencilerde ne gibi farklılıklar olabileceğini tespit etmemektedir. İlk Okuma Yazma Öğretiminde Cümle Çözümleme ve Ses Temelli Cümle Yönteminin Öğretmen… Yazma becerisi konusunda ise öğretmenler genel olarak, iki yöntemin de bu beceri için bir değişikliğe sebep olmadığını belirtmiş fakat ses temelli cümle yöntemiyle beraber zorunlu hale getirilen bitişik eğik el yazısının öğrencilerin ve öğretmenlerin gereksiz yere zorlanmasına neden olduğunu ifade etmişlerdir. Bu durumu Durukan ve Alver ()’de yaptıkları araştırmanın bulguları arasında göstermişlerdir. Öğretmenler, bitişik eğik el yazısını kendileri bilmedikleri için zorlandıklarını ifade etmişlerdir. Ayrıca bu araştırmanın bulgularına göre bitişik eğik el yazısı öğrenmek öğrencilerin dik harfleri okumalarını zorlaştırmaktadır. Ses temelli cümle yöntemi ile cümle çözümleme yöntemi arasındaki en büyük fark ise ses temelli cümle yönteminin parçadan bütüne doğru öğretimi esas alırken cümle çözümleme yönteminde bütünden parçaya doğru olmasıdır. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu cümle çözümleme yönteminde masal/hikaye oluşturma, öğretimi bir bağlam içerisinde yapma ve oyunların kullanımının daha kolay olduğunu belirtmişlerdir. Ancak ses temelli cümle yöntemi de öğrencilerin ezberleyerek değil de kavrayarak öğrenmelerini sağladığı için öğrencilerin ilerleyen zamanlarda okumanın mantığını kavrayarak öğrenmelerinin gerçekleşmesini sağlamaktadır. İki yönteminde kendine göre avantajları ve sınırlılıklarının olduğu da yadsınamaz bir gerçektir. Bulgular kısmında belirtilmiş olan avantaj ve sınırlılıkların göz önünde bulundurulması ve iki yöntemin de avantajlarından yararlanılarak sınırlılıklarının elimine edilmeye çalışılması gerekmektedir. Örneğin, cümle çözümleme yöntemi öğrencilerin obje/varlıkları beyinlerinde bütünüyle algılamalarını sağlamakta, bu nedenle öğrencilerin kişilik gelişimlerine daha uygun görülmektedir. Diğer bulguda öğretmenler, cümle çözümleme yöntemini ile cümle ezberi yapmaya fazla zaman ayrıldığı için gereksiz zaman kaybı yapıldığını düşünmektedirler. Buna rağmen yukarıda da belirtildiği gibi ses temelli cümle yöntemi ezberi engelleyerek daha kalıcı öğrenmeyi, okumanın mantığını kavramayı sağlamaktadır. Ses temelli cümle yönteminde bütünü görmeyi sağlayacak etkinliklere yer verilmesi, öğrencilerin daha az ezber yaparak ve okumanın mantığını kavrayarak okuma-yazma öğrenmelerinin önünü açacağı için bu yöntemin daha etkili hale gelmesi sağlanacaktır. Öğretmenler, meslektaşlarına yönelik önerilerinde öncelikle öğrencilerin sınıfı, okul ortamını, okumayı sevmelerinin sağlanması gerektiği görüşünü belirtmişlerdir. Öğrencilerin duyuşsal olarak kendilerini okuma-yazmaya hazır hissetmeleri, istekli olmaları ve bu konuda kendilerini yeterli görmeleri ilk okuma yazma öğretiminde başarının yakalanması için en büyük gereklilikleri arasındadır. Öğrencilere okuma alışkanlığı kazanmaları da birinci sınıftan itibaren yapılandırılması gereken bir alışkanlıktır. Bu nedenle öğretmenlerimiz, öğrencilerin kitap okumaya teşvik edilmesi gerektiğini, metin okuma çalışmalarına daha fazla yer verilmesini, ödevlerin yazma değil de daha çok okumaya yönelik olmasının sağlanması gibi önerileri bulunmaktadır. Okuma alışkanlığının bireylerin her öğrenim hayatları boyunca büyük bir gereklilik olduğu göz önünde bulundurulacak olursa okumaya teşvik için yapılan önerilerin göz ardı edilmemesi gerektiği açıkça ortaya çıkacaktır.  F. Özge MAVİŞ & Ömer ÖZEL & Mehmet ARSLAN Her meslek grubunda olduğu gibi öğretmenlik mesleğinde de kişisel gelişim büyük önem taşımaktadır. Özellikle yöntem değişikliği yapıldığında öğretmenlerin bu yöntemlere uyum sağlayabilmeleri, öğrencilerine daha kaliteli bir eğitim verebilmeleri için öncelikle hazırlanmış olan programı çok iyi bir şekilde öğrenmiş olmaları, verilen kılavuz kitapları inceleyip yöntemi kullanabilir hale gelmeleri gerekmektedir. Bunun yanı sıra öğretmenlerimiz kendi gelişimlerini sağlayabilmek için ek kaynaklara başvurmalı, deneyimli meslektaşlarından yardım alabilmelidirler. Elbette ki öğretmenlerimizin kendilerini geliştirmelerini sağlamak için hizmet içi eğitimler de kaliteli, deneyimli eğitmenler tarafından uygulanmalı, öğretmenlerimizin ihtiyaçlarına hitap edecek şekilde yapılandırılarak öğretenlerime yol gösterecek nitelikte olmalıdır. Özellikle birinci sınıf öğrencilerinin aileden yeni ayrılmış, yeni bir ortamla tanışıyor olmaları çeşitli zorluklar yaşamalarına sebep olabilmektedir. Bu zorluklarla beraber okuma-yazma eğitiminin verilmeye çalışılıyor olması ayrı bir marifet gerektirmektedir. Ailesinden yeni ayrılmış öğrencilerin hem okula, sınıf ortamına, yeni bir çevreye alışmasının sağlanması hem de okuma-yazma öğretiminin aksatılmadan gerçekleştirilebilmesi okul-aile işbirliğinin yapılmasına bağlıdır. Öğretmenlerimiz ilk okuma-yazma öğretimi yaptıkları birinci sınıf öğrencilerinin başarısının arttırılabilmesi için aileye de ihtiyacın olduğunu unutmamalı, aile ile iletişimi ihmal etmemelidir. Gelecekte yapılacak olan araştırmalarda, ses temelli cümle yöntemi ile cümle çözümleme yöntemlerinin işlerliğiyle ilgili veli ve okul müdürü gibi diğer paydaşların görüşlerinin de alınması, hangi yöntemin kullanılabilirliğinin daha fazla olduğunun tespit edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması açısından uygun olacaktır. KAYNAKÇA AKBAYIR, S. (). Türkçe öğretim programı. Kasım Kıroğlu (Ed.) İlköğretim Programları. Ankara: Pegem A Yayıncılık. ARSLAN, M. (). Cumhuriyet Dönemi İlköğretim Programları ve Belli Başlı Özellikleri, Milli Eğitim Dergisi, , 42– ARSLAN, M. (). Ses Temelli Cümle Yöntemi ve Uygulanması, İlköğretim Eğitimci Dergisi, 4, BALCI, A. (). () İlköğretim Türkçe dersi programı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 15(27), BAY, Y. (). Ses temelli cümle yöntemiyle ilk okuma yazma öğrenen ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okuma yazma hızları ve okuduğunu anlama düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, , BİNBAŞIOĞLU, C. (). Cumhuriyet döneminde ilkokul programları, Yılda Eğitim Dergisi, F. Gök (Ed). Tarih Vakfı Yayınları, BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILIÇ-ÇAKMAK,E, AKGÜN, Ö.E., KARADENİZ, E. & DEMİREL, F. (). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık. İlk Okuma Yazma Öğretiminde Cümle Çözümleme ve Ses Temelli Cümle Yönteminin Öğretmen… CEMALOĞLU, N. (). İlkokuma yazma öğretimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. DEMİRTAŞ, B. (). Atatürk döneminde eğitim alanında yaşanan gelişmeler. Gazi Akademik Bakış. 1(2), DURUKAN, E. ve ALVER, M. (). Ses Temelli Cümle Yönteminin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), – GELİŞLİ, Y. (). Türkiye’de İlköğretimin Gelişimi, Ankara: Sistem Ofset. GÜLERYÜZ, H. (). Programlanmış İlkokuma Yazma Öğretimi Öğretmen El Kitabı, Ankara: Semih Eğitim Kültür Yayınları. KARAKUŞ, İ. (). Atatürk Döneminde Eğitim Sisteminde Türkçe Öğretimi. Ankara: TDK Yayınları. KÖKSAL, K. (). Okuma yazmanın öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık. Maarif Vekaleti (). İlk Mekteplerin Müfredat Programı. İstanbul: Matbaa-i Amire. SAĞIRLI, M. (). Ses Temelli Cümle Yönteminin İlk Okuma-Yazma Öğretimi Süreç ve Etkinlikler Üzerindeki Başarısının Uygulama Öğretmenleri Tarafından Değerlendirilmesi, Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi, Gazi Üniversitesi, Ankara. TEKIŞIK, H. H. (). Yeni İlköğretim Programlarına Öğretmenlerin Hazırlanması, Eğitimde Yansımalar VIII: Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu, Erciyes Üniversitesi Kayseri, TOK, Ş. (). İlk okuma yazma öğretiminde kullanılan yöntemlerin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 7(26), TOK, Ş., TOK, T. ve MAZI, A. (). İlk okuma yazma öğretiminde çözümleme ve ses temelli cümle yöntemlerinin değerlendirilmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 53, TOSUNOĞLU, M. ve MELANLIOĞLU, D. (). Türkçe müfredat programlarının değerlendirilmesi, Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı (). İstanbul: İlkokul Programı, Devlet Basım Evi. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı (). İlk Okul Programı, İstanbul: MEB Basım Evi. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı (). Ankara: İlkokul Programı Taslağı, MEB Basım Evi. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı (). İlkokul Programı, İstanbul: MEB Basım Evi. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı (). İlkokul Programı, İstanbul: MEB Basım Evi. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı, (). İlköğretim Programı, İstanbul: MEB Basım Evi.  F. Özge MAVİŞ & Ömer ÖZEL & Mehmet ARSLAN YILDIRIM, M. C. (). Yeni İlköğretim Programının Değerlendirilmesi, Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi, Gazi Üniversitesi, Ankara. YILDIZ, C., OKUR, A., ARI, G. ve YILMAZ, Y. (). Yeni İlköğretim Programına Göre Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık. YILDIZ, V. (). İlk Okuma Yazma ve Öğretimi, İlköğretim Eğitimci Dergisi, 4,