Folik Asit Hapı Ne Işe Yarar

Folik asit olarak da adlandırılan B9 vitamini, vücudumuzun yaşamımız boyunca düzgün çalışması için gerekli olan bir vitamindir. Araştırmalar hamile kalma şansını artırdığını bile göstermiştir.

Folik Asit Nedir?

B9 Vitamini, hücre çoğalması ve genetik materyalin (DNA dahil) üretimi için gerekli olan suda çözünür bir vitamindir. Kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin üretimine, cildin yenilenmesine ve bağırsağın astarına ve ayrıca beynin işleyişini düzenleyen kimyasalların sentezine katılır. Hamileliğin başlangıcında folik asit, embriyonun sinir sisteminin oluşumunda önemli bir rol oynar.

B9 vitamini insan vücudu tarafından sentezlenemez ve bu nedenle gıda yoluyla sağlanmalıdır. Yeşil yapraklı sebzelerde çok bulunduğunu hatırlatan Latince yapraktan "folatlar" olarak da adlandırılır.

Folik asit; ıspanak, pazı, su teresi, tereyağlı fasulye, kuşkonmaz, Brüksel lahanası, brokoli, marul,
mercimek (portakal, yeşil, siyah), mercimek, kuru fasulye, bakla, bezelye, portakal, klementin, mandalina, kavun gibi besinlerde bulunur.

Folik Asit Ne İşe Yarar?

Folik asit (folik asit veya folat olarak da adlandırılır), çocuk doğurma çağındaki tüm insanlar için değerli bir vitamindir. Hem kadınlarda hem de erkeklerde doğurganlıkta önemli rol oynar. Son zamanlarda yapılan birkaç çalışma, folik asidin spermatogenezde önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Sperm kalitesine ve miktarına göre hareket ederdi. Çinko ve B9 vitamini takviyeleri, yumurtayı dölleyebilen sperm konsantrasyonunu artıracaktır.

Yeni hücrelerin üretimi için vazgeçilmezdir, bu nedenle hamilelik sırasında özellikle önemlidir. Son olarak, proteinlerin bileşenleri olan amino asitlerin metabolizmasında da rol oynar.
Güzellik tarafında, B9 vitamini saç folikülünü uyararak saç büyümesine etki etmeyi ve saç dökülmesini azaltmayı mümkün kılar. Dahası, özellikle tırnaklar için faydalı olan, cildin yenilenmesini destekler.

Hem B9 vitamini hem de B12 vitamini birlikte harikalar yaratabilir. Özellikle kanda fazla olması kardiyovasküler kaza riskini, osteoporoz riskini ve hatta depresyonu artırabilen homosistein düzeyini düşürmeyi mümkün kılarlar.

Folik Asit Hap Mı İlaç Mı Olarak Takviye Alınmalı?

Nöral tüp fetal yaşamın üçüncü ve dördüncü haftası arasında kapandığında, yeni doğanlarda ciddi sonuçlara yol açan herhangi bir eksiklikten kaçınmak için her kadına gebe kalmak istediği anda B9 vitamini takviyesi verilmelidir.

Fetüsün optimal büyümesini sağlamak için hamileliğin ilk üç ayında folik asit desteğine devam edilmelidir. Folik asit bu nedenle bir tür takviye olarak değerlendirilir.

Folat, özellikle hamileliğinizin ilk dört haftasında bebeğinizin omurgasının, beyninin ve kafatasının normal gelişimi için gereklidir. Hamilelik sırasında bebeğinizin nöral tüpünün doğru şekilde gelişmesine katkıda bulunur ve nöral tüp kusurlarına (NTD'ler) karşı koruma sağlar. Yarık dudak ve damak, kalp anormallikleri veya idrar yolu anormallikleri gibi diğer yeni doğan problemlerinin riskini de azaltabilir.

Folik Asitin Faydaları Nelerdir?

Bebeğin merkezi sinir sistemi gebeliğin erken döneminde gelişmeye başlar. Sonuç olarak, sonunda kıvrılan ve nöral tüp haline gelen nöral bir plak oluşur. Nöral tüpün bir ucu beyin ve geri kalanı omuriliktir. Genellikle hamileliğin altıncı haftasında nöral tüpün açıklıkları kapanır.

Nöral tüp kusurları, hamileliğin erken döneminde omurilikteki açıklıklardan biri düzgün kapanmadığında ortaya çıkar. Spina bifida veya anensefaliden sorumludurlar. Spina bifida, omurga normal şekilde gelişmediğinde ortaya çıkar, anensefali ise anormal beyin oluşumundan kaynaklanır.

Folik asit rezervlerimizin çoğu gıda yoluyla elde edilmektedir. Ancak ne yazık ki bu, gebeliğin ihtiyacını karşılayacak yeterli miktarı sağlamak için yeterli değildir. Bu nedenle tablet şeklinde takviye çok önemlidir. Ancak bu, folik asit yönünden zengin besinlerin menülerine eklenmesini engellemez. Önce yeşil sebzelere (ıspanak, salatalar, bezelye, yeşil fasulye, avokado…) ve aynı zamanda tohumlar (nohut, mercimek…) ve bazı meyvelere (turunçgiller, kavun, muz, kivi…) ağırlık verebilirsiniz.

Folik asit ince bağırsakta çözüldükten sonra karaciğerde ve diğer bazı dokularda depolanır. Ancak vücut 7 miligramdan fazla B9 vitamini tutamaz. Fazlalık doğal olarak giderilir. Hamilelikte fetüs, annesinin rezervlerini kullanır. Bu nedenle bu dönemde folik asit alımı artırılmalıdır.

Folik Asit Eksikliğinin Riskleri Nelerdir?

Folik asit, DNA ve RNA üretiminde önemli bir rol oynadığından, bir eksiklik, tümü yüksek bir devir hızına sahip olan kan, karaciğer, bağırsak ve deri hücrelerinin üretiminde önemli bir yavaşlamaya
neden olabilir.

Sonuç olarak B9 vitamini eksikliği anemiye, sindirim ve nörolojik bozukluklara ve hatta diş eti hasarına neden olabilir. O çünkü gebe kadınlarda eksikliği durumunda, sonuçları çok daha önemli olabilir ceninin gelişimini etkileyebilir.

B9 vitamini eksikliği zihinsel bozukluklardan (depresyon, şizofreni), ishal, hipertansiyon, artrit, kardiyovasküler hastalıklardan da sorumlu olabilir.

Çok fazla folik asit karın krampları, ishal, kızarıklık, uyku güçlüğü, sinirlilik ve kafa karışıklığına neden olabilir. Ancak bu yan etkilere ulaşmak için günde 5 mg'dan fazla çok yüksek bir doz tüketmek gerekir.

Normal dozda hiçbir yan etkisi yoktur ve hamile veya emziren kadınlar tarafından tüketilmesi güvenlidir. Yan etki riski, esas olarak, beyin, omurga ve beyin üzerinde zararlı bir etkiye sahip olan nöral tüpün düzgün kapanmasını önleyerek, fetüste malformasyonlara neden olabilen B9 vitamini eksikliğine bağlıdır. Doğum kontrol hapı ayrıca folik asidi de tüketir, bu da çocuk sahibi olmadan 6 ay önce ilacı almayı bırakmanın nedenlerinden biridir.

Folik asit eksikliği, farklı nedenlere bağlı olarak vücuttaki folik asit düzeyinin normalden düşük olmasıdır. Folik asit eksikliğinin genel sağlık üzerinde olumsuz etkileri bulunur. Folattan zengin besinleri tüketerek ya da besin takviyesi kullanarak folik asit eksikliğini önlemek mümkündür.

Folik Asit Eksikliği Nedir?

Folik asit ya da diğer adıyla folat, bir B vitamini türüdür. B9 vitamini olarak da adlandırılan folik asitin vücutta çok sayıda görevi vardır. Folik asit; hücrelerde bölünme sırasında gerçekleşen DNA eşlenmesi için gereklidir. Eşlenme sırasında DNA’da oluşabilecek hasarların onarılmasında da yine folik asite ihtiyaç duyulur. Folik asitin en önemli işlevlerinden birisi de kırmızı kan hücresi yapımında yer almasıdır. Kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar), vücuttaki hücrelere oksijen taşımakla görevlidir. Kırmızı kan hücrelerinin ortalama yaşam süresi gün olduğundan bu hücrelerin sürekli yıkılıp yeniden yapılması gerekir. Yeni kırmızı kan hücresi yapımı için de folik asite (B9 vitaminine) ve kobalamine (B12 vitaminine) ihtiyaç vardır.

Folik asit eksikliği, vücudun ihtiyaç duyduğu folik asit miktarının alınmadığı durumda ortaya çıkan bir tablodur. Sağlıklı kişilerde kanda bakılan folik asit değeri ng/mL arasında yer alması gerekir. Folik asit değeri, ideal aralığın altındaki kişilere folik asit eksikliği tanısı konulur. Folik asit eksikliği kişilerde ciddi problemlere neden olur. Özellikle hamile kadınlarda görülen folik asit eksikliği, önlenmediği ve tedavi edilmediği durumda, bebekte ciddi problemlerin görülmesine yol açabilir.

Folik asit değerinin ideal aralığın üstünde olması genellikle bir sorun oluşturmaz. Ancak yüksek folik asit değerleri, B12 vitamini eksikliğine işaret ediyor olabilir. Vücut, folik asidi kullanabilmek için B12 vitaminine ihtiyaç duyar. Eğer kişide B12 vitamini eksikliği varsa folik asit yeterince kullanılamayacağından folik asit değerlerinde bir artış görülebilir. Böyle bir durumdan şüphelenildiğinde kanda folik asidin yanı sıra B12 vitamini değerlerine de bakmak gerekir.

Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Folik asit eksikliğinde hastada görülen belirtiler çok şiddetli olmadığında bu belirtileri fark etmek zor olabilir. Yine folik asit eksikliğinde görülen semptomlar, farklı rahatsızlıklarda görülen semptomlarla benzerlik gösterebilir. Bu nedenle bu semptomların folik asit eksikliğine bağlı gelişip gelişmediğini ayırt etmek için çeşitli tahlillere ihtiyaç duyulur.

Folik asit eksikliğinde görülen belirtiler:

• Yorgunluk
• Saç beyazlaması
• Ağız yaraları
• Dilde şişme
• Büyüme ve gelişme problemleri olarak sıralanabilir.

Folik Asit Eksikliği Neden Olur?

Folik asit suda çözünen bir vitamin türüdür. Bu nedenle folik asit, vücuttaki yağ dokusu içerisinde depolanamaz. Folik asitin vücutta rezervi olmadığından düzenli olarak alınması gerekir. Folik asidin alınmasında ya da emilmesinde meydana gelebilecek sorunlar folik asit eksikliğine neden olur. Eksiklik gelişiminde etkili olan durumlar:

• Diyet: Taze sebze ve meyve tüketimi yeterli olmayan, folik asitle zenginleştirilmiş gıdalardan (süt, yoğurt, un, kahvaltılık gevrek gibi) yeterince tüketmeyen kişilerde eksiklik oluşabilir. Yetersiz beslenme başladıktan sonraki birkaç hafta içinde folik asit eksikliği görülmeye başlayabilir.
• Hastalıklar: Bağırsaktan besin emilimini bozan rahatsızlıklar folik asit eksikliğine sebep olabilir. Bu rahatsızlıklara örnek olarak; Crohn hastalığı, çölyak hastalığı, bazı kanser türleri verilebilir.
• Genetik: Bazı kişilerde vücutta folik asitin aktif formu olan metilfolata dönüşümü gerçekleşmez. Bu duruma, ilgili dönüşümü sağlayan enzimi kodlayan gendeki mutasyon sebep olur.
• İlaç Yan Etkileri: Fenitoin, trimetoprim-sülfametoksazol, metotreksat, sulfasalazin gibi ilaçlar; yan etki olarak folik asit eksikliğine yol açabilir.

Folik Asit Eksikliği Teşhisi Nasıl Konulur?

Folik asit eksikliğinden şüphelenilen hastalarda ya da eksiklik gelişimine neden olabilecek bir hastalığa sahip kişilerde (örneğin çölyak hastalığı) folik asit testi uygulanır.

Folik asit eksikliği tanısı koyabilmek için hastadan kan tahlili istenir. Hastadan alınan kan örneği laboratuvarda folik asit açısından incelenir ve kandaki folik asit seviyesi belirlenir. Buradan çıkan sonuca göre hastadaki folik asit değerinin ng/mL’den düşük olması eksikliği işaret eder.

Folik asit ve B12 vitamini eksikliği beraber görülebildiğinden hastanın kan tahlilinde B12 incelemesi de istenebilir.

Folik Asit Eksikliği ile Birlikte Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

Folik asit eksikliği, genel sağlık üzerinde olumsuz etki gösterir.

Folik asit eksikliğinin yol açtığı sorunlardan en sık görüleni megaloblastik anemidir. Bu anemi ya da diğer adıyla kansızlık türünde hastada kırmızı kan hücresi yapımında sorun oluşur. Kırmızı kan hücrelerindeki azlık hastada:

• Sürekli yorgun hissetme, çabuk yorulma
• Güçsüzlük
• Uyuşukluk
• Nefes darlığı
• Soluk cilt rengi, solgunluk
• Huzursuzluk gibi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur.

Folat eksikliğinde kırmızı kan hücrelerinin yanı sıra beyaz kan hücreleri ve trombosit (kan pulcukları) sayısında da azalma görülebilir. Beyaz kan hücrelerindeki azalma kişide; enfeksiyona yatkınlık, yara iyileşmesinde gecikme gibi problemlere yol açar. Trombosit azlığında ise kan pıhtılaşmasında problemler ortaya çıkar. Bu durum sonucunda hasta; küçük travmalar sonucunda bile kızarıklık ve morluk oluşumu, küçük bir kesik sonrası dahi kanın pıhtılaşmaması gibi sorunlarla karşılaşabilir.

Gebelikte folik asit eksikliği, bebekte çok ciddi problemlerin gelişmesine yol açabilir. Gebelikte annenin folik asit seviyelerinin düşük olması, bebekte nöral tüp defektleri olarak adlandırılan tablonun ortaya çıkmasına neden olabilir. Nöral tüp, anne karnındaki bebeğin ileride beyin ve omuriliğini oluşturacak olan yapıdır. Folik asit eksikliği, embriyolojik dönemde nöral tüpün kapanmasında sorunlara neden olur ve bebek nöral tüp defekti ile doğar. Nöral tüp defektinin en sık görülen formları; spina bifida ve anensefali adı verilen durumlardır. Spina bifidada, omurilik normalde olması gerektiği gibi omurga içerisinde yer almaz. Omuriliğin yerleşiminde problem vardır. Anensefali ise bebeğin beyin ve kafatası parçalarının eksik olduğu bir tablodur.

Nöral tüp defekti ile doğan bebeklerde görülebilecek semptomlar, bebekte görülen rahatsızlığa göre farklılık gösterebilir. Ancak genel olarak nöral tüp defekti olan hastalarda; görme ve işitme problemleri, zeka geriliği, bilinç kaybı gibi çok ciddi sorunlarla karşılaşılır.

Nöral tüp defektlerinin önlenmesi için kadınların hamile kalmayı planlamaya başlar başlamaz folik asit takviyesi alması faydalı olacaktır.

Folik Asit Eksikliği Tedavisi

Folik asit eksikliğinin tedavisi, hastanın günlük folat alımını artırarak ya da folik asit takviyesi alması sağlanarak yapılır.

Günlük alınması gereken folik asit düzeylerine ulaşabilmek için yüksek miktarda folat içeren besinleri tüketmek yarar sağlar. Folik asitten zengin besinler:

• Brokoli, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler
• Brüksel lahanası
• Bezelye
• Narenciye
• Kavun
• Muz
• Domates
• Yumurta
• Baklagiller
• Mantar
• Ciğer, beyaz et, kırmızı et
• Kabuklu deniz ürünleri

olarak sıralanabilir.

Eğer hastadaki eksiklik ciddi boyutlarda ise hızlı bir iyileşme için yüksek doz folik asit takviyesi tedavide kullanılabilir. Hastada folik asit eksikliğine eşlik eden farklı bir mikro nütrient eksikliği varsa tedavide multivitamin takviyeler de tercih edilebilir.

Kendinizde veya yakınınıza folik asit eksikliği olabileceğinden şüpheleniyorsanız ya da hamile kalmayı planlıyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurarak gerekli kontrollerini yaptırmanız faydalı olacaktır.