Suyun Kaldırma Kuvvetini Bulan Matematikçi

Suyun Kaldırma Kuvvetinin Tarihçesi

Suyun kaldırma kuvvetinin bulunuşu; birbirine benzese de iki farklı rivayetle aktarılmaktadır. İlk rivayete göre zaten uzun bir süredir su üzerine çalışmalar yürüten Arşimed; bir gün hamamdayken, kurnanın içinde yüzen hamam tasının fark etmiş ve suyun kaldırma kuvvetini bulmuştur. Yaşadığı heyecanın da etkisiyle elindeki tasla birlikte sokağa fırlayan Arşimet; Antik Yunanca’da ‘’Buldum’’ anlamına gelen ‘’Eureka, Eureka!’’ diye bağırarak koşmaya başlamıştır.

Yine hamamda gerçekleşen fakat ilkinden farklı olan ikinci rivayet ise şu şekildedir: Siracusa kralı 2. Hieron; kendisi için yaptırdığı altın tacın içine, kuyumcu tarafından gümüş karıştırıldığından büyük bir şüphe duymuş ve bu durumu çözmesi için dönemin önemli bilim insanı olan Arşimet’i görevlendirmiştir. Günler boyu bu konu üzerine çalışmalar yapan Arşimet herhangi bir ilerleme kaydedememiş ve hamama yıkanmaya gitmiştir.

Hamamda da kralın verdiği görev hakkında düşünen Arşimet; kendisini bir su birikintisinin içine bırakır. Bu esnada suyun dışarı taştığını fark eden Arşimet, kendini biraz daha suya batırır ve daha fazla suyun dışarı taştığını görür. Kralın problemini çözdüğünü anlayan Arşimed; ‘’Eureka, Eureka!’’ diye bağırarak sokakta koşmaya başlar.

Arşimet’in bulduğu şey ise şudur: Arşimet; Aynı ağırlıkta olsalar da altından yapılmış bir taç ile başka bir malzemeden yapılmış tacın hacimlerin farklı olacağının farkındaydı. Bu bilgi ışığında, altın taç ile taç yapımında kullanılan altın miktarı su içinde karşılaştırılır ve sonuca kolaylıkla ulaşılabilirdi. Kralın huzuruna çıkan Arşimet bu yöntemi uygulamış ve tacın, altın miktarından daha fazla su taşırdığını göstermiştir. Alınan bu sonuç da tacın içine farklı bir maden karıştırıldığının kanıtı olmuştur.

Peki, suyun kaldırma kuvveti nedir? Katı bir cisim bir sıvı içine girdiğinde, dışarı taşırmış olduğu su kadar bir kuvvetle yukarı doğru itilir. Yani bir başka deyişle su; kendisinden daha az yoğun olan cisimleri yukarı doğru itmektedir. Yoğunluk farkından kaynaklanan bu itme kuvveti neticesinde de cisimler su üzerinde yüzmeye başlarlar.