Rota Virüsü Belirtileri

Bağırsak enfeksiyonu, dünya genelinde en sık karşılaşılan hastalıklardan biridir. Rota virüs de özellikle çocukluk çağında karşılaşılan bir enfeksiyon türüdür. Küresel çapta yapılan bazı araştırmalar bu virüse, her yıl milyonlarca çocukta rastlanıldığını göstermektedir. Aşısı bulunan rota virüs, ölümle neticelenebilen tehlikeli bir hastalıktır. Dolayısıyla tedavisi son derece önemlidir.

Rota Virüsü Nedir?

Rota virüs, bebek ve çocuklarda ishalin en büyük sebebidir. Dünya genelinde 5 yaş ve altındaki tüm çocuklarda etkili olduğu bilinmektedir. Bu bağırsak enfeksiyonuna reoviridae familyasına ait RNA virüsü neden olmaktadır. Bir defa rota virüs geçiren çocuklarda bağışıklık kazanılmaktadır. Dolayısıyla bu virüsten kaynaklı bağırsak enfeksiyonuna yetişkinlerde karşılaşılması oldukça düşük bir orandır. Bu bağırsak enfeksiyonu insandan insana bulaşan bir eğilime sahiptir. Dolayısıyla kişisel hijyene özen göstermek ve enfekte bireylerden uzak durmak, rota virüsten korunmaz başlıca yolları arasındadır.

Rota Virüsünün Belirtileri Nelerdir?

Rota virüsün ilk aşamada ortaya çıkardığı belirtiler yüksek ateş ve kusma olup, diğer bağırsak enfeksiyonlarına benzer şekilde ilerler. Hastanın şikayetleri, virüse maruziyetten ortalama 2 gün sonra çıkmaktadır. Bundan sonra rota virüs bir haftadan uzun süren sulu ishalle devam eder. Hastada ishale bağlı su kaybı ve doğal olarak susuzluk hissiyatı baş göstermeye başlar. Çocuklarda rastlanan rota virüsün diğer belirtileri aşağıdaki gibidir.

- Karın ağrısı
- Bir günden fazla süren ishal rahatsızlığı
- Dışkıda kan ve iltihap bulunması
- 40 dereceden daha yüksek seyreden ateş şikâyeti
- Ağız kuruluğu, iştahsızlık
- Yorgunluk ve huysuzluk
- Bebeklerde gözyaşı olmadan ağlama
- İdrara çıkmama ya da çok az çıkma
- Çevreye tepkisiz kalmak

Çocuklarda ishal, su kaybına bağlı ciddi komplikasyonlara neden olabilmektedir. Dışkı renginin siyah tonda olması, rota virüsün işaretidir. Bu durum fark edilirse vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır.

Rota Virüsü Nasıl Bulaşır?

Rota virüs, ilk belirtiler gözlenmeden birkaç gün önce insan vücuduna girmektedir. Bu virüsün vücuttaki varlığı 8 – 10 gün arasında sürmektedir. Hasta birkaç gün içerisinde iyileşmiş hissette de hala enfekte durumdadır. Yani rota virüs taşımakta olup bunu temas yoluyla diğer kişilere bulaştırma riski taşımaktadır. Kendisi rota virüs olan ya da bebeği rota virüs olan kimse özellikle el hijyenine dikkat etmelidir. Tuvalet veya bez değiştirme sonrasında ellerin hemen yıkanması gerekmektedir. Aksi takdirde oyuncak, kumanda ya da mutfak araç gereçlerinden virüsün yayılımı mümkün olur. Enfekte olan eşyalar rota virüsün haftalarca bulaşmasına sebebiyet vermektedir.

Rota Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?

Rota virüs, aşısı bulunan bir bağırsak enfeksiyonu olmasına karşılık kesin bir tedavi yöntemine sahip değildir. Reçeteli ilaç ve antibiyotikler hasta şikayetini azaltmaya yardımcı olur ancak virüsün vücuttan tamamen atılmasını sağlamaz. Rota virüs genellikle 3 gün ile 1 hafta arasında kendiliğinden iyileşmektedir.

Virüs kaynaklı ishal durumu yoğun sıvı kaybı yarattığı için çocuklara sıvı takviyesi uygulanabilir. Emziren anneler de bu süreçte bebeği istediği kadar süt alması konusunda rahat bırakmalıdır. Mama alan bebeklerin biberonları fazladan sulandırılarak içirilmelidir. Daha büyük çocuklarda uygun bir diyet programı oluşturulmalı ve çocuğun kaybettiği sıvıyı geri aldığından emin olunmalıdır. Su kaybı, ciddiye alınmadığı takdirde büyük komplikasyonları tetikler. Hastada şiddetli dehidrasyon görülmesi durumundaysa intravenöz sıvı alımına başvurulur. Vücuda fazladan sıvı girişi, bağırsak enfeksiyonlarının büyük kısmında başlı başına bir tedavi yöntemi olarak işlev görmektedir.

Rota virüs tanısı konulduktan sonra enfeksiyonun ağırlaşmasına neden olabilecek yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalıdır. Kafein, alkol ve sigara tüketimine kesinlikle ara verilmelidir. 

Rotavirüsler dünyada 5 yaşın altındaki çocuklarda görülen bağırsak iltihaplarının en önemli etkenleridir.

Bu yaşa kadar birçok çocuk rotavirüs enfeksiyonu geçirmektedir. Her yıl 2 milyondan fazlası hastaneye yatırılarak tedavi edilen 25 milyondan fazla kişi rotavirüs enfeksiyonu geçirir. Ilıman iklimlerde rotavirüs enfeksiyonları kış aylarında en yüksek seviyeye ulaşır, tropik bölgelerde ise tüm yıl boyunca görülebilir.

Büyük çocuk ve yetişkinlerde genellikle subklinik (klinik belirtiler vermeyen veya oluşturmayan) seyirli olan yenilenen enfeksiyonlar görülebilir.

Rota Virüsü Nasıl Bulaşır?

Enfeksiyonun ilk dönemlerinde hastanın dışkı ve kusmuğundan yüksek yoğunlukta virüs atılır. Bulaşma dışkısal veya ağız yoluyla, kişiden kişiye yakın temas veya bulaşıma uğramış eşyalar aracılığı ile olur.Rotavirüsün bulaşması için küçük bir enfeksiyon dozu bile yeterli olabilir ve muhtemelen bulaşıma uğramış su ve gıdalarla ve solunum yolu ile de yayılabilmektedir. Çevresel koşullara çok dirençli oldukları için bulaştıkları yüzeyler dezenfekte edilmediği sürece haftalarca veya aylarca canlı kalabilirler.

Rotavirüs belirtileri sulu dışkıdan, kusma, ateş ve susuz kalma ile elektrolit dengesizliği, şok ve hatta ölüme gidebilen ağır ishalle devam edebilir.

Genellikle 1-3 günlük kuluçka döneminden sonra ani ishal ve ishal öncesinde kusma görülebilir. Belirtiler genellikle 3-7 günde düzelir. Hastaların yaklaşık %30’unda ateş 39°C’yi geçer. Ağır, sıvı kaybı ile giden rotavirüs enfeksiyonu en çok 3-35 aylık çocuklarda gözlenir.

Referanslar:

1. Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Bulaşıcı Hastalıklar Laboratuvar Tanı Rehberi. Cilt 1. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı. Ocak 2023 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/Mikrobiyoloji_Referans_Laboratuvarlari_ve_Biyolojik_Urunler_DB/rehberler/UMS_LabTaniRehberi_Cilt_3.pdf adresinden ulaşılmıştır.