Bikarbonat Asit Mi Baz Mı

Görünümü : Beyaz toz kristal haldedir.

Kimyasal Adı : Sodium hydrogen carbonate; bicarbonate of soda

Kimyasal Formülü : NaHCO3

Ambalaj Şekli : 25 Kg, 50 Kg, Kg lık torbalarda

Tanımı ve Kullanım Alanları :

Sodyum bikarbonat kimyasal formülü NaHCO3 olan bir kimyasal bileşiktir. Sodyum tuzlarından birisidir. Anti asit özelliği vardır. Kabartma tozu olarak da kullanılır. Suda çözünür. Beyaz katı kristal tozdur. Sodyum karbonat'ı andıran hafif alkali tadı vardır. Hamuru kabartmak için kullanılan kabartma tozu genellikle Sodyum bikarbonatın (NaHCO3), kuru asitin (H+) ve mısır nişastasının birleşimidir. Sodyum bikarbonat halk dilinde karbonat olarak bilinir. Aşağıdaki yazıda da sodyum bikarbonat yerine kısaca karbonat kelimesi kullanılacaktır. Sıcaklığın (50 °C ve üstü), suyun (H2O) ve asitin etkisiyle kabartma tozundaki karbonat birkaç bileşene ayrılır. Bu işlem sırasında karbondioksit (CO2) gazı açığa çıkar, gaz kabarcıkları oluşur ve böylelikle hamur genleşir.

Kimyasal tepkime şöyledir:NaHCO3 + H+ ———> Na+ + CO2 + H2

Karbonat sadece hamuru kabartmakla kalmıyor; yanmış tencereyi, yanmış fırın tepsisini vs. kolayca temizlemek için: Örneğin tencereye bir parmak kalınlığı kadar su doldurulur; bir paket kabartma tozu (ya da karbonat) ilave edilip, 10 dakika kadar kaynatılır. Yanmış yemek tortusu anında çözülecektir. Çaydanlıklardaki, termoslardaki ve çiçek vazolarındaki lekeler kaynamış su ve karbonat karışımı ile kolaylıkla giderilir.

Kaynamış suda karbonat CO2sinin yarısını kaybederek soda (Na2CO3) oluşur:

2NaHCO3 + ısı ———> Na2CO3 + H2O + CO2

Oluşan soda suyla tepkimeye girerek sodyum hidroksit (NaOH) meydana gelir. Böylelikle çözelti daha da bazikleşir ve deterjan özelliği artar.

Na2CO3 + H2O ———> NaHCO3 + NaOH

Haftada bir dişler kabartma tozuyla (veya karbonatla) fırçalanırsa, dişler beyazlaşır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, fırçalama işleminden sonra yarım saat boyunca asitli yiyecekler ve içecekler kullanılmaması. Karbonat, suyun sertliğine sebebiyet veren kalsiyum (Ca2+) ve magnezyum (Mg2+) iyonlarıyla tepkimeye girerek çökelti oluşturur ve suyun yumuşamasını sağlar.

Bakliyatlar ve sert sebzeler haşlanırken, haşlama suyuna karbonat eklenirse daha çabuk yumuşamaları sağlanır. Karbonatın bazik özelliği selülozun kabarmasına yardımcı olur. Karbonat yine bazik özelliği sayesinde istenmeyen kokuları yok eder. Örneğin ağız kokusu, lavabo ve tuvaletlerdeki atık su akım yerleri, kokan ayakkabılar, buzdolabı gibi. Çünkü karbonat kokuları kendine bağlama özelliğine sahiptir. Lahana, karnabahar gibi sebzeler kükürtçe zengindirler. Bu kükürt, bu gibi sebzeler haşlanırken çözünür ve hoş olmayan kokuya sebebiyet verir. Bu tür sebzeleri haşlarken haşlama suyuna biraz karbonat eklemek istenmeyen kokuların oluşumunu azaltır. Bazik ortamda havadaki oksijen bu kükürt bileşenlerini yükseltger. Aynı zamanda karbonat bu tür sebzelerin gaz yapıcı özelliğini de azaltır. Deodorant yerine ve terlemiş ayaklar için ayak banyosunda kullanılır. Bu uygulama en fazla haftada bir yapılmalıdır. Böcek sokmasından sonra o bölgeye karbonatlı su ile pansuman uygulanırsa kaşıntıyı ve kabarmayı hemen azaltır. Genel olarak yarım litre suda bir kaşık karbonatla yapılan karışım kaşıntılara karşı iyi gelir. Güneş yanığına maruz kalan bölgelere de karbonatlı su faydalıdır, anında ağrı kesici özelliği vardır. Karbonat mide yanması için de kullanılır. Mide yanması, midenin gereğinden fazla mide asidi salgılamasından kaynaklanır.

Kullanım Alanları

• Sodyum bikarbonat, halk arasında sıklıkla hamur kabartma tozu olarak bilindiği için, bu şekilde kullanımı yaygındır. Ancak bunun yanı sıra yanmış tepsilerin ve tencerelerin rahat bir şekilde temizlenebilmesi için iyi bir çözümdür.
• Ayrıca demliklerin içerisindeki kalıntıların, termoslardaki ve vazolardaki kalıntıların temizlenmesinde de kullanılır. Uygulanması da son derece basittir. Uygulanacak kaba sıcak su doldurulur ve içerisine sodyum bikarbonat dökülür. Bu karışımla lekeler kolaylıkla temizlenir.
• Sodyum bikarbonatın soda hali suyla tepkimeye girdiğinde bazik özellik kazanarak deterjan görevi görmektedir.
• Sodyum bikarbonat, kuru bakliyatların daha iyi haşlanması için de kullanılabilir. Haşlama suyuna bir miktar sodyum bikarbonat eklendiğinde bakliyatlar daha çabuk yumuşar.
• Ayrıca ağız kokusu olanların da derdine çare olabilmektedir. İstenmeyen kokuları önleyen bu madde, lavabo kokularının önlenmesi, ayakkabı kokularının giderilmesi, buzdolabı kokularının giderilmesi için de kullanılabilir.
• Sodyum bikarbonat; lahana ve karnabahar gibi sebzelerin haşlanması esnasında çıkan kokuların giderilmesi içinde haşlama suyuna katılarak kokular önlenebilir.
• Böcek sokmaları sonrasında, böcek ısırığının olduğu yere sodyum bikarbonatlı su ile uygulama yapıldığında ısırılan bölgedeki kaşıntıyı engellemektedir.
• El ve ayak terlemesi sorunu olanların deodorant yerine sodyum bikarbonatlı su kullanılırsa bu bölgelerdeki terleme sorununda azalma olur ve kötü kokular da engellenir.
• Güneş yanıklarında sodyum bikarbonatlı su yanan bölgeye anında uygulanırsa, yanık bölgedeki ağrıyı hafifletmektedir.

Bikarbonat gerçekten vücudumuz için çok önemli bir iyondur. Kolay iyonlaÅŸmasından dolayı vücutta asit baz dengesinin ayarlanmasını saÄŸlar. Vücutta asitlik veya bazlığın denge konumundan uzaklaÅŸması halinde bikarbonat tampon sistemi devreye girer.

Bikarbonat iyonu zayıf bazdır. Tanım gereği hidrojen alan maddeler baz, hidrojen veren maddeler asittir.

Vücutta asitlik arttığında bikarbonat hidrojen alarak ortamın asitliÄŸini azaltır. Bu tepkime ÅŸu ÅŸekilde gerçekleÅŸir: H⁺ + HCO₃⁻ → H₂CO₃ → CO₂ + H₂O Böylece su ve karbondioksit oluÅŸur. Ortamın pH'ı yükselir ve asitlik azalır.

Vücutta bazlık arttığı zaman OH⁻ + H₂CO₃ → HCO₃⁻ + H₂O tepkimesi gerçekleÅŸir. Böylece ortamdan baz uzaklaÅŸtırılır ve yine asit dengesi saÄŸlanır. Burada karbonik asit (H₂CO₃) asit olarak kullanılmaktadır.

Bikarbonat asit baz tampon sistemi homeostasiyi saÄŸlayan en önemli sistemlerden biridir ve iyi öÄŸrenilmelidir.