Ayak Altında Diken Batması

Topuk dikeni; topuk kemiğinin alt yüzünde kalsiyum depolanması sonucu çıkıntı oluşturan, ayak altındaki kasları örten zarın topuk altındaki yapışma yerinde ağrı ve hassasiyetle kendini göstererek zamanla yürümeyi kısıtlayan ciddi bir ortopedik sorundur.

Tüm ortopedik sorunlarda olduğu gibi topuk dikeninde de erken teşhis ve uygun tedavinin öneminin altını çizen Uzman Fizyoterapist Altan Yalım, gerek teşhiste gerekse tedavide dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı:

1-Eğer topuk altında çivi batmasına benzeyen ve zamanla şiddeti artan bir sıkıntınız varsa hemen bir uzmana danışın. Her türlü sağlık sorununda olduğu gibi bu durumda da erken teşhis tedaviyi kolaylaştırır.

2-Topuk dikeni özellikle sabahları ilk ayağa kalkılmasını zorlaştırır ve ağrı sadece topukta değil, tüm ayak altında görülebilir. Yumuşak tabanlı terlikler giymek, bu ağrıların kötüleşmesini bir nebze durdurabilir.

3-Ayak röntgeninde genellikle topuk altında bir çıkıntı oluşumu görülür ve operasyon olmadan bu çıkıntı tedavi edilemez. Ancak topuk dikeni vakalarının sadece yüzde 1’inde operasyona gidilir, vakalar genellikle ilaç ve fizik tedavi ile sağlıklarına kavuşurlar.

4-Ciddi ağrılı durumlarda ağrı bölgesine enjeksiyon yapılabilir ve bu tedavi olayın şiddetine göre kalıcı ya da geçici bir rahatlama sağlayabilir.

5-Kilo ve hareketsizlik pek çok ortopedik sorunda olduğu gibi olayın gidişatını olumsuz olarak etkiler. Uygun ayakkabı seçimi de çok önemlidir. Tabanı sert ve dar ayakkabılar, özellikle gün boyu ayakta çalışmak zorunda olan hastalarda ağrıyı katlanılması zor hale getirebilir.

6-Masaj ve buz uygulamaları da topuktaki hassasiyeti azaltabilir. Ayak tabanı germe ve kuvvetlendirme egzersizleri de önemlidir. Bu egzersizlerden sonra mutlaka 15 dakikalık buz uygulaması yapılmalıdır.

7-ESWT (şok dalga tedavisi) son yıllarda topuk dikeni tedavisinde en etkili yöntem olarak geliştirilmiştir. Hastaların anlayışlarının aksine bu tedavi topuktaki sivrileşmeyi kırmaz ama bölgenin kanlanması için gerekli ortamı oluşturur.

8-Yürüme analizi sonucu kişiye özel yapılan tabanlıklar, hem olayın seyrinin kötüleşmesini durdurmada hem de tekrarlamasını engellemede en etkili yöntemlerdendir.

Topuk Dikeni Nedir?

Plantar fasiit; yani bilinen adıyla topuk dikeni, topuk ağrısının en yaygın nedenlerinden biridir. Topuk dikeni adı topuk ağrısı olan hastaların bazılarının çekilen röntgen filmlerinde topuk kemiğinin alt kısmında sivri dikensi bir kemik çıkıntı saptandığı için kullanılmaktadır. Aslında topuk ağrısını yapan bu sivri kemik çıkıntısı değildir. Topuk ağrısına yol açan sorun bu dikensi kemik çıkıntısının hemen alt tarafında bulunan plantar fasya (ayak taban zarı) denilen yapı ile ilgili ilgilidir.

Plantar fasya, ayak kemerini destekleyerek yürümeye yardımcı olan önemli bir dokudur. Topuk dikeni olarak tanımlanan bu hastalardaki ağrı, ayağın altında bulunan ve topuk kemiğini ayak parmaklarına bağlayan kalın bir doku bandı olan plantar fasyanın zorlanması ve inflamasyonu sonucu meydana gelir. Tıbbi adı plantar fasiit olan bu durumdaki kişilerin ayak filmlerinde sivri dikensi çıkıntı olsa da olmasa da, genel olarak bu tip topuk ağrısına topuk dikeni denilir.

Ayak tabanındaki plantar fasya bağları, günlük yaşamda çok fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalır. Ayaklara çok fazla baskı uygulandığında, plantar fasya iltihaplanarak topukağrısı ve sertliği ile kendini gösteren topuk dikenine neden olur.

Topuk dikeni, koşucularda daha yaygın görülen bir durumdur. Fazla kilolu ve yetersiz iç desteğe sahip ayakkabı giyen kişilerde de topuk dikeni görülme riski vardır. Genellikle sabah yataktan kalkıp atılan ilk adımlarda, ayak tabanında batma hissiyle birlikte ağrı meydana gelir. Topuk dikeni ağrısı, ayağa kalktıkça ve hareket ettikçe azalır, ancak uzun süre ayakta durduktan sonra veya uzun süre oturup tekrar ayağa kalktığınızda topuk ağrısı geri gelebilir.

Topuk Dikeni Belirtileri Nelerdir?

Topuk dikeni, tipik olarak ayağın altında topuğa yakın bir bölgede batma hissi veren topuk ağrısına neden olur. Genellikle hastalar bu ağrıyı, bıçak batması hissi olarak tanımlar. Topuk dikeni ağrısı, genellikle uyandıktan sonraki ilk birkaç adımda en kötü haldedir. Topuk dikeninin neden olduğu topuk ağrısı zamanla ve yavaş yavaş gelişir. Hissedilen topuk dikeni ağrısı, donuk veya keskin olabilir. Topuk dikeni, genellikle sadece bir ayağı etkiler, ancak her iki ayağı da etkileyebilir. Uzun süreli aktiviteden sonra, artan tahriş veya iltihaplanma nedeniyle ağrı daha kötü hale gelebilir.

Topuk dikeni belirtileri;

&#; Sabah atılan ilk adımda topukta keskin bir batma hissi,

&#; Gün içinde topukta kesik kesik ağrı oluşması,

&#; Topuk bölgesinin şişlik ve hassasiyet

&#; Çıplak ayak yere basıp, yürüyememek

&#; Uzun süre ayakta kalınca artan topuk ağrısı

&#; Topuk ağrısı nedeniyle yürümekte zorluk

Topuk Dikeni Nedenleri ve Risk Faktörleri

Pek çok topuk dikeninin nedeni belirsizdir, fakat ayak tabanı üzerindeki gerginlik ve stres artarsa, plantar fasya üzerinde küçük yırtıklar oluşabilir ve iltihaplanma meydana gelebilir. Topuk dikeni, kesin bir neden olmadan meydana gelse bile, bazı faktörler topuk dikeni riskini artırabilir;

-Yaş: 40 ile 70 yaşları arasında, aktif olarak çalışan erkekler ve kadınlar, topuk dikeni gelişimi için en yüksek risk altındadır. Ayrıca, topuk dikeni kadınlarda erkeklerden biraz daha yaygın görülür. Hamileler, özellikle gebeliğin son dönemlerinde sıklıkla topuk dikeni ağrısı yaşayabilir.

-Ayak anatomisi: Düz tabanlık ve anormal bir yürümeye sahip olmak, topuğa daha fazla baskı uygulanmasına neden olabilir. Baldır kaslarını topuğa bağlayan tendonlar olan aşil tendonları, topuk dikeni ağrısına neden olabilir. Sadece yumuşak tabanlı ve zayıf desteğe sahip ayakkabılar giymek de topuk dikenine neden olabilir.

&#; Obezite: Fazla kilo, ayak tabanı üzerinde fazlaca stres yaratır. Topuk bölgesinde oluşan bu stres ve baskı, topuk ağrısı ve topuk dikeni oluşma riskini arttırır.

&#; Fazla ayakta durma gerektiren meslekler: Fabrika çalışanları, öğretmenler ve çalışma saatlerinin çoğunu sert yüzeylerde yürüyerek veya ayakta geçiren insanlar, daha fazla topuk dikeni riskine sahiptir.

&#; Bazı egzersiz türleri: Uzun mesafeli koşu, bale ve aerobik dans gibi topuğa çok fazla baskı uygulayan sportif aktiviteler, topuk dikeni gelişme riskini arttırabilir.

Çocuklarda Topuk Dikeni Görülür mü?

Yetişkinler gibi çocuklar da, ayak tabanındaki bağların aşırı kullanımından veya desteksiz ayakkabılar giymekten kaynaklanan plantar fasiit gelişebilir. Meydana gelen bu topuk ağrısını azaltmak için çocuğunuzun topuğuna soğuk tedavi uygulayabilirsiniz. Topuk bölgesine masaj yapmak da iyileşmeye yardımcı olabilir.

Çocuğunuzun dinlendiğinden ve iyileşmesine yardımcı olmak için uzun süre koşmaktan, zıplamaktan ve ayakta durmaktan kaçındığından emin olun. Çocuğunuz normal aktivitelerine döndüğünde, topuk ağrılarının geri gelmemesi için ısınma egzersizleri ve esneme hareketleri yapmaları gerektiğini hatırlatın. Çocuklarda görülen topukağrısı, aşil tendinit veya kırık , büyüme kıkırdak bozukluğu gibi farklı durumlar nedeni ile meydana gelebilir. Bu yüzden çocuklarda topuk ağrısı ve üstüne basmakta zorluk gibi bir belirti fark edildiğinde, mutlaka doktora danışılması gerekir.

Topuk Dikeni Nasıl Teşhis Edilir?

Topuk dikeni, tıbbi geçmişe ve fiziksel muayeneye göre teşhis edilir. Muayene sırasında doktorunuz ayağınızdaki hassasiyet alanlarını kontrol eder. Ayak röntgen ve ultrasonu çekilebilir. Stres kırığı ya da başka bir sorunun topuk ağrısına neden olup olmadığından emin olmak için, MR-manyetik rezonans görüntüleme tetkiki yapılabilir.

Topuk Dikeni Tedavisi

Topuk dikeni olan çoğu insan; dinlenme, ağrılı bölgeye soğuk tedavisi uygulama, gerdirme egzersizleri, atel kullanımı ve ilaçlardan oluşan tedaviler ile birkaç ay içinde iyileşir. Ağrı hafiflemezse, doğrudan topuk bölgesindeki bağın hasarlı kısmına steroid enjeksiyonu uygulanabilir. Enjeksiyonlar, topuk dikenini tamamen iyileştirmez, ancak ay boyunca ağrıyı hafifletebilirler. Ayak tabanı altındaki kasları zayıflatabileceği ve muhtemelen yırtılmasına neden olabileceği için birden fazla kortizon enjeksiyonu önerilmez. Aynı zamanda, doku iyileşmesini desteklemek için hastanın kendi kanından elde edilen TZP yani trombosit açısından zengin plazma enjeksiyon tedavisi önerilebilir. Özellikle ultrason eşliğinde yapılan TZP enjeksiyonu ile plantar fasyadaki hasarlı alan görülerek direk oraya müdahale edildiğinden, daha olumlu sonuçlar elde edilebilir.

Fizik tedavi, topuk dikenitedavisinin önemli bir parçasıdır. Fizik tedavi ile ayak tabanındaki kasların ve aşil tendonların güçlenmesi sağlanır. Alt bacak kaslarını güçlendirmek için uygulanan fizik tedaviler ise yürüyüşü dengeler ve ayak tabanındaki baskıyı azaltmaya yardımcı olur.

Uygulanabilecek diğer bir topuk dikenitedavisi ise ESWT ekstrakorporeal şok dalgasıdır.

Bu tedavide, iyileşmeyi uyarmak için ses dalgaları topuğun ağrıyan bölgesine yönlendirilir. Bir seans 5 dakika kadar sürer, hastaların durumuna göre seans uygulanabilir.

Ayrıca doktorunuz, gece uyurken baldırınızı ve ayak kemerini geren bir atel takmanızı tavsiye edebilir. Böylece sabah kalkınca üzerine basma zorluğu da azalmaya başlar.

Vücudunuza yüklenen basıncı ayaklara daha eşit bir şekilde dağıtmaya yardımcı olmak için hazır veya özel olarak oluşturulan tabanlık veya topuk ortezleri de topuk dikenitedavisinde kullanılabilir.

Uygulanan cerrahi dışı topuk dikeni tedavileri ile sonuç alınamazsa, düşünülmesi gereken sonraki seçenek ameliyattır.

Topuk Dikeni Ameliyatı

Topuk dikeni ameliyatı, sadece ağrının şiddetli olduğu veya 6 ile 12 aydan fazla sürdüğü durumlarda yapılır. Topuk dikeni ameliyatındaayak tabanındaki bağları gevşetmek için, topuk kemiğinden plantar fasya dokusu kısmen ayrılır. Bu işlemle birlikte gerginlik azalmış olur, ancak ayak kemeri zayıflayabilir ve işlevini kaybedebilir. Cerrahi tedavi aynı zamanda, kronik ağrı ve sinir hasarına neden olabilir, bu nedenle diğer topuk dikeni tedavi seçenekleri denendikten sonra ameliyata karar verilir.

Topuk dikeni ameliyatı; açık ya da kapalı ameliyat olarak uygulanabilir. Kapalı cerrahi geçiren hastalar, ameliyattan hemen sonra minimum ağırlık taşıma aktivitelerine başlayabilir ve ayaklarına doğru şekilde uyum sağlayan normal ayakkabılar giyebilir. Çoğu insan ameliyattan sonraki üç ile altı hafta içinde normal aktivite düzeyine dönebilir.

Açık cerrahi geçiren hastalar, vücut ağırlıklarını ayaklardan uzak tutmak ve dokuların düzgün bir şekilde iyileşmesini sağlamak için ameliyattan sonra iki ile üç hafta boyunca bot şeklinde ortez giymelidir.

Topuk Dikeni Ağrısını Azaltmak İçin Öneriler

Nazikçe yapılan germe ve esneklik egzersizleri, topuk dikeni ağrısını hafifletmeye ve hatta önlemeye yardımcı olabilir. Baldır ve ayak tabanı kaslarını germek, kasları gevşetmeye ve topukağrısını azaltmaya yardımcı olur. Ağrının geri gelmesini önlemek için, egzersizlere başlamadan önce mutlaka germe egzersizi yapmayı unutmayın.

Topuk ağrısının şiddetli olduğu dönemlerde, koşu gibi belirli aktivitelere ara vermek önemlidir. Yüzme ve diğer düşük etkili aktiviteler, topukdikeni ağrısını kötüleştirmeden egzersiz yapmanızı sağlayabilir.

Topuk dikeni ağrısını azaltmak için aşağıdaki kişisel bakım ipuçlarını deneyebilirsiniz;

• Sağlıklı kilonuzu koruyun. Vücut ağırlığı ne kadar fazla ise topuklara uygulanan baskı da o kadar artar.
• Destekleyici ayakkabılar seçin. Düşük ile orta topuklu, kalın tabana ve iyi kavis desteğine sahip ayakkabılar tercih edin. Çıplak ayakla yürümeyin.
• Spor aktivitelerinizi değiştirin. Yürümek veya koşmak yerine yüzme veya bisiklete binme gibi düşük etkili sporlar yapmayı deneyin.
• Ağrılı bölgeye soğuk uygulayın. Ağrılı bölgenin üzerine günde üç veya dört kez, 15 dakika boyunca bezle kaplı bir buz torbası tutun. Soğuk tedavisi, ağrıyı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Beslenmeye dikkat edin. Topuk dikenini iyileştirmek veya önlemek için beslenmenin etkisi konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulsa da C vitamini, çinko, glukozamin, bromelain ve balık yağı gibi takviyeleri almak doku onarımı ve iyileşmesine yardımcı olabilir. Takviye kullanımından önce mutlaka doktorunuza danışın.

Topuğunuzda, sabah erken saatlerde veya bir süre oturduktan sonra daha kötü hissettiğiniz keskin bir ağrı yaşıyorsanız bu belirtiler topuk dikenini işaret edebilir. Topuk dikenini görmezden gelmek, hareketlerinizi engelleyebilecek kronik topukağrısına neden olabilir. Topuk dikeni, genellikle uygun tedavi ile birkaç ay içinde iyileşir ve nadiren ameliyat gerektirir.

Kemik, kas ve eklem sağlığınızla ilgili yakınmalarınız varsa, Turan&Turan Kemik Kas Eklem Sağlığı merkezimize ulaşabilirsiniz.  İletişim için lütfen tıklayın.