Makale Ile Fıkra Arasındaki Farklar

Bir yazarın herhangi bir konu hakkındaki kişisel görüş, anlayış ve düşüncelerini kanıtlama gereği duymadan hoş bir üslupla yazdığı, kısa fikir yazılarına “fıkra” denir.

Fıkranın özellikleri şunlardır:

• Köşe yazısı olan fıkralarda yazar, gündelik olayları özel bir görüşle, güzel bir üslupla, hiç kanıtlama gereği duymadan her gün kaleme alır.
• Düşünceleri hiçbir kalıba bağlı kalmadan serbestçe ortaya koyar.
• Ele aldığı konu üzerinde bir kamuoyu oluşturmayı amaçlar.
• Gazetelerin bazı sayfalarında, belli köşelerde, genel bir başlıkla, çoğunlukla da her gün yazılan fıkralarda konu kısaca incelenir, ancak mutlaka bir sonuca varılır.
• Daha çok iğneleyici, alaycı bir dille, bazen eleştiri bazen de sohbet tarzında yazılır.
• Fıkralarda okuyucuyla sohbet ediliyormuş havası hâkimdir. Anlatım senli benlidir.
• Cümleler kısa ve anlaşılır niteliktedir.
• Konular günceldir ve anlatılanların kalıcılık niteliği yoktur.
• Olaylar kişisel bir bakış açısıyla işlenir.
• Kısa, etkili ve dokunaklı bir sonuca varılır. Amaç, okuyucuyu etkilemektir.
• Düşünceler tekrarlanmaz. Bu yüzden fıkralar öz ve yoğun bir anlatıma sahiptir.
• Amaç, okuyucuya bazı günlük sorunları tanıtmak, bu sorunlar hakkında düşünceleri, derinliğe inmeden kanıtlamaya kalkmadan söylemektir.

Türk Edebiyatında Fıkra

Fıkra türü yazılar Türk edebiyatına Tanzimat döneminde Batı dan geçmiştir. 1908’den sonra bu yazı türü Türk edebiyatında görülmeye başlanmıştır. Özellikle Ahmet Rasim fıkralarıyla tanınmıştır. Daha sonra Ahmet Haşim, Hüseyin Cahit Yalçın, Falih Rıfkı Atay, Refik Halit Karay, Bedii Faik, Orhan Seyfi Orhon, Refii Cevat Ulunay, Metin Toker, Peyami Safa, Burhan Felek, Ahmet Kabaklı, Aziz Nesin, Çetin Altan, Ahmet Kabaklı, İlhan Selçuk, Sabri Esat Siyavuşgil de fıkralarıyla öne çıkmıştır.

Fıkra – Sohbet Farkı

Sohbette, fıkradan farklı olarak, karşılıklı konuşma üslûbu vardır. Yazar karşısında biri varmış gibi sorular sorar, cevaplar verir. Fıkralarda yazar serbest bir anlatımla düşüncelerini okuyucuya benimsetmeye çalışır. Sohbetlerin dışa dönük bir yapısının olması da onun fıkradan ayrılan yönlerinden bir diğeridir.

Makale-Fıkra Farkı

Makalelerde ispat esastır. Mutlaka bir sonuca varılır. Ciddî, bilimsel bir dil kullanılır. Oysa fıkralar daha serbest ve mizahî öğeler de içeren yazılardır. Yazar ilgi çekici konulardaki düşüncelerini tarafsız olma kaygısı gütmeden açıklar. Makaledeki gibi bir ispat (kanıtlama) zorunluluğu fıkrada yoktur.

Makale Nedir? Makale Hakkında Kısaca Özet Bilgi:

Gazetecilikle birlikte doğup gelişen bir türdür. Gazete ve dergilerde yayımlanır. Okuru bilgilendirme amacı taşıyan her türlü olay ya da olgu makalenin konusu olabilir. Sanatın çeşitli dallan, spor, hukuk, ekonomi, fen bilimleri ve top­lumsal bilimler alanında makale yazılabilir. Makale yazarının, yazdığı alanın uzmanı olması gerekir. Makalelerde yoğun, yalın ve nesnel bir anlatım vardır. Söz sanatlarına, anlam sanatlarına, süslü-sanatlı anlatıma yer verilmez. Anlatımın ciddi ve ağırbaşlı olması gerekir. Yazar, makalede örnekleme, tanık gösterme, tanımlama, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanır. Yazarın, yazdığı konuyla İlgili ciddi araştırmalar yapması gerekir. Makalede yazar, bir düşünceyi ileri sürer. Onu savunur. Varsayım olmaktan çıkararak kanıtlar.

Türk edebiyatındaki ilk makale örneği, Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval gazetesinde yayımlanan Mukaddime’sidir (1860). Hüseyin Cahit Yalçın’ın Fransızcadan çevirdiği (Servetifünun dergisinin kapatılmasına sebep olan) Edebiyat ve Hukuk adlı makale ile Ömer Seyfettin’in Genç Kalemler dergisinde yayımlanan (Millî Edebiyat’ın dil anlayışını ortaya koyan) Yeni Lisan makalesi türün tanınmış örneklerindendir. Ziya Gökalp, Fuat Köprülü, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Nurettin Topçu, Mehmet Kaplan ve Cemil Meriç makale türünde eser veren başlıca yazarlardır.

Makale ile Sohbet arasındaki farklar maddeler halinde

* Makale türü her konuda yazılabileceği gibi edebi sohbet türü çoğunlukla günlük olaylara yönelik olarak kaleme alınır.
* Makalede dil ve üslup bilimseldir, sohbet türündeyse karşısında birileri varmış gibi ve o kişiyle konuşuyormuşçasına kaleme alınır.
* Makale türü işledikleri konuyu sohbet türüne göre çok daha fazla derinlemesine irdeleyip ve açıklamaya çalışır. Sohbet türü ise günlük ve daha yüzeyseldir.
* Makale türünde işledikleri konunun detaylarına inilmesi gerekliyse kanıtlanması veya bu yönde farklı örnekler gösterilmesi gerekmektedir. Fakat sohbet türü herhangi bir konuyu delillendirmeye ihtiyacı yoktur.
* Makale türü çoğunlukla konunun uzmanları tarafından kaleme alınır. Sohbet türü ise herhangi bir konunun uzmanı olmayı gerektirmez.

Makale ile Fıkra arasındaki farklar maddeler halinde

* Makalelerde kanıtlama ilkesi esastır. Fıkra türünde ise kanıtlama amacı yoktur.
* Makalelerde kesin bir bilimsel sonuca varılır ve tarafsızlık ön plandadır, fıkrada yazar ilgi çekici konulardaki düşüncelerini tarafsız olma kaygısı gütmeden açıklar.
* Makalelerde ciddi ve bilimsel bir üslup vardır, fakat fıkralar daha serbest ve mizahi unsurlar de barındıran yazılardır.

Alt Kategoriler:PDF