eski türkçe kelimeler / “Kalaç” Kelimesinin Türkçede Ve Rusçada Leksik-Semantik Özellikleri ve Kullanım Alanları

Eski Türkçe Kelimeler

eski türkçe kelimeler

соседский / komşu; күрше ҡатын соседка / komşu kadın; күрше ҡызы соседская дочь / komşu kızı; күрше булыу соседствовать, быть соседом / komşu olmak; күрше тороу жить с соседями, соседствовать / komşu yaşamak, komşu olarak yaşamak; ут күрше самый близкий, рядом живущий сосед / en yakın, hemen yanında yaşayan komşu; күрше хаҡы - таңре хаҡы погов. добрососедские отношения превыше всего / komşu hakkı — Tanrı hakkı, ‘iyi komşuluk her şeyden önemlidir’ 2. соседний; күрше ауыл соседняя дерев- ня / komşu köy; күрше өй соседний дом / komşu ev. Çuvaşça: Kelime Tatarcadan Çuvaşçaya da geçmiş olmalı[ÇuvRSl 201b]: кӳршĕ / kürşĕ сосед ǁ соседский, соседний / komşu; ырă ~ добрый сосед / iyi komşu; ~ ял соседняя деревня / komşu köy; юнашар хваттерти ~ сосед по квартире / ev arkadaşı; ~ семпе килĕштерсе пурăн ладить с соседями / komşularla iyi geçinmek; ~ сĕр кун çук, вилсен те кирлĕ посл. без соседа и дня не проживешь, даже после смерти нужен сосед / komşusuz bir gün bile yaşayamazsın, ölüm sonrası bile komşu lazımdır (‘komşu komşunun külüne muhtaçtır’). кӳршĕ-аршă / kürşĕ-arşă собир. Соседи / konu-komşu, komşular; ~аякри тăвантан паха посл. [добрые] соседи дороже дальных родичей / [iyi] komşu uzak akrabadan daha değerlidir. кӳршĕ-кӳп  кӳршĕ-аршă кӳршĕлĕх / kürşĕlĕh соседство / komşuluk; ырă ~ добрососедство / iyi komşuluk кӳршĕллĕ / kürşĕllĕ соседний, смежный ǁ в соседстве / bitişik, yan yana; komşulukta; ырă ~ хутшăнусем добрососедские отношения / iyi komşuluk ilişkileri; пирĕнпе ~ государство сопредельное государство / sınırdaş ülkeler, hudut komşusu olan ülkeler; пирĕн картишсем~ нaши дворы смежные, примыкают друг к другу / bahçe (avlu)larımız bitişik, bitişik, yan yana; ~пурăн жить в соседстве с кем-л. / biriyle komşu olarak yaşamak, komşusu olmak кӳршĕри / kürşĕri соседний, смежный / komşu, komşular; bitişik; ~ кĕл соседний дом / komşu ev; ~ район соседний район / komşu bölge, sınırdaş bölge. Moğolcada körşi körşi Moğol yazı dilinde, Buryatçada ve Çağdaş Moğolca da görülür. Kalmukçada ve Orta Moğolca kaynaklarda kelimeye rastlayamadım: Klasik Moğolca / Moğol Yazı Dili: körşi, körşi(n) komşu, komşuluk / сосѣдъ, сосѣдство [Kowalewski 2647a]. 274 M. Ölmez körşi ügei ulaşılamaz, sınırsız / недостигаемый, недостижимый; безконеч- ный безпредѣльный ([Kowalewski 2647a]. körşi(n) komşu, komşuluk; ail körşi ulus ‘komşu ülke’ [Lessing 490b]. Halha: хөрш neighbours; neighboring; айл хөрш neighboring [Hangin 675a]. Buryat: хүршэ 1. (мн. хүршэнэр редко хүршэд) сосед / komşu; хүршэ эхэнэр соседка / komşu kadın; хурше ёhоной haйн харилсаан добрососедские отношения / iyi komşuluk ilişkileri; хүршэ ёhоор как сосед, по-соседски / komşu olarak, komşu gibi; hайн хүршэнэрэй гуримаар по-добрососедски / iyi bir komşu gibi, iyi komşu olarak; хуршэ hуулга соседство / komşuluk; хүршэ байха (или hууха) соседить, жить по соседству / komşuluk yapmak, komşu olarak yaşamak; хүршэ байлга соседство / komşuluk; 2. атр. соседний; хүрщэ область соседний район / komşu bölge, sınırdaş bölge; хүршэ оронууд соседние страны / komşu ülkeler [Çeremisov 628a]. Sonuç Eski Uygurcada görülen kelime nasıl oluyor da Orta Türkçede görülmüyor? Moğolca kelime ile Uygurca ve Türk dillerindeki kelimelerin bağı nedir? Bana göre Orta Türkçede kelime kullanılmamış, unutulmuş olmalı. Büyük bir ihtimalle Eski Uygurcadan Moğol yazı diline geçen kelime daha sonra Moğolcadan geri ödünçleme (re-boorowings) yoluyla Türk dillerine, özellikle Kıpçak dillerine girmiştir. Kelimenin Moğolcadan geri ödünçleme olduğu görüşüm ise Kazakçada -ş- ile kullanılıyor olmasıdır. Bilindiği gibi Ortak Türkçe söz içi ve söz sonundaki ş ünsüzleri Kazakçada s olarak görülür, oysa burada ş iledir. Böylesi durumlara ancak ödünç veya alıntı kelimelerde rastlanır. Kaynakça Aqtay, Gulayhan 2016 — Kazakh Adjectives Denoting Human Properties // Turk Dilleri Araştırma- ları / Festschrift für Henryk Jankowski, 26.01.2016. — 41–52, s. 47. Aspan 2019 — Аспан. Борт журналы / Бортовой журнал / In-flight magazine. — Scatt Airlines, 2019. — No 3 (59) апрель 2019. Aymaḳtıḳ 2005 — Қазақ тiлiнiң аймактық сөздiгi. — Алматы 2005. BaşRSl 1996 —Башкирско-русский словарь / под ред. З.Г. Ураксина. — Москва, 1996. Bazılhan 1977— Базылхан, Б. Казах-Монгол толь. — Улаанбаатар, 1977. BT III 1974: — Tezcan, Semih. Das uigurische Insadi-Sūtra. — Berlin, 1974. Çeremisov 1974 — Бурятско-русский словарь / под ред. К.М. Черемисова. — Москва, 1973. ÇuvRSl 1985 — Чувашско-русский словарь / под ред. М.И. Скворцова. — Москва, 1985. Dmitriyeva 1981 — Дмитриева Л.В. Язык барабинских татар. — Ленинград, 1981. DTS — Наделяев В.М., Насилов Д.М., Тенишев Э.Р., Щербак А.М. Древнетюркский словарь. — Ленинград, 1969. Eski Uygurca körşi’nin günümüz Türk ve Moğol dillerindeki karşılığı körşi ‘komşu’ 275 EDPT — Clauson, Sir Gerard. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. — Oxford, 1972. ETŞ 1965 — Arat, R. Rahmeti. Eski Türk Şiiri. — Ankara, 1965. Han-QazS 1979 — Ḫanzuşa-Ḳazaḳşa Sozdik. — Urimci, 1979. Hangin 1986 — Hangin, Gombojab (et alii). A Modern Mongolian-English Dictionary. — Indiana University, 1986. KazTilS — Қазақ тiлiнiң сөздiгi. — Алматы, 1999. KazTilTüsS — Ысқақов А.Ы. Қазақ тiлiнiң түсiндiрме сөздiгi. — Алматы, 1999. Koç 2003 — Koc, Kenan. Қазақша-Түрікше сөздік / Kazak Türkcesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğü. — Ankara, 2003. Kowalewski 1944 — Ковалевский О.М. Монгольско-русско-французский словарь. — Казань, 1844–1849. Lessing 1960 — Lessing, Ferdinand D. Mongolian-English Dictionary. — Berkeley and Los Ange- les, 1960. OTWF — Erdal, Marcel. Old Turkic word formation. A Functional Approach to the Lexicon I-II. — Wiesbaden, 1991: Qaz-HanS — Ḳazaḳşa-Ḫanzuşa Sozdik. — Urimci, 1979. Yudahin 1985 —Русско-киргизский словарь / под ред. К.К. Юдахина. — Москва, 1985. Shogaito — Shōgaito Masahiro. Studies in the Uighur Version of the Abhidharmakośabhāṣya-tīkā Tattvārthā, Volume I, Text, Translation and Commentary; Volume II, Text, Translation, Com- mentary and Glossary; Volume III, Facsimile Text with Introduction. — Shokado, 1993 TatRSl — Татарско-русский словарь. — Москва, 1966. UW NB II.1 — Röhrborn, Klaus. Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türk- ischen Texte aus Zentralasien, ‒ Neubearbeitung ‒ II. Nomina-Pronomina-Partikeln. Band 1: a – asvık. — Stuttgart, 2015. Wb — Radloff, Wilhelm. Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialecte / Опытъ словаря тюрк- скихъ нарѣчiй. — Sanktpeterburg’, I: 1893, II: 1899, III: 1905, IV: 1911 (I-IV Leiden 1960; Moskva I.1/2-IV.1/2 1963). Zieme 2007 — Zieme, Peter. Caitya Veneration — an Uigur Manuscript with Portraits of Donors // Journal of Inner Asian Art and Archaeology, vol. 2. — 2007. — 165–172. М е х м е т О л ь м е з , г. Стамбул (Турция) Древнеуйгурское körşi в современных тюркских и монгольских языках Словарный запас староуйгурского языка был тщательно изучен в исследованиях, опублико- ванных до 1970 г. Однако после 1970-х гг. особенно в Японии и Германии было издано боль- шое количество новых работ, в которых данная проблема широко освещена. Вследствие этого было выявлено множество слов, не зафиксированных в «Древнетюркском словаре» и «Старо- тюркском словаре» Джерарда Клосона. Одним из этих слов является körşi ‘сосед, соседний, по соседству’. Это слово сохранилось в калмыцком, халха-монгольском, бурятском языках, а также встречается в монгольском литературном языке. Среди современных тюркских языков слово встречается в языках кыпчакской группы, например, в казахском, татарском, башкир- ском и чувашском (в последнем является заимствованием из татарского) языках, в барабин- ском диалекте татарского языка. Форма данного слова в казахском языке указывает на обрат- ное заимствование. В настоящую статью вошли 14 словарных единиц, которые не упоминают- ся в лексикологических исследованиях по древнетюркским языкам. К л ю ч е в ы е с л о в а : староуйгурский язык, лексикология, заимствование, обратное заимство- вание, казахский язык 276 M. Ölmez Yazar bilgisi M e h m e t Ö l m e z — doktor, İstanbul Üniversitesi profesörü, Societas Uralo-Altaica (Hamburg / Göttingen), The Academy of Europe kuruluşlarının üyesi; e-mail: [email protected] Информация об авторе М е х м е т О л ь м е з — д.ф.н., профессор Стамбульского университета, член обществ «Societas Uralo-Altaica» (Гамбург / Гёттинген), «The Academy of Europe»; e-mail: olmez.mehmet@ gmail.com

«SÖZÜM MUNDA QALÏR, BARÏR BU ÖZÜM...» Scripta in memoriam D.M. Nasilov Коллективная монография МОСКВА МБА 2019 УДК 811.512.151 ББК 81.63 О-36 А в торы: Аврутина А.С. Дамбуева П.П. Муртазалиев А.М. Селютина И.Я. Акалын Ш.Х. Дубровина М.Э. Напольнова Е.М. Сыздыкова Ж.С. Алексеева О.А. Дыбо А.В. Насилов Д.М. Таганова М.А. Аникеева Т.А. Есипова А.В. Невская И.А. Тажибаева С.Ж. Баджанлы Э. Кадырова О.М. Ниязова Г.Н. Телицин Н.Н. Бурыкин А.А. Копущу В.И. Норманская Ю.В. Чертыкова М.Д. Воробьева С.Н. Кульганек И.В. Оганова Е.А. Шамина Л.А. Глашев А.А. Кызласов И.Л. Ольмез М. Шарина С.И. Гузев В.Г. Лосева-Бахтиярова Т.В. Пустогачева О.Н. Шенцова И.В. Гусейнов Г.-Р.А-К. Майнагашева Н.С. Репенкова М.М. Р ец ен зен ты : Севинч Учгюль д.ф.н., профессор, заведующий кафедрой русского языка и литературы Эрджиесского государственного университета (Кайсери, Турция) А.В. Штанов к.ф.н., доцент, заведующий кафедрой языков стран Ближнего и Среднего Востока МГИМО-Университета МИД РФ (Москва) О тв етств ен н ы й редактор: Е.А. Оганова (Москва) Р едакторы : И.А. Невская (Франкфурт-на-Майне), М.М. Репенкова (Москва), А.В. Чиврикова (Москва), О.Н. Каменева (Москва) «Sözüm munda qalïr, barïr bu özüm...». Scripta in memoriam D.M. asi- lov. Коллективная монография / отв. ред. Е.А. Оганова. — М.: ООО «Изда- тельство МБА», 2019. — 399 с. ISBN 978-5-6042199-1-1 Данная коллективная монография является плодом труда более тридцати авторов — тюркологов-филологов, для которых выдающийся отечественный лингвист, ученый с ми- ровым именем, профессор, доктор филологических наук Дмитрий Михайлович Насилов (1935–2017) стал путеводной звездой в их научных изысканиях. Д.М. Насилов объединил многогранностью своего таланта отечественных и зарубежных тюркологов, которые под- няли в разделах монографии актуальные проблемы современной тюркской лингвистики, литературоведения и культурологии. Отдельный раздел монографии представлен воспо- минаниями о жизни и научной деятельности Д.М. Насилова. УДК 811.512.151 ББК 81.63 ISBN 978-5-6042199-1-1 © Коллектив авторов, 2019 © Издательство МБА, 2019 M. ÖLMEZ, İstanbul (Türkiye) Eski Uygurca körşi’nin günümüz Türk ve Moğol dillerindeki karşılığı körşi ‘komşu’ Ö z e t : Eski Uygurcanın sözvarlığı 1970 yılına kadar yapılan çalışmalara göre çok iyi ortaya konmuştu. Ancak 1970’ten sonra, özellikle Japonya ve Almanya’da bu sahada çok yeni ve kapsamlı metin yayımları yapıldı. Dolayısıyla Sir Gerard Clauson’un «Eski Türkçe Sözlük»’ü ile «Drevnetyurkskiy slovar’»’da karşımıza çıkmayan çok sayıda yeni kelime ile karşılaştık. Bunlardan birisi de ‘komşu; karşısında, hemen yanında’ anlamında olan körşi sözüdür. Bu söz bugün Kalmuk, Halha ve Buryat Moğolcasında yaşadığı gibi Moğol Yazı Dilinde de görülür. Günümüz Türk dillerinde ise Kıpçak grubu Türk dillerinde, Kazakça, Baraba Tatarcası, Tatarca, Başkurtça ve Çuvaşçada (Tatarcadan ödünçleme) görülür. Özellikle Kazakçada şekil, kelimenin Moğolcadan geri ödünçleme olduğunu gösterir. Makalede, Eski Türkçe üzerine hazırlanan sözlük çalışmalarında yer verilmeyen 14 veriye yer verilmiştir. A n a h t a r : Eski Uygurca, leksikoloji, ödünçleme, geri ödünçleme, Kazakça Dost insan, yardımsever hoca D. asilov’un aziz hatırasına E ski Uygurcanın sözvarlığına ilişkin bilgilerimiz 1970 sonrası yayımlanan yeni ve kapsamlı metinlerle, gramer ve sözlük çalışmalarıyla artmış ve genişlemiştir. Burada değineceğim kelime Eski Türkçenin en önemli iki sözlüğünde, «Drevnetyurksiy Slovar’» ile EDPT’de geçmeyen bir kelimedir. Her iki sözlük de sahanın en önemli ve kapsamlı iki çalışması da olsa o döneme kadar yayımlanmış metinlerle sınırlıdırlar. Tabii her iki sözlükte de «Altun Yaruk Sudur»’un neredeyse bütün sözvarlığına yer verilir ancak «Maitrisimit», «Xuanzang Biyografisi», «Daśakarmapathāvadānamālā» gibi hacimli eserlerin bütünlüklü sözvarlığı bu sözlüklerde yer almaz. Eski Uygurca körşi’nin günümüz Türk ve Moğol dillerindeki karşılığı körşi ‘komşu’ 269 Burada ele alacağım kelime, körşi aslında iki kez Eski Türk şiirinde geçer. Ancak R. R. Arat kelimeyi çevirmeden bırakır ve «1011 şanlıġ . . . tapduları körşi» kelimelerinin mânası tesbit edilemediğinden, bu mısraın tercümesi de yapılamamaktadır. körşi için bk. 13107 : körşi yorıġ. notunu düşer [ETŞ s. 361]. Şimdi önce yayın yıllarına göre kelimemize yer verilen çalışmalara ve açıklamalara geçelim: 1) Eski Türk Şiiri, 1965 10. 10-11 şasın öt erig edgü nomlarlıg // şanlıg belgülüg tapduları körşi «<...>sasana öğüt nasihat ve iyi törelerin şan ve işaret tapduları körşi» [ETŞ s. 84– 85]. 13.107-108 körşi yorıg samadılıg küç küsünler üze // köni tuyunmaklıg küçüg köŋül.çe yıgalım «körşi tavır samadhi gücü kuvveti ile doğru nüfuz etme gücünü gönül arzusuna göre toplayalım» [ETŞ s. 140–141]. 2) Insadi Sutra, 1974 körşi ikinci kez BT III’te iki kez görülür: kalıgqa körşi kurikärlär karaknıŋ kıvın täg bälgürdi «<...> gegenüber diesen Türmen Götter-paläste wurden wier die Wonne des Augapfels sichtbar» [BT III 940–941]. aŋar körşi kurikärlär «ihnen gegenüber Götterpaläste» [BT III 956]. BT III’ün sözlük kısmında kelime «körşi entgegensetzt (zu kȫr-)» şeklinde ele alınır [BT III 91b]. Açıklama kısmında da «körşi ‘entgegensetzt, gegenüberstellt’. Wahrscheinlich entstanden aus kör-üş-i; die gleiche Bildung hat auch qarşı ‘zuwider, gegenüberliegend’, das aus qarış- ‘sich vwerfeinden’ entstanden ist. Andere Beispiele für körşi: ETŞ 10/11, 13/107» bilgisine yer verilir [BT III Komm. 940, s. 66]. 3) Shogaito 1993: tuşlı körşi 「對面」 ‘karşılaşma, karşı karşıya gelme’ <...>: inçip umamış täg tugurgalı artokrak ıraktakı tıdıglıg tuṭuglugug öçä tükäṭmäkig tugmadukug ulatı tuşlı körşi ärmäz alku ädlärig körkdäşig <...> 而不能生極遠障隔已滅未生及不 對 面 一 切 物 像 «ayrıca çok uzaktaki engelli2 yok edişi, doğmamayı ve karşılaşmayan bütün maddeleri (ve) şekilleri doğuramamış gibi» [B1631 Shōgaito 1993, 古代ウイグル文『倶舎論実義疏の研究』II, s. 119]. 4) Zieme 2007: körşi’ye yer verilen dördüncü metin yayını P. Zieme’ye aittir. Zieme’nin alıntıladığı metin aslında aşağıda ek olarak sunacağım metinde de geçmektedir: [ı]duk säkiz čaiti-lıg iz orukug temäk sav kizläklig yörüg-lär ordusı m(a)hayan nomug tegüči söz birlä koš körši tetir «The saying about the traces of the eight holy caityas is comparable and parallel to the word about the Mahāyāna teaching, the palace of the secret meanings» [Zieme 2007: 165–172]. 270 M. Ölmez 5) Yayımlanmamış metinlerde geçen örnekler: Yukarıda yer verilen örnekler dışında, henüz yayımlanmamış dört ayrı metin parçasında daha körşi geçmektedir. Hocam Klaus Röhrborn’un bana verdiği, Xuanzang menine bağlı söz konusu parçaları 27 yıl kadar evvel (1992–1993) okumuş ve çalışmışsam da metinle ilgili soruları henüz tam olarak çözemediğimden dolayı o dönem yayımlama imkanı bulamadım. Daha sonra söz konusu metinleri bir kez de meslektaşım Ablet Semet ile birlikte çalıştım. Bu çalışma ile vardığımız sonuçları ve geçici metin yayımlarını şu an başka bir yayın organında baskıya vermek üzereyiz. koş ile birlikte koş körşi söz konusu yazıda ele alınmaktadır. Bu sebeple aşağıda sadece konumuz gereği olan kısa bölümlere yer veriyorum: 1. Mainz 841 [TM. 487-i] recto? verso?: 5 änätkäk yeriŋä ötgäli tegüçi söz birlä koş körşi tetir (4-6. Satırlar) 2. Mainz 847 [TI.D.-4] verso: 1 [tüpgärü altı kizläglig] yörüglär ordo <…> tegüçi söz birlä koş körşi tetir (recto 16 — verso 1) 3. Mainz 847 [TI.D.-4] recto: 2 <…> seziklär temäk sav bädük tıdıglar temäk söz birlä koş körşi ärür (1-3) 4. Mainz 847 [TI.D.-4] recto: 5 tumanlayu <tolup> temäk sav bulıtlayu örtüldi tegüçi söz birlä koş körşi tetir (3-5) 5. Mainz 847 [TI.D.-4] recto: 15 <...> temäk sav tüşrük ujiklarıg te[mäk] söz birlä koş körşi [tetir] (14-15) 6. Mainz 819a: 1 <…> körşisin uçuz bil[gülüg] üçün s[akın] madımız (1-2) 7. Mainz 819b: 1 <…> [koş] körşi [tetir] 8. Mainz 819b: 4 [ı]dok säkiz çaitilıg [i]z orokug temäk sav kizläglig yörüglär ordosı m(a)hayan nomug tegüçi söz birlä koş körşi tetir [1-4; → Zieme 2007] 9. U 1 1304b recto (?): 4 bi[lgä] biliglig köldä temäk sav aşnukı …/ ulug y(a)ruklug ärür köŋüllüg kalıgta tegüçi söz birlä koş körşi tetir (1-4) Peki körşi nedir? körşi yukarıdaki örneklere de bakılırsa ‘karşı, karşısında, hemen yanında, komşu’ anlamlarında bir sözdür. «Uigurisches Wörterbuch» ile OTWF’de benzer anlamlar verilir. BT III’teki örneğe aŋa / aŋar maddesinde değinen UW NB ‘gegenüber’ anlamını verir [UW NB II.1 200]. OTWF’de ise ‘with a view on …, in view of / ...i gören, ... manzaralı’ anlamı verilir; ayrıca OTWF’de körşi’nin EDPT ve DTS’de geçmediği, BT III ile ETŞ’de körşi ile karşılaşıldığı kaydedilir, kör-üş- fiilinden -i gerundium ekiyle türediği kaydedilir [OTWF 343, § 3.118 -I and -šI]. Aşağıda yer verdiğimiz üzere, P. Zieme kelimeye ‘metafor’ anlamını verir. Yukarıdaki, 8. satırdaki bölüm [Mainz 819b] P. Zieme tarafından 2007 yılında ele alınmıştı. P. Zieme «In the Uigur literature the term appears infrequently. Therefore I would like to mention the so-called koš körši ‘metaphor’ — text related 1 «Mainz» ve «U» kısaltmalı Uygurca metinler için bk. http://turfan.bbaw.de/dta/ Eski Uygurca körşi’nin günümüz Türk ve Moğol dillerindeki karşılığı körşi ‘komşu’ 271 to the Xuanzang Biography <...>» notunu düşer ve metnin Ablet Semet tarafından yayına hazırlanmakta olduğunu da belirtir [Zieme 2007: 165, 171]. Bildiğim kadarıyla, toplamda 14 defa Eski Uygurca metinlerde görülen körşi’ye sonra ne olmuştur? körşi Eski Uygurca sonrası tarihi metinlerde görülmez. Ancak günümüz Kıpçak dillerinden Kazakçada ve Baraba Tatarcasında görülür. Hatta kelimeye daha W. Radloff’un sözlüğünde rastlarız: Radloff: кöршӳ 1) сосед — der Nachbar; 2) ближний — der Nächste [CC 163.7; Wb II 1266]. Radloff’un yer verdiği Codex Cumanicus’a ait veriyi teyit edemedim. Baraba Tatarcası içinse Dmitriyeva’dan örnek verebilirim: Baraba Tatarcası: Пĕчäси сöзни ĕчиндä тŏта алмый кöршiлäринä сöйлäгäн «Его жена не смогла сдержать слова [и] рассказала [всё] своим соседям» [Dmitriyeva 1981: 109, 112]. кöршi / körşi сосед (Сл II 1266 кöршӳ) [Dmitriyeva 1981: 162]. Kazakça: Kazakça veriye gelince, bu veriyi ilk defa işiterek öğrendiğimi, konuşma esnasında duyduğumu, ilk defa Kazak meslektaşlarımla konuşma esnasında farkettiğimi belirtmem gerekir. Sözlüklere müracaat ettiğimde ise körşi her üç bölgede, Kazakistan, Çin Altayı ve Moğolistan Altayındaki Kazakçada buluruz: Çin: körşi 邻居, 邻舍; körşi oturuw 与.....为邻; körşi el 邻国 [Qaz-HanS: 330b]. 鄰 lin ‘qoŋsı, körşi, körşi-qolaŋ; jaqın, irgeles, qanattas, sıbaylas, körşiles’. 鄰邦 linbang ‘körşi el, körşiles el, körşiles memleket, körşi’. 鄰居 linju ‘qoŋsı, körşi, körşi-qolaŋ, körşiles’ [Han-QazS 704a]. Moğolistan: көршi ‘хөрш’; ~мiздiң үйи ‘манай хөршийн гэр’ [Bazılhan 159b]. Kazakistan: көршi ‘komşu; yan yana olma, birbirine yakın olma’ көршi-қолаң ‘konu komşu, bütün komşular’ көршiлес ‘komşu, birbirine yakın’ көршiлестік ‘komşuluk’ көршiлік ‘komşu olma durumu, komşuluk’ [Koç, Kenan 250a]. Көрші 2 зат. Көршілес, есіктес немесе үйме-үй тұратын адам, қоңсы. Біздің көршіміз — Серік, Бақыт, Жанат, Озат деген балаларда баратын болды. Іргелес екі үйде тұратынымыз сияқты, поезда да қатар екі купеге орналастық (Ə. Нұршайықов. Батыр). Екі үйдің арасында үй жоқ: жас келіншек қолы қалт етсе көршінікіне бір кіріп шығуға асығады (З. Шүкіров. Ізгілік) –Мына кісі менің Петербургтегі пəтерлес көршім — Мұрат Мұсабаев 272 M. Ölmez (А. Сатаев). Ақын Мырзатай үйі мен Күлəн үйі көрші, Күлəн бұл үйге келіп кетіп жүреді (Б. Соқпақбаев. Бастан кеш) [KazTilTüsS 211b]. Көрші 1. Үйлері қатарлас, есіктес тұратын адам, қоңсы. 2. Кеңістіктегі немесе жазықтықтағы екі обьектінің басқалардан гөрі бір-біріне жақын орналасуы. -бөлме Мемлекет [KazTilS 329b]. Көрші (Сем.: Көкп., Ақс., Көкш., Чкал., Уəлих.) Ауылдас. Оның үстіне көршілер түгел жиналды, олардың ішінде жастар жоққа тəн еді (Сем., Көкп.). [Aymaḳtıḳ 343a] körşi üzerine Kazakça bir makalede örnek cümlede dahi rastlayabiliriz: körşimiz tınış ‘our neighbour is quiet’. [Aqtay, Gulayhan 2016: 47]. Kazak Scat havayollarının 2019 Nisan ayı, aylık dergisinde komşu ülkelere seyahati ele alan bir yazının başlığı: Көрші елдердегі демалыс ‘komşu ülkelerde tatil’[Аспан No 3 (59)]. Kırgızca: Kelimeyi Yudahin’in Kırgızca — Rusça Sözlük’ünde bulamayız, ancak Rusça- Kırgızca Sözlük’te buluruz: сосед коңшу, кошуна, көршү соседить <...> көршү болуу соседний <...> көршү соседство <...> көршүлүк [Yudahin 1957 810a]. Tatarca: Kelime Tatarcada kүрше olup ‘komşu’, ‘komşu köy’, ‘komşu kızı’, ‘komşu hakkı’ vb. Zengin bir kullanım alanına sahiptir. Tatarcadaki kullanımların benzerini Başkurtça ve Çuvaşçada da görürüz. Çuvaşça şekiller (çeşitli Çuvaşça ekler ile) her haliyle Tatarcadan alıntı olarak görünmektedir. КҮРШЕ 1) сосед / komşu;

nest...

68084 68085 68086 68087 68088

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası