Hak Kelimesinin Sözlük Anlamı

kaynağı değiştir]

Bazı haklar, hak konusu üzerinde hakimiyet sağladığı, bazıları da bir edimin ifasını talep etme yetkisi verdiği hâlde, bazıları ise kullanıldığında ortaya yeni bir hukuki durum çıkmasını sağlar. Bunlar yenilik doğuran haklardır. Bu haklar, oluşturdukları duruma göre farklı farklı isimler alır. Yeni bir hukukî durum oluşturan haklara kurucu yenilik doğuran, mevcut durumda değişiklik yaratan haklara değiştirici yenilik doğuran, mevcut hukukî ilişkiyi sona erdiriyorsa da bozucu yenilik doğuran hak adını alır.

Yenilik doğuran haklar, kural olarak şarta tâbî tutulamaz ve aksine hüküm olmadıkça zamanaşımı söz konusu olmaz. Usûlüne uygun kullanıcılınca sona erer ve kullanıldıktan sonra da geri dönüş mümkün değildir. Kullanılması için hak sahibinin kullanma iradesi yeterlidir. Hak doğrudan ilgilisine karşı ileri sürülebileceği gibi, mahkemeye karşı da ileri sürülebilir.

Yenilik doğurmayan haklara ise alelâde haklar denir. Bu haklar mevcut hukukî durum içerisinde, herhangi bir değişikliğe yol açmadan kullanılan haklardır.

Kullanma yetkisi[değiştir kaynağı değiştir]

Kanunlar, bazı durumlarda iyi niyetli olan kişinin aslen haksız olan kazanımlarını korumak yoluna gitmektedir.^[i] İyi niyet, kaynağını İsviçre Medeni Kanunu'ndan alan bir tabirdir.^[j] İyi niyet, içinde bulunulan durumun gerektirdiği tüm özen gösterildiği hâlde, hakkın kazanılması ya da başka bir hukuki neticenin gerçekleşmesine ilişkin bir engelin varlığının farkında olmamak, bu engeli bilmemek ya da bilebilecek durumda olmamak olarak tanımlanır. Roma Hukukunda, esasen iyi niyete bir yer verilmemiş, kimsenin sahip olduğu haktan fazlasını başkasına devredemeyeceği hüküm altına alınmıştı.

İyi niyetin sağladığı koruma ve kazanım farklı sebeplere dayanabilir.^[k] Fakat iyi niyet her hâlde de korunmaz, yalnızca kanunların öngördüğü hâllerde ve ölçülerde korunur.

İyi niyet, korunması amaçlanan kişide aranmalıdır. Temsilci vasıtasıyla yapılan işlemlerde ise hem temsilcinin hem de temsil olunanın iyi niyetli olması gerekir. Tüzel kişilerde ise yetkili organı oluşturan kişilerde iyi niyet olması gerekir. Tüzel kişiliği bulunmayan topluluklarda ise topluluğu oluşturan bütün kişilerin iyi niyetli olması gerekir, bir kişinin dahi iyi niyetli olmaması topluluğun iyi niyetli olmadığı anlamına gelir.

İyi niyetin bazı durumlarda sadece belirli bir zaman diliminde bulunması yeterli iken, bazı durumlarda ise belirli bir süre boyunca devam etmesi gerekir. Her iki durumda da bu şartlar gerçekleştikten sonra iyi niyetin ortadan kalkması, o kişinin durumdan olumsuz etkilenmesine neden olmaz.^[l]

İyi niyetin varlığı değil, yokluğu ispat edilmelidir. Buna iyi niyet karinesi de denilmektedir.^[m] Bu nedenle, korumadan yararlanan kimsenin aleyhine bir iddiada bulunan kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. İyi niyet, korumadan yararlananacak kişinin gerekli özeni göstermesi hâlinde söz konusu olur.^[n] Öte yandan, bazı durumlarda kanunlar iyi niyetin ispatlanmasını da arayabilir.^[o]

Hakların kaybı[değiştir kaynağı değiştir]

İptal edilebilirlik, iradesi hata, hile ya da tehdit sonucu sakatlanan ve sakatlık etkisindeyken yapılan işlemlerin sonradan irade sakatlanan tarafça iptal edilebilmesidir. İptal hakkı, bozucu yenilik doğuran bir haktır, böylece işlem hükümsüz hâle gelir.

Noksanlık[değiştir

hak

hak, -kkı Ar. §a®®

(I) a. 1. Adalet: Haktan ayrılmamalı. 2. Adaletin, hukukun gerektirdiği veya birine ayırdığı şey, kazanç: “Üstelik adli tatil olduğu için hak sahipleri bekleşirler.” -B. Felek. 3. Dava veya iddiada gerçeğe uygunluk, doğruluk: Bu davada hak görmüyorum. 4. Verilmiş emekten doğan manevi yetki: Ana hakkı ödenmez. 5. Pay: Makas hakkı. Komşu hakkı. 6. Emek karşılığı ücret. 7. sf. Doğru, gerçek: “Karacaoğlan der ki sözüm haktır.” -Karacaoğlan.

hak, -kki Ar. §akk

(II) a. esk. 1. Maden, ağaç, taş üzerine elle yazı veya şekil oyma, kazı: Mühür hakki. 2. Kâğıttaki yazıyı kazıma, kazı: Resmî kâğıtlarda hak ve silinti yasaktır.

hak

1. bk. hamak (I). 2. Dilimlenerek kurutulmuş meyve.

hak

1. Nişanlı. 2. Gelin.

hak

Gelin alma töreni.

hak

1. Tahıl ölçeği. 2. Tahıl.

hak

Gelinin babasına verilen armağan.

hak

Bir dönümlük alan.

hak

Olmamış, ham.

hak

Gelin adayı.

< Ar. hakk) hak< Ar. hakk) bk. hakk
hak

Ta, çak, tam.

hâk, -kiFar. ¬¥k

a. (hâ:k) esk. Toprak.

Hak, -kk'ı Ar. §a®®

öz. a. din b. Tanrı: “Hakkıdır Hakk'a tapan milletimin istiklal.” -M. A. Ersoy.

Hak Osm. Hak

---

hak için benzer kelimeler

---

hak, 3 karakter ile yazılır. Ayrıca, h harfi ile başlar, k harfi ile biter. Tüm karakter dağılımı ise, 'h', 'a', 'k', şeklindedir.
hak kelimesinin tersten yazılışı kah diziliminde gösterilir.

nest...

24279 24280 24281 24282 24283