Türk Edebiyatından Sinemaya Uyarlanan Romanlar

“Kötü olduğumuzda en fazla susarız biz, birbirimize bakmayız. Karpuz yeriz.” -Bizim Büyük Çaresizliğimiz

Sinemanın en çok beslendiği alanların başında elbette ki edebiyat geliyor. Dünya sinemasına baktığımızda da pek çok örneğinin olduğunu söyleyebileceğimiz bu durum, tabii ki Türkiye Sineması’nda da mevcut. Yeşilçam’da da sıklıkla karşımıza çıkan edebiyat uyarlamaları yeni dönem sinema akımında da aynı şekilde beyazperdeye konuk olmaya devam ediyor… Bu uyarlama akımı genellikle okuyucuları pek memnun etmese de, yönetmenin gözünden sevdiğiniz filmin nasıl resmedildiğini görme isteği de karşı konulamaz oluyor, kabul edelim. Hal böyle olunca sizler için 1960’lara gittim ve usta yönetmen Metin Erksan imzalı Yılanların Öcü ve Susuz Yaz’dan başladığım, kelimeleriyle kalbe dokunan Barış Bıçakçı’nın kaleme aldığı Bizim Büyük Çaresizliğimiz ve İlhami Algör’ün yazdığı Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku’ya uzanan bir listeyle karşınızdayım… Sizin favori uyarlamanız hangisi?

Türk Edebiyatından Sinemaya Uyarlanmış 15 Film!

Yılanların Öcü – 1962

Fakirt Baykurt’un aynı adlı kitabından Metin Erksan tarafından sinemaya uyarlanan Yılanların Öcü, daha sonra da Şerif Gören tarafından 1982’de izleyiciyle buluştu. Yaşlı annesi Irazca, karısı Hatice ve üç çocuğu ile yaşayan yoksul bir köylü olan Bayram’ın evinin önüne Köy Kurulu üyelerinden Haceli, Muhtar’ın da desteği ile ev inşa etmek ister. Evlerinin önüne ev yapılmasını istemeyen aile Haceli ve muhtarla mücadele eder. Aile muhtar ve Haceli’nin tüm oyunlarına rağmen uzlaşmaz bir mücadele verir.

Susuz Yaz – 1963

Yine bir Metin Erksan filmi! Necati Cumalı’nın kaleme aldığı aynı adlı kitabından sinemaya uyarlanan Susuz Yaz’ın başrollerinde Erol Taş ile Hülya Koçyiğit yer alıyor. Türkiye’de sansür engeline takılan ve ilk gösterimini Berlin Film Festivali’nde yapan Susuz Yaz, Altın Ayı’ya layık görülmüştü. Necati Cumalı’nın, öykülerden oluşan, adını da içindeki bir öyküden alan kitabı olan Susuz Yaz’da yazar, avukatlık yaptığı yıllarda, hem memleketi olması hem de yaşamının önemli bir kısmını orada geçirmesi nedeniyle, İzmir’in Seferihisar ve Urla ilçelerine bağlı köylere ait deneyim ve izlenimlerini sunar bu kitapta. Yazılanlar her ne kadar kurgu olsa da, öykülerdeki isimler değiştirilmiş olsa da, söz konusu öykülerde yaşananlar gerçektir.

Zübük – 1980

Aziz Nesin’in aynı adlı romanından beyazperdeye Kartal Tibet tarafından uyarlanan, senaristliğini de Atıf Yılmaz’ın yaptığı Zübük, Türkiye’nin siyasi yapısındaki çarpık karakterleri eleştirir. Siyasetle uğraşan İbrahim Zübükzade işinden men edilmiş bir adamdır. Bir gazeteci olan Yaşar ise yayınlayacağı bir Metin’de Zübükzade nin yaşam hikayesini konu almak ister. Bunun içinde Zübükzade nin köyü olan Gülören’e gider; köy halkı ise Zübükzade’yi hiç sevmemekte ve onun hakkında çok kötü şeyler anlatmaktadır. Köylünün anlattığına göre küçük bir odada katip olarak başladığı bu işi köylüden aldığı rüşvetlerle kısa zamanda büyütüp zengin olduğunu söylemektedir… Filmin başrolünde ise usta oyuncu Kemal Sunal yer alır.

“Demokrasi öyle bir şeydir ki tadından yenmez.”

Hakkari’de Bir Mevsim – 1983

Yönetmenliğini Erden Kıral’ın üstlendiği; Ferit Edgü’nün aynı adlı romanından Onat Kutlar tarafından uyarlanan Hakkâri’de Bir Mevsim’in oyuncu kadrosunda ise birbirinden değerli oyuncular yer almaktadır. Filmde bir öğretmen olarak karşımıza çıkan Genco Erkal’ın yanı sıra; Şerif Sezer, Erkan Yücel, Macit Koper ve Rana Cabbar yer almaktadır. Edgü romanından uyarlanan film, yazarın 1964’te er-öğretmen olarak sürgün gittiği Hakkâri’nin Pirkanis köyünde yaşadıklarına ilişkin bellek yolculuğunu, yabancı/ötekilik çağrışımlarıyla ve güçlü bir sinematografik dille aktarır. Filmde, sürgün olarak Hakkâri’ye giden bir öğretmenin orada güçlükler içinde geçirdiği bir kış mevsimi anlatılmaktadır. Türkiye’de 5 yıl yasaklı kalan film; Türkiye sinemasının yapı taşlarından biri olarak kabul görür.

Kuyucaklı Yusuf – 1985

Yabancılaşmayı, sınıfsal çatışmayı ve tutunamamayı, taşralı bir karakter olan Yusuf üzerinden anlamaya çalışan Sabahattin Ali romanı Kuyucaklı Yusuf, Feyzi Tuna tarafından beyazperdeye uyarlandı. Ailesi eşkiyalar tarafından öldürüldükten sonra yetim kalan Yusuf’u idealist bir kaymakam olan Selahattin Bey evlat edinir. Yusuf birlikte büyüdüğü kaymakamın kızı Muazzez’e aşık olur. Fakat Hilmi Bey’in oğlu Şakir, Muazzez’le evlenmek isteyince Yusuf’la aralarında büyük bir çatışma başlar. Hikayede güçlü ve güçsüz çatışmasının insanlar var olduğu sürece devam edeceğini anlarız.

Çalıkuşu, Zübük, Yılanların Öcü, Hababam Sınıfı başta olmak üzere kitaptan uyarlanan Türk filmlerini derledik.

1. Sözde Kızlar (1967)

(Yazar: Peyami Safa, Yönetmen: Nejat Saydam, Oyuncular: Filiz Akın, Ediz Hun, Suzan Avcı, Önder Somer)

2. Vurun Kahpeye (1973)

(Yazar:Halide Edip Adıvar, Yönetmen: Halit Refiğ, Oyuncular: Hale Soygazi, Tugay Toksöz, Tanju Gürsu, Kamran Usluer)

3. Samanyolu (1967)

(Yazar: Kerime Nadir, Yönetmen: Orhan Aksoy, Oyuncular: Hülya Koçyiğit, Ediz Hun)

4. Küçük Hanımefendi (1961)

(Yazar: Muazzez Tahsin Berkant, Yönetmen: Nejat Saydam, Oyuncular: Belgin Doruk, Ayhan Işık, Sadri Alışık, Ahmet Tarık Tekçe)

5. Ayşecik (1960)

(Yazar: Kemalettin Tuğcu, Yönetmen: Memduh Ün, Oyuncular: Muhterem Nur, Zeynep Değirmencioğlu, Hulusi Kentmen, Turgut Özatay)

6. Zübük (1980)

(Yazar: Aziz Nesin, Yönetmen: Kartal Tibet, Oyuncular: Kemal Sunal, Nevra Serezli, Bülent Kayabaş, Kadir Savun)

7. Yılanların Öcü (1962)

(Yazar: Fakir Baykurt, Yönetmen: Metin Erksan, Oyuncular: Fikret Hakan, Nurhan Nur, Aliye Rona, Erol Taş)

Aynı eser, Şerif Gören tarafından 1985’te bir kez daha sinemaya uyarlandı.

8. Susuz Yaz (1963)

(Yazar: Necati Cumalı, Yönetmen: Metin Erksan, Oyuncular: Hülya Koçyiğit, Ulvi Doğan, Erol Taş)

9. Çalıkuşu (1966)

(Yazar: Reşat Nuri Güntekin, Yönetmen: Osman Seden, Oyuncular: Türkan Şoray, Kartal Tibet)

Dudaktan Kalbe, Yaprak Dökümü ve daha birçok eseri de sinemaya uyarlandı.

10. Karılar Koğuşu (1989)

(Yazar: Kemal Tahir, Yönetmen: Halit Refiğ, Oyuncular: Hülya Koçyiğit, Kadir İnanır)

11. 72. Koğuş (2010)

(Yazar: Orhan Kemal, Yönetmen: Murat Saraçoğlu, Oyuncular: Hülya Avşar, Kerem Alışık, Yavuz Bingöl)

Suçlu sinemaya uyarlanan ilk romanıdır. Daha sonra Murtaza, El Kızı, Vukuat Var, Sokaklardan Bir Kız ve daha birçok eseri ile devam etti.

12. Hababam Sınıfı (1975)

(Yazar: Rıfat Ilgaz, Yönetmen: Ertem Eğilmez, Oyuncular: Adile Naşit, Kemal Sunal, Tarık Akan, Şener Şen, Halit Akçatepe)

13. Anayurt Oteli (1986)

(Yazar: Yusuf Atılgan, Yönetmen: Ömer Kavur, Oyuncular: Şahika Tekand, Macit Koper, Serra Yılmaz, Orhan Çağman)

14. Fikrimin İnce Gülü – Sarı Mercedes (1987)

(Yazar: Adalet Ağaoğlu, Yönetmen: Tunç Okan, Oyuncular: Serra Yılmaz, İlyas Salman, Menderes Samancılar, Tuncay Akça)

15. Benim Sinemalarım (1990)

(Yazar: Füruzan, Yönetmen: Gülsün Karamustafa, Oyuncular: Hülya Avşar, Yaman Okay)

16. Asılacak Kadın (1986)

(Yazar: Pınar Kür, Yönetmen: Başar Sabuncu, Oyuncular: Müjde Ar, Yalçın Dümer, İsmet Ay)

17. Kadının Adı Yok (1987)

(Yazar: Duygu Asena, Yönetmen Atıf Yılmaz, Oyuncular: Hale Soygazi, Şahika Tekand, Aytaç Arman, Tarık Tarcan)

18. Ağır Roman (1997)

(Yazar: Metin Kaçan, Yönetmen: Mustafa Altıoklar, Oyuncular: Müjde Ar, Serra Yılmaz, Savaş Dinçel, Okan Bayülgen, Zafer Algöz)

19. Kıskanmak (2009)

(Yazar: Nahit Sırrı Örik, Yönetmen: Zeki Demirkubuz, Oyuncular: Nergis Öztürk, Berrak Tüzünataç, Serhat Tutumluer)

20. Gölgesizler (2008)

(Yazar: Hasan Ali Toptaş, Yönetmen: Ümit Ünal, Oyuncular: Arsen Gürzap, Selçuk Yöntem, Ahmet Mümtaz Taylan, Altan Erkekli, Hakan Karahan)

Dizi & Film

Türk Edebiyatından Beyaz Perdenin Büyülü Dünyasına Aktarılan Roman Uyarlaması 30 Film

1. "Ayşecik", (1960) I IMDb: 5,2

2. "Küçük Hanımefendi", (1961) I IMDb: 6,2

3. "Yılanların Öcü" (1962), I IMDb: 7,7

4. "Susuz Yaz", (1963) I IMDb: 8,0

5. "Murtaza", (1965) I IMDb: 7,4

6. "Çalıkuşu", (1966) I IMDb: 6,7

7. "Sözde Kızlar" (1967) I IMDb: 7,2

8. "Samanyolu", (1967) I IMDb: 6,5

9. "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu", (1967) I IMDb: 7,5

10. "Vurun Kahpeye", (1973) I IMDb: 6,8

11. "Hababam Sınıfı", (1975) I IMDb: 9,5

12. "Süt Kardeşler" (1976) I IMDb: 9,0

13. "Zübük", (1980) I IMDb: 8,5

14. "Anayurt Oteli", (1986) I IMDb: 7,9

15. "Asılacak Kadın" (1986) I IMDb: 6,6

16. "Fikrimin İnce Gülü – Sarı Mercedes", (1987) I IMDb: 7,9

17. "Kadının Adı Yok", (1987) I IMDb: 6,9

18. "Karılar Koğuşu", (1989) I IMDb: 7,0

19. "Benim Sinemalarım", (1990) I IMDb: 6,8

20. "Yaprak Dökümü" (1967) I IMDb: 7,4

21. "Karartma Geceleri", (1990) I IMDb: 6,6

22. "Ağır Roman", (1997) I IMDb: 7,7

23. "Eylül Fırtınası", (1999) I IMDb: 6,0

24. Salkım Hanım'ın Taneleri (1999) I IMDb: 6,4

25. "Mutluluk", (2007) I IMDb: 7,6

26. "Kıskanmak", (2009) I IMDb: 6,7

27. "Gölgesizler", (2009) I IMDb: 6,5

28. "72. Koğuş", (2010) I IMDb: 5,8

29. Bizim Büyük Çaresizliğimiz (2011) I IMDb: 6,9

30. "Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku", (2014) I IMDb: 6,5

Bonus: "Selvi Boylum Al Yazmalım" (1977) I IMDb: 8,7

Sizin tercihiniz hangisi?

Özel İçerik

Türk sinemasında hangi romanlar sinemaya hangi dönemlerde uyarlandı? Siyah beyaz dönemden bu yana hangi yazarlar, hangi filmlerin senaryosunu yazdığını bilmeden yazmıştı kitaplarını? İkinci dosyamız 1950-1960 yılları arası Türk sineması roman uyarlamalarını içeriyor…

TİYATRO ETKİSİ KALKTI

1950’lerden sonra Türk Sinemasının dili yavaş yavaş oluşmaya başlamıştır. Tiyatronun etkisinden giderek sıyrılan sinemada, II. Dünya Savaşı’nın da etkisiyle çok fazla yabancı film girişi gözlenir. Sansür de yine ilk kez bu dönemde gözlenir.

Tüm bu olumsuzluklar sebebiyle bu dönem geçiş dönemi olarak kabul edilir ve çok fazla film çıkmaz. Tiyatronun etkisi tam olarak silinmez elbet. Muhsin Ertuğrul’un sinemaya etkisi ise hala devam etmektedir.

(Kerime Nadir)

KERİME NADİR FIRTINASI

Bu döneme iyi gelen yanlardan biri Kerime Nadir olur. Türk Sinemasında özel bir yer edinecek olan Kerime Nadir uyarlamaları bu dönemde başlar. Günümüze dek uzanan zengin kız fakir oğlan aşkı klişesi Nadir’den mirastır. Nadir romanları, aşk kavramı çevresinde gelişen dramları kapsar ve halkta da büyük ilgi uyandırır. Atıf Yılmaz’ın 1953’te uyarladığı “Hıçıkırık”, ilk örnektir.

Bu fırtına esmiştir esmesine de, döneminin içinde kalır. Sinema tarihi açısından bir kalıcılık yaratamamıştır.

1950-1960 YILLARI ARASINDA UYARLANAN ROMANLAR

Bu dönemde sinemaya uyarlanmış romanların tam listesi şöyledir:

ATEŞTEN GÖMLEK 2 - 1950

Ateşten Gömlek

Halide Edip Adıvar - 1922

Uyarlayan: Vedat Örfi Bengi

Kitabı satın almak içi tıklayınız: D&R

ÇETE – 1950

Çete

Refik Halid Karay - 1939

Uyarlayan: Çetin Karamanbey

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

DUDAKTAN KALBE - 1

Dudaktan Kalbe

Reşat Nuri Güntekin - 1923

Uyarlayan: Şadan Kamil

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

ALLAHAISMARLADIK 1 - 1951

Allahaısmarladık

E. Mahmut Karakurt - 1936

Uyarlayan: Sami Ayanoğlu

Kitabı satın almak için tıklayınız: kitapyurdu

SÜRGÜN - 1951

Sürgün

Refik Halid Karay - 1941

Uyarlayan: Orhon M. Arıburnu

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

ANKARA EKSPRESİ 1 - 1952

Ankara Ekspresi

Esat M. Karakurt - 1946

Uyarlayan: Aydın Arakon

Kitabı satın almak için tıklayınız: idefix

İKİ SÜNGÜ ARASINDA 1 - 1952

İki Süngü Arasında

Aka Gündüz - 1929

Uyarlayan: Şadan Kamil

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

KIZILTUĞ - 1952

Kızıltuğ

Ziya Kozanoğlu - 1923

Uyarlayan: Aydın Arakon

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

SON GECE 1 - 1952

Son Gece

E. Mahmut Karakurt - 1938

Uyarlayan: Sami Ayanoğlu

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

- YAVUZ SULTAN SELİM AĞLIYOR - 1953

Yavuz Sultan Selim Ağlıyor

Feridun Fazıl Tülbentçi - 1947

Uyarlayan: Sami Ayanoğlu

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

KARA DAVUT 1 - 1953

Kara Davut

N. Nazif Tepedelenlioğlu - 1928

Uyarlayan: Mahir Canova

AŞK ISTIRAPTIR - 1953

Aşk Istıraptır

Oğuz Özdeş - 1939

Uyarlayan: Atıf Yılmaz

HIÇKIRIK - 1953

Hıçkırık

Kerime Nadir - 1938

Uyarlayan: Atıf Yılmaz

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

VAHŞİ BİR KIZ SEVDİM 1 - 1954

Vahşi Bir Kız Sevdim

Esat M. Karakurt - 1926

Uyarlayan: Lütfi Akad

NİLGÜN 1 - 1954

Nilgün

Refik Halid Karay - 1950

Uyarlayan: Münir Hayri Egeli

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

LEYLAKLAR ALTINDA - 1954

Leylaklar Altında

Mebrure Alevok - 1936

Uyarlayan: Suavi Tedü

CİNGÖZ RECAİ 1 - 1954

Cingöz Recai

Peyami Safa - 1924

Uyarlayan: Metin Erksan

KADIN SEVERSE 1 - 1955

Kadın Severse

Esat M. Karakurt - 1939

Uyarlayan: Atıf Yılmaz

DAĞLARI BEKLEYEN KIZ - 1955

Dağları Bekleyen Kız

Esat M. Karakurt - 1934

Uyarlayan: Atıf Yılmaz

Kitabı satın almak için tıklayınız: kitapyurdu

İLK VE SON 1 - 1955

İlk ve Son

Esat M. Karakurt - 1940

Uyarlayan: Atıf Yılmaz

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

BİR AŞK HİKAYESİ - 1956

Tuş

Haldun Taner - 1951

Uyarlayan: Şadan Kamil

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

YOLPALAS CİNAYETİ - 1956

Yolpalas Cinayeti

Halide Edib Adıvar - 1937

Uyarlayan: Metin Erksan

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

BEŞ HASTA VAR - 1956

Beş Hasta Var

Etem İzzet Benice - 1932

Uyarlayan: Atıf Yılmaz

NAMUS DÜŞMANI - 1957

Dükkancı

Yaşar Kemal - 1949

Uyarlayan: Ziya Metin

ÇÖLDE BİR İSTANBUL KIZI - 1957

Sokaktan Gelen Kadın

Esat M. Karakurt - 1927

Uyarlayan: Faruk Kenç

LEJYON DÖNÜŞÜ - 1957

Lejyon Dönüşü

Hasan Kazankaya - 1956

Uyarlayan: Orhon M. Arıburnu

GELİNİN MURADI - 1957

Başka Olur Ağaların Düğünü

Kemal Bilbaşar - 1953

Uyarlayan: Atıf Yılmaz

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

ÖLMÜŞ BİR KADININ EVRAK-I METRUKESİ - 1957

Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi

Güzide Sabri Aygün

Uyarlayan: Semih Evin - Metin Erksan

BİR ŞOFÖRÜN GİZLİ DEFTERİ 1 - 1958

Bir Şoförün Gizli Defteri

Aka Gündüz

Uyarlayan: Atıf Yılmaz

YAPRAK DÖKÜMÜ - 1958

Yaprak Dökümü

Reşat Nuri Güntekin - 1943

Uyarlayan: Suavi Tedü

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

UÇURUM - 1958

Uçurum

Oğuz Özdeş - 1943

Uyarlayan: Sırrı Gültekin

FUNDA 1 - 1958

Funda

Kerime Nadir - 1941

Uyarlayan: Nisan Hançer

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

ZÜMRÜT - 1959

Zümrüt

İhsan Koza - 1948

Uyarlayan: Lütfi Akad

KALPAKLILAR - 1959

Kalpaklılar

Samim Kocagöz - 1962

Uyarlayan: Nejat Saydam

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

ÖMRÜMÜN TEK GECESİ 1 - 1959

Ömrümün Tek Gecesi

Esat M. Karakurt - 1949

Uyarlayan: Arsavir Alyanak

SONBAHAR - 1959

Sonbahar

Kerime Nadir - 1941

Uyarlayan: Nisan Hançer

SAMANYOLU 1 - 1959

Samanyolu

Kerime Nadir - 1941

Uyarlayan: Nevzat Pesen

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

TÜTÜN ZAMANI - 1959

Zeliş

Necati Cumalı - 1959

Uyarlayan: Orhon M. Aruburnu

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

ÜÇ KIZIN HİKAYESİ - 1959

Üç Kızın Hikayesi

Aka Gündüz - Nemide Ali - 1933

Uyarlayan: Orhan Elmas

Not: "1919 - 1949 döneminde filme uyarlanan Türk Romanları" için tıklayınız.

Instagram: biyografivekitap