Aynular

Japonya&#;nın kuzeyindeki Hokkaido Adası, Kuril Adaları ve Sahalin bölgelerinde yaşayan Aynu halkı, yahut bir başka isimle Aynular, en eski etnik Japon halklarından bir tanesidir. Ancak kökleri milattan önce &#;lere kadar uzanan Ainu halkının kapalı kültürü, yerli Japon halkının kültürlerinin yok olmasına ve dillerinin neredeyse körelme tehlikesi ile karşı karşıya kalmasına sebep olmaktadır. İşte Japonya&#;nın pek de bilinmeyen, Aynular halkı ile ilgili en ilginç bilgiler&#;

İÇİNDEKİLER:

1. Aynular halkının Jōmon döneminden beri Japonya&#;da yaşadıkları tahmin ediliyor.

Japonya prehistroyasında milattan önce 14, ila yıllarını kapsayan Jōmon dönemi, bazı tarih araştırmacılarının tespitlerine göre tahmin edilenden daha uzun bir zamandır Aynuların Japonyatopraklarında bulunduğunu gözlemlemişlerdir. Bu araştırmalarda Aynu halkının sıklıkla Japonya&#;nın Hokkaidō adası çevresinde yaşadıkları ortaya çıkmıştır.

2. Aynu kelimesi uzun bir süre Japonya&#;da hakaret olarak kullanılmıştır.

Japonya&#;da çok büyük bir etnik azınlık olan Aynular, ne yazık ki tarihleri boyunca hep ayrımcılık ve faşizm gibi büyük dertler ile baş etmek zorunda kalmıştır. İsimlerinin hakaretamiz cümlelerde kullanılmasından ötürü yerel Japon halkı, kendilerine yoldaş anlamına gelen Utari tabirini kullanmıştır.

3. Aynuların kendilerine ait bir dili vardır.

Fakat Ainu halkı kökleri çok eskiye dayandığı için, bu dili hiçbir zaman yazıya çevirememiş ve kulaktan kulağa aktarmak durumda olmuşlardır. Modern Japonya&#;nın yükselişi ile birlikte ise Aynuca dili sansüre uğrayarak unutulmuş, yok sayılmış ve günümüzde ise neredeyse tükenme raddesine gelmiştir. Aynular halkının bile artık küçük bir kısmının bildiği yerel dil, UNESCO tarafından tehlike altında görülmektedir.

4. yılına kadar Japonya, yerel Aynular faaliyetlerini yasaklamıştır.

Bunu pek çok tarihçi kültürel soykırım olarak değerlendirmektedir. Zira 23 sene öncesine kadar kendi kültürlerini yaşayamayan bu halk, maalesef köklü kültür etkinliklerinden de uzaklaşmış, hatta unutmuşlardır. Japonya, Aynuları modern bir Japon toplumuna adapte olmaya zorlamıştır.

5. Japonya, Aynuları resmi olarak yılında tanımıştır.

En eski Japon halkı olmasına rağmen yine de toplum tarafından yakın tarihlere kadar acımasız bir şekilde dışlanan Aynular, belki size şaka gibi gelebilir ama yılında resmi olarak hükümet tarafından tanınmıştır. Bu tarihlerden önce Aynular, Japonya&#;nın görmezden geldiği ve sert bir tavır takındığı bir topluluk olarak biliniyordu. Ayrıca Aynuların &#;ya kadar, yılında çıkan bir yasa doğrultusunda Aborjin halkına mensup oldukları kabul görmekteydi.

Yok edilen ırk: Ayıya tapan Aynular

Antropologların araştırmalara doyamadığı Aynular, balıkçı, avcı bir halktır. Yarı göçebedirler. Ayrıca yeryüzünün en kıllı insanları oldukları söyleniyor.

Bu halkın ilgi çeken bir başka yönü de inançları… Aynular, insanların yaşadığı dünyayı tanrıların dünyasından çok daha güzel bir yer olarak düşünürler. Tanrıların ara sıra turistik amaçlı dünyayı ziyarete geldiklerini düşünen bu neolitik bitki üreticisi halk tanrıların bu ziyaretlerini hayvan kılığında yaptıklarına inanırlar. Bu topluluğa göre yeryüzündeki hayvanlar tanrıdırlar. Dünyada gördüğünüz kuş, böcek dâhil bütün hayvanlar dünyayı ziyarete gelmiş tanrılardır. Yunus deniz tanrısıdır, baykuş köy tanrısı ayı ise dağ tanrısıdır. Aralarında en önemlisi ayıdır. Zaten Aynular ayılara tapan halk olarak nam salmışlardır.

Dünyanın tanrıların dünyasından daha güzel olma fikri kadar ilginç olan tanrıların dünyayı hayvan olarak ziyaret etmesidir. Peki, Aynular dünyayı ziyaret eden tanrılar olarak kabul ettikleri hayvanlarla ilişkileri nasıldı? Joseph Campbel’in Doğu Mitolojisi kitabında anlattığına göre: “Dağlarda çok genç bir ayı yavrusu yakalandığında zaferle köye getirilir, kadınlardan biri onu emzirir, çocuklarla oynar ve büyük sevgi görür. Büyüdüğünde sağlam bir ahşap kafese konulur. Balık ve darı ezmesiyle beslenir. Daha sonra zamanı geldiğine karar verildiğinde bir Eylül günü gövdesinden kurtulması ve neşeyle dağdaki evine dönmesi için tören düzenlenir.

Rusya ve Japonya hanedanları arasındaki emperyal mücadelenin bir ayağı olarak görülen Ezo Adası, Meiji Hanedanı tarafından kolonileştirildi. Adanın ismin Hokkaido'ya tebdil edilmesi de bu periyoda denk gelmektedir. Resmî asimilasyon siyaseti ve Japon nüfusunun adaya endemik olmayan hastalıkları ve kolonizasyonun yerli nüfus üzerindeki baskısı sebebiyle Aynu nüfusu ciddi şekilde azaldı. 'da millî bir Japon hüviyeti oluşturmak maksadıyla uygulamaya konulan politikalara destek mahiyetinde, Aynular'ı asimile etmek gayesiyle onları da Aborjin ilan eden bir kanun parlamentodan geçti. Japonya nihayet 6 Nisan 'da Aynu nüfusunu resmen endijen (yerli) bir grup olarak kabul etti.

Günümüzde Aynu lisanının ailesinin tespiti hususunda filologlar ortak bir hükme varamamışlardır. 'de lisanı Japonya'da akıcı bir şekilde konuşabilen sadece 15 kişi kayıt edilebilmiştir. Japonya'daki nüfusun ekseriyeti kendi âzâları tarafından da ırkçılık ve ayrımcılığa tabii olmamak için Japonlarla evlenmeye teşvik edildiğinden, bugün saf bir Aynu milletinden bahsetmek pek mümkün görünmemektedir. Rusya'daki nüfus bir kısmı da ananevî dinleri olan animizmden uzaklaşıp Rus Ortodoks Kilisesi'ne dâhil olmuştur.

Aynu (Aynu lisanında insan demek) kelimesi, Japonya'da uzun bir zaman etnik bir hakaret olarak kullanıldığı için, hâlen bazı Aynular kendilerine Utari (yoldaş) demeyi tercih etmektedir.
Eski Japon kaynakları Ainular'ı beyaz tenli, açık renk gözlü, oldukça tüylü ve ayıya tapan bir topluluk olarak göstermekteydi. Yine aynı kaynaklara göre Ainu kadınları, dudaklarının üstüne bıyık benzeri şekiller çizmekteydi. Antropolojik özelliklerinden ve ayı kültünden dolayı bazı bilimadamları, Ainular'ın atalarının Ruslar olabileceği yolunda tezler üretmişlerdir.

Japon ırkının baskın olduğu milyon nüfusa sahip Japonya'da hükümet uzun zamandır Aynuları tanımamakta ısrar ediyordu.

Yeni kanun, merkezi ve yerel yönetimleri Aynu kültürünü korumak ve halkını turizm yoluyla sosyo-ekonomik yönden geliştirecek adımlar atmakla yükümlü kılıyor.

Ancak Aynular bu adımların, tarih boyunca maruz kaldıkları ayrımcılığı gidermede yeterli olmadığını düşünüyorlar ve Japonya'nın yılında yayınlanan Birleşmiş Milletler Etnik Halklar Bildirgesi'ne uymasını istiyorlar.

Aynular kimdir?

Yüzyıllardır Japonya'nın en kuzeydeki Hokkaido Adası, Pasifik Okyanusu'nda Rusya'nın en büyük adası olan Sahalin ve tartışmalı Kuril Adaları civarında yaşayan Aynular, tıpkı Avustralya'daki Aborijinler gibi bu adalara özgü etnik bir ırk.

"Aynu" kelimesi kendi dillerinde "insan" demek.

yılları arasında Japonya'nın batılılaşmaya çalıştığı Meiji Devri sırasında Japonlar Hokkaido'yu kendilerine bağlayıp Aynular'ı Japon vatandaşı yaptı ama aynı zamanda topraklarını ellerinden aldı ve Aynu dilini yasakladı.

İnsanlar olarak hepimiz birbirimizden farklıyız. Farklı ırksal özelliklere, farkı genetiğe ve farklı karakterlere sahibiz. İnsanlar olarak birbirimizle iletişime geçerek kültür aktarımı gerçekleştiriyoruz. Her ülkenin hatta her şehrin kültüründeki farklı ögeleri iletişim yoluyla birbirimize aktarıyoruz. Ancak kültür farklılıklarıyla toplumun büyük çoğunluğundan ayrılan kişiler de var. Etnik gruplar, her türlü kültür farklılığıyla diğerlerinden ayrılıp, ötekileşmiş bir hayat yaşıyorlar. Bazı ülkelerde onlarca, bazılarında ise yüzlerce etnik grup bulunuyor. Japonya&#;da yaşayan Ainular ya da Aynular dünyanın en gizemli etnik gruplarından biri. Yıllarca ayrımcılığa maruz kalan Aynuların hikayesine daha yakından bakalım.

Ainu ya da Aynu halkı M.Ö. yüzyılda Japonya ve Rusya&#;da göründü. yüzyıldan önce Aynu halkı, aynı anda ortaya çıkan diğer etnik grupların dışında neredeyse hiç kimseyle temas kurmadı

Aynuların nereden geldiği ise bilinmiyor. Bilim insanları Aynu halkının nereden geldiği konusunda hala net bir fikre sahip değil

Bir teori Kafkasya&#;dan geldiklerini bir başka teori ise Jomon, Okhotsk ve Japon kültürleriyle bir ilişki olduklarını öne sürüyor.

Asya&#;daki en eski etnik gruplardan biri olan Aynular, kendi dillerine ve bayraklarına sahip. Aynu halkının önceki nesillerinin Moğollardan daha çok Avrupalılara benzediği biliniyordu

Yaşlı Aynuların tasvirlerinin ünlü Rus yazar Tolstoy&#;a benzemesi dikkat çekiyor. Öte yandan Aynu erkeklerinin hiç traş etmedikleri uzun saçlara ve sakallara sahip olduğu görülüyor

Aynu kadınlarının henüz 6 veya 7 yaşındayken üst dudaklarına zamanla değiştirilen bir dövme yaptırdıkları biliniyor. Bu dövme Joker karakterinin gülümsemesine benzetiliyor

Bu ritüelin amacı ise; kızların vücudunun içine ağızlarından girmeye çalışan kötü ruhlardan korumaktı. Buna ek olarak, “gülümseme” kızın evliliğe hazır olduğunu gösterirdi

On dokuzuncu yüzyılda ise bu dövmeler Japon hükümeti tarafından yasaklandı, ancak bazı insanlar gizli gizli ritüeli uygulamaya devam ediyordu. Ne yazık ki yüzünde dövme olan son Aynu kadını &#;de öldü. “Gülümsemeler” dışında, Aynu kadınları onları kötü ruhlardan ve hastalıklardan koruyacakları geometrik şekillere benzeyen başka dövmelere sahipti.

Aynular Japonya&#;ya yerleştikleri zamandan itibaren geçimlerini avcılık, balıkçılık ve toplayıcılıkla sağladılar. &#;Chise&#; adı verilen çukur evlerde yaşadıkları biliniyordu. Evlerin ortasında bir şömine bulunuyordu

Aynularla ilgili en ilginç bilgilerden biri ise ayılara tapmaları. Aynular, ayıları &#;dağların tanrısı&#;olarak tasvir ettiler

Çok uzun zaman önce, Aynular Japonya&#;da Hokkaido adasının büyük bir kısmına yayılmış olarak yaşamlarını sürdürüyorlardı. Kendi toprakları, hastaneleri ve okulları vardı

Ancak Japon nüfusu artmaya başladığında, Aynuların vergi ödememesi ve şiddet içeren ritüelleri onların kültürel olarak bastırılmasına neden oldu. Japonlar, Aynu halkının pek çok ritüelini yasakladı

Sonuç olarak, Ainus kültürel kimliklerini kaybetmeye başladı. Binlerce yıldır var olan insanlar, tamamen yok olmaya tehlikeli bir şekilde yaklaştılar. yılları arasında Japonya&#;nın batılılaşmaya çalıştığı Meiji Devri sırasında Japonlar Hokkaido&#;yu kendilerine bağlayıp Aynular&#;ı Japon vatandaşı yaptı ama aynı zamanda topraklarını ellerinden aldı ve Aynu dilini yasakladı.

Asimilasyon politikası uygulayan Japonlar, binlerce Aynu&#;nun ismini Japonca olarak değiştirdi. Aynu halkının yaşam biçimi ellerinden alındı. Ritüelleri, dilleri yasaklandı, çiftçilik yapmaya zorlandılar

Sık sık ayrımcılığa uğrayan Aynu halkı, çocuklarının güvende olduğundan emin olmak için Japonlarla evlilik yaptı

Bu nedenle de halkın yeni nesli görünüş olarak Japonlara benziyor.

Japonlar tarafından uzun yıllar sürdürülen asimilasyon politikası yılında son buldu. Ancak Aynular etnik bir azınlık olarak tanımlanmadı

yılına gelindiğinde ise Birleşmiş Milletler Etnik Halklar Bildirgesi&#;nin yayınlanmasıyla birlikte yapılan baskılar sonucu bir yıl sonra, yani &#;de hükümet nihayet Aynular&#;a ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapan görüşe tamamen son verdi. yılında ise Japon Hükümeti, Aynuları resmen bir azınlık olarak tanıdı ve onların da haklarını koruyacak bir kanun çıkardı.

Ancak çıkarılan kanun da etnik halklara kendi kendini yönetme ve eğitim gibi temel insan hakları sağlanmasını öngören tarihli Birleşmiş Milletler Bildirgesi&#;ne uyumlu uygulamalar içermiyor.

Kaynak: 1