Aniden Kilo Alma

Yemek düzeninizde herhangi bir farklılık olmamasına rağmen her geçen gün şişmanlıyorsanız ve kilolarınızdan bir türlü kurtulamıyorsanız bu durumun arkasında ciddi sağlık sorunları olabilir. Memorial Hizmet Hastanesi Endokrinoloji Bölümü Uzmanları, kilo alımına neden olabilecek hastalıklar ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.

Tiroid hormonlarının azalması kilo aldırabilir

Tiroid hormonları kişilerin metabolizma hızını ayarlayan en önemli hormonlardır. Eğer tiroid hormonları vücutta normal değerine göre azalırsa kilo alıma eğilim artabilmektedir. Bu kilo alımı genellikle vücutta serbest su atılımının bozulması, yani böbreklerin suyu yeterince süzememesi sonucu oluşmaktadır. Ayrıca hipotiroidinin uzun sürede metabolizmayı yavaşlatması nedeniyle, yapılan diyetlere yanıt alınamaması ve kilo vermede zorlanma oluşmaktadır. Tiroid hormonları var olan metabolik aktiviteyi hızlandırırken, metabolizma büyüklüğünü etkilenmez. 80 kg. civarında bir kişinin vücut kompozisyonu (kas yapısı vs.) ile oluşturabileceği metabolik aktivite bellidir. Bu aktivite tiroid hormonları ile maksimuma çıkartılır. Bu nedenle metabolik aktivitenin tiroid hormonları ile zorlanması sonucu elde edilebilecek kilo kaybı sınırlıdır ve genellikle kalp yorgunluğu ve iskelet sistemi aşınması ile sonuçlanmaktadır. Ayrıca, birlikte iştah artışı olacağı için kilo alımına da yol açabilmektedir.

Karın bölgesindeki yağlanma “Cushing sendromu” olabilir

Vücudun strese dayanıklılığını, enerjisini, su ve tuz dengesini ayarlayan hormonlara “Adrenokortikal hormonlar” denilmektedir. Bu hormonların aşırı salgılanması ile “Cushing Sendromu” denilen özel bir obezite çeşidi oluşmaktadır. Bu rahatsızlık nedeniyle yağlar belirli bölgelerde toplanmaktadır. Daha çok gövdede toplanan yağlar sonucu karın genişlemekte ve ciltte kırmızı renkli yırtılmalar veya çatlamalar oluşmaktadır. Ayıca bu hastalıkta kişilerin yüzleri kırmızı ve yuvarlak olmaktadır. Kilonun yanında tüylenme, adet düzensizlikleri, ciltte sivilcelenme, kolesterol yüksekliği gibi birçok hastalık ve bulguya yol açabilmektedir.

İnsülin direnci ve polikistik over yağlanma yapıyor

Polikistik over sorunu yaşayan kişide adet düzensizliği ve erkek hormonu fazlalığına (androjen) bağlı olarak bel bölgesinin genişlemesi tipinde (android) bir kilo artışı görülmektedir. Bu tip kilo alımlarında kalp hastalıklarına daha sıklıkla rastlanmaktadır. Bunun yanında insülin direnci, polikistik over hastalığının hem göstergesi hem de nedeni olarak bilinmektedir. İnsülin direnci sadece polikistik hastalık değil karaciğer yağlanması, kolesterol yüksekliği gibi birçok rahatsızlığın da nedeni olmaktadır.

Tek suçlu menopoz değil

Menopoz ile birlikte alınan kilolarda, vücuttaki hormonal değişimin etkisi bilinmektedir. Bununla birlikte, yaş durumuna göre, kas kitle oranının azalışı, zaman içinde birtakım hastalıkların geçirilmiş olması, hareket azalışına neden olduğu için kilo alımı görülmektedir.

Uykusuzluk ve stresten uzak durun

Günlük yaşamın içinde yaşanan üzücü olaylar, stres, karar verme baskısı gibi nedenler kişileri etkilemektedir. Bu tür durumlar uykusuzluğa ve geç yatmaya neden olabilmektedir. Hormonal dengesizliği bozan stres, iştah artışı ile sonuçlanabilmektedir. İştah artışı olan kişi, kendini ödüllendirme şeklinde ortaya çıkan atıştırmalarla, ekstra kalori alımına yönelebilmektedir.

Antidepresan haplara dikkat!

İlaç kullanımına dikkat etmek gerekmektedir. Özellikle, sık kullanılan antidepresan ilaçlar, kişinin kendini daha mutlu hissetmesine ve yemek konusunda kısıtlamaları kaldırmasına yol açabilmektedir. Bazı durumlarda antidepresanın kendi etkisi ile de kilo alımı olabilmektedir. Bunun yanında epilepsi, migren ve diyabet gibi durumlarda kullanılan ilaçlar da kilo alımını tetikleyebilmektedir. Doğum kontrol ilaçlarının iddiaların aksine obezite yaptığı kanıtlanmamıştır. Bazı durumlarda su tutulması ve kilo artışı gözlemlenmektedir ancak bu durum obezite olarak değerlendirilmemektedir.

Kalp yetersizliğinin belirtileri:

• Nefes darlığı
• Ayaklarda, bacaklarda, karında şişlik
• Hızlı kilo alma
• Yorgunluk, halsizlik
• Öksürük
• İştahsızlık
• Geceleri sık idrara çıkma
• Baş dönmesi
• Çarpıntı

Bir hastada bu belirtilerden biri ya da bir kaçı mevcut olabilir. Eğer hasta uygun tedavi altında ise yukarıdaki belirtilerden hiç birisi bulunmayabilir. Nefes darlığı: Kalp yetersizliğinde ortaya çıkan nefes darlığı başlangıçta efor ya da egzersiz ile ortaya çıkarken, zamanla daha düşük efor gerektiren aktivitelerde de belirmeye başlar. Tedavi edilmemiş ya da hastalığının ileri evresinde olan bireylerde nefes darlığı istirahat anında da mevcuttur. Kalp yetersizliği hastalarında gece uyku sırasında kanın akciğerlere yoğun hareketi nedeni ile gece gelen nefes darlığı görülebilir. Bu hastalar gece nefes almak için “balkona çıkma”, “pencere açma”, “yastık sayısını arttırarak uyuma”, bazen de oturarak uyuma yakınmaları ile başvururlar. Yorgunluk: Kanın kalp tarafından bacaklara ve ilgili kas dokularına yeterince pompalanamaması yorgunluk, bitkinlik, halsizlik gibi şikâyetlere yol açar. Şişlik (ödem): Kalp yetersizliği hastalarında kanın yerçekimine bağlı ayak, bacak ve karın gibi vücudun alt bölgelerinde göllenmesi sonucunda bu bölgelerde sıvı birikimi, bir başka ifade ile şişlik (ödem) gelişebilir. Hızlı kilo alma:  Hızlı kilo değişimi (sıvı birikimine bağlı kilo alımı veya tedaviye bağlı kilo kaybı) sık görülmektedir. Her sabah tartılmanız ve 3 gün içerisinde 2 kilodan fazla kilo alırsanız doktorunuza başvurmanız gerekir. Öksürük: Kalp yetersizliğinde kanın akciğer dokusunda göllenmesi akciğerde sıvı birikimine, böylece nefes darlığı ve öksürüğe yol açar. Ayaklarda, bacaklarda, karında sıvı birikmesi ve şişlik genellikle sağ kalp yetersizliğinin, akciğerde sıvı birikmesi ise sol kalp yetersizliğinin ön planda olduğunu gösterir. İştahsızlık: Kalp yetersizliğinde kan karında göllendiğinde bağırsak duvarında ödeme, mide-bağırsak sistemi hareketlerinin azalmasına yol açar. Bu nedenle iştahsızlık, bulantı, kusma ortaya çıkabilir. Bu belirtiler aynı zamanda, kalp yetersizliği için kullanılan ilaçlara bağlı olarak da gelişebilir. Gece sık idrara çıkma: Kalp yetersizliği hastaları gece sırt üstü yattıklarında ayaklarda, bacaklarda, karında göllenen kan yerçekimi etkisinden kurtularak tekrar aktif dolaşıma girer. Bunun sonucunda böbrekler bu “fazla hacmi “ algılarlar ve idrar yapımını artırırlar. Bu süreç,  gece sık ve bol miktarda idrara çıkma ile sonuçlanır. Baş dönmesi ve çarpıntı: Kalbin zayıflamış pompalama gücü bazen beyne az kan gitmesi ile sonuçlanabilir. Bu durumda baş dönmesi, göz kararması bazen de bayılma gibi yakınmalar ortaya çıkabilir. Kalp yetersizliği seyrinde sık olarak görülen önemli ritim bozukları da benzeri yakınmaları doğurabilir. Bu tür hastalar sıklıkla çarpıntıdan da yakınırlar.

Çoğu insan hayatının belli dönemlerinde kilo alır ve gayet normal bir durumdur. Yemeği fazla kaçırdığımızda veya hareketsiz kaldığımızda kilo almak kaçınılmazdır. Ancak bazı durumlarda beslenme düzenine dikkat edildiği halde aniden kilo artışlarıyla karşılaşılabilir. Eğer kilonuz uzun zamandır sabit bir şekilde seyretti ve bir anda kilo almaya başladıysanız altında yatan nedenler bazı sağlık sorunlarını işaret ediyor olabilir.

Hızlı Kilo Almanın Altında Yatan Yaygın Nedenler

Troid problemleri kilo aldırabilir;

Tiroid bozuklukları metabolizmayı yavaşlattığı için kilo almaya neden olabilir. Sürekli yorgun hissetme, cilt kuruluğu, kırılgan tırnak ve saç, kabızlık ve kasların ağrımasıyla beraber aniden kilo artışlarınız oluyor ise tiroid bozukluğundan kaynaklanıyor olabilir.

Bazı ilaçlar kilo aldırabilir;

Bazı ilaçlar kilom almaya neden olabilir. Bu ilaçlar doğum kontrol hapları, antidepresanlar, antipsikotik ilaçlar ve kortizon ilaçlarının yan etkileri olarak kilo almaya neden olabilir.

Uykusuzluk kilo almaya neden olabilir;

Yapılan araştırmalara göre uyku düzeninin bozulması ruh halini etkilediği gibi beslenme düzenini de olumsuz etkiler ve kilo alımına neden olur. Gece uyumayan kişiler enerji ihtiyacını karşılamak için daha fazla karbonhidrat yedikleri için kilo artışları görülür.

Menopoz kilo aldırabilir;

Kadınların çoğu menopoza girdikten sonra kilo alır. Bunun nedeni yaş ilerledikçe metabolizma da yavaşlar bu da kilo alımına neden olur.

Sigarayı bırakmak kilo almaya neden olabilir;

Sigarayı bırakmak aniden kilo artışlarına neden olabilir. Bunun nedeni nikotin iştahı bastırır ve tütünü bıraktıktan sonra stresle beraber sürekli karın acıkmaya başlar. Bu durumda da kilo artışına neden olur.

Böbrek sorunları kilo almaya neden olabilir;

Böbrekleri düzgün çalışmayan kişiler de vücut sıvı tutar bu durumda aniden kilo alımına neden olur. Bu kişilerin böbrekleri çalışamadığı için atıkları ve sıvıları vücuttan düzgün bir şekilde atamazlar. Aynı zamanda ani kilo artışlarının nedeni, nefrotik sendrom, böbrek yetmezliği gibi böbrek hastalıklarının belirtisi olabilir. Ayak bilekleri, ayaklar ve bacaklarda şişmeyle beraber kilo artışı görülüyorsa böbreklerde bir sorun olduğuna işaret edebilir.

Stres kilo aldırabilir;

Stres hormonu olan kortizol iştahın artmasına neden olur. Bu durumda da yiyecek ve sıvı alımına dikkat edilemez ve sürekli kalorili gıdaları tüketmeye yönlendirir.

Kalp yetmezliği kilo almaya neden olabilir;

Vücudun bazı bölgelerinde meydana gelen şişmeler ve kilo alımı kalp yetmezliğinin habercisi olabilir. Kalp yetmezliğinde kan kalbe yavaş akıyorsa vücuttaki diğer organları da etkiler. Bu durumda vücudun belli bölgelerinde sıvı birikmesine ve kilo artışına neden olur.

Siroz hastalığı kilo aldırabilir;

Ani kilo artışlarıyla beraber karın bölgesi büyümüşse bu durum sirozun habercisi olabilir. Siroz karın boşluğunda sıvı birikmesine neden olur. Bu duruma şişmiş ayak bilekleri, karın ağrısı ve karın bölgesinin de şişkinlik de eşlik ediyorsa siroz hastalığının habercisi olabilir. 

Gebelik sürecinde hızlı kilolar alınabilir;

Ani kilo artışlarının bir diğer nedeni ve hamilelik sürecinde fazla yemektir. Anne adayları bebeğin büyümesini ve gelişmesini desteklemek için daha çok sıvı ve besin alma gereksinimi duyar. Bu durumda da anne kilo alır.

Cushing sendromu kilo aldırabilir;

Kortizol hormonunun vücutta aşırı miktarda üretimi sonucunda cushing sendromu meydana gelir. Kortizol hormonu böbrek üstü bezi tarafından salgılanan ve vücudun strese karşı kullandığı bir hormondur. Eğer kortizon üretimi normal ihtiyacın üzerinde olursa cushing sendromuyla beraber ani kilo artışları görülebilir.