Kuvvetin Etkileri Örnekler

Kuvvetin cisimler üzerindeki etkileri;
Hareket halindeki cisimleri durdurabilir.
Duran cisimleri hareket ettirebilir.
Hareket halindeki cisimlerin hızını artırabilir veya azaltabilir.
Hareket halindeki cisimlerin yönünü değiştirebilir.
Cisimlerin şeklini değiştirebilir.

Kuvvetin cisimler üzerindeki etkilerini yakından tanıyalım.

Kuvvetin Hızlandırıcı Etkisi
Cisimler uygulanan kuvvetin etkisiyle hareket ederler. Kuvvet, cisme hızlandırıcı bir etki uygular. Hareket halindeki bir cisme, hareketi yönünde bir kuvvet uyguladığımızda ise cismin hızı artar.

Örneğin, duran bir topa vurarak topu harekete geçirir ve hızlanmasını sağlarız. Ya da top, hareket hâlindeyken topa hareket yönünde vurarak topun hızlanmasına neden olabiliriz.

Kuvvetin Yavaşlatıcı Etkisi
Hareket hâlindeki bir cisme, hareketinin zıt yönünde bir kuvvet uygularsak ne olur?
Uygulanan kuvvetin yönüne bağlı olarak cismin hızında değişiklikler olabilir. Cisimlerin hareketine zıt yönde uygulanan kuvvet, cisimlerin yavaşlamasına ya da durmasına neden olur.

Köpek gezdiren bir kişi köpeğin hızını azaltmak için ipi çekerek köpeği yavaşlatır. Bir diğer rüzgar karşıdan estiğinde yürümekte zorlanmamızın sebebi, rüzgarın hareketimize zıt yönde kuvvet uygulamasıdır.

Kırmızı ışığa yaklaşan bir şoför, arabanın frenine basarak, arabanın hareketine zıt yönde kuvvet uygulanmasına neden olur. Böylece araba yavaşlar ve durur.

Yukarıda verilen örnekler kuvvetin yavaşlatıcı etkisi olduğunun kanıtıdır.

Kuvvetin Yön Değiştirici Etkisi
Kuvvetin, cisimler üzerinde yavaşlatıcı ve hızlandırıcı etkisi olduğu gibi yön değiştirici etkisi de vardır. Hareket eden cisimlere kuvvet uygulayarak yönünü değiştirebiliriz. Örneğin, masa tenisi, voleybol gibi oyunlar oynarken topa farklı yönlerde kuvvet uygular ve topun yönünün değişmesine neden oluruz.

Voleybol ve futbol oyunlarında da oyuncuların topa vurması ile top sık sık yön değiştirir. Lunaparklardaki çarpışan arabalar da çarpışma sonrası yön değiştirerek hareket eder.

Kuvvetin Şekil Değiştirici Etkisi
Kuvvetin etkisiyle bütün cisimler şekil değiştirir mi?
Cisimler, üzerlerine uygulanan kuvvetten etkilenir. Cisimlere uygulanan vurma, bükme, sıkma ve germe gibi kuvvetler ile cisimlerin şekillerinin değişmesini sağlayabiliriz.

Oyun hamurunu sıktığımızda veya hamurun üstüne bastırdığımızda şekli değişir. Bakır tele kuvvet uyguladığımızda ona istediğimiz şekli verebiliriz. Kaleme veya kürdana fazla kuvvet uyguladığımızda bu cisimler kırılabilir. Bu örnekler kuvvetin şekil değiştirici etkisi olduğunu gösterir.

NOT: Cisme uygulanan kuvvet, her zaman duran bir cismi hareket ettiremeyebilir. Ya da bu kuvvet cismin hızını, yönünü ve şeklini değiştirmeyebilir. Uygulanan kuvvetin yetersiz olması durumunda cisimler üzerinde değişiklikler olmayabilir.

Bilgi Ekle    Yorum Ekle

İlkokul 4. sınıf Fen Bilimleri dersi Besinlerimiz Ünitesi Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri Konu Anlatımını bu sayfada bulabilir ve inceleyebilirsiniz.

KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

BU KONUDA NELER ÖĞRENECEĞİZ?
→ Kuvvet nedir?
→ Kuvvetin cisimler üzerinde etkileri nelerdir?
→ Esnek ve esnek olmayan cisimler nelerdir?

Günlük hayatımızda kapıları açıp kapatırken, yemek yerken, oyun oynarken, yazı yazarken kuvvet uygularız. Peki, kuvvet nedir?

Duran cisimleri harekete geçiren, hareket eden cisimleri durduran, cisimlerin hızında, yönünde ve şeklinde değişiklik yapabilen itme veya çekme şeklindeki etkiye kuvvet denir

Duran bir cismi arkasından iterek veya önünden çekerek onu hareket ettirebiliriz. Örneğin oturmak için sandalyeyi kendimize doğru çekeriz.

Kuvvetin Cisimlere Etkileri

Kuvvet cisimlere etki ederek onların;

• hareketini durdurabilir,
• hareket hızını artırabilir,
• hareket hızını azaltabilir,
• hareket yönünü değiştirebilir.
• şeklini değiştirebilir.

1. Kuvvetin Hızlandırma Etkisi

Kuvvet hareket halindeki bir cismin hızını artırabilir. Bunun için cisme hareket yönünde kuvvet uygulanmalıdır.

Örneğin hareket eden bir bisikletin hızını artırmak için onun pedallarına daha fazla kuvvet uygulamalıyız. Böylece onun hızını artırabiliriz.

2. Kuvvetin Yavaşlatma ve Durdurma Etkisi

Kuvvet hareket halindeki bir cismin hızını yavaşlatabilir veya cismi durdurabilir. Bunun için cisme hareket yönünün tersinde kuvvet uygulanmalıdır.

Örneğin hızla koşan bir köpeğin tasmasına çekme kuvveti uygularsak köpeğin hızını yavaşlatabiliriz. Çekme kuvvetini artırırsak köpeği durdurabiliriz.

3. Kuvvetin Yön Değiştirme Etkisi

Hareket halindeki bir cisme hareket yönünden farklı bir yönde kuvvet uygularsak cismin hareket yönünü değiştirebiliriz.

Örneğin masa tenisi oynayan çocuk kendisine doğru gelen topa raketle kuvvet uygularsa top yön değiştirir.

4. Kuvvetin Şekil Değiştirme Etkisi

Kuvvet cisimlerin şeklini değiştirebilir.

Örneğin oyun hamuruna elimizle kuvvet uyguladığımızda istediğimiz gibi şekil veririz. Uygulanan kuvvet sonucu bazı cisimlerde şekil değişikliği geçici olurken bazıların da kalıcı olmaktadır.

Esnek Cisimler

Kuvvet uygulanan bazı cisimlerde görülen şekil değişikliği kuvvetin etkisi ortadan kalkınca cisim şekli eski haline geri döner. Böyle cisimlere esnek cisimler denir. Sünger, lastik, balon esnek cisimlerdir.

Esnek Olmayan Cisimler

Kuvvet uygulanan bazı cisimlerde görülen şekil değişikliği ise kuvvetin etkisi ortadan kalkınca cisim şekli eski haline dönmez. Böyle cisimlere esnekolmayan cisimler denir. Cam, kâğıt, bakır tel esnek olmayan cisimlerdir.

KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNE ETKİLERİ

Çevremizdeki varlıkların hareketinde ve görünümünde değişikliğe neden olan çeşitli etkilere kuvvetdenir.

Kuvvetin cisimler üzerinde;

• Hızlandırıcı etkisi
• Yavaşlatıcı etkisi
• Yön değiştirici etkisi
• Şekil değiştirici etkisi gibi etkileri bulunur.

Kuvvetin hızlandırıcı etkisi; Yavaş hareket eden cisimlere hareketleri ile aynı yönde kuvvet  uygulanırsa cisim hızlanabilir.

• Örnek: Dalından düşen bir elma giderek hızlanır.

Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri Örnekler:

• Eren&#;in, futbol oynarken kalesine gelen topu yumruklarıyla uzaklaştırması, kuvvetin yön değiştirici etkisine örnek verilebilir.
• Arda&#;nın, oyuncak arabasının kumandasındaki fren düğmesine basması, kuvvetin yavaşlatıcı etkisine örnektir.
• Burak&#;ın, yolda arıza yapmış bir araca yardım etmek için itmesi, kuvvetin hızlandırıcı etkisine örnektir.
• Pizza ustası Kerem&#;in pizza hamurunu yuvarlak şekilde inceltmesi, kuvvetin şekil değiştirici etkisine örnektir.
• Duygu&#;nun suyun israf olmaması için banyodaki musluğu kapatması, kuvvetin döndürme etkisine örnektir.

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım.

• Kuvvet, cismin şeklini değiştirebilirken yönünü değiştiremez. (   )
• Pencerenin açılması işlemi kuvvetin şekil değiştirici etkisine örnektir. (   )
• Bakır kablo esnek bir madde değildir. (   )
• Kuvvetin cisimleri döndürme etkisi yoktur. (   )
• Hareketli bir cisme zıt yönde kuvvet uygulanırsa önce yavaşlar sonra durur. (   )