O2hb Düşüklüğü

      Solunumsal ve metabolik hastalıkların klinik izlemi, genelde kandaki O₂ ve CO₂’nin parsiyel basınçları (kan gazları)’nın hızlı ve doğru ölçümüne bağlıdır. Kan gazları, solunumun yeterli olup olmadığını gösterdiği gibi, asit/baz dengesi bozukluklarının tanı, takip ve tedavisinde de önemli rol oynar.
Bir kan gazı analizinde PaO₂, PaCO₂, pH ve HCO₃- ölçülmektedir. PaO₂ ve PaCO₂ değerleri mm Hg, torr veya kilo paskal (kPa) olarak; HCO₃- değerleri de mmol/L olarak ifade edilir.

KAN GAZI ÖLÇÜMÜNDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
• Kan gazlarının ölçümü için, arteriyel veya venöz kan örnekleri, genellikle ekstremite damarlardan alınır. Arteriyel kan alımı, tıbben riskli bir uygulama olduğundan; deneyimli kişilerce yapılmalıdır.

• Arteriyel kan, en  sık  radial arterden alınır. Allen testi yapılarak ulnar arter
kolleteralleriyle elde yeterince kanlanma olup olmadığı görülmelidir: Ulnar ve radial artere elde solukluk oluşuncaya dek uygulanan basınç kaldırıldığında; el doğal renginde olmalıdır. Aksi takdirde, hastanın radial
arterini kullanmak sakıncalıdır.

Ulnar arterin yetersiz kaldığı durumlarda, olası bir radial arter tıkanıklığı ciddi sonuçlara yol açabilir. Brakiyal ve femoral arterlerden de kan alınabilir; ancak hava embolisi ve benzeri  durumlarda, komplikasyonlar daha ciddi olabilir.

• Arteriyel kan, daima enjektörle alınmalı ve turnike  kullanılmamalıdır.
  
  
• Damara girdikten sonra enjektörün pistonu çekilmemelidir. Çünkü arterin kan basıncı, kanın enjektöre dolmasını sağlayacaktır.
  
  
• Venöz kan alımı sırasında kullanılan turnike, bir iki saniyede gevşetilmelidir. Sürenin uzaması veya yumruğun sıkılması gibi kas hareketleri, venöz PO₂ ve pH’da düşmeye yol açacaktır

• Arter ve ven kanlarının, anaerobik ortamda 1,0 veya 5,0 mL’lik liyofilize heparin içeren steril enjektörlerle alınması, en uygun yöntemdir.
  
  
• Sıvı heparin kullanıldığında, enjektörün boyutu ile enjektördeki heparin ve kanın miktarı önem kazanır. Enjektöre çekilen sıvı heparin ile enjektörün içi yıkandıktan sonra, bu heparin enjektörün içindeki havayla birlikte boşaltılmalıdır. Bu yolla, mL kan başına 0,05 mg heparin olacak şekilde, yeterli antikoagülasyon sağlanacaktır (EDTA, sitrat ve diğer antikoagülanlar, kan pH’sını değiştirir).
  
• Enjektördeki heparin tam boşaltılmadığında veya enjektöre az miktarda kan çekildiğinde; sıvı heparine bağlı dilüsyon nedeniyle, özellikle PCO₂ değerleri etkilenecek ve kan pH’sı yanlış olarak düşük çıkacaktır.

    

•Kan alımı sırasında, kanın hava ile temasını önlemek ya da en aza indirmek gerekir. Çok dikkat edilse bile, enjektördeki kan örneği, iğnenin içinde veya enjektörün boyun kısmında kalan hava ile temas edebilir. Kan alındıktan hemen sonra, enjektördeki hava kabarcığı yavaşça dışarı atılmalı ve iğnenin ucu sakız, cam macunu, sabun, tıpa gibi hava geçişine engel olacak bir materyalle kapatılmalı; iğne kesinlikle bükülmemelidir. Çünkü, arter kana göre, kuru havadaki PCO₂ çok daha düşük; buna karşılık  PO₂ (~ mm Hg), yaklaşık 60 mm Hg daha yüksektir. Bu nedenle, normal oda havasını soluyan bir kişiden alınan kan, havayla temas ettiğinde, kanın CO₂ içeriği ve PCO2 miktarı azalırken; O₂ içeriği artacaktır. Diğer taraftan, O₂ tedavisi, vb nedenlerle kan PO₂ düzeyi mm Hg’dan yüksek olan kişilerde kanın havayla teması, O₂ miktarının düşmesine yol açacaktır.

• Bu değişikliklerin başlıca nedeni, metabolizmalarına devam eden eritrosit, lökosit, trombosit ve retikülosit gibi kan hücrelerinin, O2 tüketmesi ve CO2 üretmesidir. Bu durum, kan örneğinin O2, CO2 ve pH değerlerini değiştirecektir. Glikoliz nedeniyle glukoz düzeylerindeki azalma ve laktat düzeylerindeki yükselme de, pH’nın düşmesine eşlik edecektir.
• Bekletilmesi gereken kan örnekleri, kesinlikle oda sıcaklığında bırakılmamalı; glikolizi inhibe etmek için, ya buzlu su içinde ya da soğuk zincirle taşınmalıdır.
  

HCT değeri, MCV ve eritrosit sayısı ile hesaplanan, kandaki kırmızı kan hücrelerinin oranını ölçen bir değerdir. HCT genellikle anemi şüphesinde istenilen bir kan değeridir. Kan testi sonucunda HCT yüksekliği ve düşüklüğü neden olur? Bu soruların cevaplarını sizler için derletip bir araya getirdik.

HCT Nedir?

HCT diğer ismiyle hematokrit, kırmızı kan hücrelerinin dolaşım sistemindeki kan miktarına göre hacminin oranını ifade eden bir değerdir. Cihazlar yardımı ile matematiksel ölçümlerle eritrosit sayısı ve MCV değeri ile çarpılarak hesaplanır.

Yaşa ve cinsiyete göre değişkenlik gösterebilir ama yüzde arasında HCT değeri normal kabul edilir. Çocuklarda özellikle 15 yaş altı ise her yaş aralığı için ayrı normal HCT oranı belirlenmiştir.

HCT Düşüklüğü Nedir?

Yapılan kan testi sonucu normal aralığın altındaki HCT değeri çıkması durumudur. Tek başına HCT düşüklüğünün altında yatan sebep genellikle anemi yani kansızlık olabilir.

Anemiye sebep olan birçok etken vardır bunlardan en sık görülenler kan kaybı, demir ve B12 eksikliği, cerrahi operasyon, travma ve kemik iliği sorunlarıdır.

HCT Yüksekliği Nedir?

HCT değerinin yüksek çıkması, dolaşım sistemindeki kanda anormal derecede artmış alyuvar sayısı olması durumudur. Doping kullanımı, aşırı sigara tüketimi, sıvı kaybı yani dehidrasyon gibi etkenler yüksek HCT değerine sebep olabilir.

Ender durumlarda ise kemik iliği ve akciğer hastalıkları, bazı ur çeşitleri HCT yüksekliğinin altında yatan sebeplerden olabilir.

HCT Düşüklüğü Hangi Hastalıklarda Görülür?

Kan dolaşımında yeterli miktarda kırmızı kan hücresi bulunmaması durumuna anemi yani kansızlık denilmektedir. Anemiye sebep olan bazı etkenler vardır, bunları şöyle sıralayabiliriz;

• Beslenme yetersizliği
• B12 ve demir eksikliği
• Kemik iliği problemleri
• Kemoterapi
• Orak hücreli anemi
• Kan kaybı ve travmalar
• Cerrahi operasyon

HCT Yüksekliği Hangi Hastalıklarda Görülür?

Kan dolaşımdaki kırmızı kan hücre sayısının anormal derecede artması durumuna nadiren sebep olan bir takım rahatsızlıkları şöyle sıralayabiliriz;

• Tümörler
• Akciğer hastalıkları
• Kemik iliği bozuklukları
• Aşırı doping kullanımı
• Aşırı sigara kullanımı

Hematokrit, kan sayımı veya diğer adıyla HCT, kan tahlilinde görüldüğünde merak edilebiliyor. Peki HCT düşüklüğü ve yüksekliği ne anlama gelir? Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Mehmet Akif Öztürk, HCT (hematokrit) ile ilgili bilinmeyenleri anlattı.

Hematokrit değerleri, hemogram da denilen tam kan sayım testinde ortaya çıkar. Sağlık açısından büyük bir önem taşıyan bu değerler herhangi bir sebepten dolayı düşebilir ya da yükselebilir. Peki HCT (hematokrit) nedir? HCT değer aralıkları ne olmalı? HCT (hematokrit) düşüklüğü belirtileri  nelerdir? HCT düşüklüğü ve yüksekliği neden olur? Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Akif Öztürk HCT (hematokrit) ile ilgili merak edilenleri anlattı

HCT (hematokrit) nedir?

Hematokrit, damarlarımızda bulunan, temel görevi oksijen ve karbondioksit taşıma olan eritrosit, yani alyuvarların toplam kan miktarına oranını ifade eder.

HCT (hematokrit) değer aralıkları ne olmalı?

Hematokrit değer aralıkları, kadın ve erkek cinsiyete göre farklılık gösterir. Erkekler için özellikle yetişkin yaş popülasyonunda bu değer kabaca arası normalken, kadınlarda normal değerler aralığı olarak ifade edilebilir.

HCT (Hematokrit) nasıl ölçülür?

Günümüzde hematokrit tam otomatize kan sayımı ölçüm cihazları ile ölçülebilmektedir. Tam kan sayımı değerlendirilmesinde sadece hematokrit değil aynı zamanda lökosit (beyaz kan hücreleri) sayısı ve alt türleri, trombosit (pıhtılaşma hücreleri) sayısı ve ortalama hacimleri gibi pek çok parametre de bakılır.

Hematokrit değerinin değiştiği durumlar neler?

Hematokriti artıran nedenler ve azaltan nedenlerden bahsetmek gerekirse; Artıran sebepler; yüksek rakımlı bölgelerde yaşamak, sigara kullanımı, az su tüketimi, uyku apnesi, kalp hastalıkları, karbon monoksit zehirlenmesi, KOAH hastalığı ve nadir de olsa kemik iliği hastalıkları gibi nedenler sayılabilir.

Azaltan sebepler; kansızlık, gebelik, fazla su tüketimi, kronik böbrek hastalığı, tiroid hastalıkları ve nadir de olsa kemik iliği hastalıkları sayılabilir.

HCT (hematokrit) düşüklüğü neden olur?

Anemi yani kansızlık en sık görülen nedendir. Bu durum özellikle menstrüel siklusu (adet döngüsü) devam eden kadınlarda sık rastladığımız, demir eksikliğine bağlı oluşan kan hücrelerinin yetersiz yapımı ile ilişkilidir. Burada yapım ve yıkım arasında bir dengesizlik söz konusudur. Alyuvarların temel bileşeni demir elementidir. Demir içeren gıda alımı yetersiz olur ise veya hastada bağırsaktan demirin emilimi ile ilgili problem mevcut ise yeteri miktarda alyuvar yapılamayacak ve hematokrit düşük saptanacaktır.

HCT (hematokrit) düşüklüğü belirtileri  nelerdir?

• Halsizlik,
• Çarpıntı,
• Göğüs ağrısı,
• Düşük tansiyon,
• Egzersize karşı intolerans yani egzersizin daha başlarında iken çabuk yorulma,
• Nefes darlığı,
• Solgun cilt rengi,
• Vücudun uç bölgelerinde yani el ve ayaklarda soğukluk,
• Baş ağrısı ve baş dönmesi sayılabilir.

HCT (hematokrit) yüksekliği neden olur?

Hematokrit yüksekliği, alyuvarların aşırı miktarda yapımı nedeniyle olabilmektedir. Bu durum fizyolojik olarak yani bir adaptasyon mekanizması olarak oluşabilir. Örneğin yüksek irtifaya çıkan ve orada bir müddet yaşayan bir bireyde ortamda bulunan azalmış oksijen miktarına bağlı olarak zamanla vücut daha fazla alyuvar üreterek gerekli oksijenin taşınmasını normal seviyede tutar. Bu durum sigara içen bireylerde veya KOAH tanılı hastalarda da olabilir. Fakat hematokrit yüksekliği patolojik de olabilir. Yani ciddi bir hastalığın habercisi de olabilir. Özellikle kemik iliği hastalıklarında nadir de olsa bu durum görülebilir. Hematokrit yüksekliği olan bireyler hemen paniğe kapılmamalıdır. Fizyolojik nedenlerin daha fazla görüldüğü bilinmelidir. O yüzden hastanın yaşam tarzı ve hastaya eşlik eden kronik hastalıklarının bilinmesi tanı sürecini kolaylaştırır.

HCT (hematokrit) yüksekliği belirtileri nelerdir?

Hematokrit yüksekliğinin belirtileri; birçok hastada özellikle sınırda hematokrit yüksekliği olan hastalarda belirtiler çok silik olsa da daha yüksek hematokrit değerlerinin saptandığı hastalarda artmış alyuvar miktarının bir sonucu olarak yüzde ve ellerde kızarıklık, baş ağrıları, özellikle duş aldıktan sonra oluşan kaşıntı hissi ve kulak çınlaması gibi şikâyetler görülebilmektedir.

HCT (Hematokrit) değerini düşürmek veya yükseltmek için ne yapılmalı?

Hematokrit eğer fizyolojik bir nedene bağlı olarak bir adaptasyon mekanizması olarak normal sınırlarda değilse bu durumda bir aksiyon almaya gerek yoktur. Ancak hematokrit düşüklüğü ya da yüksekliği altta yatan bir hastalığa bağlı ortaya çıktı ise o takdirde o hastalığın tedavisi gereklidir. Örneğin düşük hematokrit değerlerinin altında sık rastladığımız demir eksikliğine bağlı oluşmuş olan bir kansızlık yatıyorsa bunun demir replasmanı ile tedavisi gereklidir. Ya da yüksek hematokrit değerlerinin saptandığı fizyolojik olmayan bir durum söz konusu ise örneğin altta yatan bir kemik iliği üretim problemi varsa bununla ilgili uzman hekimlerce bir tedavi planının yapılması gereklidir.

Basın Yansımaları: funduszeue.info

Kullanıcılar bunları da aradı: 

Hematokrit ya da HCT, kandaki kırmızı kan hücrelerinin oranını ölçen kan testidir. Kandaki eritrosit (kırmızı kan hücreleri, alyuvarlar) değerini ölçerek tam kan sayım testi yapar ve hacim yüzdesini belirler. Çok az ya da çok fazla kırmızı kan hücresine sahip olan kişilerde birtakım hastalıklar ve bu hastalıkların belirtileri görülebilir. Sağlıklı bir bireyde olması gereken değer ise yüzde 35 ve 45 aralığıdır.

Kırmızı kan hücreleri diğer bir adıyla eritrositler vücuttaki dokulara ve organlara oksijenin taşınmasını ve iletilmesini sağlar. Vücuttaki oksijen ve karbondioksit döngüsünü kontrol eder. Bu nedenle kandaki değeri oldukça önemlidir. Ayrıca doktorların herhangi bir hastalığa tanı koymasında ortaya çıkan test sonuçları fayda sağlar.

HCT (Hematokrit) Değer Aralıkları Ne Olmalı?

HCT değer aralıkları, kişiden kişiye farklılık gösterirken yaşa ve cinsiyete bağlı olarak da farklılık gösterir. 
Erkeklerde olması gereken ve normal olarak karşılanan seviye genellikle yüzde 40 ila 50 arasıdır. Kadınlarda ise bu değer genellikle yüzde 36 ila 45 arasındadır. 
Bebeklerdeki değer aralıkları ise yüzde , yenidoğanlarda arası normal olarak bildirilir.

HCT (Hematokrit) Nasıl Ölçülür?

Hematokrit ölçümü, günümüz teknolojisinde kan sayımı ölçüm cihazları ile yapılmaktadır. Öncelikle bireyden kan örneği alınır. Sağlık çalışanları tarafından bireyin parmak ucundan ya da kolundan alınabilir. 
Tam kan sayımı değerlendirmesi HCT değerini belirlemek için yapılırken, bunun yanında bakılan pek çok farklı parametre de bulunmaktadır.
Bunlar arasında, lökosit yani beyaz kan hücreleri değeri ve alt türleri, trombosit yani pıhtılaşma hücrelerinin sayıları ve ortalama boyutları olarak da değerlendirme yapılabilir.

Hematokrit Değerinin Değiştiği Durumlar Neler?

HCT değerinde farklılaşmalara ve bu değerlerin artmasına ya da azalmasına neden olan durumlar vardır.
Bu değeri artıran nedenler arasında; kişinin yüksek rakımı olan yerlerde yaşaması, sigara kullanması, az sıvı tüketmesi, uyku apnesi, KOAH, kemik iliği ve kalp hastalığı gibi hastalıklara sahip olması yer almaktadır.
Azaltan nedenler arasında bulunanlar ise; kansızlık yani anemi, hamilelik, aşırı sıvı tüketimi, böbrek hastalıkları (genellikle kronik olanlar), tiroid ve kemik iliği hastalıklarıdır.

HCT (Hematokrit) Düşüklüğü Neden Olur?

Hematokrit düşüklüğü nedenleri arasında en çok bilinen neden kişide kansızlık yani anemi hastalığı olmasıdır. 
Özellikle adet döngüsü yaşayan kadınlarda sıklıkla rastlanan ve demir eksikliği ile bağlantılı ortaya çıkan kan hücrelerinin yetersizliği ile ilgilidir.
Bu durumda yapım ve yıkım aralığında bir denge sorunu bulunmaktadır. Alyuvarlarda büyük oranlarda bulunması gereken demir eksikliği durumu sonucunda düşüklüğe neden olur. 
Kişinin demir seviyesini artıracak gıdaları tüketmemesi ya da bağırsaklarda konuyla ilgili bir rahatsızlık yaşanması durumunda alyuvarlar gerekli oranda ortaya çıkamaz ve HCT düşüklüğü yaşanır.

HCT (Hematokrit) Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

HCT düşüklüğü fark edilmediği durumlarda farklı rahatsızlıklar ve hastalıklar tetiklenebilir. Kişilerin bu durumu fark edebilmesi için kan testi yaptırmaları gerekmektedir. 
Düşüklüğün ortaya çıktığı durumlarda kişilerin vücutlarında farklı semptomlar ve şikayetler meydana gelebilir. Bunlarda en çok görüleni kişinin uzun süreli halsizliği ve yorgunluğudur.
Bunun yanında sıklıkla karşılaşılan ve yaygın olarak görülen hematokrit düşüklüğü belirtileri şu şekildedir:

• Uzun süreli yorgunluk ve halsizlik
• Göğüste ağrı ve çarpıntılar
• Tansiyon düşmesi
• Egzersiz yapamama ve çok çabuk yorulma
• Nefes almada zorlanma ve nefes darlığı
• Cildin solgun görünümü
• El ve ayakların soğuk olması
• Baş ağrıları ve baş dönmesi
• Saç dökülmesi
• Kalp ritminde farklılaşmalar

Bu tür belirtilerden herhangi birinin yaşanması durumunda kişinin doktora gitmesi önemlidir. Doktora gidilerek kan testi yapılmalı ve doktorun tavsiyeleri üzerine hareket edilmelidir.

HCT (Hematokrit) Yüksekliği Neden Olur?

Hematokrit yüksekliği nedenleri birçok duruma bağlı olarak ortaya çıkabilir. Kişinin sigara içmesi ve testosteron kullanması gibi bazı etkenler de bu duruma neden olabilir. Kırmızı kan hücrelerinin çok fazla artması HCT değerinin yükselmesine neden olur. 
Yüksek rakımlı bölgelerde uzun süreli bir yaşantı sürdüren kişilerin vücudunda bölgedeki oksijen hacminin azalmasına bağlı olarak alyuvar üretimi artar ve bu durum HCT yüksekliğine neden olabilir.
Ayrıca KOAH hastalarında ve sigara içen kişilerde de alyuvarlarda aşırı bir artış görülerek bu durum ortaya çıkabilir. 
Patolojik nedenlere bağlı olarak da görülebilen yükseklik, önemli bir hastalığın meydana gelmesine de neden olabilir. Ayrıca bazı hastalıkları da tetikleyebileceği gibi nadir görülse de bu durumdan kemik iliği hastaları da etkilenebilir.

HCT (Hematokrit) Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilirken, ortaya çıkardığı farklı hastalıkların şikayetlerine oranla da değişebilir. Ayrıca belirtilerin uzun süreli devam etmesi ve tedavinin geciktirilmesi halinde ciddi sorunlara yol açabilir. 
Kanın pıhtılaşmasına yol açabilen bu durum kişilerde kalp krizine ve felç riskine neden olabilir. Hematokrit yüksekliği belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• El ve yüzde kızarıklık
• Baş ağrısı
• Duş sonrası yaşanabilen kaşıntı ve kulak çınlaması
• Görme problemleri ve bulanık görme
• Eklem ve kas ağrıları
• Uyku problemleri
• Göğüste ağrı

Bu şikayetlerin uzun süreli yaşanması bireyin farklı rahatsızlıklar ve ciddi hastalık durumlarının yaşamasına neden olabileceğinden, vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşlarına gidilmesi önerilir.

Hangi Hastalıklar HCT (Hematokrit) Yüksekliğine Neden Olur?

HCT seviyelerinde yüksekliği neden olan hastalıklar arasında, kalp ve damar hastalıkları, kronik böbrek rahatsızlıkları, akciğerlerde yara izi ya da kalınlaşma gibi hastalık durumları yer alabilir.
Ayrıca polisitemi vera gibi durumlara da neden olabilir. Polisitemi vera, kemik iliğinde çok fazla kırmızı kan hücresi üretilmesi durumunda HCT seviyesi artmasına neden olur.

Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.