Haben Sein Farkı

Footer

Fiil seçimi mükemmel zamanda zor olabilir

Eğer çoğu Alman dil öğrencisiysen, muhtemelen şu ikilemle karşılaşırsınız: “Ne zaman fiil fiilini kullanmalıyım?” (Ne zaman)? ?

Bu aldatıcı bir soru. Her zamanki cevap, çoğu fiillerin, fiilden yararlanan fiili haben'i (aslında aşağıda belirtilen genel istisnaları izler) kullanması olsa da, bazen Almanya'nın hangi kısmına bağlı olduğunuza bağlı olarak kullanılır.

Örneğin, kuzey Almanlar Ich habe gesessen , güney Almanya ve Avusturya'da ise Ich bin gesessen diyorlar. Aynısı , liegen ve stehen gibi diğer ortak fiiller için de geçerlidir. Dahası, Alman dilbilgisi "İncil" Der Duden, eylem fiilleri ile yardımcı fiil kullanımını giderek artan bir şekilde kullanma eğiliminin varlığından bahseder.

Ancak, emin olabilirsiniz. Bunlar, bilinmesi gereken haben ve sein'in diğer kullanımlarıdır. Genel olarak, bu iki yardımcı fiil arasında karar verirken aşağıdaki ipuçlarını ve yönergelerini göz önünde bulundurun ve doğru şekilde elde edersiniz.

Haben Mükemmel Zaman

Mükemmelzamanda,fiilhabenkullanın:

• Geçişli fiillerle, bu, suçlamayı kullanan fiillerdir. Örneğin:
  Sie haben das Auto gekauft? ( Sen (resmi) arabayı aldın mı?)
• Bazen geçişsiz fiillerle , bu, suçlamayı kullanmayan fiillerdir. Bu durumlarda, geçişsiz fiil, bir anda meydana gelen bir eylem / olayın aksine, bir süre boyunca bir eylem veya olayı tarif ettiği zaman olacaktır. Mesela Mein Vater ist angekommen ya da "Babam geldi." Başka bir örnek: Die Blume hat geblüht. (Çiçek açıldı.)

• Yansımalı fiiller ile. Örneğin: Er hat sich geduscht. (O duş aldı.)
• Karşılıklı fiillerle. Örneğin: Die Verwandten haben sich gezankt. (Akrabalar birbirleriyle tartıştılar.)
• Modal fiiller kullanıldığında. Örneğin: Das Kind hat die Tafel Schokolade kaufen wollen. (Çocuğa çikolata barı almak istemişti.) Lütfen dikkat: Bu şekilde daha çok yazılı dille ifade edilen cümleleri görüyorsunuz.

Sein Mükemmel Zaman

Mükemmel zamanda, fiil fiilini kullanırsınız:

• Ortak fiilleri ilesein, bleiben, gehen, reisen ve werden. Örneğin:
  Deutschland gewesen'deki Ich bin schon. (Daha önce Almanya’dayım.)
  Meine Mutter ist lange bei uns geblieben. (Annem uzun zamandır bizimle kaldı.)
  Ich bin heute gegangen. (Bugün gittim.)
  Du bist nach Italien gereist. (İtalya'ya gittiniz.)
  Er ist mehr schüchtern geworden. (Shier oldu).
• Sadece hareket değil, yer değişikliğini gösteren eylem fiilleri ile. Örneğin, Wir sind durch den Saal getanzt'ı (salon boyunca dans ettik) Wir haben die ganze Nacht im Saal getanzt (tüm gece salonda dans ettik) ile karşılaştırın.
• Durumda veya durumda bir değişikliği ifade eden geçişsiz fiillerle. Örneğin: Die Blume ist erblüht. (Çiçek çiçeklenmeye başladı.)

Dikkat : Bu konu anlatımı, bir önceki derste işlediğimiz Almanca Perfekt konusunun devamı niteliğindedir. Plusquamperfekt&#;in anlaşılabilmesi için öncelikle Perfekt konusuna bakılmalıdır. Perfekt konusunu anlatırken yaptığımız açıklamaları burada tekrar yapmayacağız.

Dolayısıyla Almanca Perfekt konu anlatımımızı eğer okumadıysanız aşağıdaki bağlantıyı tıklayarak okuyunuz.

Almanca Perfekt

Şimdi Plusquamperfekt konusunu işleyeceğfunduszeue.infoamperfekt genel olarak -miş&#;li geçmiş zaman olarak tanımlanıfunduszeue.infoında Plusquamperfekt için Geçmişte Bitmiş Zaman demek daha doğrudur.
İngilizce&#;de tam karşılığı Past Perfect Tense (Geçmişte Bitmiş Zaman) demektir.
İngilizce ile karşılaştırıldığında cümle yapıları da benzerdir.
Bir önceki dersimizde Perfekt konusunu görmüştük, Plusquamperfekt&#;in Perfekt&#;ten tek farkı şudur:

Perfekt&#;te haben ve sein yardımcı fiilerinin şimdiki zamana (Präsens) göre çekimleri kullanılıyordu.
Plusquamperfekt&#;te ise haben ve sein yardımcı fiilerinin Präteritum&#;a göre çekimleri kullanılır.
Bunun dışında cümle kurgusu açısından bu iki zaman arasında fark yoktur.

Plusquamperfekt&#;te cümle kalıbımız aşağıdaki gibidir:

Dediğimiz gibi, Perfekt&#;te SEIN ve HABEN yardımcı fiilerinin Präsens çekimlerini kullanıyorduk, Plusquamperfekt&#;te ise bu yardımcı fiilerin Präteritum çekimlerini kullanacağıfunduszeue.info dışında herhangi bir değişiklik yok, Partizip Perfektler de aynı.

Öncelikle sein ve haben yardımcı fillerinin Plusquamperfekt&#;te nasıl kullanıldığını görelim, bunun için bu yardımcı fiilerin Präteritum çekimlerini aşağıdaki tabloda verdik.

Yukarıda haben ve sein yardımcı fiilerinin şahıslara göre çekimlerini verdik, Plusquamperfekt&#;te cümleler yazarken bunları kullanacağız.

Şimdi de esas fiile yani Partizip Perfekt&#;lere bakalım, Partizip Perfekt hakkında bir önceki derste bilgi verilmişti, burada en çok kullanılan düzensiz fiillerin anlamlarını, Partizip Perfektlerini ve bunlarla kullanılacak olan yardımcı fiili (sein / haben) tekrar verip örneklerimize geçelim. Liste için buraya tıklayınız

Örnekler :

Ich hatte gespielt : Oynamıştım.

Ich hatte in diesem Garten gespielt : Bu bahçede oynamıştım.

Muharrem und seine Frau hatten in diesem Garten gespielt : Muharrem ve eşi bu bahçede oynamışlardı.

Ich hatte aufgeräumt : Toplamıştım.

Ich hatte mein Zimmer aufgeräumt : Odamı toplamıştım.

Ich hatte gestern mein Zimmer aufgeräumt : Dün odamı toplamıştım.

Ich hatte gestern Abend mein Zimmer aufgeräumt : Dün akşam odamı toplamıştım.

Hattest du dein Zimmer aufgeräumt? : Odanı toplamış mıydın?

Wir hatten in dieser Fabrik gearbeitet : Biz bu fabrikada çalışmıştık.

Ich hatte mit meinen Freunden im Garten gespielt : Bahçede arkadaşlarımla oynamıştım.

Muharrem hatte sein Auto verkauft : Muharrem otomobilini satmıştı.

Hatte Muharrem sein Auto verkauft? : Muharrem otomobilini satmış mıydı?

Ich war gestern zum Arzt gegangen : Ben dün doktora gitmiştim.

Warst du gestern zum Arzt gegangen? : Sen dün doktora gitmiş miydin?

Ihr wart gestern ins Kino gegangen? : Siz dün sinemaya gitmiş miydiniz?

Ich war in die Türkei gefahren : Türkiye&#;ye gitmiştim.

Muharrem hatte sich sehr geägert : Muharrem çok kızmıştı.

Warst du mein neues Hemd gesehen? : Yeni gömleğimi görmüş müydün?

Bu örneklerin çoğunu bir önceki dersimizde Perfekt konusunda da vermiştik, buradaki cümlelerde değişen tek şey yardımcı fiilin çekimidir, bunun dışında değişen birşey yoktur. Perfekt zamanda yapılmış bir cümlenin yardımcı fiilini Präteritum&#;a göre çekimlediğimizde Plusquamperfekt&#;i elde etmiş oluruz.
Önümüzdeki dersimizde gelecek zaman konusunu inceleyeceğiz.

İngilizcenin to have ve to be’si Almancada haben ve sein olarak karşımıza çıkmakta velhasıl kelam gelelim haben ve sein arasındaki farklar nedir sorusunu cevaplamaya.

Haben ve Sein Arasındaki Farklar

Haben ve sein fiilleri, Almancanın en çok kullanılan iki fiilidir. Bu iki fiil tek başlarına kullanılabildikleri gibi yardımcı fiil olarak da kullanılmaktadır.

⭐ “Sein” fiili, Türkçede “olmak” anlamına gelir ve varlık veya durum belirtmek için kullanılır. Örneğin:

• Er ist ein Lehrer. (O öğretmendir.)
• Wir sind müde. (Biz yorgunuz.)

Yardımcı fiil olarak kullanıldığında ise aşağıdaki görevleri ifade eder:

1. Perfekt (di’li geçmiş zaman)
2. Plusquamperfekt (mişli geçmiş zaman)
3. Futur II (gelecekte bitmiş zaman)
4. Passiv (edilgen çatı)
5. Zustandspassiv

“Haben” fiili, Türkçede “sahip olmak” anlamına gelir ve genellikle mülkiyeti, sahipliği veya bir şeyin varlığını ifade etmek için kullanılır. Örneğin:

• Ich habe ein Auto. (Bir arabam var.)
• Ich habe eine Hund (Bir köpeğim var.)

Yardımcı fiil olarak kullanıldığında ise aşağıdaki görevleri ifade eder:

1. Perfekt (di’li geçmiş zaman)
2. Plusquamperfekt (mişli geçmiş zaman)
3. Futur II (gelecekte bitmiş zaman)
4. Passiv (edilgen çatı)

Peki benzer görevleri ifade edebilen bu iki yardımcı fiilin birbirlerinden ayrılan özellikleri nelerdir? Yani birtakım fiiller yardımcı fiil olarak sein ile çekimlenirken neden bazıları haben ile çekimleniyor?

Almancada yardımcı fiil olarak “haben” ve “sein” kullanımı arasındaki fark, genellikle eylemin türüne ve anlamına bağlıdır. İki yardımcı fiil de Perfekt (geçmiş zaman) ve Plusquamperfekt (miş’li geçmiş zaman) gibi kiplerin oluşturulmasında kullanılır.

⭐ Haben ile Perfekt oluşturma: Çoğu durumda, perfekt yapılırken “haben” yardımcı fiil olarak kullanılır. Özellikle geçişli fiiller (nesne alan fiiller) ve durum belirten fiiller yardımcı fiil olarak haben alır. Örnekler:

• Ich habe gegessen. (Yemek yedim.) (essen = yemek yemek ➡️ durum belirtiyor)
• Du hast geschlafen. (Uyudun.) (schlafen = uyumak ➡️ durum belirtiyor)

Sein”ile Perfekt oluşturma: Haben ile kıyasla oldukça az bazı fiiller yardımcı fiil olarak “sein” kullanır. Bunlar genellikle hareket veya durum değişikliği ifade eden fiillerle birlikte kullanılır. Bu tür fiiller, genellikle geçişsizdir (nesne almayan fiiller). Örnekler:

• Er ist gegangen. (O gitti.) (gehen = gitmek ➡️ hareket fiili)
• Sie sind angekommen. (Onlar geldiler.) (ankommen = gelmek ➡️ hareket fiili)

Genel olarak hareket bildiren eylemlerde Perfekt yardımcı fiil olarak sein’ın ilgili şahıs zamirlerine göre çekimi kullanılmakta. Ayrıca Perfekt yardımcı fiil olarak sein’ı kullananlar düzensiz fiillerdir. Yani diyebiliriz ki eğer bir fiil düzenli bir fiilse Perfekt yardımcı fiili haben olacaktır. Bir fiilin düzenli olup olmadığını anlamak için bazı ipuçlarından yararlanılır. İlgili sayfaya giderek bir fiilin düzenli olup olmamasını ayırt edebilirsiniz.

Peki neye göre Perfekt yardımcı fiil olarak sein ya da haben alıyor bu fiiller diye sorarsak şöyle bir cevabımız olacaktır; bir yerden ayrılarak herhangi bir yana doğru yapılan bir hareket, bir ilerleyiş veya bir yere doğru gidiş gösteren fiiller Perfekt yardımcı fiil olarak sein yardımcı fiilini kullanır.

Ayrıca durum değişikliği, belirten “erimek”, “çiçek açmak” gibi bir durumdan diğer bir duruma geçiş gösteren fiiller de benzer şekilde Perfekt yardımcı fiil olarak sein alır. Burada bunun herhangi bir hareket değil de yalnız yukarıda belirtildiği gibi, bir yerden veya bir yere doğru bir hareket, bir ilerleme olması gerektiğini belirtmek isteriz.

Haliyle hareket bildiren eylemleri tanıtmamız da icap eder: Öznenin kendi iradesi dışında geçirdiği değişimi bildiren fiillere hareket bildiren (oluş) fiiller denir. Oluş fiillerinde daha çok “zaman içerisinde kendiliğinden olma” söz konusudur (sararmak, solmak gibi).

Almanca demek istisnalar demek olduğu için bu kuralın da istisnası vardır ve hiçbir hareket, durum değişikliği göstermemesine rağmen bleiben (kalmak) gibi Perfekt yardımcı fiili olarak sein kullanan bazı örnekler mevcuttur.

Özetle, “haben” ve “sein” arasındaki fark, yardımcı fiil olarak kullanıldıklarında, eylemin türüne ve anlamına bağlı olarak belirginleşir. “Haben” çoğunlukla geçişli ve durum belirten fiillerle, “sein” ise hareket veya durum değişikliği ifade eden geçişsiz fiillerle kullanılır.