Birbiriyle Uyumlu Hazır Söz Kalıbı

tekerleme [sıfat] - Nedir?

1. Tekerlemek işi.
2. Çoğunlukla basmakalıp söz
• "(Bazısının konuşması, tekerleme hâlinde tekrar ettiği birkaç kelimeden ibarettir.)"(R. N. Güntekin)
3. Birbiriyle uyumlu hazır söz kalıbı
• "(Çocuklar, türkülü bir tekerleme ile karşılarlar leyleklerin gelişini.)"(N. Cumalı)
4. [edebiyat]Çoğunlukla, masalların genellikle başında bulunan "Bir varmış bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde" gibi uyaklı giriş veya ara sözler
• "(Tekerlemelere, bilmecelere gelince bence bunlar aydınlık şeyler. Anlaşılmaz gibi görünmeleri zihni çeşitli anlamlar üzerinde dolaştırmalarından geliyor.)"(S. Birsel)
5. [edebiyat]Saz şairleri arasında yapılan deyiş yarışı.
6. [tiyatro]Orta oyununda, özellikle Kavuklu'nun kullandığı sözler.
7. [Öğrenci Hayatı,,2]Diksiyon çalışmalarında söyletilen deyiş türü

tekerleme - Eş Anlamlısı  :

çoğunlukla

Dil büktüren tekerlemeler her dilde var!

İngilizcedeki tongue-twister sözcüğü telaffuz kabiliyetimizi sınayan bu tür tekerlemeler için türetilmiş.

Oxford Dictionaries sözcük anlamını bir örnekle beraber şu şekilde veriyor:

« A sequence of words or sounds, typically of an alliterative kind, that are difficult to pronounce quickly and correctly, as forexamplePeter Piper picked a peck of pickled pepper. »

TDK’nın tekerleme sözcüğü için sunduğu anlamlar,

1. Tekerlemek işi.

2. Çoğunlukla basmakalıp söz:

3. Birbiriyle uyumlu hazır söz kalıbı

4. Çoğunlukla, masalların genellikle başında bulunan “Bir varmış bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde.” gibi uyaklı giriş veya ara sözler.

5. Saz şairleri arasında yapılan deyiş yarışı.

6. Orta oyununda, özellikle Kavuklu&#;nun kullandığı sözler.

Demek oluyor ki, tekrarlanması güç bu dil oyunları için türettiğimiz ayrıca bir sözcük yok. Bununla birlikte tekerleme sözcüğü, içinde oldukça geniş kültürel, dolayısıyla dilsel bir zenginliği barındırıyor.

Türkhalk bilimcisi, halk edebiyatı ve folklor araştırmacısı Pertev Naili Boratav&#;a göre tekerleme şöyle çeşitlenir (Boratav ):

funduszeue.info tekerlemeleri

funduszeue.info tekerlemeleri

3.Tören tekerlemeleri

funduszeue.infoğımsız söz canbazlığı değerinde tekerlemeler

Bu çeşitlerin her biri kendi içinde de çok sayıda farklı türe ayrılıyor.

Örneğin çocuk oyunları tekerlemeleri, ebe seçimi ve ebe çıkarma tekerlemeleri; oyuna eşlik eden tekerlemeler; yanıltmacalar, şaşırtmacalar; alay tekerlemeleri şeklinde çeşitlendiriliyor.

Dil büktüren tekerlemelerimiz için tongue-twister gibi bir isim türetmemiş olsak da çocuk oyunlarındaki ebe seçimi ve ebe çıkarma tekerlemeleri için sayışmaca veya sayışma sözcükleri kullanılıyor.

Masal girişlerindeki « bir varmış bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer tellal iken, pireler berber iken » gibi ezbere bildiğimiz, yarı anlamlı veya anlamsız sözcük öbekleri masal tekerlemelerine verilecek en kolay örnek.

« Söz cambazlığı değerindeki bağımsız tekerlemeler ise birlikte söylendikleri veya tekrar edildiklerinde telaffuzu zor olan sesleri, kelimeleri bir arada söylemeyi amaçlayan sözlerdir. “Üç tas has hoşaf” tekerlemesinde görüldüğü gibi ç, s, ş seslerinin birbirini takip ederek söylenmesi oldukça zordur. » diyor Saim Sakaoğlu Halk Edebiyatı Ders Notlarında (Sakaoğlu ve Alptekin ).

Buradan hareketle tongue-twister sözcüğünün Türkçede tek kelimelik bir karşılığı olmadığını, bununla birlikte tekerleme kavramının sözlü edebiyat, gelenekler, töreler, inançlar, mutfak alışkanlıkları, müzik, oyunlar, halk hekimliği gibi folklorik ögeleri ortaya koyan söz oyunları olduğunu söylemek mümkün.

Gerek bu köşedeki yaz köşenizde gerekse şu köşenizdeki kış köşenizde sarımsaklamadan saklayacağınız nice su şişeleriniz, tas tas tunç has hoş hoşaflarınız olması dileğiyle.

Türkçenin en uzun tekerlemesi, içinde geçen sözcüklerin açıklamalarıyla Zeki Müren&#;den geliyor.

[embedyt] funduszeue.info?v=XObmRf3VhcE[/embedyt]

1. Boratav, Pertev Naili (), “ Soruda Halk Edebiyatı”, İstanbul, Gerçek Yayınevi
2. Saim Sakaoğlu, Ali Berat Alptekin (), “Anonim Halk Edebiyatı”, Türk Edebiyatı Tarihi IV, ed. Talat Sait Halman ve öte., Ankara: Kültür Bakanlığı

Dila Balça Öğün