2020 Trt Dizileri

KOSBED, , 37 - 52 Yayın Geliş Tarihi: ’ten ’ye TRT Tarih Dizileri Yayın Onay Tarihi: DOI No: /kosbed TRT Historical Tv Series from to M. Sami OKUMUŞ  Özet Bu çalışmada TRT’nin, ’ten günümüze uzanan dizi film yayıncılığının popüler ve kültürel bir metin olarak üretildiği yıllardaki tarihsel, kültürel ve politik anlamda değişen dönemleri ve tutumları değerlendirilmişfunduszeue.info’nin, kendine özgü yapım koşulları ve dönemler arası siyasi atmosfer içinde ele aldığı tarih dizisi yapımlarının hangi dönemlerde, sayılarda ve başlıklarda ele alındığını, izleyicilerin de geçmişten günümüze televizyondan beklentilerini anlama adına yeniden gözden geçirmek bu manada anlamlıdır. Anahtar Kelimeler: TRT, TRT Müdürleri, Televizyon Yayıncılığı, TRT Tarih Dizileri. JEL Kodları: L32, L82, L88, Z18 Abstract TRT has served as popular and cultural text for TV series broadcasting since , a function that can be evaluated within the context of changing circumstances and attitudes in terms of history, culture and politics. TRT’s historical series productions have developed in unique production conditions and inter-political atmosphere. Taking these facts into consideration, it is worth revisiting the various production periods, titles, and examining the viewers’ expectations from television from past to present. Keywords: TRT, TRT Managers, Television Broadcasting, TRT Historical Series. JEL Codes: L32, L82, L88, Z18  Araştırma Görevlisi, Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü, ORCID: , email: [email protected],  Bu çalışma; Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalında “TRT Genel Müdürleri Dönemlerinde Modernleşme ve Hegemonya Bağlamında Tarih Dizilerinin Dönüşümü” () başlıklı doktora tezinden türetilmiştir. 38• Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, , 39 Giriş Televizyon, modern toplumun ve toplumsal hayatın gündelik yaşantısında önemli bir fonksiyon icra etmektedir. İcadından bugüne sosyal, siyasi ve kültürel hayat üzerinde toplumun tüm bileşenleriyle etkileşim halindedir. Bu amaçla, işlenen konular (senaryolar), teknik imkanlar, iktidarların, yapımcıların ve yönetmenlerin tercihleri göz önüne alınarak televizyon dizilerini değerlendirmek iletişim çalışmaları açısından büyük önem arz etmektedir. İdeolojik ve siyasal iktidarların (devlet, yapımcı ve yönetmenler) etkisi suretiyle şekillenen televizyon ürünlerinin, seyirci üzerinde kurulmak istenen hegemonya ve ekme kuramı çerçevesinde uzun süreli halkı bilinçlendirme ve dolayısıyla dönüştürme de yaşatabileceği bir gerçektir (Okumuş, ). Bu vesileyle, sinema gibi televizyonun da propaganda amacı olarak ele alınabilecek ideolojik bir aygıt olarak incelenmesi gerekmektedir (Okumuş, ). Türkiye’de televizyon dizilerinin yapılmaya başlandığı ( senesi itibariyle) dönem ile, televizyon sektöründeki teknik değişimler, televizyon-seyirci ilişkisi, tarihsel, toplumsal, politik değişimlerin izi, diziler üzerinden toplumun hangi kodlar ya da hangi değerler üzerinden bilgilendirilmeye ve bilinçlendirilmeye çalışıldığı, bunları yaparken hangi kavramsal ya da toplumsal değerlerin ele alındığını görmek, varılmak istenen ya da evrilmesini istenen noktanın ne derece sağlıklı olup olmadığını görebilme açısından da diziler dikkat çekici bir noktada yer almaktadır. Günümüzde teknolojik gelişim süreci içinde en çok tüketime tabi tutulan materyallerinin başında hiç şüphesiz dizi filmler gelmektedir (Akt. Şahin, ). Çünkü seyirci, okumak yerine daha az zaman ve emek harcayarak kitabı, kestirme bir yoldan, dizi ya da film üzerinden tüketmeyi tercih eder. Çünkü izlemek, okumaktan daha zahmetsizdir ve daha az zaman alır (Akt. Devran ve Okumuş ). Genel itibariyle reyting kazanma ve reklam payı üzerinden gelirlerini arttırma üzerinden kurulu olan bu yayın sisteminde ön planda olan eğlendirme maksadının yanında toplumun kültürüne, ideolojisine, dinine, ekonomisine ve siyasetine dair iletileri de barındırdığından ötürü güç sahipleri tarafından (devlet, yapımcılar, yönetmenler vs.) bu ürünler üzerinden bilgilendirme ve yönlendirme politikalarını rahatlıkla yürütebilmektedirler. Yürütülen bu bilgilendirme/bilinçlendirme politikası ile, bireyler üzerinde olumlu ya da olumsuz birtakım etkiler bırakılabilmektedir. Bu bilgilendirmenin ve bilinçlendirmenin en rahat bir şekilde uygulanabildiği alan da hiç şüphesiz tarihi konuların işlendiği dizilerdir. Tarih dizileri istenilen dönem, konu ve başlıklar etrafında şekillendirilerek izleyiciye sunulmaktadır. Günümüzde de hâlâ örneklerine rastlanılmakta olan yerli ve yabancı diziler üzerinden, kötü algı oluşturmak üzere Türk tarihi kötülenmekte1 ya da tam tersi iyi bir algı oluşturmak üzere bazı yapımların ele alındığı görülmektedir. Her ne kadar senarist, yönetmen ve yapımcının bakış açısına ve projeyi ele alışına, sağlam kaynak ve belgelere dayanan bir altyapıya da sahip olsa, hiçbir 1 Kingdoms of Fire (TV Series ) IMDb ’ten ’ye TRT Tarih Dizileri • 39 tarih dizisi tamamen objektif bir biçimde ele alınamamaktadır zira ele alınan konu başlıkları senaristin elinde kelimelere dökülmeye başladığı andan itibaren, öncelikli olarak kendi ideolojik bakış açısı çerçevesinde şekillenmeye başlamaktadır (Akt. Şahin, ). Buna ek olarak, ele alınan tarih dizilerinin hedef kitlesi, izlenme oranları ve kurguları dikkate alındığında da kültürel ve ideolojik bağlarının bulunduğu toplumun ortak öğelerini barındırdığı görülmektedir (Devran ve Okumuş, ). Televizyon, genç neslin ve yetişkinlerin tarihi meseleleri en kısadan ve zahmetsizce öğrendiği en temel araçlardan birisidir. Televizyonun gündelik hayat içinde etkilediği hemen hemen her noktada, kurgusal ve kurgusal olmayan tarihi kişiliklerin ve olayların anlatımını yaptığı tv dizileri aracılığıyla, bütün bireylerin tarihsel olaylar ve kişiler hakkındaki algılarını da bu vesileyle belirlemekte ve değiştirmektedir. Bu manada bakıldığında televizyonun, toplumsal belleğin oluşturulması açısından belirleyici bir aktör olduğu açıkça görülmektedir. Televizyon dizileri aracılığıyla öğrenilen tarih, aynı zamanda toplumsal belleğin yeniden oluşturulması ve inşa edilmesi sürecidir. Toplumsal bellek, hatırlamalar ve unutmalar aracılığıyla oluşturulmakta ve bir çatışma ortamı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu ortamda kimin neyi hatırlayacağı ve hatırlanacakların hangi televizyon kanalında yer bulacağı ve sonuç olarak en çok hangisinin izlendiği, toplumsal belleğin çatışma alanı olduğunu gösteren en önemli özelliktir (Şahin Kaya, ). Televizyon dizilerinde ele alınan tarihi konular, diğer bir taraftan izleyiciler üzerinde tarih ilmine olan merakı da ortaya çıkartmaktadır (Güngör, 42). Tarih dizileri ele aldıkları dönemi, olayları, mekânları, o dönemde yaşayan kişiler üzerinden verdiğinden izleyicide yaşanmışlık hissi bağlamında tarihe karşı bir merak duygusu uyandırarak, tarihi konulara karşı bir sempati ile bireylerde araştırma hissiyatı da doğurabilir. Bu hissiyat ile araştırmaya yönelen bireyler (sayıları, genele göre az da olsa), olayları analiz etme ve çözümleyebilme gibi yetilere ulaşmakta, doğru bilgiye ulaşma noktasında bireylerin yeni yollar keşfetmesine de olanak sağlamaktadırlar (Akt. Şahin, 64). Vatandaşlarını birinci kaynaktan ve doğru bilgilendirme amacı ile yola koyulan iktidarlar, kendi ele aldığı ve alacağı yapımlarla bu bilgilendirme ve bilinçlendirme ile bilgileri düzeltme çabasına girdiğini söylemek yanlış olmaz zira geçtiğimiz senelerden bugüne, çok büyük bütçeli yapımların gerçekleştirildiği ve reytingler anlamında da geri dönüş alındığı görülmektedir (Bkz. Diriliş ‘Ertuğrul’ ve Payithat ‘Abdülhamid’). 1. ’ten ’ye Kadar Olan Süreçte Ele Alınan Tarih Dizileri ve Dönemleri TRT’nin kapalı devre olarak ilk kurulduğu tarih 14 Ağustos , ilk deneme yayınını yaptığı tarih ise; 31 Ocak ’dir (Cankaya, ).2 ile yılları arasında on yedi tane genel müdür hizmet vermiş olsa da3 ilk dizi çalışmalarının başladığı senesi 2 Spiker Nuran Emren’in açılışı ile başlayan yayın, Ankara Televizyon Müdürü Mahmut Tali Öngören’in konuşmasının ardından Prof. Afet İnan’ın hazırladığı ‘Türk Devrim Tarihi’ adlı program yayınlanmıştır (Cankaya, 77 ve Tekiner, 33). 3 İsmail Cem İpekçi (15 Şubat Nisan ), Nevzat Yalçıntaş (17 Mayıs Kasım ), Şaban Karataş (19 Ocak Haziran ), İ. Cengiz Taşer (26 Nisan Aralık ), Doğan Kasaroğlu (13 Aralık Ocak ), Macit Akman (23 Ocak Mart ), Tunca Toskay (28 Mart Mart 40• Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, , 39 esas alındığında (İsmail Cem İpekçi), kırk altı senelik zaman zarfı içinde de on beş tane genel müdürün hizmet ettiği görülmektedir. Ocak ’te haftanın beş günü, toplamda yirmi saat olan yayın süresi Mart ’te, haftanın altı günü, otuz saat olarak devam etmiştir (Serim, 78). İlk dizi çalışmaları (), TRT’nin 3. Genel Müdürü İsmail Cem İpekçi zamanında (15 Şubat Nisan ) başladığı bilinmektedir (Serim, 76) fakat kendisinin görev yaptığı süre içinde herhangi bir tarih dizisine rastlanılmamaktadır (Bkz. Yücel, ). TRT’nin 4. Genel Müdürü olan Nevzat Yalçıntaş, görev yaptığı dönemde (17 Mayıs Kasım ) tarih dizileri yaptırmak ve yayınlamak istemişse de muvaffak olamamıştır (Serim, 86). senesinde, haftada yedi gün, elli saatin üstünde yayın yapan TRT’nin yayın kuşağını daha çok yabancı diziler oluşturmaktadır (Serim, 92)4 ve yine bu dönemde de herhangi bir tarih dizisine rastlanılmamaktadır. TRT’nin 5. Genel Müdürü olan Şaban Karataş döneminin (19 Ocak Haziran ) en önemli dizi projesi; IV. Murat dizisidir5 (Serim, ) ancak bu dizi Şaban Karataş döneminde yayınlanamamıştır. TRT’nin 6. Genel Müdürü İ. Cengiz Taşer döneminde de (26 Nisan Aralık ), Yorgun Savaşçı ve Preveze Öncesi gibi tarih dizileri çalışmaları yapılmış fakat nihayete erdirilememiştir (Serim, ve Cankaya, ). TRT’nin 7. Genel Müdürü Doğan Kasaroğlu döneminde (13 Aralık Ocak ) dini içerikli programların sayısında artış yaşanmış (akt. Serim, ) fakat bu dömemde de herhangi bir tarih dizisine rastlanılmamıştır (Bkz. Yücel, ). TRT’nin 8. Genel Müdürü Eski Tümgeneral Macit Akman döneminde (23 Ocak Mart ), Şaban Karataş döneminde yapımına başlanan ve ancak birkaç sene sonra yayınlanabilen IV. Murat ()6 dizisinin gösterimi yapılmıştır. Bu projenin yanı sıra Preveze Öncesi ()7 isimli dizinin de TRT ekranında yer aldığı bilinmektedir. İttihat ve Terakki ()8, Üç İstanbul () ve Küçük Ağa () dizileri de yine bu dönemde yayınlanmıştır (Yücel, ). TRT’nin 9. Genel Müdürü Tunca Toskay döneminde (18 Mart Mart ), ilk renkli televizyon yayınına başlanmış (Mayıs ), 6 Ekim tarihinde de TRT2 kanalı yayınlarına başlamıştır. ’de, bir Kurtuluş ), Cem Duna (27 Mart Nisan ), Kerim Aydın Erdem (7 Temmuz Temmuz ), Tayfun Akgüner (8 Temmuz Eylül ), Yücel Yener (17 Temmuz Mart ), Şenol Demiröz (13 Ocak Ağustos ), İbrahim Şahin (23 Kasım Eylül ), Şenol Göka (20 Ekim Mayıs ), İbrahim Eren (10 Temmuz …) (Detaylı bilgi için bkz. Okumuş, ). 4 Tekerlekler, Kaptanlar ve Krallar, Küçük Ev, Pasaklı Saly, Kadın Polis, Kaygısızlar, Söz Savunmanın, Mc Millan ve Karısı, Komiser Columbo, Görevimiz Tehlike, Uzay , Üç Silahşörler, Şehir ve Adam, Sihirbaz, Hayat Yolu, Tatlı Sert ve Mauppasant Hikayeleri, Marco Polo, Hür Doğanlar, Hayvanlar Alemi, İnsanın Yücelmesi, David Coperfield, Yaşama Kavgası, Bilim Dünyası, Define Adası, Dr. Dolittle, Çocuk ve Arkadaşı ve Polyanna (Serim, 92). 5 19 Şubat tarihinde, ’te TRT’de gösterilmeye başlanan dizi (Kale, ), o dönem Genel Müdür Danışmanı olarak görev yapan Yücel Çakmaklı hakkında bilgi veren Ömer Serim ( ), aynı eserin () sayfasında IV. Murat dizisi ile alakalı detaylı bilgiler de vermektedir. Kale’nin de bahsettiği bu dizi, Macit Akman döneminde ekrana getirilmiştir. 6 Turan Oflazoğlu’nun aynı adlı tiyatro eserinden uyarlanan, yönetmenliğini Yücel Çakmaklı’nın yaptığı, başrolünü Cihan Ünal’ın oynadığı tarih dizisidir. Dizi, yılında TRT ve Kültür Bakanlığı’nın iş birliği ile dört bölüm drama dizisi olarak televizyona uyarlanmıştır (Kale, ). 7 Senaristi Metin Erksan olan dört bölümlük mini dizi (funduszeue.info). 8 Yönetmeni Ziya Öztan’dır (Akt. Serim, ). ’ten ’ye TRT Tarih Dizileri • 41 Savaşı dizisi olan Ateşten Günler9 ile birlikte Belene ()10 ve Yalnız Efe ()11 isimli tarih ve dönem dizileri de ekrana getirilmiştir (Yücel, ve Okumuş, ). 10 Ocak tarihinde yayına giren Osmancık dizisi12 on iki bölüm halinde TRT’de yayınlanmaya başlamıştır (Kale, ). Bu dönemde TRT’nin dış yapımlara açılmasıyla birlikte, dizi sayılarında ciddi bir artış yaşanmıştır (Bkz. Yücel, ). Bu durumun yansıması olarak Kıbrıs’ta Vuruşanlar/Mücahitler () ve Kurt Dereli Mehmet Pehlivan () dizileri de bu dönemde yayınlanmıştır. TRT’nin Genel Müdürü Kerim Aydın Erdem döneminde (7 Temmuz 10 Temmuz ) de; Gönüller Sultanı Mevlana ()13, Hacı Bektaş-ı Veli ()14, İçimizden Biri: Yunus Emre ()15, Itri ()16 ve Köroğlu () isimlerinde tarih dizileri yer almaktadır. İçimizden Biri: Yunus Emre () projesi ile benzerlik gösteren bir projenin de, Yunus Emre: Aşkın Yolculuğu17 ismiyle yılında yeniden TRT ekranında yer aldığı görülmektedir. TRT’nin yılında çektirdiği ancak yayınlanamayan ve hatta imha edildiği söylenen Yorgun Savaşçı dizisi18; 10 Şubat tarihinde TRT’nin Genel Müdürü Tayfun Akgüner zamanında yayınlanabilmiştir. Projesi Cem Duna zamanında oluşturulan (27 Mart Nisan 9 Halide Edip Adıvar’ın Ateşten Gömlek romanından uyarlanan, Kurtuluş Savaşı’nın konu edildiği dizi Ateşten Günler adıyla dört bölüm olarak yayına girmiştir. Dizinin senaristi ve yönetmeni Ziya Öztan’dır (funduszeue.info). 10 yılları arasında Bulgaristan’da Türklere yapılan baskıların ve Belene adasındaki işkencelerin anlatıldığı dört bölümlük tarih dizisinin yönetmeni Hüseyin Karakaş’tır (funduszeue.info). 11 2 Nisan Perşembe günü ’te yayına giren üç bölümlük dönem dizisinin yapımcısı Ezel Erverdi, yönetmeni Kamil Renklidere, başrollerinde ise Melike Zobu, Erol Tezeren ve Erdinç Akbaş yer almaktadır (Serim, ve Kale, ). 12 Tarık Buğra’nın eserinden uyarlanan, diğer adıyla “Kuruluş” isimli dizi, Osmanlı Devleti’nin kuruluş öyküsünün ele alındığı bir yapımdır ve TRT Müdür Toskay’ın çok önem verdiği bir yapımdır. Zamanında milyon gibi bir bütçeyle çekilen bu yapım için gelen eleştirilere Toskay, “gerekirse daha çok para veririz” demiştir. Projenin toplam maliyetinin 2 milyar milyon (o dönemin parasıyla) olarak hesaplandığı aktarılmaktadır (Serim, ). Yapımcısı İlksen Fırat, yönetmeni Yücel Çakmaklı’dır. On iki bölüm halinde 10 Ocak tarihinde, saat ’de TRT’de yayınlanmaya başlamıştır. yılına kadar uzanan Türk sinema tarihinin en yüksek bütçeli yapımdır (Kale, ). 13Yönetmen ve senaristi Arslan Kacar olan dizinin başrol oyuncuları Menderes Samancılar, Ayton Sert, Aydın Tezel, Agah Hün ve Esin Afşar’dır (funduszeue.info). 14 Yönetmeni Kozan Asova’dır (funduszeue.info). 15Yapımcılığını Atıf Yılmaz ve Ömer Kavur’un gerçekleştirdiği dizinin yönetmeni, Gönüller Sultanı Mevlana dizisinin de yönetmeni olan Arslan Kacar’dır (funduszeue.info). T.C. Kültür Bakanlığı’nın desteğiyle gerçekleştirilen yapımın başrollerinde Rutkay Aziz, Dilaver Uyanık, Ahmet Uz ve Ayton Sert yer almaktadır (funduszeue.info). 16 Yapımcısı Abdurrahman Keskiner, Yönetmeni Ünal Küpeli, senaristleri Tufan Güner ve Kemal Demirel’dir. Başrollerinde ise Hakan Ural, Cem Meto, Meltem Doğanay, Aydemir Akbaş ve Esra Bora yer almaktadır (funduszeue.info) 17 yılında TRT’de İçimizden Biri: Yunus Emre adıyla yayınlanan bir dizi daha yer almaktadır. 18Kemal Tahir’in aynı adlı eserinden, sekiz bölümlük tv dizisi olarak 10 Şubat tarihinde ’te TRT’de yayınlanmıştır. Aralık ’da çekimlerine başlanan dizi ancak senesinde kanala teslim edilebilmiştir. yılları arasında gerçekleşen toplumsal ve siyasal olaylar nedeniyle beş sene gibi bir sürede tamamlanan dizi hakkında 20 Kasım tarihli gazetelerde filmin yakıldığına dair haberler yer almaktadır (Kale, ) Detaylı bilgi için bkz. Sekmeç, ve Gökyayla, 42• Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, , 39 ), Kerim Aydın Erdem zamanında (7 Temmuz Temmuz ) çekimlerine başlanan Kurtuluş-Kemal’in Askerleri ()19 dizisi de bu dönemde yayınlanmıştır (Serim, ). TRT’nin Genel Müdürü Yücel Yener döneminde ele alınan tek tarih dizisi; Cumhuriyet’tir20 (Bkz. Kale, 86). yılında, Kuruluş: Osmancık dizisi, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş yıldönümü olan Ekim ’da, tek bir bölüm halinde TRT’de tekrar yayınlandığı görülmektedir (Serim, ). Yine bu dönemde Abdülhamid Düşerken ()21 filmi de (Kurtuluş-Kemal’in Askerleri ve Cumhuriyet dizilerinden sonra serinin üçüncü ‘filmi’ olarak) ekranda yer almıştır. 2. Sonrası TRT’de Yayınlanan Tarih Dizileri İyi ya da kötü örnekleriyle bir çok projenin yer aldığı tarih dizisi sektörünün, devlet tarafından ciddi manada ele alınmaya başlanması ve günden güne TRT’de yayınlanan tarih dizilerinin sayısının artmasına sebep olan en önemli gelişme yılı itibariyle yayına giren Muhteşem Yüzyıl dizisi22 olduğu söylenebilir. İçeriğinde yer alan tutumlar (senaryo, oyunculuk, dekor, kostüm vs.) açısından ‘taraflı ve yanlış’ bulunan anlatımı devlet yetkilileri tarafından rahatsızlıkla karşılanmıştır. Bu mesele ile, toplumu doğru bilgi ve değerler üzerinden devlet eliyle bilgilendirerek, istenilen manevi duyguları da aşılamak üzere çalışmalara başlanması için bir zemin ve milat oluşturmuştur Bu 19 Altı bölümlük ve 40 milyar liraya varan bütçesiyle ekranlara taşınan dizinin yapımcısı Mustafa Şen, yönetmeni Ziya Öztan, senaristi Turgut Özakman, başrolleri ise Rutkay Aziz, Savaş Dinçel, Mahmut Cevher ve Ayda Aksel’dir (Serim, ). 22 Mart tarihinde ’de TRT’de yayınlanmıştır. Dizinin yapım hazırlıkları yılında başlanmış olsa da çekimlerine ancak yılında geçilebilmiş ve ’teki yayın tarihine kadar beş yıla yakın bir zamanda proje bitirilebilmiştir. Dizide, ’e yakın oyuncu ve 20 bine yakın figüran ekibiyle çalışıldığı bilgisi aktarılır (Kale, ). 20 Roman olarak daha sonra yayınlanacak bu filmin senaryosu “Şu Çılgın Türkler” adlı romanı oluşturan ön çalışmadan meydana gelmiştir. Senaristi Turgut Özakman’dır. yılında, altı bölüm şeklinde yayınlanan bu dizi (1. bölümü 70 dakika 28 saniye, 2. bölümü 64 dakika 51 saniye, 3. bölümü 54 dakika 11 saniye, 4. bölümü 56 dakika 14 saniye, 5. bölümü 70 dakika 24 saniye, 6. bölümü 68 dakika 15 saniyedir) Ziya Öztan’ın, Cumhuriyet () ve Abdülhamid Düşerken () adlı üçlemesinin ilk filmidir. Bu proje, yalnızca bir dizi olarak değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun temel ilkelerini sinemanın bütün olanaklarını kullanarak anlatan bir tür dramatik belgesel sinema örneği olarak görülmektedir ve TRT’nin o güne dek gerçekleştirdiği en yüksek bütçeli prodüksiyonu olarak bilinmektedir (Kale, ). 21Ziya Öztan yönetmenliğinde çekilen Abdülhamid Düşerken () filminin televizyonda ilk gösterimi 14 Mart tarihinde, hükümet Başbakanı olan Recep Tayyip Erdoğan döneminde görev yapan Şenol Demiröz zamanında saat ’te TRT’de gerçekleşmiştir (Kale, 3). 22 Yapımcısı Tims Productions tarafından, 5 Ocak yılları arasında, önce Show Tv, ardından da Star Tv’de beş sezonda toplamda bölümde ekrana gelen tarih-kurgu dizisidir (funduszeue.info). 23 25 Kasım tarihinde Hürriyet İnternet’te yer alan haberde, Kütahya Zafer Havalimanı açılış töreninde konuşma yapan (o dönem Başbakan olan) Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Ecdadımızın at sırtında gittiği her yere biz de gideriz, her yerle biz de ilgileniriz ama bunlar televizyon ekranındaki ecdadımızı zannediyorum o ‘Muhteşem Yüzyıl’ belgeselindeki gibi tanıyor. Bizim öyle bir ecdadımız yok. Biz öyle bir Kanuni tanımadık. Biz öyle bir Sultan Süleyman tanımadık. Onun ömrünün 30 yılı at sırtında geçti. Sarayda o gördüğünüz dizilerdeki gibi geçmedi. Bunu çok iyi bilmeniz, anlamamız lazım. Ve ben o dizilerin yönetmenlerini de o televizyonun sahiplerini de milletimizin huzurunda kınıyorum. Ve bu konuda da ilgilileri uyarmamıza rağmen yargının da gerekli kararı vermesini bekliyorum. Böyle bir anlayış olamaz. Bu milletin değerleriyle oynamaya, milletçe gereken dersin, milletçe gereken cevabın hukuk içinde verilmesi gerekir. Biz şehitlerimizin bulunduğu, şehitliklerimizin bulunduğu kardeşlerimizin yaşadığı her yere gider onların ’ten ’ye TRT Tarih Dizileri • 43 manada bakıldığında, bireylerin yoğun olarak televizyon izlediği ve televizyon programlarının etkisinde kaldığı bir dönemde izleyicileri istenen bilgiler çerçevesinde bilinçlendirmek amacıyla devlet destekli projelerle, ne gibi değerlerin işlendiği, hangi tarihsel gerçeklerin anlatıldığı bu minvalde oldukça önemlidir. Uluslararası ve ulusal düzeyde televizyon çalışmalarına bakıldığında, ülkelerin içinde bulunduğu toplumsal, ekonomik ve sosyolojik sıkıntıların her dönem sinema ya da televizyon ürünlerine yansıdığı görülmektedir. Türkiye’nin son dönemde içinde bulunduğu dahili ve harici (siyasi, ekonomik ve kültürel) şartlar neticesinde TRT’nin devletin medya kanalı olarak propaganda ya da halkı bilgilendirme amaçlı ele aldığı yayınlar önem arz etmektedir. Türkiye’nin geçtiğimiz senelerde içinden geçtiği siyasi olaylar neticesinde ele alınan dizi yapımlarında kültürel ve tarihi bir çalışmanın ötesinde, halkın hissiyatlarını da yüceltmek adına özellikle tarih dizilerinin yapımının nedenleri daha net anlaşılır bir hal almaktadır (Devran ve Okumuş, ). Bu bilgiler ışığında bakıldığında, yılı sonrası döneme denk gelen Ak Parti hükümetlerinin görev yapmaya başladığı ve bu dönemde ilk TRT Genel Müdürü olan Şenol Demiröz (13 Ocak Ağustos ), ardından İbrahim Şahin (23 Kasım Eylül ) ve daha sonra Şenol Göka (20 Ekim Mayıs ) ve İbrahim Eren’in dönemlerinde (10 Temmuz …); Esir Şehrin İnsanları (), Son Osmanlı (), Kınalı Kuzular (), Dede Korkut Hikâyeleri (), Dur Yolcu (), İpsiz Recep (), Hey Onbeşli (), Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam () 24, Yol Ayrımı (), Kurt Kanunu ()25, En Uzun Yüzyıl (), Çırağan Baskını () 26, Filinta () 27, Diriliş ‘Ertuğrul’ (10 Aralık Mayıs )28, Yunus Emre: Aşkın Yolculuğu () 29, Büyük Sürgün sorunlarıyla ilgileniriz bu aziz millet tarihi boyunca bunu yaptı. Bugün de biz bunu yapıyoruz” şeklinde açıklaması olmuştur (funduszeue.info). Mart Aralık tarihleri arasında TRT’de yayınlanan yirmi bölümlük dizinin yapımcısı Ezel Akay’dır (funduszeue.info). 25 Kemal Tahir’in aynı adlı eserinden televizyona uyarlanan dizi Cumhuriyet’in ilk yıllarında meydana gelen İzmir suikastını, o dönemin çalkantılı çekişmelerini ve hesaplaşmalarını konu almaktadır (funduszeue.info). 26 TRT1 ekranlarında yayınlanan dört bölümlük mini dizinin yapımcılığını Cemil Yavuz ve Kerim Ayyıldız’ın, yönetmenliğini Oğuzhan Tercan’ın, senaristliğini Eda Tezcan ve Fatih Özcan üstlenmiştir. Oyuncu kadrosunda Engin Altan Düzyatan, Ceyda Ateş, Ahmet Mümtaz Taylan, Caner Kurtaran, Burç Kümbetlioğlu ve Yeşim Gül gibi isimler yer almaktadır (funduszeue.info). 27 Es Film’in yapımcılığında hazırlanan ve TRT1’de yayınlanan Filinta’nın senaristliğini Ömer Genç ve Altuğ Küçük’ün yaptığı, Osman Kaya’nın yönettiği Osmanlı polisiyesi dizisidir. 23 Aralık tarihleri arasında iki sezon, toplamda elli altı bölüm olarak TRT1 ekranında yayınlanmıştır. Yapımcısı Serdar Öğretici’dir (funduszeue.info, funduszeue.info). 28Süleyman Şah Türbesi’nin, yılının sonlarına doğru DEAŞ tehdidi yüzünden; Şah Fırat adı verilen operasyonla Suriye’nin Karakozak köyünden, Türkiye sınırına daha yakın bir noktada olan Suriye Eşmesi köyüne taşınan (22 Şubat tarihinde) türbenin (funduszeue.info) Ertuğrul Gazi’nin babası Süleyman Şah’ın önemine binaen bu dizinin de aynı tarihlerde (10 Aralık ) ortaya çıkışı birbiri ile ilintilidir. Yapımcılığını Mehmet Bozdağ’ın üstlendiği dizi, başladığı tarihten (10 Aralık ), 29 Mayıs tarihine kadar toplamda yüz elli bölüm olarak TRT1’de ekrana gelmiştir. 44• Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, , 39 Kafkasya (), Yüzyıllık Mühür (), Seddülbahir 32 Saat (), Sevda Kuşun Kanadında (), Son Destan (), Mehmetçik Kutlu Zafer (), Alija () ve Payitaht “Abdülhamid” (24 Şubat ) 30 olmak üzere yirmi üç tarih dizisi yayınlanmıştır. 3. TRT’de Yayınlanan Tarih Dizilerine Siyasi Dönemler Arası Bir Bakış TRT’de, tarih dizilerinin yer almaya başlaması Bülent Ulusu yönetimindeki sivil olmayan hükümet döneminde (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 8) görev yapan TRT Müdürleri Doğan Kasaroğlu (13 Aralık Ocak ) ve Macit Akman dönemlerine (23 Ocak Mart ) denk gelen yılı itibariyle olduğu görülmektedir. Yücel Çakmaklı tarafından yönetilen IV. Murat31 ve Metin Erksan tarafından yazılan ve yönetilen Preveze Öncesi isimli yapımlar, ilk tarih dizileri olarak ekranlarda yer almıştır (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 6). yılında, Ziya Öztan imzalı İttihat ve Terakki dizisinin yayınlandığı görülmektedir (Yücel, ). Ziya Öztan’ın, ilk yönetmenlik deneyimi olan bu proje ile başalayan süreç, sonraki yıllarda TRT’ye yapacağı birçok dizi ve film yapımı ile adı sıkça duyulan isimlerden birisi olmaktadır. yılında, ve hükümetlerde görev alan Anavanatan Partisi zamanında ve Turgut Özal Başbakanlığı döneminde TRT Müdürü olarak görev yapan Tunca Toskay’ın hizmet süresi içinde (28 Mart Mart ), Ateşten Günler33, Belene (), Yalnız Efe () ve Kuruluş-Osmancık ()34 isimli tarih dizilerinin yayınlandığı görülmektedir (Kale, 20 ve Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 1 ve 6). senesinde yine Anavatan Partisi dönemine denk gelen tarihlerde TRT Müdürü olarak Cem Duna’nın görev süresi içinde (27 Mart Nisan ) Kıbrıs’ta Vuruşanlar/Mücahitler35 ve Kurt Dereli Mehmet Pehlivan () isimli tarih ve dönem dizilerinin de ekranda yer aldığı görülmektedir (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 1 ve 6). 29 Tekden Yapım şirketinin bir yapımı olarak, yapımcısı Mehmet Bozdağ, yönetmenleri Kamil Aydın ve Emre Konuk’tur. 18 Haziran Mayıs tarihleri arasında kırk dört bölüm olarak ekrana gelen dizidir (funduszeue.info, funduszeue.info, funduszeue.info). 30 24 Şubat Cuma günü saat: ’de yayına giren dizinin yapım şirketi Es Film, yapımcısı Serdar Öğretici ve Yusuf Esenkal’dır. 1. Sezon finali olan 23 Haziran tarihli bölüme kadar Serdar Akar, 2. Sezon (29 Eylül ) bölüm itibariyle Emre Konuk yönetmenliğinde tarihi-kurgu türünde ekranlara gelen dizidir (funduszeue.info, funduszeue.info). 31 Şaban Karataş döneminde (19 Ocak Haziran ) çalışmalarına başlanan dizi 19 Şubat tarihinde, ’te TRT’de gösterilmeye başlanmıştır (Kale, ). 32 Dört bölümlük mini dizi (funduszeue.info). 33Halide Edip Adıvar’ın Ateşten Gömlek adlı romanından uyarlanan, Kurtuluş Savaşı’nın konu edildiği dizi Ateşten Günler adıyla 11 Şubat ’de dört bölüm olarak yayına girmiştir (Kale, 20). Dizinin senaristi ve yönetmeni Ziya Öztan’dır. Başrollerinde Zuhal Olcay, Ahmet Levendoğlu ve Can Gürzap olan dizinin yapımcısı Altuğ Savaşal’dır (funduszeue.info). Yorgun Savaşçı dizisinde olduğu gibi bu dizide de Can Gürzap başrolde yer almaktadır. 34 On iki bölüm halinde 10 Ocak tarihinde, ’de TRT’de yayınlanmaya başlamıştır (Kale, ). 35 Yönetmeni Yücel Uçanoğlu, senaristi Mehmet Aydın’dır. Başrollerinde ise; Osman Yağmurdereli, Bahar Öztan, Yaşar Alptekin, Bülent Bilgiç, Neslihan Acar, Mesut Çakarlı, Engin İnal ve Salih Kırmızı yer almaktadır (funduszeue.info). ’ten ’ye TRT Tarih Dizileri • 45 Yine Anavatan Partisi’nin iktidar olduğu ve Başbakan Yıldırım Akbulut’un görev yaptığı senesinde TRT Müdürü olarak Kerim Aydın Erdem’in döneminde (7 Temmuz Temmuz ) tarih dizisi olarak ele alınan yapımların Gönüller Sultanı Mevlana36, Hacı Bektaş-ı Veli37 ve İçimizden Biri: Yunus Emre38 olduğu görülmektedir (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 1 ve 6). İçimizden Biri: Yunus Emre () dizisi ile benzerlik gösteren bir dizinin de, Yunus Emre: Aşkın Yolculuğu39 adıyla yılında (Şenol Göka zamanında) ekranda yer almıştır. Anavanatan Partisi başkanlığında hükümetin başında, Mesut Yılmaz’ın Başbakan olduğu ve yine aynı dönemde TRT Müdürü olarak Kerim Aydın Erdem’in görev yaptığı yılında ise, Itri40 ve Köroğlu () isimli dizilerin TRT’de ekrana geldiği görülmektedir (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 1 ve 6). TRT’nin yılında çektirdiği ancak yayınlatamadığı Yorgun Savaşçı dizisi de yine Kerim Aydın Erdem’in dönemine denk gelen 10 Şubat tarihinde yayınlanmıştır (Kale, ). hükümetin başında Başbakan olarak görev yapan Tansu Çiller zamanında, ’teki yayın tarihine kadar beş yıla yakın bir zamanda bitirilen (Projesi Cem Duna zamanında oluşturulan, Kerim Aydın Erdem zamanında çekimine başlanan ve ancak Tayfun Akgüner zamanında yayınlanabilen) Kurtuluş-Kemal’in Askerleri41 dizisi de 22 Mart ’te TRT’de yayınlanmıştır (Kale, ve Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 1 ve 6). senesinde, ve hükümetler zamanında Başbakan Bülent Ecevit’in görev süresi içinde TRT Müdürü olarak hizmet veren Yücel Yener döneminde Ocak tarihinde Tunca Toskay zamanında ekrana getirilen- Osmancık dizisi Ekim ’da tek bir bölüm halinde tekrar yayınlandığı bilinmektedir (Serim, ). Kurtuluş-Kemal’in Askerleri () dizisinden sonra serinin ikinci dizi filmi olan Cumhuriyet42 de 10 Kasım 36 Yönetmen ve senaristi Arslan Kacar olan dizinin başrol oyuncuları; Menderes Samancılar, Ayton Sert, Aydın Tezel, Agah Hün ve Esin Afşar’dır (funduszeue.info). 37 Yönetmeni, Kozan Asova’dır (funduszeue.info). 38 Yapımcılığını Atıf Yılmaz ve Ömer Kavur’un gerçekleştirdiği dizinin yönetmeni Arslan Kacar’dır (funduszeue.info). T.C. Kültür Bakanlığı’nın desteğiyle gerçekleştirilen yapımın başrollerinde Rutkay Aziz, Dilaver Uyanık, Ahmet Uz ve Ayton Sert yer almaktadır (funduszeue.info). 39 yılında TRT’de İçimizden Biri: Yunus Emre adıyla yayınlanan bir dizi daha yer almaktadır. 40Yapımcısı Abdurrahman Keskiner, Yönetmeni Ünal Küpeli, senaristleri Tufan Güner ve Kemal Demirel’dir. Başrollerinde Hakan Ural, Cem Meto, Meltem Doğanay, Aydemir Akbaş ve Esra Bora yer almaktadır (funduszeue.info). 41 Dizinin yapım hazırlıklarına yılında başlanmış olsa da çekimlerine ancak yılında geçilebilmiştir. Altı bölümlük dizinin yapımcısı Mustafa Şen, yönetmeni Ziya Öztan, senaristi Turgut Özakman, başrolleri Rutkay Aziz, Savaş Dinçel, Mahmut Cevher ve Ayda Aksel’dir (Serim, ). 22 Mart tarihinde ’de TRT’de yayınlanmıştır (Kale, ). 42 Ziya Öztan’ın, Kurtuluş (22 Mart ) dizisinden sonra (Kale, ) serinin ikinci dizisi olarak ele aldığı Cumhuriyet (10 Kasım ) dizisi (Kale, 86); Abdülhamid Düşerken () isimli üçlemenin ikinci projesidir. Abdülhamid Düşerken () isimli sinema filmi, 14 Mart ’te ’te TRT’de ekrana getirilmiştir (Kale, 2). 46• Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, , 39 tarihinde ekrana getirilmiştir (Bkz. Kale, 86 ve Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 1 ve 6). Esir Şehrin İnsanları43 dizisi, senesinde hükümet Başbakanı olan Recep Tayyip Erdoğan döneminde görev yapan TRT Müdürü Şenol Demiröz zamanında TRT’de ekrana getirilmiştir (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 1, 5, 6 ve 8). yılında Kurtuluş-Kemal’in Askerleri () ve Cumhuriyet () dizi serisinin üçüncü filmi olan ve yine Ziya Öztan yönetmenliğinde çekilen Abdülhamid Düşerken () filmi de44; 14 Mart tarihinde hükümet Başbakanı olan Recep Tayyip Erdoğan döneminde görev yapan Şenol Demiröz zamanında (13 Ocak Ağustos ) TRT’de yayınlanmıştır fakat bir sinema filmi olması sebebiyle, bu araştırmada dizi çalışmaları arasında sayılmamaktadır. Bu projenin yanı sıra, dizi hakkında herhangi bir bilgi ya da görsele ulaşamadığımız sadece Volkan Yücel’in çalışmasında ismine ulaştığımız ( ) Son Osmanlı () dizisi de yer almaktadır (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 5, 6 ve 8). hükümet Başbakanı olan Recep Tayyip Erdoğan döneminde TRT genel müdürlüğü görevinden emekli olan Şenol Demiröz’ün yerine görevi vekaleten yürüten Ali Güney zamanında ( ve yıllarında), Kınalı Kuzular () ve Dede Korkut Hikâyeleri () isimlerinde iki tarih ve dönem dizisinin yayınlandığı görülmektedir. ve yıllarında da, hükümet Başbakanı olan Recep Tayyip Erdoğan döneminde TRT Müdürü olarak görev yapan İbrahim Şahin zamanında (23 Kasım Eylül ), TRT’de ekranlara getirilen üç tarih dizisi yer almaktadır. Bunlar Dur Yolcu45, İpsiz Recep46 ve Hey Onbeşli ()’dir (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 5, 6 ve 8). yılında, hükümet Başbakanı olan Recep Tayyip Erdoğan döneminde görevine devam eden İbrahim Şahin zamanında, Muhteşem Yüzyıl dizisine rakip olarak ekranlara getirilen Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam47 dizisinin yayınlandığı görülmektedir. Bu projeye 43 “Osmanlı Devleti’nin 1. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkmasından sonraki dönemde geçen hikâyede Kamil Bey yüksek eğitim almış, Avrupa dillerini bilen ve birçok Avrupa ülkesini görmüş kültürlü bir paşa oğludur. İçine düştüğü ekonomik sıkıntılar onu öz vatanına, İstanbul’a dönmesini zorunlu kılmıştır” (funduszeue.info). Kemal Tahir’in eserinden uyarlanan senaryonun yazarı Ahmet Yurdakul, başrollerinde Emre Kınay, Fikret Kuşkan, Halit Ergenç ve Başak Köklükaya yer almaktadır (funduszeue.info). 44 Yapım yılı olmasına rağmen, 18 Nisan tarihinde sinemalarda gösterime girmiştir (Kale, ). Bu filmin yapım tarihi imdb sitesinde olarak verilmektedir (imdb). 45 Dur Yolcu dizisi (funduszeue.info). 46 İstiklal savaşında her türlü zorluğa karşı mücadelesini sürdürüp, Milli duygularının sesine uyarak fedakârlıktan çekinmeden başarı gösteren İpsiz Recep’in hikayesi ele alınmaktadır (funduszeue.info). Yönetmeni Erhan Baytimur, başrollerinde Kadir İnanır ve Hakan Ural’ın yer aldığı dizidir (funduszeue.info). 47 Osmanlı İmparatorluğu’nu konu alan dizinin yapımcısı Burhan Özkan, oyuncuları Türkan Şoray ve Özcan Deniz’dir (funduszeue.info). 5 Ocak tarihinde Show Tv’de yayınlanmaya başlayan Muhteşem Yüzyıl dizisine rakip olarak TRT’de yayınlanmaya başlayan Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam dizisi de 12 Mart tarihinde yayına girmiştir fakat bölümünde düşük reytingler nedeniyle 12 Aralık tarihinde yayından kaldırılmıştır (funduszeue.info). ’ten ’ye TRT Tarih Dizileri • 47 ek olarak Yol Ayrımı48 ve Kurt Kanunu () dizilerinin de, ikinci ve üçüncü tarih dizileri olarak aynı yıl ekrana getirilmiştir (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 5 ve 6). yılında da, yine aynı hükümet ve aynı genel müdür zamanında, En Uzun Yüzyıl49 isimli başka bir tarih dizisinin daha yayınlandığı görülmektedir (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 5 ve 6). yılında, hükümet Başbakanı olan Recep Tayyip Erdoğan ve hükümet Başbakanı olan Ahmet Davutoğlu dönemlerinde de görev yapan TRT Müdürü İbrahim Şahin zamanında Çırağan Baskını50, Filinta51 ve Diriliş ‘Ertuğrul’52 dizileri olmak üzere; üç ayrı tarih dizisi yayınlanmıştır (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 5, 6 ve 8). Ekrana gelen yapımların, bir önceki yılda yer alan tek tarih dizisi projesinden, üç tarih dizisi projesine yükseldiği görülmektedir. Bu diziler içinde hem Türkiye’de, hem de dünyada53 büyük ses getiren en büyük yapımlardan biri olan Diriliş ‘Ertuğrul’ dizisi; beş sezon gibi uzun bir süre ekranda yer bularak önemli bir başarı göstermiştir. ve yılında hükümet Başbakanı olan Ahmet Davutoğlu ve hükümet Başbakanı olan Binali Yıldırım dönemlerinde görev yapan TRT Müdürü Şenol Göka zamanında (20 Ekim Mayıs ) Büyük Sürgün Kafkasya ()54 Yüzyıllık Mühür ()55, Seddülbahir 32 Saat ()56 ve Sevda Kuşun Kanadında ()57 isimli dört tarih ve dönem dizisinin ekranlarda yer aldığı görülmektedir (Okumuş, Bkz. Ekler Tablo 5, 6 ve 8). yılında ve hükümetin son Başbakanı olan Binali Yıldırım döneminde görev yapan TRT Müdürü Şenol Göka ve İbrahim Eren zamanında da (10 Temmuz 48 Kemal Tahir’in aynı adlı eserinden Alev Alatlı’nın uyarladığı Yol Ayrımı, ’lar Türkiye’sinde geçmektedir (funduszeue.info). 49 Padişah Abdülaziz’in tahttan indirilmesiyle başlayan dizi Osmanlı imparatorluğunun ile tarihleri arasında geçen son ve en zorlu yüzyılını anlatmayı amaçlayan En Uzun Yüzyıl dizisi, 6 Aralık Cuma günü TRT’de yayına başlamıştır (funduszeue.info). 50Yapımcılığını Cemil Yavuz ve Kerim Ayyıldız’ın, yönetmenliğini Oğuzhan Tercan’ın, senaristliğini Eda Tezcan ve Fatih Özcan’ın üstlendiği dört bölümlük mini dizi projesidir (funduszeue.info). 51 Es yapım şirketi tarafından ekranlara getirilen bu proje, bir Osmanlı polisiye dizisidir (funduszeue.info). 52Tekden yapım şirketi tarafından ekrana getirilen bu projenin yapımcıları Mehmet Bozdağ ve Atilla Engin’dir. Bu dizi, 10 Aralık Mayıs yılları arasında bölümde ekranlara getirilmiştir (funduszeue.info, funduszeue.info). 53 “ABD’den sonra en fazla dizi ihraç eden ülke Türkiye” (funduszeue.info), “Diriliş ‘Ertuğrul’ Arap coğrafyasına e-ihracatı patlattı” (funduszeue.info). 54 yılında Stalin’in emriyle sürgün edilen Ahıska Türklerinin trajik hikayesini anlatan dizidir (funduszeue.info). 55 Çanakkale Savaşı’nı konu alan beş bölümlük mini dizidir (funduszeue.info) 56 yılında, Yasin Uslu yönetmenliğinde, dört bölüm halinde çekilen ve yayınlanan Seddülbahir 32 Saat dizisinde Çanakkale Savaşı’nın başladığı ilk gün Binbaşı Mahmut Sabri komutasındaki bin elli askerden oluşan birliğin Seddülbahir’deki 32 saatlik direnişi anlatılmaktadır (funduszeue.info). 57 Yapımcılığını Ahmet Nesim Şahin’in üstlendiği, yönetmenliğini ise Ayhan Özen ve Yasin Uslu’nun gerçekleştirdiği dizi, ’li yıllarda geçen olayları başta İstanbul ve Ankara’daki üniversitelerde sağcı, solcu ve ülkücü gibi gençlik yapılanmalarını, ülkenin geleceğine etki eden grupları işlemektedir (funduszeue.info). 48• Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, , 39 …); Son Destan58, Mehmetçik Kutlu Zafer59, Alija60 ve Payitaht ‘Abdülhamid’61 olmak üzere dört tarih ve dönem dizisi daha ekranda yer almıştır. ve yıllarında, Diriliş Ertuğrul (10 Aralık tarihi itibariyle) ve Payitaht ‘Abdülhamid’ (24 Şubat tarihi itibariyle) dizilerinin devam etmesi ve aldığı yüksek reytingler sebebiyle, başka bir dizi projesine ihtiyaç duyulmamasından ötürü ’den yılına kadar uzanan zaman aralığında yapılan başka bir tarih dizisine rastlanılmamaktadır (Okumuş, Bkz. Ekler, Tablo 5 ve 6). Sonuç TRT’de, yılı itibariyle başlayan dizi çalışmaları kapsamında ilk tarih dizisi yılı itibariyle (IV. Murat) yayınlanmaya başlamış, yılına kadar uzanan yirmi bir senelik zaman zarfı içinde de toplamda on dokuz tarih dizisi ekranda yer almıştır. Bu diziler IV. Murat (), Preveze Öncesi (), İttihat ve Terakki (), Üç İstanbul (), Küçük Ağa (), Ateşten Günler (), Belene (), Yalnız Efe (), Kuruluş- Osmancık (), Kıbrıs’ta Vuruşanlar/Mücahitler (), Kurt Dereli Mehmet Pehlivan (), Gönüller Sultanı Mevlana (), Hacı Bektaş-ı Veli (), İçimizden Biri: Yunus Emre (), Itri (), Köroğlu (), Yorgun Savaşçı (), Kurtuluş-Kemal’in Askerleri () ve Cumhuriyet ()’tir. yılı itibariyle görev yapan Ak Parti hükümetleri zamanında TRT ekranında yer alan tarih dizileri ise; Esir Şehrin İnsanları (), Son Osmanlı (), Kınalı Kuzular (), Dede Korkut Hikâyeleri (), Dur Yolcu (), İpsiz Recep (), Hey Onbeşli (), Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam (), Yol Ayrımı (), Kurt Kanunu (), En Uzun Yüzyıl (), Çırağan Baskını (), Filinta (), Diriliş ‘Ertuğrul (), Yunus Emre: Aşkın Yolculuğu (), Büyük Sürgün Kafkasya (), Yüzyıllık Mühür (), Seddülbahir 32 Saat (), Sevda Kuşun Kanadında (), Son Destan (), Mehmetçik Kutlu Zafer (), Alija () ve Payitaht ‘Abdülhamid’ () olmak üzere yılları arasında (on dört sene içinde) toplamda yirmi üç tarih ve dönem dizisinin ekranda yer aldığı görülmektedir. Bu projelerin ilk yedi tanesi hariç diğer on altı dizi projesinin yılı itibariyle ekrana gelmiş olması da önemli bir husus olarak ayrıca dikkat çekmektedir. yılları arasında geçen on sekiz senelik zaman zarfında on dokuz tarih dizisi ekranda yer alırken, yılları arasındaki on dört senede yirmi üç tarih dizisinin yayınlandığı görülmektedir. Burada ayrıca dikkat çeken diğer önemli bir hususta, yılları arasında on altı farklı hükümetin (ve koalisyonların) iktidarda yer almasıdır 58 İkinci dünya savaşı sonlarında, Yugoslavya’dan Anadolu’ya göç eden Destan ve ailesinin başından geçen olayların anlatıldığı mini dizidir (funduszeue.info). 59 Birinci Dünya Savaşı sonlarında Osmanlı topraklarında İngilizlere karşı kazanılan zafer anlatılmaktadır (funduszeue.info). 60Bosna Hersek’in kurucu Cumhurbaşkanı Alija Izetbegović’in ilk gençlik yıllarından itibaren, vefat ettiği zamana kadar geçen hayatını anlatan 90 dakikadan oluşan, altı bölümlük mini dizidir (funduszeue.info). 61 24 Şubat Cuma günü başlayan dizi (Devran ve Okumuş, ), 4. sezonunda 10 Nisan tarihi itibariyle bölümü ile TRT1 ekranlarında devam etmektedir (funduszeue.info). ’ten ’ye TRT Tarih Dizileri • 49 (Okumus, Bkz. Ekler, Tablo 8). Diğer taraftan bakıldığında, yılları arasında yer alan dokuz hükümet de Ak Parti iktidarında yer alan kendi hükümetleridir. yılı itibariyle TRT’de yayınlanmaya başlanan tarih dizilerinin günümüzde oldukça dikkat çekici bir sayıya ulaştığı verdiğimiz bilgiler üzerinden açıkça görülmektedir. İlk örneklerini gördüğümüz bu dizilerin bazıları, başlarda çok uzun süre devam edemeyen, dönemsel ya da az sayıda bölümü içeren mini diziler olmakla birlikte, bazıları da uzun süre devam eden ve izlenen projeler olarak karşımıza çıkmaktadır. Geçmişten bugüne, devlet eliyle bireylerin, bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi adına birçok tarih dizisi projesinin ele alındığı görülmektedir. Buradaki asıl amaç, günümüze de yön veren ve modernizmin de etkileriyle bugünümüzü inşa eden meselelerin, geçmişten günümüze şekillenişi ve bu olaylar neticesinde atılan adımları iyi analiz edebilmektir. Bu anlamda bakıldığında, egemen olan güçlerin ya da iktidarların kendi siyasi ya da dünya görüşleri çerçevesinde toplumun genelini ikna ve şekillendirme süreçleri içinde en önemli ideolojik aygıt olarak televizyonun ve onun propaganda gücünden faydalanmanın, amaçları uğrunda çok daha zahmetsiz ve etkili -belki biraz maliyetli- bir araç olduğunu farketmesi ile televizyon ürünleri açısından da önemli bir değişimin yaşandığı görülmektedir. Kaynakça “ABD’den sonra en fazla dizi ihraç eden ülke Türkiye”, funduszeue.info kelebek/keyif/abdden-sonra-en-fazla-dizi-ihrac-eden-ulke-turkiye Alija Dizisi, funduszeue.info Ateşten Günler Dizisi, funduszeue.info?v=XywO7tchfDE Belene () Dizisi, funduszeue.info Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam Dizisi, funduszeue.info zamanlar-osmanli-kiyam/, funduszeue.info , funduszeue.info kaldirildi Büyük Sürgün Kafkasya Dizisi, funduszeue.info kafkasya/bolum/1-bolum , funduszeue.info Cankaya, Ö. (). Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi: TRT 1. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Çırağan Baskını Dizisi, funduszeue.info / 50• Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, , 39 Diriliş ‘Ertuğrul’ Dizisi, funduszeue.info , http:// funduszeue.info “Diriliş Ertuğrul Arap coğrafyasına e-İhracatı patlattı”, funduszeue.info apara/haberler//03/09/dirilis-ertugrul-arap-cografyasina-e-ihracati-patlatti Dur Yolcu Dizisi, funduszeue.info , funduszeue.info?v=9H7yTqOkAds ‘En Uzun Yüzyıl’ Dizisi TRT’de Başlıyor, funduszeue.info dizisi-trt-de-basliyorhaberi/ Esir Şehrin İnsanları Dizisi, funduszeue.info insanlari Filinta Dizisi, funduszeue.info , funduszeue.info funduszeue.info Göksün, Y. (). Televizyon Dizilerinin Keşfi: İçerik, Anlam ve İşlevleri. (Ed.) Devran ve Okumuş (). Kurgu ile Gerçek Arasında Payitaht “Abdülhamid” Dizisi. 1. Baskı, İstanbul: Kaknüs Yayınları (s. ). Gökyayla, M. (). Sinema-Edebiyat İlişkilerinde Türk Modernleşmesi: Halit Refiğ- Kemal Tahir İlişkisi. İstanbul: Mühür Kitaplığı. Gönüller Sultanı Mevlana, funduszeue.info ,funduszeue.info Güngör, B. (). Popüler Tarih Dizileri Işığında Türk Tarihinin Medyada Yansıtılma Biçimi: “Diriliş Ertuğrul” Dizisi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı. Hacı Bektaşi Veli, funduszeue.info Itri Dizisi, funduszeue.info İçimizden Biri: Yunus Emre, funduszeue.info , funduszeue.info İpsiz Recep Dizisi, funduszeue.info , http://www. funduszeue.info Kale, F. (). TRT Edebiyat Uyarlamaları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Radyo Televizyon Kurumu. Kıbrısta Vuruşanlar/Mücahitler, funduszeue.info?topic= ’ten ’ye TRT Tarih Dizileri • 51 Kingdoms of Fire (), funduszeue.info Kurt Kanunu, funduszeue.info Mehmetçik Kutlu Zafer, funduszeue.info Muhteşem Yüzyıl, funduszeue.info Muhteşem Yüzyıl’a Ağır Eleştiri, funduszeue.info erdogandan-muhtesem-yuzyila-agir-elestiri Okumuş, M. S. (). Romandan Sinemaya Yapılan Bir Uyarlama Örneği Olarak Vurun Kahpeye (, , ) Filmlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisnas Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo, Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı. Okumuş, M. S. (). TRT Genel Müdürleri Dönemlerinde Modernleşme ve Hegemonya Bağlamında Tarih Dizilerinin Dönüşümü. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo, Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı. Payitaht ‘Abdülhamid’ Bölüm funduszeue.info bolum Payitaht “Abdülhamid” Dizisi (), funduszeue.info abdulhamid , funduszeue.info Refiğ, H. (). Türk Sinemasının Yorgun Savaşçıcı: Halit Refiğ. (Haz. Ali Can Sekmeç) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür Daire Başkanlığı, Kültürel Etkinlikler Müdürlüğü Yayınları. Seddülbahir 32 Saat Dizisi, funduszeue.info Serim, Ö. (). Türk Televizyon Tarihi: 1. Baskı, İstanbul: Epsilon Yayınları. Sevda Kuşun Kanadında Dizisi, funduszeue.info , funduszeue.info Son Destan Dizisi, funduszeue.info / funduszeue.info Şahin Kaya, Ş. (). Televi̇zyon, Tari̇h ve Toplumsal Bellek. Sosyoloji Dergisi, Yıl: , Sayı: 25, s. 52• Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, , 39 Şahin, K. (). Öğretmen Adaylarının Tarihi Dizi/Filmlerle Yaşam Boyu Öğrenme Algısı ve Tarih Şuuru Oluşumu Hakkındaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı. Tekiner, S. (). Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nda Televizyonun Eğitimde Kullanılması ve TRT Eğitim (TRT Okul) Kanalı. Yüksek Lisans Tezi. Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinema ve Televizyon Anabilim Dalı. TRT, Metin Erksan İçin Ne Yapabilir?, funduszeue.info ne-yapabilir-/Blog/?BlogNo= Yunus Emre Aşkın Yolculuğu Dizisi, funduszeue.info emre-askin-yolculugu/, funduszeue.info bolum/bolum-final , funduszeue.info askin-yolculugu Yüzyıllık Mühür “Genç Kahramanlar” Dizisi, funduszeue.info muhur-genc-kahramanlar Yücel, V. (). Kahramanın Yolculuğu: Mitik Erkeklik ve Suç Draması. 1. Baskı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.

sezonunda yayınlanacak Trt 1 Dizileri listesini bu sayfada bulabileceksiniz. Trt 1&#;in başına getirilen yeni yönetim ve yönetimin başında ki isim İbrahim EREN  &#; sezonunda da yatırım yaptığı diziler ile adından söz ettirmek istiyor. Dizilere milyonlarca lira harcanmasına rağmen hala çok büyük oranda zarar eden kurum yatırım yaptığı yeni diziler ile artık halkın üzerinde yük olmaktan kurtarılacak. İşte yeni sezonunda Trt 1 de ekranlara gelecek dizilerin listesi

Yeni Sezonu Dizileri

Güzel Günler Dizisi  (Çarşamba) (Mükemmel Eşleşme Final Yapınca)

Güzel Günler Dizisinin oyuncu kadrosunda Zeynep Çamcı, Olgun Toker, Leyla Tanlar, Mert Denizmen, Binnur Kaya ve Ecem Erkek olacak. TMC Film’in yapımcılığını üstleneceği Güzel Günler dizisinin çekimleri Van&#;da başlayacak. Güzel Günler Dizisi yeni sezonunda Çarşamba akşamları ekranlarda olacak.

Mükemmel Eşleşme (Çarşamba)

7 Eylül Çarşamba gününden itibaren Ahmet Kayakesen ile Gizem Sevim&#;in sevilen dizisi Mükemel Eşleşme çarşamba akşamları yayınlanacak.

Balkan Ninnisi (salı)

Üsküp&#;te  bir Türk ve Makedon&#;ın imkansız aşkını anlatan Balkan Ninnisi dizisi yeni sezonunda da ekranlara gelmeye devam edecek. Balkan Ninnisi salı akşamları yayın hayatına devam edecek.

Kasaba Doktoru Dizisi  (Cuma)

Kara Tahta dizisi ile birlikte Kasaba Doktoru dizisi de Trt 1&#;in sezonunda ekranlara gelecek yeni dizilerinden biri olacak. Ozan Akbaba, Deniz Can Aktaş ve Hazal Subaşı gibi yetenekli oyuncuların başrollerini paylaşacağı Kasaba Doktoru dizisi bir doktor dizisi olacak ve Dr Romantic dizisinden uyarlanacak.

Trt 1 Dizileri

Gönül Dağı (Cumartesi)

Trt 1&#;in en düşük bütçeli olmasına rağmen en çok izlenen dizisi olan Gönül Dağı dizisi 2. sezonunda da ilk sezonunda ki izlenme başarısını göstermeye devam ediyor. Taner ve Dilek&#;in hikayesini anlattığı Gönül Dağı dizisi Gülsim Ali ve Berk Atan&#;ın 3. sezon anlaşmasını imzalaması ile yeni sezonunda da ekranlarda olacak.

Tozkoparan İskender

Tozkoparan İskender isimli çocuk dizisi sezonunda da Trt 1 dizileri arasında yer almaya devam edecek. Tozkoparan İskender dizisi yeni sezonunda da Trt 1 dizileri listesi arasında yer alacak.

Alparslan Büyük Selçuklu (Pazartesi)

Barış Arduç Alp Arslan karakteri ile yer aldığı Alp Arsan Büyük Selçuklu dizisi Trt 1&#;in sezonunda ekranlara gelen yeni dizisi olacak. Fahriye Evcen&#;in Akça Hatun ve Erdinç Gülener&#;in Çağrı Bey karakteri ile yer aldığı Alparslan Büyük Selçuklu dizisi yeni sezonunda da devam edecek.

Teşkilat (Pazar)

2. sezonu ile ekranlara gelen Teşkilat dizisinde Gürkan Uygun da oyuncu kadrosunda yer alacak. Bilindiği üzere Teşkilat dizisinde Çağlar Ertuğrul Serdar; Ezgi Eyüboğlu Ceren ve Deniz Baysal Zehra karakteri ile Teşkilat dizisinin 2. sezonunda da ekranlarda olmaya devam edecek.

Barbaroslar Akdeniz&#;in Kılıcı (Perşembe)

Barbaroslar Akdeniz&#;in Kılıcı dizisi Trt 1&#;in yeni sezonunda en yüksek bütçeli dizisi olacak. Denizlerin kralı Barbaros Hayrettin Paşa&#;nın dönemini anlatacak Barbaros  dizisinde Alperen Duymaz ise Barbaros Hayrettin Paşayı Engin Altan Düzyatan  ise Oruç Reis&#;i canlandıracak. Es Film yapımcılığını üstleneceği Barbaroslar Akdeniz&#;in Kılıcı dizisi çekimleri Korona Virüs nedeniyle gecikmiş bunun sonucunda da Çağatay Ulusoy Barbaros dizisinden ayrılmak zorunda kalmıştı.

&#;de Final Yapan Diziler

Kara Tahta Dizisi

Trt 1&#;in nisan ayında yayına alacağı ve &#;de de devam ettirmeyi planladığı Kara Tahta dizisinin başrollerinde Furkan Andıç ve Miray Daner olacak. Bir öğretmen hikayesi olacak Kara Tahta dizisi farklı hikayesi ile dikkat çekecek bir yapım olacak.

Masumlar Apartmanı

Buğra Gülsoy&#;un erkek başrol oyuncusu olarak yer alacağı Masumlar Apartmanı dizisi OGM Medya tarafından izleyicisi karşısına çıkarılacak. Gülseren Budayıcıoğlu&#;nun kitabından uyarlanacak dizi de Buğra Gülsoy&#;un partner ise Merve Dizdar olacak. Kadrosunda Özlem Yılmaz&#;ın da yer aldığı Masumlar Apartmanı dizisi eylül ayında Trt 1 ekranlarında olacak.

Devam Edecek Trt 1 Dizileri

Tövbeler Olsun

Hasan Kaçan&#;ın senaryosunu yazdığı ve oyuncu kadrosunda yer aldığı Tövbeler Olsun dizisi çekimleri ağustos de başlayacak ve dizinin eylül ayında Trt 1 ekranlarında olması planlanıyor. Milim Sanat yapımcılığını üstleneceği Tövbeler Olsun dizisi pinti ve komik bir adamın yaşadığı büyü değişimi anlatacak. Tövbeler olsun dizisi oyuncu kadrosuda Güven Kıraç İpek Tuzcuoğlu Sercan Badur ve Erkan Can gibi önemli isimler yer alacak.

Harzemşah

Celalettin Harzemşah dizisi Türk Özbek ortak yapımı olacak ve iki ülkenin vatandaşlarının da oyuncu olarak yer alacağı dizi hem Türkiye&#;de hemde Öbekistan&#;da yayınlanacak . Her bölümü 60&#;ar dakikadan oluşan 13 bölüm olarak planlanan dizisi Celaleddin Harzemşah&#;ın hikayesini anlatan bir dönem dizisi olacak. Emre Kıvılcım ise dizi de Celaleddin Harzemşah karakterine hayat verecek. Harzemşah dizisinde Türk olarak Cemal Hünal, Levent Özdilek ve Oğuzhan Yarımay oyuncu kadrosunda yer alacak; dizide 10&#;dan fazla da Özbek oyuncu yer alacak.

Hay Sultan 

Çetin Tekindor Hz Geylani olarak karşımıza çıkacağı Hay Sultan dizisi çekimleri tamamlandı. Abdülkadir-i Geylani&#;nin yaşamını anlatacak Hay Sultan dizisi şubat ayında çekilmiş ve &#; yeni sezonu için saklanmıştı. 60 dakikalık bölümler halinde çekilen Hay Sultan dizisi Proje tasarımını Emre Konuk tarafından yapılırken senarist ise İsa Yıldız olacak. Hay Sultan dizisi oyuncuları arasında Cemal Toktaş, Gülper Özdemir gibi isimler de var.

Nizam-i Alem

Trt 1&#;in yeni sezonda yüksek bütçeli dizilerinden biri de Nizamı Alem dizisi olacak. Yine yeni sezonda ekranlara gelecek dizinin baş rollerinde Sevda Erginci, Leyla Lydia Tuğutlu, Buğra Gülsoy ve Ekin Koç gibi önemli oyuncular yer alacak. Akli Filmin yapımcılığını üstlendiği Nizam-i Alem dizisi Selçuklu dönemini özellikle de Melikşah döneminde ki taht savaşlarını anlatacak.

Payitaht Abdülhamid

&#;de başladığı yayın hayatına eylül ayında da devam edecek olan Payitaht Abdülhamid dizisi 4. sezonu ile de cuma akşamları Trt 1 ekranlarında yayınlanmaya devam edecek. Payitaht Abdülhamid için 4. sezon son sezon olabilir.

Tutunamayanlar

Doğu Demirkol, Ece Çeşmioğlu, Şinası Yurtsever, Bülent Çolak, gibi başarılı isimlerin başrollerini paylaştığı tutunamayanlar dizisi 2. sezon onayını alıştı. 7 Ocak de yayın hayatına başlayan dizi 2. sezonda çok daha farklı bir konsept ile ekranlarda olacak

Trt 1 Dizileri Yeni Sezon (2 Yorum)