E Faturada Tevkifatlı Fatura Iadesi

Müşteriler aldıkları ürünlerin bir kısmını ya da tamamını iade etme hakkına sahiptir. Bir müşteri satın aldığı bir ürünü iade edeceği zaman iade faturası düzenlenmektedir. Başka bir durumda da alınan ürünler yanlış bir şekilde faturalandırılmışsa yine iade faturası kesilmesi gerekir. Böylece ürünler iade edilecek doğru bir şekilde tekrardan satın alınabilir. Bu da bizi “İade faturası nasıl kesilir?” sorununa getirmektedir.

İade faturası, aslen bir fatura çeşidi değildir. Çünkü herhangi bir ürünün üretimi, temini ya da satılması için düzenlenmez. Alıcı tarafından düzenlenen iade faturası sayesinde tüketiciler aldıkları ürünü kabul etmediklerini belirtir. Böylece iade işlemi muhasebeleştirilmiş de olur. Türk Ticaret Kanunu’nun Maddesine göre herhangi bir kanuni karine iade faturasına uygulanmaz. Çünkü iade faturaları herhangi bir üretim, satış ya da menfaat karşılığı verilmemektedir.

İade Faturası Kesilirken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Bu başlıkta “İade faturası nasıl kesilir?” sorusuna tüm detaylarıyla yanıt vereceğiz. İlk olarak iade faturası kesmek için kullanılacak şey satış faturası koçanı ya da e-faturadır. İade faturası için farklı koçan kullanılmaz. Maliye Bakanlığı ve noter onaylı olması gerekir. Fatura üzerinde “İade faturası” ibaresi yer almalıdır. Ayrıca iade edilen ürünlerin miktarı, birim fiyatı, toplam fiyatı ve satıcı faturasındaki seri numarasıyla tarihi de bulunmalıdır.

Alının ürünlerden sadece bir kısmı iade olacaksa satış faturasında yer alan birim fiyatına göre iade olacak kısmın ederi hesaplanır. İade faturalarında yer alan ürün fiyatları her zaman satış faturasında yazan fiyata göre düzenlenir. Yine satış faturasında yer alan bütün koşullar iade faturasında da yer almalıdır. Son olarak iade faturasında yer alan ürün miktarının satış faturasında yer alan ürün miktarından fazla olmamasına da dikkat edilmelidir. “İade faturası nasıl kesilir?” diye soranlar bu ayrıntılardan her birine mutlaka dikkat etmelidir.

İade Faturası Nasıl İşlenir?

Alıcılar için “İade faturası nasıl kesilir?” sorusu yanında “İade faturası nasıl işlenir?” sorusu da sıkça sorulur. Muhasebe işlemlerinde iade faturalarının işlenmesi iki yöntemle olur. Satın alınan ürünlerin iade edilmesi durumunda iade faturaları alıştan iade faturası şeklinde işlenir. Satılan ürünlerin iade edilmesi durumunda da iade faturaları satıştan iade faturası şeklinde işlenmelidir. Satıştan iade faturasının işlenmesinde;

• Satın alınan ürünün bozuk ya da sağlam bir şekilde iade yapılmasına göre,
• İade yapılma zamanı üzerinden geçici vergi döneminin geçmiş olmasına göre,
• Önceki yıldan satışı yapılmış ve cari yılda iade edilmiş olmasına göre ayrı ayrı işleme yapılır.

Ayrıca Alıştan iade faturasının işlenmesinde de;

• Ürün alımının iade olmasına göre,
• Hizmet alımının iade olmasına göre
• Tüketim malzemelerinin iade olmasına göre ayrı ayrı işleme yapılır.

İade Faturası Keserken İrsaliye Kesilir mi?

Alıcılar “İade faturası nasıl kesilir?” sorusundan sonra “İrsaliye de kesilir mi?” diye de merak edebilirler. Nakliye işlemlerinde sevk irsaliyesi zorunlu olduğu için iade faturalarında sevk irsaliyesi kesilmektedir.

İade Faturası Tevkifatlı Kesilir mi?

Tevkifat para kesintileri için kullanılan bir terimdir. Vergi açısından, tabi olunan vergi tutarlarında yaşanacak kesintileri ifade etmektedir. Yani devlet, satıcıdan aldığı vergi (KDV) tutarını alıcından da almaktadır. Tevkifatlı bir şekilde verilen mallar iade olacağı zaman iade faturasında yer alan KDV, tevkifata tabi olmayan tutar üstünden hesaplanır. Tevkifatın hesaplanmadığını durumlarda, KDV beyannamesi üzerinde satıştan iade indirilecek satırında beyan edilmelidir.

Hizmet İadesinde İade Faturası Olur mu?

İnsanlar aldıkları hizmet karşılığında da fatura kestirebilir. Alınan hizmetlerde kesilmiş bir fatura ve fatura bedeli de üzerinde bulunmalıdır. Böyle olduğu takdirde alıcılar hizmetin yerine getirilmemesi durumunda iade faturası düzenleyebilir.

İade Faturası Kaç Gün İçinde Kesilir?

Alıcılar iade faturalarını, aldıkları ürünün faturaları kesildikten 7 gün sonraya kadar kesmelidir. Eğer 7 gün içinde iade faturası oluşturulmazsa ürün için kesilen fatura kabul edilmiş sayılmaktadır.

Tüm fatura işlemlerinizi tek bir merkezden yönetmek için NetBT E-fatura ve diğer finansal çözümleriyle tanışmanızın tam vakti!

Sıkça Sorulan Sorular

KDV TEVKİFATINA TABİ MAL VEYA HİZMETLERLE İLGİLİ KUR FARKLARI, FİYAT FARKLARI, VADE FARKLARI İÇİN VE BU MALLARIN İADESİ DURUMUNDA FATURA DÜZENLEME ŞEKLİ

I- GİRİŞ

Bilindiği üzere KDV Kanunu’nun 9. maddesinde yer alan yetkiye istinaden Maliye Bakanlığı, uygun gördüğü mal veya hizmet bedelleri üzerinden hesaplanan KDV’nin belli bir kısmının alıcı tarafından satıcıya ödenmeyip, 2 funduszeue.info KDV Beyannamesi ile beyan edilerek vergi dairesine ödenmesini öngören tebliğler çıkarmaktadır.

KDV tevkifatı yaptırılmasının amacı, KDV kaçağının yaygın olduğu görülen mal ve hizmetlere ait KDV’nin bir kısmının satıcının eline geçmesini önleyerek bu KDV’nin doğrudan Hazine’ye intikal ettirilmesi suretiyle vergi güvenliği sağlamaktır.

– Hangi mal veya hizmet türlerinde,

– Hangi oranda,

– Kimden,

– Kim tarafından

KDV kesintisi yapılması gerektiği, funduszeue.info adresli web sahifemizdeki elektronik KDV kitabımızın 9. maddeye ilişkin funduszeue.info bölümdeki tabloda sıralanmış ve maddenin tümünde, gerek hizmet ithallerinden gerekse KDV tevkifatına tabi mal veya hizmet alımından kaynaklanan KDV sorumluluğu hakkında geniş izahat verilmiştir.

Tesliminde KDV tevkifatı yapılmış mal veya hizmetlerle ilgili olarak;

– Sonradan ortaya çıkan satıcı veya alıcı lehine kur farkları, fiyat farkları,

– Satıcı lehine oluşan vade farkları,

– Mal iade işlemleri ve

– Tevkifata tabi malların ihraç kaydıyla teslimi, bu teslimlere ilişkin mal iadeleri ve bedel farkları konusunda ne işlem yapılacağı hakkındaki açıklamalarımız, bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

II- KONU İLE İLGİLİ TEBLİĞ HÜKMÜ VE BİR MUKTEZA

Konuyla ilgili olarak 58 funduszeue.info KDV Genel Tebliği’nin A/2 funduszeue.info bölümünde geniş açıklama bulunmaktadır.

Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nca verilen Mukteza’nın(1) sonuç bölümünde % 90 oranda KDV tevkifatına tabi bir mala ilişkin bedel farkları ve mal iadelerine ilişkin sorular şöyle cevaplandırılmıştır:

‘Buna göre yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde;

a- Hesaplanan katma değer vergisi için tevkifat uygulanarak satışı yapılan ürünlerle ilgili olarak kur farkından dolayı matrahta sonradan meydana gelen lehte kur farkı ile ilgili satıcı tarafından düzenlenecek faturada gösterilen tutar üzerinden hesaplanacak katma değer vergisi için, alıcı tarafından % 90 oranında katma değer vergisi tevkifatı yapılacaktır.

b- Aleyhte kuSatış iadeleri oluştuğunda alıcı tarafından düzenlenecek faturada iade konusu yapılan mal bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin (ilk teslim yapıldığı tarihte geçerli olan KDV oranı) tevkifata tabi tutulmayan % 10’luk kısmı üzerinden düzeltme işlemi yapılacaktır. r farkı nedeniyle matrahta azalma olması halinde ise mal iadeleri bölümünde belirtildiği şekilde işlem yapılacaktır.

c- d- Vade farkından dolayı matrahta meydana gelen artışla ilgili olarak düzenlenecek faturada gösterilen tutar üzerinden hesaplanacak katma değer vergisi için alıcı tarafından % 90 oranında katma değer vergisi tevkifatı uygulanacaktır.

e- sayılı KDV Kanunu’nun 11/1-c maddesi uyarınca ihraç kaydıyla teslimi yapılan malların ihraç edilmemesi durumunda, tevkifat yapılmaması genel esaslara göre işlem yapılması gerekmektedir.’

Aşağıdaki bölümlerde konuya ilişkin Tebliğ hükümleri ve yukarıdaki Mukteza dikkate alınarak yazımıza konu mal iadeleri ile ilgili yapılması gereken işlemler ve fatura düzenleme şekilleri açıklanmıştır.

III- KDV TEVKİFATINA TABİ SATIŞLARLA İLGİLİ KUR FARKLARI

Bilindiği üzere kur farklarının KDV’ye tabi olup olmadığı uzun yıllardır farklı görüşlere konu olmuştur. Maliye İdaresi önceleri kur farklarının KDV’ye tabi olmadığı görüşünde iken daha sonra bu farkların belli şartlarda KDV’ye tabi olduğuna dair muktezalar vermeye başlamış ve bu görüşünü ilk defa funduszeue.info KDV Genel Tebliği ile tebliğ bazında dile getirmiştir. Kur farklarının KDV’ye tabi olup olmadığı hakkında çelişkili Danıştay Kararları vardır. Bizim görüşümüz ise kur farklarının KDV’ye tabi olmadığı yönündedir (Bu görüşümüzün dayanakları yukarıda belirtilen elektronik kitabımızdaki 1. maddeye ilişkin funduszeue.info bölümde mevcuttur.).

Mükelleflerin bir kısmı bu tartışmalı duruma rağmen Maliye İdaresi ile ihtilafa düşmemek için lehlerine oluşan kur farkları üzerinden KDV hesaplayıp beyan etmektedir.

Şayet oluşan kur farkı tevkifata tabi bir teslim ve hizmetin bedelinden kaynaklanıyorsa, yine Maliye İdaresi’nin anlayışına uygun tatbikatın nasıl olması gerektiği aşağıdaki bölümlerde açıklanmış ve örneklenmiştir.

A- TEVKİFATA TABİ İŞLEM İLE İLGİLİ OLARAK SATICI LEHİNE OLUŞAN KUR FARKLARI

Şayet tevkifata tabi bir teslim veya hizmetin döviz olarak belirlenmiş bedelinin satıştan sonraki bir tarihte tahsilinden dolayı satıcı lehine kur farkı oluşmuşsa bu kur farkı üzerinden, söz konusu teslim ve hizmetin işlem tarihi itibarı ile tabi olduğu KDV oranına göre KDV hesaplanacak, bu KDV yine bahsi geçen teslim veya hizmetin tabi olduğu kesinti oranına göre KDV tevkifatına konu edilecektir.

Örnek: Yün teslimleri funduszeue.info KDV Genel Tebliği ile %50 oranında KDV kesintisine tabi tutulmuş daha sonra kesinti oranı funduszeue.info Tebliğ ile %90’a çıkarılmıştır.

tarihinde Euro + Euro KDV bedel ile yapılan yün satışına ilişkin fatura şöyledir:

Bu satış sonucunda doğan Euro alacağın tahsilinde TL satıcı lehine kur farkı doğduğunda, satıcının bu kur farkına ilişkin faturayı nasıl düzenleyeceği konusunda kesin bir şekil yoktur. Uygulamada kimi firmalar ‘Kur Farkı + KDV’ şeklinde fatura düzenlemekte, kimi firmalar ise fatura dip yekununu kur farkı tutarına denk getirmek ve müşteriyi gücendirmemek için kur farkı tutarını ‘KDV Dahil’  tutar olarak varsayıp KDV’nin matrahını ve KDV tutarını iç yüzde yöntemiyle belirlemektedirler. KDV tevkifatına tabi mallarla ilgili kur farkı faturalarının dip yekununu kur farkı tutarına denk getirmek ise 3. bir fatura şeklini oluşturmaktadır. Yukarıdaki 3 fatura şekline göre, örneğimizdeki TL’lik kur farkına ilişkin fatura örnekleri aşağıda sunulmuş ve irdelenmiştir.

1. Alternatif:  (Kur farkı + KDV yöntemi)

Dikkat edilirse bu faturada KDV kur farkı üzerinden hesaplanmış olup satıcıdan ayrıca talep edilmektedir. Kur farkı yün satış bedelinin eklentisi olarak kabul edildiğine ve KDV, bedel üzerinden hesaplanarak bedele ilave edilen bir unsur olduğuna göre, satıcının kur farkı KDV’sini kur farkı tutarı üzerinden hesaplaması doğrudur, isabetlidir, mevzuatın ve hakkaniyetin gereğidir.

2. Alternatif: (İç Yüzde Yöntemi)

Taraflar kur farkının KDV dahil tutar olduğu konusunda mutabık iseler (ki böyle bir mutabakat, satıcının kur farkı hakedişinin bir kısmından vazgeçmesi demektir), kur farkı faturasının iç yüzde esasına göre aşağıdaki şekilde düzenlenmesi gerekir: (Maliye İdaresi tarafların, kur farkının KDV dahil tutar olduğu yolundaki mutabakatlarına itibar etmekte hatta bazı hallerde KDV’nin kur farkı tutarına dahil olmasını şart koşmaktadır. Biz bu tutumu çelişkili ve Yasa’ya aykırı buluyoruz. Mademki Maliye İdaresi kur farkı tutarını asıl işlem bedeline ek bir bedel olarak görmektedir, o halde KDV’nin matrahı da bu bedel olmalıdır.).

Örneğimizdeki TL’lik kur farkı iç yüzde yöntemine göre (KDV dahil tutar TL olacak şekilde) şöyle düzenlenmektedir:

Dikkat edilirse bu fatura örneğinde satıcı, TL’lik kur farkı gelirinin 74,07 TL’lik kısmından feragat etmekte fakat buna rağmen faturanın nihai tutarı kur farkına eşit ( TL) olmamaktadır. Bu durum kendi içinde tutarlıdır. Çünkü faturanın bu şekilde kesilmesi, satıcının feragati sonucunda KDV’ye dönüşen 74,07 TL’lik kur farkının alıcı tarafından vergi dairesine yatırılacak olan 66,66 TL’lik kısmının alıcının eline geçmesini sağlamaktadır.

3. Alternatif: (Fatura Toplamını Kur Farkına Denk Getirme Yöntemi)

Bazı firmalar kur farkı faturalarının dip yekununu kur farkı tutarına eşitlemek istemektedirler çünkü fatura böyle kesildiğinde kur farkından kaynaklanan cari hesap eklentileri kapanabilmektedir.

Maliye İdaresi, kur farkı faturalarında tarafların mutabakatına itibar ederek iç yüzde yöntemini kabul ettiğine göre, fatura dip yekununun aşağıdaki gibi kur farkı tutarına denk gelecek şekilde ayarlanmasına da itiraz etmemesi gerekir:

Tekrar vurgulamak isteriz ki bize göre mevzuata ve hakkaniyete uygun fatura şekli yukarıdaki 1. alternatife uygun olan şekildir.

B- TEVKİFATA TABİ İŞLEM İLE İLGİLİ OLARAK ALICI LEHİNE OLUŞAN KUR FARKLARI

KDV tevkifatına tabi bir malın döviz bazlı satışı sonucu oluşan dövizli alacağın yarattığı kur farkı alıcı lehine ise, tevkifat uygulanmış ana fatura bedelinde azalma meydana gelmiş demektir. Yukarıdaki Mukteza metnindeki (b) bölümünde görüleceği üzere bu durum mal iadesine benzetilmiştir. Aynı Mukteza’nın (c) işaretli bölümünde tevkifata tabi malların iadesinde KDV düzeltmesi işleminin tevkifata tabi tutulmayan kısım üzerinden yapılacağı belirtilmiştir.

Dikkat edilirse yukarıdaki örneğimizde bahsi geçen yünün satışında, satıcının eline geçen KDV işlem bedelinin binde 8’i kadardır.

Yine yukarıdaki örneğimizdeki TL’lik kur farkının satıcı lehine değil alıcı lehine tezahür ettiği varsayılırsa bu kur farkına ilişkin olarak alıcının satıcıya düzenleyeceği faturanın şöyle olması gerekmektedir.

Maliye İdaresinin koyduğu kurallara göre alıcı lehine oluşan ve tevkifata tabi işlemden kaynaklanan kur farklarına yapılması gereken işlem yukarıda açıklandığı ve örneklendiği gibidir. (58 funduszeue.info KDV Genel Tebliği’nin A/2-a bölümü) Dikkat edilirse bu örnekteki alıcı işlem bedelinin TL’lik kısmı için 80 TL KDV yüklenmesine karşın aynı kısım için tahsil edebildiği KDV 8 TL olmuştur. Tahsilâtla yüklenim arasındaki bu fark KDV Kanunu’nun maddesi uyarınca, düşük orana tabi işlemlerden kaynaklanan KDV iade haklarının kullanılmasına yönelik kurallar çerçevesinde iade alınabilmektedir.

IV- KDV TEVKİFATINA TABİ SATIŞLARLA İLGİLİ FİYAT FARKLARI

KDV uygulamasında asıl işlem bedeline uygulanması gereken işlem ne ise, bu bedele ait fiyat farkına yönelik işlem de aynıdır. Dolayısıyla KDV tevkifatına tabi bir işlem ile ilgili olarak sonradan satıcı lehine bir fiyat farkı oluşmuşsa bu fiyat farkı üzerinden asıl işlem bedeline uygulanması gereken orana göre KDV hesaplanacak ve bu KDV’nin de yine asıl işlem döneminde geçerli orana göre tevkif edilmesi gereken kısmı tevkif edilecektir.

Yukarıdaki örneğimizde bahsi geçen Euro’luk yün bedelinin Euro olması gerektiği anlaşılarak Euro’luk fiyat faturasının şu şekilde düzenlenmesi gerekir.  

Şayet fiyat farkı daha önce KDV kesintisine tabi tutulmuş bir bedele yönelik ise ve fark alıcı lehine ise, bu farka ait olarak alıcının keseceği faturada sadece KDV tevkifatına tabi tutulmayan KDV yüzdesine göre bulunacak KDV tutarı yer alacaktır.

Yine örneğimizdeki Euro’luk bedelin Euro olması gerektiği sonradan anlaşıldığında alıcının satıcıya keseceği Euro’luk fiyat farkı faturası şöyle düzenlenecektir:

V- KDV TEVKİFATINA TABİ SATIŞLARLA İLGİLİ VADE FARKLARI

Vade farkları sadece satıcı lehine olabilen, KDV Kanunu’nun maddesi uyarınca KDV’ye tabi bulunan ve Maliye İdaresi’nce ana işlem bedelinin eklentisi olarak kabul edilen, dolayısıyla ana işlem bedelinin tabi olduğu kurallara tabi tutulan farklardır.

KDV tevkifatına tabi olan bir teslim veya hizmet bedeline vade tanınması nedeniyle satıcı lehine sonradan oluşan vade farkları da asıl işlem bedelinin tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanmasına konu edilmekte, asıl işlem KDV kesintisine tabi ise vade farkı KDV’si de aynı oranda KDV kesintisine tabi tutulmaktadır (yukarıdaki Mukteza’nın (d) bölümüne bakınız.).

Buna göre yukarıdaki örneğimizde belirtilen yün satıcısı sonradan Euro vade farkı hesapladığında bu vade farkını aşağıdaki şekilde faturaya bağlayacaktır.

VI- KDV TEVKİFATINA TABİ MALLARIN İADESİ

Mal iadelerinde prensip, malın alışında uygulanan KDV’nin iade mala isabet eden kısmının aynen iptalini sağlayacak şekilde işlem yapılmasıdır.

Yukarıdaki örneğimizde belirtilen Euro tutarlı malın Euro’luk kısmının iade edilmesine ilişkin olarak alıcı tarafından düzenlenecek faturada gösterilecek KDV tutarı, satıcının başlangıçtaki satışta tahsil ettiği kesinti sonrası KDV’nin Euro’luk kısma isabet eden tutarıdır (Yukarıdaki Mukteza’nın (c) bölümü).

Bu örnekteki iade faturası şöyle düzenlenecektir.

Bu iadeye konu malın alımında alıcının yüklendiği KDV Euro olup, yukarıdaki iade faturası ile tahsil edilebilen 80 Euro’dur. Aradaki fark KDV Kanunu’nun maddesi uyarınca düşük orana tabi işlemlerden kaynaklanan KDV iade haklarının kullanılmasına yönelik kurallar çerçevesinde iade alınabilir (Düşük orana tabi mal teslimi veya hizmet ifalarından kaynaklanan KDV iadelerine ilişkin geniş izahat funduszeue.info adresli web sitemizdeki elektronik KDV kitabımızın maddeye ilişkin kısmındaki 5 funduszeue.info bölümde mevcuttur. ).

Not: Şayet, tevkifata tabi malın faturası kesildikten hemen sonra yani bu satışa ilişkin KDV Beyannamesinin verilmesinden önce malın kısmen veya tamamen iadesi söz konusu olursa, yukarıdaki şekilde iade faturası kesmek yerine satıcı, fatura orijinalini alıcıdan geri alarak iptal edebilir ve bu iptali fatura kesiminde yaptığı yevmiye maddesinin tersini yaparak veya satış ve iade ile ilgili hiçbir kayıt yapmayarak işlemi iptal edebilir. Mal kısmen iade edilmişse, iade edilmeyen mal kısmı için yeniden fatura düzenleyebilir. Böylelikle alıcının yüksek miktarda KDV yüklendiği malı düşük miktarda KDV tahsil ederek iade etmesinden kaynaklanan gereksiz KDV yükü önlenmiş olur.

VII- TEVKİFATA TABİ MALLARIN İHRAÇ KAYDIYLA TESLİMİ VE BU MALLARIN İHRAÇ EDİLMEYEREK SATICIYA İADESİ

KDV tevkifatına tabi bir malın KDV Kanunu’nun 11/1-c maddesi uyarınca ihraç kaydıyla tesliminde tevkifat uygulanması söz konusu değildir. Çünkü satıcı ihraç kayıtlı teslim faturasında KDV hesaplamakla beraber bu KDV’yi alıcıdan tahsil etmemektedir. Zaten ihraç kayıtlı teslimin amacı ihracatçıların KDV ödemeksizin mal satın alabilmelerini sağlamaktır. Bu malları satın alanlar ne satıcıya, ne de sorumlu sıfatıyla vergi dairesine KDV ödemesinde bulunmazlar.

Şayet ihraç kaydıyla satın alınan mal, ihraç edilemeyerek, malı ihraç kaydıyla satan firmaya iade edilirse tevkifat uygulanmaksızın malın teslim alındığı tarihteki bu mala ait oran üzerinden KDV’li fatura düzenlenir.

Ancak ihraç kaydıyla teslim alınan mal, ihraç edilmeyip üçüncü kişilere satılırsa KDV tevkifatı uygulanacağı tabiidir.

Konu hakkında detaylı bilgi için, Vergi Dünyası Dergisi’nin Kasım sayısında yayınlanan ‘İhraç Kayıtlı Olarak Teslim Edilen Malın İhraç Edilememesi, Yurt Dışından Geri Gelmesi, Malın İhraç Kayıtlı Teslime Uygun Olmadığının Sonradan Anlaşılması ve İhraç Kaydı ile Alınan Malın İadesi’ başlıklı yazımıza bakınız.(funduszeue.info bölümü).

Yazar:Mehmet MAÇ*

Yaklaşım / Ekim / Sayı:

1-Giriş

KDV indirimi KDV Kanunun maddesinde düzenlenmiştir.  Kanuna göre bu hakkın kullanımı için, faturada yer alması, deftere kaydı ve beyanı yeterlidir. Ancak konu KDV tefkifatının indirimi olunca alıcıların (2 No'lu KDV beyanında bulunanların) indirim hakkı için KDV Uygulama Tebliğ ile ek olarak, kanuni süresinde beyan, kanuni süresinde beyan edilmemişse ödenmesi şartı bulunmaktadır.

Diğer yandan kanunda KDV tevkifatının iadesi konusunda düzenleme bulunmamaktadır. KDV tevkifatının satıcılara (faturayı düzenleyenlere ) iadesi KDV Uygulama Tebliğ ile düzenlenmiştir. İdare iade  için  tevkifatın hazineye intikalinin araştırılacağını duyurmuştur.  

KDV tevkifatı ile ilgili KDV Uygulama Tebliğinde yer alan düzenlemelere bakıldığında  dağınık olduğu önemli hususların paragraf aralarında yer aldığı  ararken zorlukla  bulunduğu görülmektedir. Yazımızda KDV Tevkifatının indirimi ve iadesi ile ilgili KDV Uygulama Tebliğinde yapılan düzenlemelere ayrıntılı yer verilmiştir.

2- Beyannamenin Kanuni Süresinde  Verilmesi Durumunda İndirim İçin Beyan Yeterlidir.

KDV Uygulama Tebliğinin  I/C- İndirim  başlıklı 2. paragrafın 2. cümlesi  şu şekildedir.

“…sorumlu sıfatıyla kanuni süresinde beyan edilen tutar, beyanın yapıldığı ay içinde verilmesi gereken 1 funduszeue.info KDV Beyannamesinde indirim konusu yapılabilir. …”

Kanuni süresinde verilmesi gereken 2 funduszeue.info KDV Beyannameden  kasıt ise  tebliğin  I/C-  Beyan başlıklı 2, 3 ve 4. paragrafında aşağıdaki şekilde açıklanmıştır.

“Tevkifat kapsamındaki işlemlerde vergiyi doğuran olay bakımından özellikli bir durum söz konusu olmayıp, bu işlemlere ilişkin KDV’nin beyan dönemi sayılı Kanunun 10 uncu maddesine göre tespit edilir.

Bu kapsamda, işleme ait fatura veya benzeri belge izleyen ay içinde düzenlense dahi sorumlu sıfatıyla beyan, işlemin vuku bulduğu dönemin beyan süresi içinde yapılır. Kısmi tevkifat uygulamasında satıcının mükellef sıfatıyla 1 funduszeue.info KDV Beyannamesi ile beyan edeceği kısım da aynı dönemde beyan edilir.

Hizmet işlemlerinde, hizmetin ayın sonunda tamamlanması halinde de fatura izleyen ayda düzenlense bile yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapılır. İşlem bedelinin ödenmemesi, işleme ait faturanın süresinde düzenlenmemesi, alıcıya geç gelmesi veya hiç gelmemesi tevkifatın yapılıp yukarıda belirtilen süre içinde sorumlu tarafından beyan edilmesine engel değildir.”

Dikkat edileceği üzere, “işlemin vuku bulduğu- hizmetin tamamlandığı dönemde”  bir başka anlatımla verginin doğduğu dönemde verilen 2 funduszeue.info KDV Beyannamesinde ödeme şartı olmayıp, indirim için beyan yeterli görülmüştür. Burada faturanın daha sonra düzenlenmesinin veya işlem bedelinin ödenmemesinin bir önemi bulunmamaktadır. Önemli olan süresinde beyanda bulunmaktır.

Örneğin;

Nakliyeci  (B), Müşterisi  (A) ile  18 Ocak  tarihinde ,00 TL karşılığında  ürünlerinin kara yolu ile taşınması konusunda taşıma hizmeti anlaşması yapmıştır. Taşımayı  bir gün sonra gerçekleştirmiş ve  20 Ocak’ta düzenlediği faturada; işlem bedelinden hesaplanan KDV olan ,00 TL , tevkif edilecek KDV olan  (,00*2/10 = ) ,00 TL ve kalan  tahsil edilecek KDV tutarları olan ,00 TL  yi göstermiştir. Müşteri (A), ,00 TL için  2 funduszeue.info KDV Beyannamesini 28 Şubatta vermiş ancak   ödememiştir. Müşteri  (A) ,00 TL lik kısmı  ödememekle beraber  28 Şubat kadar vermesi gereken Ocak dönemi 1 funduszeue.info KDV Beyannamesinde ,00 TL  KDV nin  tamamını indirim konusu yapabilecektir.

Yukarıdaki örnekte Nakliyeci (B) faturayı Şubat döneminde düzenlese idi, hizmet Ocak döneminde gerçekleştiğinden Müşteri (A), ,00 TL için  2 funduszeue.info KDV Beyannamesini yine kanuni süresinde 28 Şubatta vermesi gerekirdi. Aksi durumda aşağıda açıklandığı üzere kdv indirim hakkı ödendiği dönemde mümkün olacaktır.

3- Beyannamenin Kanuni Süresinden Sonra  Verilmesi veya Eksik Beyanda Bulunulması

a- İndirim Hakkı İçin Ödeme Şartı Vardır Beyan Yeterli Değildir.

  yılında 11 seri no'lu KDV  Tebliği ile getirilen düzenlemeye göre; KDV Tebliğin III/C İndirim Zamanı Başlıklı bölümünün 8. paragrafı (sondan 3. paragraf) aşağıdaki gibidir.

 “Sorumlu sıfatıyla KDV beyanının hiç yapılmadığının veya eksik yapıldığının tespiti üzerine veya mükellefin kanuni süresinden sonra sorumlu sıfatıyla verdiği beyanname üzerine bu vergilerin tarh edilmesi halinde, tarh edilen KDV'nin vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleştiği takvim yılı aşılmaması şartıyla, ödenen KDV'nin indirim konusu yapılması mümkündür. “

Hatırlanacağı üzere, önceden 49 nolu KDV Tebliğinde benzer düzenleme vardı. yılında KDV tebliğleri birleştirildiğinde 49 nolu tebliğin bu bölümüne yer verilmediğinden sorunlar yaşanıyordu. Yapılan düzenleme ile süresinden sonra KDV tevkifatına ait verginin ödenmesi halinde KDV indirim hakkı tekrar tanınmış oldu.

Diğer yandan yukarıda yer alan düzenlemenin benzeri olarak  KDV Uygulama Tebliğinin  I/C- İndirim  başlıklı bölümünün sonuna,  tarihinde  43 nolu tebliğ ile şu ekleme yapılmıştır.  

-Sorumlu sıfatıyla kanuni süresinden sonra beyan edilen kısmı ise bu beyana ilişkin ödemenin yapıldığı döneme ait, 1 funduszeue.info KDV Beyannamesinde indirim konusu yapılır.

Bu yeni düzenleme ile ilkinde yer almayan “ödemenin yapıldığı dönemde” KDV indirimin yapılacağı vurgulanmıştır. İlk düzenleme uyarınca, takvim yılı aşılmadan herhangi bir dönemde indirim ve ödeme imkânı bulunmaktadır. Böylece mükellefin ödemiş olduğu vergiyi takvim yılı içinde herhangi bir dönemde indirim imkânı kısıtlanmış olmaktadır.  

Diğer taraftan yeni düzenlemede sadece “kanuni süresinden sonra beyan edilen” hususuna yer verilmiş  “beyanının hiç yapılmadığı veya eksik yapıldığı” hususuna yer verilmemiştir. Böyle olunca inceleme sonucu tarh edilen ve ödenen KDV tevkifatının takvim yılı aşılmaması koşulu ile herhangi bir dönem indirim konusu yapabileceği sonucunu çıkarmaktayız.

Ödendiği dönemde indirim şu durumlarda söz konusu olabilmektedir.

• Hizmetin tamamlandığı dönemde beyan edilmemesi,
• Beyanın hataen unutulması ve pişmanlıkla beyan edilmesi,
• Eksik beyanın vergi incelemesi sonucu tarh edilmesi,
• Yurtiçi/yurtdışından beklenen ama gelmeyen faturalar dolayısıyla beyan edilmemesi,
• Kamuyla yapılan işlerde hakediş raporunun onaylandığı tarihte beyan edilmemesi gibi,

durumlarında KDV tevkifatı ödendiği dönemde indirim konusu yapılacaktır.  

Örneğin; 

Mükellef, yılı Aralık ayına ait olan ve zamanında yapılmayan sorumlu sıfatıyla KDV beyanını yılı Ocak ayında pişmanlıkla yapmıştır. Buna yılı Ocak ayına ait (1) numaralı KDV beyanında indirim olarak yer verecektir. Ancak yılı içerisinde vergi mutlaka olarak ödenmiş olmalı (Ocakta indirim için ay içinde ödenmeli) ve defter kayıtlarına da alınmış olmalıdır. Aksi halde indirim hakkı kaybedilecektir.

b- Konunun KDV Mekanizmasına Aykırılıkları

KDV tevkifatının kanuni süresinden sonra beyanın/tarhının,  ödendiği döneme ait 1 funduszeue.info KDV Beyannamede indirim imkânı KDV nin bazı genel özellikleri ile çelişmektedir.

Birinci olarak,  zamanaşımı süresi içerisinde KDV indirim imkanı tanınan uygulama, Kanunun 29/3. maddesine aykırıdır. Anılan madde ile KDV indirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılması durumunda izin vermemektedir. Halbuki eksik yada hiç beyan edilmeyen KDV tevkifatına ilişkin tespitin olması gereken dönemden 3 yıl veya 5 yıl sonrası yapıldığı durumda ödenen verginin indirim imkanı olduğu anlaşılmaktadır. Bu durum Kanunun 29/3. maddesi ile tanınan 2 yıllık süre aşılmış olacaktır.

Yine dönem kapandığı halde kayıtlara alınmamış, beyan edilmemiş sonradan gelen ve cari yıl kayıtlara alınan KDV tevkifatlı faturalar varsa ödenmesi koşulu ile indirim imkanı bulunmaktadır.  Ancak işlem bedelinin cari yıl kayıtlarında dönemsellik ilkesi gereği Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak gösterilmesi durumunda, KDV Kanununun 30/funduszeue.infoi uyarınca indirim konusu yapılamaması gerekir. Bu da bir çelişki oluşturmaktadır.   

Bir başka konuda,  aşağıda açıklandığı üzere, sonradan indirim imkanı olmakla birlikte hazineye ödenmemiş vergi için cezalı tarhiyat önerilmekte ve her durumda gecikme faizi istenmektedir. Bu şekilde olan tarh edilen ve ödenen KDV tevkifatı indirimi,  ödeme döneminde değil verginin doğduğu önceki dönemlerden itibaren düzeltilmesi gerekir. Bunun önemi indirimi yapan mükellefin tüm dönemlerde devir KDV söz konusu ise gereksiz yere vergi, ceza ve faiz hesaplanmış olmaktadır. Tersi durumda ilgili dönemde KDV tevkifatından yüksek ödenecek KDV varsa yine faiz ve ceza istenmesi haksız olmaktadır. Görüldüğü üzere, indirim hakkı verilen mükellefin KDV beyanlarından bağımsız olarak yapılan işlem uygulamada sorunlara haksızlıklara neden olabilmektedir. Ne diyelim indirim hakkının hiç olmamasından iyidir deyip geçelim.

4-Hiç Beyanname Verilmemesi Durumu

tarihli 21 seri no'lu KDV Genel Tebliğinin 1. maddesi ile Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinin (I/C Alıcıların Beyanı) bölümünün yedinci ve sekizinci paragrafları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

 “Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının satıcı tarafından beyan edilmiş ve Hazineye ödenmiş olması halinde sorumlu adına yapılacak tarhiyatta vergi aslı aranmaz. Sorumlu tarafından beyan edilip ödenmesi gerekirken satıcı tarafından beyan edilen ve Hazineye ödenen bu verginin normal vade tarihinden ödendiği tarihe kadar hesaplanan gecikme faizi alıcıdan aranır.

Söz konusu vergi satıcı tarafından beyan edilmiş olmakla birlikte, tahakkuk eden verginin ödenmemesi veya ödenecek KDV çıkmaması nedenleriyle Hazineye ödenmeyen vergi ile buna bağlı ceza, faiz ve zamlar alıcıdan aranır.”

Buna göre, sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının;

• Satıcı tarafından beyan edilmiş ve
• Hazineye ödenmiş olması

Kaydıyla alıcı (2 No'lu KDV yi verecek taraf )  adına yapılacak tarhiyatta “vergi aslı” aranmaz. Gecikme faizi alıcıdan aranır. Sonradan 2 No'lu KDV beyannamesi vermesine gerek olmayacaktır.

Söz konusu verginin “satıcı” tarafından beyan edilmiş olmakla birlikte, tahakkuk eden verginin “ödenmemesi” veya “ödenecek KDV çıkmaması” nedenleriyle;

• Hazineye ödenmeyen vergi ile
• Buna bağlı ceza, faiz ve zamlar

Alıcıdan aranır ve tahsil edilir.

Örneğin;

Alıcının Şubat döneminde beyan etmediği ve ödemediği KDV tevkifat tutarı ,00 TL olsun. Satıcının Şubat döneminde söz konusu alıcı ile olan işleminin tamamını hasılat KDV olarak gösterdiği ve ,00 TL ödenmesi gereken KDV hesaplanmış ise,  artık alıcıdan ,00 TL vergi ve ceza aranmayacaktır. Sadece faiz istenecektir.

Şayet satıcının ödenecek vergisi ,00 TL değil de 20,00 TL olsaydı, bu durumda hazineye ödenmeyen (, 20,00=) 80,00 TL vergi ve buna bağlı ceza ile faiz alıcıdan aranacaktı.

5- KDV İadesinde Ödeme Şartı İle İlgili Gelişmeler

1 Mart tarihli 35 Seri funduszeue.info KDV Tebliğinin 15 inci maddesi ile Tebliğin "Tevkifata Tabi İşlemlerde KDV İadesi" başlıklı bölümün "Genel Açıklamalar" başlıklı (I/C) bölümünün ikinci paragrafında yer alan “şartı aranmaz” ibaresi “şarttır” olarak değiştirildiği için şu şekilde olmuştur.

“İade taleplerinin yerine getirilmesinde, alıcı tarafından 2 funduszeue.info KDV Beyannamesi ile beyan edilen ve tahakkuk ettirilen KDV’nin ödenmiş olması şarttır.”

Böylece 1 Mart tarihinden itibaren, Tevkifat uygulamasından doğan KDV alacaklarının satıcıların iade taleplerinin yerine getirilmesinde, alıcı tarafından 2 funduszeue.info KDV Beyannamesi ile beyan edilen ve tahakkuk ettirilen KDV’nin ödenmiş olması zorunlu hale gelmiştir.

Daha önce tevkifat uygulamasından doğan KDV alacaklarının satıcılara iade edilebilmesi için, satıcının KDV tutarını 1 funduszeue.info KDV Beyannamesi ile tamamını hasılat KDV olarak beyan etmiş olması, alıcının da yaptığı tevkifatla ilgili 2 funduszeue.info KDV Beyannamesini vergi dairesine vermiş olması yeterli idi. Ancak uygulamada daireler iade yaparken ödeme şartını arıyorlardı. Böylece iade dönemini ödeme dönemine kaydırıyorlardı.

Danıştay 4. Dairesi 01/02/ tarih ve Esas No/ sayılı kararı ile “her ne kadar 35 Seri funduszeue.info Tebliğ ile, iade taleplerinin yerine getirilmesinde, alıcı tarafından 2 funduszeue.info KDV beyannamesi ile beyan edilen ve tahakkuk ettirilen KDV'nin ödenmiş olması şartı öngörülmüş ise de, KDV Kanununda ödenmiş olma şartına yer verilmediğinden, bu haliyle, Kanunda Hazine ve Maliye Bakanlığına tanınan yetkinin sınırları aşılarak düzenlenen ve mükelleflere Kanunda yer almayan bir yükümlülük yükleyen dava konusu Tebliğ hükmünde hukuka uygunluk bulunmadığı ve uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğmasına yol açabileceği” gerekçesiyle Tebliğ hükmünün yürütmesinin durdurulmasına karar verdi.

Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu 23/3/ tarih ve /3 itiraz nolu kararı ile Danıştay 4. Dairesinin yürütmeyi durdurma kararını onadı. Tebliğin ilgili hükmünün iptaline ilişkin dava süreci devam etmektedir.

Diğer taraftan yukarıda açıklandığı üzere, kanuni süresinden sonra verilen 2 No'lu KDV beyannamelerinde ödeme şartı halen yürürlüktedir. Böyle bir durum varsa iade sürecinde ödeme dikkate alınacaktır.

Zaten Gelir İdaresi Başkanlığı tarih ve sayılı Genel Yazı’da “tevkifat uygulamasından kaynaklanan iade taleplerinin yerine getirilmesinde alıcı tarafından 2 funduszeue.info KDV Beyannamesi ile beyan edilen ve tahakkuk ettirilen KDV’nin ödenmiş olması şartı mükelleften aranmayacaktır.” açıklamasına ek olarak “Hazineye intikalinin araştırılacağını “  da açıklamıştır. 

Son olarak Danıştayın iptal gerekçesi olan “Bakanlığın yetki sınırlarını aştığı” hususuna katılmadığımı belirtmek isterim.  Çünkü iade uygulaması zaten kanunla değil tebliğ ile düzenlenmiştir. Böyle olunca Bakanlığın yetkisi dâhilindedir. 

6-Sonuç

KDV Tevkifatının indirimi ve iadesi  için  kanuni süresinde beyan edilmesi  ve ödenmesi önem arz etmektedir. Bu yapılmadığı durumda İdarenin  hazineye intikal etmeyen KDV tevkifatı indirim ve iadesine müsaade etmeyeceği sonucu çıkmaktadır.   

Kaynak: funduszeue.info
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemizekayıt olun.

>> Vergi Affı Rehberi ( Soru - Cevap) Ücretsiz E-Kitap:hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

GÜNDEM