Homojen Karışım Ayırma Yöntemleri
Karışımları Ayırma Yöntemleri Nelerdir? Homojen ve Heterojen Karışım Ayırma Yöntemleri Kaça Ayrılır, Örnekleri Neler?
Karışımları ayırma yöntemleri neler ve karışımları ayırmada ne kullanılır, daha çok karışımın türüne ve kimyasal yapısına bağlıdır. Karışım ayırma yöntemleri, homojen ve heterojen karışımları ayıma yöntemlerinde kullanılıp daha çok bu karışımların özelliklerine göre belirlenmektedir. Gerektiğinde kimyasal ayırma yöntemleri yanında fiziksel ayırma yöntemleri de kullanılmaktadır. Ayırma işlemi karışımın özelliğine göre olduğu için karışımları ayırma yöntemleri kaça ayrılır sorusu ve cevapları bu durumda oldukça önemlidir.
Karışımları Ayırma Yöntemleri Nelerdir?
Karışımlar ayrılırken, bileşenlerin özellikleri incelenir ve bu özelliklere göre ayırma metotları kullanılır. Yani maddelerin özelliklerine göre karışım ayırma yöntemleri vardır.
Mıknatıs ile ayırma: Mıknatıs; demir(Fe), nikel(Ni) ve kobalt(Co) metallerini çeker. Bu elementlerden oluşan karışımlar da mıknatısla ayrılır.
Söz gelimi, Demir tozu ve bakır tozu mıknatıs kullanılarak ayrılabilir. Mıknatıs karışıma yaklaştırıldığında demir tozlarını çeker. Böylece demir ile bakır birbirinden ayrılır. Kâğıt geri dönüşüm için toplanan kâğıtlardan metallerin ayrışımı için de bu yöntem kullanılır.
Erime noktası farkıyla ayırma (hâl değiştirme): Alaşımlar ve homojen katı- katı karışımlara örnek verilebilir.
Söz gelimi, kalay (Sn) ve çinko (Zn) katılarından oluşan homojen karışım ısıtıldığında erime noktası küçük olan çinko metali karışımdan ayrılır. Altın –bakır alaşımında da bu yöntem kullanılır.
Tanecik boyutuyla ayırma: tanecik boyurları farklı olan maddeleri süzme,eleme ve diyaliz yöntemiyle bileşenlerine ayrılır.
Süzme: birbiri içinde çözümeyen katı- sını ve katı-gaz heterojen karışımlar bu yöntemle ayrılır.
Söz gelimi, makarnanın sudan ayrılması, bardağa dökülen çayın süzgeçle ayrılması ve arabalardaki hava filtresi gibi günlük yaşamdan pek çok örneği vardır.
Eleme: Tanecik boyutları farklı olan katı- katı karışımları ayırmada kullanılır. Kum-çakıl taşı, un-kepek gibi heterojen karışımlar bu yöntemle ayrıştırılır. Bu yöntem, tanecik boyutuna uygun gözenekli elek aracıyla yapılır.
Diyaliz: Sıvı-katı kolloit karışımların gözenekli zarlardan geçebilmesi için çözümleme ve arıtmada bu yöntem kullanılır. Küçük kollaitlerin geçebilmesi için büyük kolloitler geçebilmeli öncelikle.
Söz gelimi, diyaliz makinesiyle kanın metabolik atıklardan temizlenmesi ve serumla besleme örnek verilebilir.
Kaynama Noktası Farkı ile Ayırma: Sıvı-sıvı homojen karışımları, kaynama noktası farkından yararlanılarak ayrıştırılır. Bu işleme de ayrımsal damıtma denir. Birden fazla sıvı içeren homojen karışımlar için kullanılır. Kaynama noktası düşük olan önce buharlaşır ve gaz aşamasına geçen sıvı soğutma kabında soğutulur, yoğunlaştırılır ve toplama kabında birikir.
Söz gelimi, etil alkol-su, su-ham petrol, tuzlu su gibi örnekleri vardır.
Çözünürlük farkı ile ayırma: Maddelerin katı, sıvı ve gaz hallerinde çözünürlük ayırt edici özelliktir. Bu özellik kullanılarak karışımdaki maddeler bileşenlerine ayrışabilir.
Özütleme (Ekstraksiyon): Karışımdaki bileşenlerden birini, uygun bir çözücüde seçimli olarak çözüp ayırma işlemidir.
Kristallindirme: Çözünmüş maddenin kristal yapılı katı hâle geçişine kristalleştirme denir. Sıvı- katı homojen çözeltide çözeltinin ısıtılarak buharlaştırılması ya da çözeltinin soğutulması ile çözünen katının çökmesine de kristallendirme denir.
Ayrımsal Kristallendirme: Aynı çözücüde çözünebilen iki katı maddeyle çözünürlüklerinin sıcaklık değişimleriyle farklı olmasından yararlanılarak ve sıcaklıkta çözünürlükleri farklı miktarlarda değişen iki katının ayrılması için yapılan ayrıştırmadır.
Yoğunluk farkı ile ayırma: heterojen karışımlar yoğunluk farkı ile ayrıştırılabilir.
Ayırma hunisi ile ayırma: Birbiri içinde çözünmeyen ve öz kütleleri farklı olan karışımların ayrıştırılmasında kullanılır. Daha çok sıvı-sıvı heterojen karışımları ayırmada kullanılır.
Homojen ve Heterojen Karışım Ayırma Yöntemleri Kaça Ayrılır?
Bu karışımlar da yukarıda belirttiğimiz gibi maddenin yapısına ve özelliğine göre ayrıştırılır. Bu açıdan baktığımızda homojen ve heterojen karışımlarda da ayırma yöntemleri maddelerin tanecik yapılarına göre değişmektedir. Bu durumda:
Homojen karışımlarda (çözeltilerde), maddeler birbiri içinde çözünür. Bu yüzden çözeltileri bileşenlerine ayırmak amacıyla heterojen karışımlardan farklı yöntemler kullanılır. Heterojen karışımları ayırmada ise maddelerin hâl değişim sıcaklıkları ile çözünürlük gibi farklı fiziksel özellikleri kullanılır.
Heterojen karışımları ayırma yöntemleri üçe ana başlığa ayrılır. Bu yöntemler de alt başlıklara ayrılmaktadır:
- Tanecik Boyutunu Ve Görünür Özellikleri Farkını Kullanarak Ayırma: ayıklama, eleme ve süzme yöntemiyle ayırma
- Yoğunluk Farkını Kullanarak Ayırma: aktarma, yüzdürme ve pıhtılaşma yöntemiyle ayırma
- Diğer Yöntemler: elektriklenme, mıknatıs, katı-katı karışımlarının erime sıcaklıkları farkıyla ayırma
Homojen karışımları ayırma yöntemleri iki ana başlığa ayrılır:
- Kaynama Sıcaklıkları Farkını Kullanarak Ayırma: basit damıtma, ayrımsal damıtma ve yoğunlaştırma
- Çözünürlük Farkını Kullanarak Ayırma: kristallendirme, ayrımsal kristallendirme, çökertme ve özütleme
Homojen Nedir? Homojen Karışım &#;rnekleri Ve Ayırma Y&#;ntemleri Hakkında Bilgi
Yapılan araştırmalara göre son yıllarda pek çok defa farklı görüntüye sarsıp olana homojen yapılar bulunmaktadır. Heterojen tanımı ise homojenliğin öğrenilesi için oldukça önemli olmamaktadır. Heterojen görüntünün ve daha çok içeriğinin her noktada eşit olmaması olmaktadır. Bugün insan “eli yapılan birçok şeyin homojen dolmadığı bilinmektedir. Fakat geneli fizik ve biyoloji kuralarında göre genel manada bir netlik olan madde oldukça homojen olarak kabul edilebilmektedir.
Homojen Karışım Örnekleri Ve Ayırma Yöntemleri Hakkında Bilgi Nedir?
Doğada saf bir şekilde homojen olan birçok yağı onulmamaktadır. Bu yapıların daha önemli yapan özelliklerinin insan eli ile homojen olmamasıdır. Genellikle ilk homojen madde için birçok kişi tarafında su örnek verilmektedir. Genel manada bakıldığı zaman birçok ek homojen madde bulunmaktadır. Doğadan alınana ve dünya üzerinde bulanan tüm suların hemen hemen her yerinde eşit miktarda homojen su mineralleri bulunmaktadır.
Homojen maddeler konusu sadece sıvı ve püre tarzı yiyekal değil katı maddeler de olabilmektedir. Bu maddelerin başında ise en çok bilinene ve tercih edilin kum olmaktadır. Kumun hemen hemen her yerinde eşit olarak kum taneciği bulunmaktadır. Bu maddeye genel bakan biri görüntüsü net bir şekilde tek parça olduğu için homojen diyebilir. Bu kanı ne doğru ne de yanlış olmaktadır bu durumun temel sebebi ise sağlıklı bir görüntü oluşmasında rağmen iç minerallerinin oldukça çeşitli olmasından kaynaklanmaktadır.
İnsan eli ile yapılmış homojen gıdalar dairen verilmesi gerekir ise en mantıklısı gazoz olmaktadır. Dıştan bakıldığı zaman pek çok açıdan tek görüntüsü olan bir yapı olarak görülmektedir. Bu nedenle homojen bir yapı elde edilmektedir. Doğada bulunan ve insan eli ile gazoz gibi irilebilin bir gıda ise ayran olarak bilinmektedir. Ayran genellikle peke çok kişinin ortak olarak sevdiği ve tükettiği bir yiyecek olmaktadır.
Ayranın içinde olan yoğurt gıdası zaman içinde çökmeler ile karşılaşabilmektedir. Bu nedenle pek çok kişi ilk bakışta ayrana homojen diyebilir. Fakat ayran çalkalanınca homojen olmaktadır. Aksi halde genel olarak ayran homojen değil daha çok heterojen bir madde olarak bilinmektedir. Bu durumun temle nedeni ayran içinde olan bileşenlerin zamma içinde çökmekler uğraması olmaktadır.