Tuvaletten Sonra Makatta Yanma Ve Kaşıntı

Makat Kaşıntısı (Pruritus Ani) Nedir?

Makat çevresinde sürekli dayanılmaz kaşıntı hissi duyulmasına kaşıntılı anüs (pruritus ani) denir. Özellikle geceleri ve dışkılamadan sonra şikayetler artar. Bazı hastalarda makat kaşıntısı ile birlikte, makatta yanma, akıntı, ağrı ve tahrişe bağlı kanama şikayetleri de olabilir.

Makat Kaşıntısı (Pruritus Ani) Neden Olur?

Birçok nedeni olabilir. Sıklıkla rastlanan nedenler:

• Makat bölgesinin aşırı temizlenmesi, temizlik için hijyenik solüsyonların kullanılması.
• Dışkılamadan sonra uygun temizliğin yapılamamasına bağlı anüs bölgesindeki kalan dışkı artıkları tahrişe ve kaşınmaya neden olabilir.
• Makat (anüs) çevresinin ıslak kalması ciddi makat kaşıntısı yapabilir. Birçok nedenle makatta ıslaklık artar;
  • Aşırı terleme.
  • Makat sarkması; Dışkı ve mukus sızıntıları olacaktır.
  • Makat kaslarının gevşemesi ile dışkı sızıntıları olur ve tahriş ve kaşıntıya sebep olur.
  • Evre 3,4 iç hemoroidal hastalık.
  • Makat çatlak hastalığı, makat enfeksiyonları.
  • Paraziter hastalıklar. Kıl kurdu her ne kadar çocukluk çağında sık görülse de erişkinlerde de makat kaşıntısının sık sebebidir.
  • Dermatit psoriazis, egzama gibi deri hastalıkları da makat kaşıntısı yapabilir. Vücudumuzda görülebilen tüm cilt hastalıklarının makat bölgesinde görülebileciği unutulmamalıdır.
  • Belli içecek ve yiyecekler alkol (bira), asit içeren meyve suları, kafein içeren içecekler (örneğin kahve, çay veya kola),  çikolata, bazı meyveler, domates, fındık ve patlamış mısır, baharatlı gıdalar, mezeler, kuruyemiş  makatta kaşıntı yapabilirler. Günümüzde sık görülen gıda allerjileri de vücudumuzun diğer yerlerinde olduğu gibi makat kaşıntısına da neden olabilirler.
  • Stres; Ani stresler olağan dışı psikolojik durumlarda kaşınmaya yola açabilirler.

Makatta Kaşıntı (Pruritus Ani) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Öncelikle hastalığın altta yatan sebebini bulmak önemlidir. Hastalar hemen bir ilaç tedavisi ile kaşıntıdan kurtulmak ister ama, birbirinden oldukça farklı bir çok nedenle gelişen bu hastalıkta gerçek nedeni bulmak zaman alacaktır. Hastalığın öncelikle organik bir nedene bağlı olmadığı gösterilmelidir. Makat kaşıntısı dermatit gibi bir deri hastalığınından, deri kanserine, mantar infeksiyonuna ve o bölgenin diğer hastalıkları olan hemoroid, anal fissür, anal fistül gibi geniş bir hastalık yelpazesinin sonucu gelişebilir. İyi bir hasta hikayesi almak, ayrıntılı bir anal muayene yapmak ve laboratuar görüntüleme hatta allerji testleri neden ortaya konulabilir. Çoğu kez kaşınmanın kesin nedeni bulunamaz ve nedeni bilinmeyen (idiopatik) olarak tanı konulur.

Makat Kaşıntısını Ortadan Kaldırmak İçin Neler Yapılabilir?

• Bu bölgede temizlik için su dışında hiçbir şey kullanılmamalıdır.
• Makatta ıslaklıktan kaçınılmalı olabildiğince kuru tutulmalıdır.
• Makat temizliğinde aşırı sürtünmeden kaçınılmalı, tuvalet kağıdı bile kullanılmamalıdır.
• Temizlikte alkol içermeyen bebek mendilleri tercih edilebilir.
• Kaşımaktan kaçınılmalı, çünkü kaşınma tahrişi arttırarak durumu daha kötüleştirecektir. Sürekli kaşınma hissi için doktorunuz önereceği ilaçlar olacaktır.
• Pamuklu iç çamaşır giyilmeli, kadınlar, adet döneminde organik pedler kullanmalıdır.
• Her gün tüketilen gıdaların listesi tutularak muhtemel allerjenler belirlenebilir.
• Kulaktan dolma ilaçlar kullanılmamalıdır, çoğu zaman şikayetlerde artmaya sebep olur.

Sebebi bulunamayan (İdiyopatik) makat kaşıntısında deri-deri altı tabakasında bulunan serbest sinir uçlarının aşırı duyarlılığını gidermekte faydalı olduğu saptanan bazı özel formulasyonlar ile tedavi olmanız mümkün olabilir.

Şiddetli makat kaşıntısı şikayeti olan hastada Makat sarkmasına bağlı dışkı/mukus sızıntısı sonucu ıslak anüs görüntüsü:

Makat ve çevresinde yer alan hastalıkların tümü makat hastalıkları olarak adlandırılır. Makat etrafında görülen hastalıklar birçok kişide sık sık görülebilir ve genellikle hastalar bu rahatsızlıklarını görmezden geldiği ve konuşmaktan çekindiği için doktora da geç başvurabilir. Makattan kan gelmesi, makat etrafında kaşıntı görülmesi, makatta yanma, makat etrafında ele gelen bezeler, kokulu akıntılar makat sıkıntılarının başlıca belirtileri arasındadır.

Hemoroid

Makat bölgesinde yer alan damarların genişlemesi, şişmesi ve ele gelmesi sonucu oluşan rahatsızlık halk arasında basur adı verilen hemoroid rahatsızlığıdır. Uzun süre ayakta kalma, ishal, kabızlık, az hareket etme, gebelik, kalp yetmezliği, kalın bağırsak tümörü veya genetik faktörler hemoroide neden olan etmenler olarak sayılabilir. Halk arasında sık görülen hemoroid, 20-50 yaş arası kişilerde daha sık görülebilir. Kadınlarda doğum sonrası daha az hareket edeniyle erkeklere oranla daha sık görülebilir. En sık kanamayla belirti gösterse de, ağrı, yanma, şişlik, kaşıntı, akıntı, basınç gibi belirtilerle kendini gösterir. Makat bölgesinin muayenesi ve gerekirse endoskopik muayene ile hastalık teşhis edilir. Hastalığın boyutuna göre tedavi yöntemi farklıdır. İlaçla tedavi, bant ligasyonu, skleroterapi ve cerrahi yöntem tedavi yöntemleri arasındadır.

Perinal Abse, Fistül

Perinal Abse makat bölgesinde iltihaplı hastalıktır. Özellikle ağrı ile birlikte, üşüme, titreme, ateş ve büyük abdestte yapamama şikayetiyle birlikte karşımıza çıkar. Abse’de ilaçla tedavi yöntemi tek başına yeterli olmaması nedeniyle, lokal ya da genel anestezi altında makat boşluğuna en yakın yerden kesi yapılarak iltihaplı bölge boşaltılır ve ilaç tedavisiyle desteklenir. Ameliyat dışında tedavisi çok mümkün değildir.

Anal Fistül

Anal fistül, anal bölgede çatlak veya yara oluşması durumudur ve kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Hastanın eline geldiği için hemoroidle karıştırılır ancak hemoroidden farklıdır. Zor doğum geçirme, kronik kabızlık gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Akut fistüllerde ilaç tedavisi yöntemiyle hastalığın önüne geçilebilir ancak kronik fistülde kesin tedavi yöntemi cerrahi operasyondur. Ameliyatın başarı oranı da %100’dür.

Makat Kaşıntısı (Kaşıntılı Anüs)

Makat çevresinde hastada rahatsızlık yaratan ve sık sık tekrarlanan kaşıntı olması durumudur. Makat kaşıntısı yanında, makatta yanma ve akıntı şikayetleri de görülebilir. Bunların nedenleri arasında, makat bölgesini aşırı titiz bir şekilde temizlemek, yağlı dışkı ve makat çevresinin terlemekten kaynaklı sürekli ıslak kalması, domates, baharatlı gıdalar tüketmek, kuruyemişler, bazı meyvelerle, kafeinli ve alkollü içecek tüketimi de kaşıntıya neden olabilmektedir. Bunların dışında parazit hastalıkları (kıl kurdu gibi), makat bölgesi hastalıkları, deri hastalıkları da bu duruma neden olabilmektedir. Haastalığın tedavisinde, hastanın hikayesi dinlenip, hekim tarafından muayene edildikten sonra, kaşıntıya neden başka bir hastalığın olup olmayacağı araştırılır. Makat bölgesi daha fazla tahriş olmamması için, anal bölge sabun tuvalet kağıdı direkt temizleme için kullanılmamalı, sadece su ile ıslatılmış tuvalet kağıdı, ıslak bebek mendilleriyle temizlenmeli. Makat bölgesi ıslak tutulmamalıdır.

Makat Hastalıklarından Kurtulmak için Günlük Hayatta Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

• Lifli, sebze ve meyve açısından zengin gıdalarla beslenmek.
• Bol bol su içmek
• Kişisel temizliğe önem vermek, hemoroid olan bölgeyi ılık suyla temizleyip kağıt havluyla kurulamak.
• Ağır yük taşımamak
• Dar iç çamaşırı ve giysilerden kaçınmak.
• Kabızlık ve ishal olmamaya dikkat etmek.
• Düzenli egzersiz yapmak makat hastalıklarının oluşmaması açısından önemlidir.

   Makat ve çevresinde istenmeyen yanma hissi ve kaşıntı ile karakterizedir. Anal Kaşıntı, Makatta Kaşıntı veya tıbbi olarak Pruritis Ani olarak isimlendirilir. Hem kadınları hem de erkekleri etkileyen ve yaşam kalitesini düşüren yaygın (%1-5) bir şikayettir. Erkeklerde, kadınlara göre çok daha yüksek oranda rastlanır(4:1). En çok geceleri veya dışkılama (tuvalet) sonrası belirginleşir.

Makatta Kaşıntı, Neden Oluşur?

•► Bir çok nedene ve/veya hastalığa bağlı olarak oluşabilir. Sıklıkla da makat ağzı ile çevre derisinin, dışkıda yer alan tahriş edici sindirim artıklarına maruz kaldığı durumlarda gözlenir. O yüzden makatta ıslaklık, akıntı ve kirlenme şikayetleriyle birlikte olur. Dışkılama sıklığının arttığı ve dışkının cıvıklaştığı durumlarda belirginleşir. Ayrıca tam boşalamama ve rahatlayamama şikayetlerinin eşlik ettiği dışkılama güçlüğü durumlarında, sıklıkla da tuvaletten 1-2 saat sonra belirginleşen akıntı ve kirlenmeye eşlik eder.

•► Makat ağzı ve çevresinin çeşitli fiziksel ve kimyasal ajanlarla teması, ciltte tahrişe, dolayısıyla makatta kaşıntıya yol açar. Sıklıkla da "hijyen" adı altında ıslak mendil, sabun gibi ürünlerle aşırı ve sık taharetlenme veya su yerine, tuvalet kağıdı ile sürterek taharetlenme  de makatta kaşıntıya yol açar.

•► Çeşitli yiyecek ve ilaçlar, dışkılama sıklığını artırarak ve dışkıyı cıvıklaştırarak dolaylı olarak makatta kaşıntıya yol açabilir veya var olan kaşıntıyı artırabilir.

•► Hemoroid, Anal Fissür, Anal Fistül, Anal Siğil gibi makat hastalıkları da dolaylı olarak makatta kaşıntıya yol açabilir veya şiddetlendirebilir.

•► Makat çevresindeki ciltte yerleşik sedef hastalığı ve liken sklerozu gibi pekçok cilt hastalıkları da makatta, rahatsız edici kaşıntıya yol açabilir.

   Diğer taraftan kaşıntısı olan kişilerde diyabet, karaciğer ve böbrek hastalıkları, lösemi, lenfoma ve demir eksikliği anemisi gibi çeşitli hastalıklara da rastlanır.

Makatta Kaşıntı, Nasıl Tedavi Edilir?

   Makatta kaşıntı şikayeti olan hastalarda, olası nedenleri yok etmeye yönelik kademeli tedavi planlaması yapılır. Öncelikle makat derisinde tahrişe yol açan olası nedenlerden kaçınılır. Yani kişinin beslenme, tuvalet (dışkılama), hijyen ve taharetlenme alışkanlıkları sorgulanır ve düzenlenir.

   Bu süreç, cilde bariyer özelliği kazandıran yağ bazlı ilaçlarla desteklenir ve ciltteki tahrişin geçmesi beklenir. Rahatlama sonrası, cildiye uzmanından da görüş alınarak yola devam edilir.