Kimyada Kullanılan Temel Uyarı Işaretleri

Güvenlik Uyarı İşaretleri Ders Notu

Kimyasal maddeler oluşturabilecekleri zararlara göre gruplandırılmıştır. Bu zarar grupları için sembol ve işaret olarak da adlandırılan piktogramlar kullanılır. Piktogramlar kimyasal maddelerin ambalajlarındaki etiketlerde bulunur.

Yanıcı Maddeler

Eter, alkol ve aseton gibi kolay tutuşan ve tutuştuğu zaman söndürülmesi kolay olmayan maddeledir. Bu tür maddeler genellikle sıvı hâldedir. Alev, kıvılcım, elektrik prizleri ve yakıcı maddelerden uzak tutulmalıdır.

Yakıcı Maddeler

Maddelere temas ettiğinde onların tutuşup yanmasına neden olan maddelerdir. Bu tür maddelerin yanıcı kimyasal maddelerle temas etmemesine dikkat edilmelidir. Oksijen, klor, nitrik asit, hidrojen peroksit gibi maddeler yakıcı maddelerdir.

Tahriş Edici Maddeler

Deriyi ve diğer vücut dokularını aşındırıcı veya alerji Oluşturucu etkileri olan sodyum hipoklorit ve etil alkol gibi maddelerdir. Zehirli, patlayıcı, yanıcı ve yakıcı değillerdir. Bu maddelerle çalışırken ortam havalandırılmalı, önlük veya gözlük gibi koruyucu araçlar kullanılmalıdır. Buharlarını solumaktan kaçınılmalıdır. Cilde teması hâlinde bol su ile yıkanmalıdır.

Aşındırıcı (Korozif) Maddeler

Deri ve göz gibi vücut dokularında, kumaş, metal veya cam maddelerde temas ettiğinde aşındırıcı etkisi olan genellikle asit veya baz türü maddelerdir. Bu tür maddeler ile çalışıIırken önlük, gözlük ve eldiven gibi koruyucu araçIar kullanılmalıdır.

Patlayıcı Maddeler

Kıvılcım, alev, sıcaklık veya şok etkisi ile kimyasal değişikliğe uğrayan, yüksek derecede ısı ve çok miktarda gaz çıkışıyla ani hacim genişlemesine (patlamaya) neden olan nitrogliserin gibi maddelerdir. Patlayıcılar çok hızlı yandığından, yanma için gerekli olan oksijen havadan değil yapılarından sağlanır.

Toksik (Zehirli) Maddeler

Ağız, solunum veya deri yoluyla vücuda girdiğinde zehirlenmeye neden olan hidrojen sülfür ve etilen amin gibi maddelerdir. Bu maddeler ile özel ortamlarda çalışılmalı, eldiven ve gözlük gibi koruyucu kıyafetler kullanılmalıdır.

Radyoaktif Maddeler

Görünmez ışınlar yayıcı (radyoaktif) maddelerdir. Bu ışınlar gözle görülmediği için sinsice canlı dokularında kanser gibi geri dönüşümü olmayan zararlar oluştururlar. Bu nedenle radyoaktif sembolün olduğu röntgen odaları gibi yerlerde kontrolsüz dolaşılmamalıdır. Radyoaktif maddeler koruma sağlayan özel zırhlar içinde bulundurulmalıdır.

Çevreye Zararlı Maddeler

Toprağa, suya veya havaya karıştığında uzun süreli zararlı etkiler oluşturan maddelerdir. Bu tür maddelerin atıkları doğrudan çevreye atılmaz, lavaboya dökülmez. Ayrı özel kaplarda biriktirilir ve belediyelerde oluşturulan özel uzmanlara teslim edilir. Kimyasal maddelerin çoğunun üzerinde bu sembol bulunur.

Piktogram (piktograf): Bir eşyayı, bir objeyi, bir yeri, bir işleyişi, bir kavramı resim yoluyla gösteren sembollerdir.

Güvenlik Uyarı İşaretleri Video

Zararlılık işaretleri (Piktogramlar)

Zararlılık işaretleri, Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama (CLP/SEA) Yönetmeliği&#;ne uygun olarak eski tehlike işaretlerine eşdeğer yeni piktogramlar hazırlanmıştır.

Yeni yönetmeliğe göre zararlı madde veya karışımlar satan üretici, tedarikçi veya alt dağıtıcılar müşterilerine Güvenlik Bilgi Formu sunmak zorundadır.  Yeni yönetmeliğe (SEA) göre maddeler için geçiş süreci 01/06/ karışımlar için 01/06/’dır.

Bu yönetmelik ile güvenlik bilgi formlarının sınıflandırması değişmiş ve CLP/GHS sistemine uyumlu hale getirilmiştir. 11 Aralık ’ten önce eski yönetmeliğe (SAE ) göre sınıflandırılmış tüm güvenlik bilgi formlarının yeniden hazırlanması gerekmektedir. Eski MSDS&#;lerin yenilenmesi ile birlikte zararlılık işaretleri de yenilenmelidir.

Zararlılık İşaretleri ve Sınıfları

Her zararlılık sınıfı için zararlılık işareti, zararlılık sınıfı farklılaşmaları ve zararlılık kategorisi SEA yönetmeliğinde yer alan hükümlere uygun olmalıdır ve sembol ve genel format açısından verilen örneklerle uyumlu olmalıdır.

Fiziksel zararlılık işaretleri

  İşaret: Patlayan Bomba

İşaret: Alev

İşaret: Daire Üzerinde Alev

Zararlılık işareti (1)	Zararlılık sınıfı ve zararlılık kategorisi (2)
GHS03	Ek-1 Başlık Oksitleyici gazlar, zararlılık kategorisi 1 Ek-1 Başlık Oksitleyici sıvılar, zararlılık kategorileri 1, 2, 3 Ek-1 Başlık Oksitleyici katılar, zararlılık kategorileri 1, 2, 3

İşaret: Gaz Silindiri

İşaret: Aşınma

Zararlılık İşareti Gerektirmeyen Zararlılık Sınıfları ve Zararlılık Kategorileri:

Ek-1 Başlık : Kısım ’in Patlayıcıları

Ek-1 Başlık : Kısım ’nın Patlayıcıları

Ek-1 Başlık : Alevlenir gazlar, zararlılık kategorisi 2

Ek-1 Başlık : Kendiliğinden tepkimeye giren maddeler ve karışımlar, Tip G

Ek-1 Başlık : Organik Peroksitler, Tip G

Sağlığa ilişkin zararlılık işaretleri

İşaret:Kuru Kafa ve Çapraz Kemikler

İşaret:Aşınma

İşaret: Ünlem İşareti

İşaret: Sağlık Zararlılığı

Zararlılık İşareti Gerektirmeyen Sağlık Zararlılık Kategorileri:

Ek-1 Başlık Üreme sistemi toksisitesi, anne sütü üzerine veya anne sütü ile etkiler, ilave zararlılık kategorisi

Çevresel zararlılık işaretleri

İşaret: Çevre

Zararlılık işareti (1)	Zararlılık sınıfı ve zararlılık kategorisi (2)
GHS09	Ek-1 Başlık  Sucul çevreye zararlı Akut zararlılık kategorisi 1 Uzun süreli zararlılık kategorisi 1, 2

Aşağıdaki çevresel zararlılık sınıfları ve zararlılık kategorileri için bir zararlılık işareti gerekmemektedir:

Ek-1 Başlık Sucul çevreye zararlı – Uzun süreli zararlılık kategorileri 3, 4

İlave zararlılık işaretleri

İşaret:Ünlem İşareti

Zararlılık işareti (1)	Zararlılık sınıfı ve zararlılık kategorisi (2)
GHS07	Ek-1 Başlık Ozon tabakasına zararlı, zararlılık kategorisi 1

Ücretsiz danışmanlık, teknik bilgi ve fiyat teklifi almak için [email protected] yada +90 () 50 59 numaradan bize ulaşabilirsiniz.

Kimyada kullanılan sağlık ve güvenlik amaçlı uyarı işaretleri bulunmaktadır. Bu işaretler farklı anlamlara gelir ve tüm dünyada kabul edilmiş uyarı işaretleridir.

Kimya Laboratuvarlarında Uyulması Gereken İş Sağlığı ve Güvenlik Kuralları

Kimya laboratuvarında, deney sırasında kaza engellemek ve zarar görmemek için güvenlik kuralları uygulanmaktadır. Laboratuvar güvenlik kuralları haricinde kimyasallar ile güvenli bir çalışmanın nasıl olması gerektiği ile ilgili de bilgi sahibi olunmalıdır. Laboratuvarda bulunan kimyasal maddeler
yanıcı, zehirli, tahriş edici veya patlayıcı etkiye sahip olabilir. Deneyde kullanılan kimyasallardan bazıları kolaylıkla deriden geçebileceği gibi buharlaşma yolu ile solunan havaya da karışabilir. Kimyasal maddelerin insan ve çevre için zararlı olabileceği bilinmeli ve mutlaka tedbirler alınmalıdır.

Laboratuvar Güvenlik Kuralları

1. Kimya laboratuvarında, laboratuvar önlüğü ve kapalı ayakkabı giyilmeli, tehlikeli deneyler için özel koruma gözlüğü ve maske kullanılmalıdır.
2. Saçlar toplu, tırnaklar kesilmiş olmalıdır.
3. Ellerde kesik, çatlak veya açık yara varsa mutlaka bandajla kapatılmalı ve yapılacak işe uygun eldiven kullanılmalıdır.
4. Bazı kimyasalların buharları olumsuz etkileyeceği için gözlerde kontak lens bulunmamalıdır.
5. Kimyasalların deri ile temas süresini arttıracağı için, yüzük, bilezik gibi takılar çalışmaya başlamadan önce çıkarılmalıdır.
6. Laboratuvara yiyecek, içecek getirilmemeli ve tüketilmemeli, kesinlikle sakız çiğnenmemelidir.
7. Laboratuvarda, başkalarının dikkatini dağıtıcı hareketler yapılmamalı, oyun oynanmamalı ve kesinlikle şaka yapılmamalıdır.
8. Kırık, çatlak ve kirli cam eşyalar kullanılmamalıdır.
9. Kimyasal maddelere kesinlikle çıplak elle dokunulmamalıdır.
10. Kimyasal maddeler koklanmamalı ve tadına bakılmamalıdır.
11. Kimyasal alındıktan sonra şişenin kapağı hemen kapatılmalıdır. Aynı spatül veya pipet temizlenmeden başka bir madde için kullanılmamalıdır.
12. Sıvılar pipetle aktarılırken mutlaka puar kullanılmalı, kesinlikle ağızla çekilmemelidir.
13. Derişik asitlerle çalışırken dikkatli olunmalı, asit çözeltisi hazırlanacaksa cam baget yardımı ile asit yavaşça su içerisine dökülüp seyreltilmeli, asla asit üzerine su eklenmemelidir.
14. Eter, aseton, alkol gibi uçucu ve yanabilen maddeler açık aleve yakın tutulmamalıdır.
15. Uçucu ve yanıcı çözücüler nedeniyle piller alev alma riski taşıdığı için laboratuvarda kesinlikle cep telefonu kullanılmamalıdır.
16. Deney sırasında deneyi yapan kişi deney ortamından ayrılmamalıdır.

1. Kimyasal maddelerin ambalajları üzerindeki etiketler koparılmamalı, karalanmamalı, şişelerden sıvı akıtılırken etiket tarafı yukarı gelecek şekilde tutulmalıdır. Etiketleri bozulmuş ambalajlar kullanılmamalıdır.
2. Katı ve sıvı atıklar lavabolara dökülmemeli, etiketlerle belirlenmiş atık kaplarına atılmalıdır.
3. Kullanılmış deney malzemeleri yıkanmalı kesinlikle kirli bırakılmamalıdır.
4. Laboratuvardan çıkar çıkmaz eller hemen yıkanmalıdır.
5. Herhangi bir sağlık problemi olan öğrenci, öğretmenini bilgilendirmelidir.
6. Öğretmenin onay vermediği hiçbir işlem ve deney yapılmamalıdır.

Güvenlik Uyarı İşaretleri

Kimyasal maddelerin üzerinde yer alan sağlık ve güvenlik amaçlı temel uyarı işaretlerine risk piktogramları denir. Bu işaretler ve anlamları aşağıda verilmiştir.

Evde, iş yerinde, laboratuvarda ve endüstride kullanılacak her kimyasal maddenin üzerinde mutlaka çeşitli uyarı, risk ve önlem bilgileri bulunur. Kullanmadan önce bu maddelerin etiketleri dikkatle okunmalı ve o madde ile çalışırken gerekli tedbirler alınmalıdır.

Laboratuvar Güvenliği Uyarı Piktogramları

• ISI GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, yapılacak işlemde çok sıcak bir yüzeyin veya ısıtıcının olduğunu gösterir. Elin yanmaması için ısıya dayanıklı eldiven kullanılmalıdır.
• GÖZ GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, deneye başlamadan önce gözlük takmak gerektiğini belirtir. Gözlüksüz çalışılırsa göz sağlığı için zarar vericidir.
• ELBİSE GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, laboratuvar deneylerinde kullanılan malzemelerin elbiselere sıçrayarak aşındırıcı etkisinden korunmak için önlük veya tulum kullanılmasının uygun olacağını gösterir.
• KESİCİ/DELİCİ CİSİM GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, yapılacak işlemlerde kesici/delici gereçlerin kullanıldığını ve işlemler sırasında yaralanmalara yol açabileceğini belirtir.
• SICAK CİSİM GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, yapılacak işlemde bir ısıtıcı ya da sıcak bir yüzeyin olduğunu gösterir. El, ayak ve diğer organların yanmaması için özen gösterilmelidir.
• KIRILABİLİR CAM GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, cam malzemelerin kırılabileceğini gösterir. Cam malzemelerin aşırı ısıtılmaması ve ani sıcaklık değişimlerine maruz kalmaması sağlanmalıdır.
• YANGIN GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, yapılacak işlemlerde yangın çıkmaması için gerekli önlemlerin alınması gerektiğini ifade eder.
• TOKSİK (ZEHİRLİ) MADDE GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, uygulanacak işlemlerde zehirli kimyasal maddenin kullanıldığını belirtir. Bu madde kullanılırken maddenin ambalajında yer alan tehlike piktogramları okunarak gerekli önlemler alınmalıdır.
• ELEKTRİK GÜVENLİĞİ: Bu piktogram, yapılacak işlemlerde elektriği şehir hattından kullanmak gerektiğini; güç kaynağı kullanırken iletken kısımlara dokunmanın tehlikeli olacağını belirtir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Amacıyla Kullanılan İşaretler ile Anlamları

Günlük hayatta birçok tehlikeli kimyasal madde ile karşılaşılmaktadır. Bu tehlikeli maddelerin yanıcı, yakıcı, korozif, patlayıcı, tahriş edici, zehirli (toksik), çevreye zararlı ve radyoaktif etkileri vardır. Kimyasal maddelerin tehlike piktogramlarını (güvenlik sembolünü) bilmek insan hayatı için çok önemlidir.

Kimyasal Maddelerin Tehlike Piktogramları

Kimyasal maddelerin tehlike piktogramları ve alınması gereken önlemler aşağıda verilmiştir.

• YANICI: Yanıcı ve parlayıcıdırlar. Alevlenme noktası sıfır derecenin altında ve kaynama noktası 35 dereceye kadar olan sıvılar için kullanılır. Isıtıldığında yangına neden olabilir. Ateş, kıvılcım ve ısı kaynaklarından uzak tutulmalıdır. Sadece orijinal kabında muhafaza edilmelidir.
• OKSİTLEYİCİ, YAKICI MADDE: Havasız ortamda bile yanabilirler. Yanabilen maddelerle karıştırılırsa patlayabilir. Tutuşturucularla teması önlenmelidir.
• KOROZİF (AŞINDIRICI): Metalleri ve canlı dokuları aşındırabilen maddelerdir. Deriye ve göze hasar verirler.
  • Göz ve deriyi korumak için önlemler alınmalıdır. Koruyucu giysi giyinmeli ve buharı solunum yoluyla alınmamalıdır. Metallerle temas ettirilmemelidir.
• PATLAYICI: Kıvılcım, ısınma, alev, vurma, çarpma ve sürtünmeye maruz kaldığında patlayabilir. Ateş, kıvılcım ve ısıdan uzak tutulmalıdıfunduszeue.info mesafede durulmalı ve koruyucu giysi giyilmelidir.
• TAHRİŞ EDİCİ: Alerjik deri reaksiyonlarına neden olur. Ozon tabakasına zarar verebilir. Vücuda ve göze temasından kaçınılmalıdır. Koruyucu giysi giyilmelidir.
• TOKSİK (ZEHİRLİ): Ağız, deri ve solunum yolu ile zehirlenmelere neden olur. Kanserojen etki yapabilir. Vücut ile temas ettirilmemelidir. Zehirlenme belirtileri görüldüğünde tıbbi yardım alınmalıdır.
• RADYOAKTİF: Radyasyona neden olur. Canlı dokularına kalıcı hasar veren kanserojen etki yapar. Bu işaretin bulunduğu yerlerden uzak durulmalıdır. Bu işaretin olduğu yerlerde çalışmak zorunda kalınırsa özel kıyafetler giyilmeli ve özel tedbirler alınmalıdır.
• ÇEVREYE ZARARLI (EKOTOKSİK): Su ve doğadaki canlılara zarar vericidir. Su ve doğaya kontrolsüz atılmamalıdır.

Kimyasal Maddelerin İnsan Sağlığı ve Çevre Üzerindeki Etkileri

Doğada bulunan birçok kimyasal madde vardır ve bunlardan bazıları çevre veya insan sağlığı için tehlikeli olabilir. Bunlardan bazıları beslenmede kullanılırken vücut için gereken doz kadar almak önemlidir. Ayrıca sanayi ve endüstride kullanılan bazı kimyasallarda doğaya ciddi zarar verebileceği için oldukça dikkatli olunmalıdır. Bu kimyasallardan bazılarının insan sağlığı ve çevre için önemi aşağıda açıklanmıştır.

Na, K, Fe, Ca, Mg, H₂O Maddelerinin İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Önemi

Sodyum (Na): Vücuttaki su dengesinin korunması, besinlerin hücre duvarından geçişi, kas ve sinir fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde çalışması, vücut sıvılarının nötrlük düzeyinin korunmasında görev alır.

Sodyum doğa için de oldukça önemlidir. Yer kabuğunda en fazla bulunan elementlerdendir. Sodyum aktif bir metal olduğundan doğada bileşikler hâlinde bulunur. Toprak ve suda iyon dengesini sağlar. Bitkilerin büyümesi için gerekli elementlerden biridir. Sodyumun çevredeki en önemli bileşikleri sodyum klorür (NaCl), sodyum karbonat (Na₂CO₃), sodyum bikarbonat (NaHCO₃), sodyum hidroksit (NaOH), sodyum nitrattır (NaNO₃).

Potasyum (K): Vücuttaki sıvılarının iyon dengesini ve yoğunluğunu korumada, kandaki glikoz seviyesini düzenlemede sinir işlevlerinin çalışmasında, hormonların kontrolünde görev alır.

Potasyum elementi çok aktif bir metal olduğundan doğada bileşikleri hâlinde bulunur. Bitki canlılığı, osmotik basınç ve hücre boyutunun korunmasında önemli elementlerden biridir. Potasyum topraktaki iyon dengesini sağlar ve hayvanların beslenmesi için gereklidir. Bu elementin doğadaki önemli bileşikleri potasyum nitrat (KNO₃) ve potasyum hidroksittir (KOH).

Demir (Fe): Demir insan sağlığı için en önemli elementlerden biridir. Vücudumuzda oksijen taşıyan, kana kırmızı renk veren hemoglobinin ve bazı enzimlerin temel parçasıdır. DNA sentezinde yer alır. Beynin normal çalışabilmesi için gereklidir.

Bitkiler için ikinci derecede önemli elementlerden olan demirin toprakta bulunması gereklidir.

Yerkabuğunda ve Dünya’nın merkezindeki çekirdekte yoğun olarak bulunan demir, dünyada manyetik alanın oluşmasını sağlar. Yer kabuğunda demir, mineraller hâlinde bulunur. Başlıca demir mineralleri manyetit (Fe₃O₄), hematittir (Fe₂O₃). Demir mineralleri çelik alaşımı üretiminde kullanılır.

Kalsiyum (Ca): Kalsiyum, insan vücudunda en fazla bulunan elementtir. Kemiklerin ana bileşenidir. İskelet ve dişlerin korunması, metabolik fonksiyonların yönetimi için gereklidir. Sinir ve kasların işlevlerine de yardımcı olur.

Hayvanların iskeletinde, dişte, yumurta kabuğunda, mercanda ve toprakta bulunur. Kalsiyum bitkilerde kök ve meyve gelişimini sağlar. Toprakta yeterli miktarda kalsiyum bulunmazsa bitki gelişimi yavaşlayarak, meyve ve yaprak çürümeleri oluşur.

Magnezyum (Mg): Kemiklerin, dişlerin, kasların ve sinirlerin gelişmesinde önemlidir. Doğal
stres önleyici olan magnezyum enerji gerektiren metabolik olaylarda da yer alır. Ayr