Halomorfik
kaynağı değiştir]
Verimli bir toprak, A, B, C, D profilleri olarak adlandırılabilecek, genel olarak dört profilden oluşur.
Toprak, ana materyal, zaman, mikroorganizmalar, organik madde ve topoğrafyadan oluşur.
Bu profillerden
- A: Toprağın işlendiği kısım, yani tarım yapıldığı yerdir. Bu bölümü karaların üstünü örten ince bir deri tabakasına benzetebiliriz. A katmanı aynı zamanda toprağın en verimli kısmıdır. Bütün canlıları ve değişimle ortaya çıkan maddeleri kapsar. A katmanındaki tuz, kireç, kil gibi sularda çözünen maddeler, yağmur sularıyla toprağın alt kısımlarına taşınır. Bu nedenle A katmanının altındaki B katmanı, birikme bölümü, yani tarımın yapılmadığı yerdir.
- B katmanında humus, bitki kökü ve canlı yoktur. A katmanının erozyonla yitirildiği yerlerde B katmanı ortaya çıkar. A ve B katmanı binlerce yılda ortaya çıkan esas toprağı oluşturur.
- C katmanında henüz tam ayrışmamış ana malzeme bulunur. Bu katmanda kayaca ait iri parçalar bulunur. Ama canlı yoktur. Bu tabaka zamanla ayrışarak B katmanına karışır.
- D katmanı da toprağın en altında kayacı oluşturur .
Toprak çeşitleri[değiştir kaynağı değiştir]
Dünyadaki toprakların ancak 1/10'inde üretim yapılabilmektedir. Türkiye'nin arazi varlığının ise yaklaşık %36'sı işlenmekte, %28'i çayır ve mera, %30'u orman ve fundalık olup, geriye kalan bölümü diğer araziler içinde yer almaktadır. Ekilebilir arazinin ancak %11'i sulanabilmektedir.
Toprak katmanları[değiştir TAKVİM
Halojen grupları içeren bu topraklar, kurak ve yarıkurak bölgelerde havzaların tabanlarında yer alır. Buralarda suda çözünür hâle gelen çeşitli tuz ve karbonatlar, suyun buharlaşması ile toprağın yüzeyinde veya muhtelif derinliklerinde birikerek toprağın çoraklaşmasını sağlamıştır. Toprakta soda (Na2C03), kalsiyum karbonat (CaC03), çeşitli sülfatlar (H2S04, MgS04, K2S04), klorürler (NaCI, CaCI, MgCI) ve diğer tuzlar bulunur. Bu toprakların gelişmesinde hâkim olan pedojenik süreç tuzlaşma (salinizasyon)dır. Bu topraklar iki büyük toprak grubuna ayrılır.
Tuzlu topraklar (Solonçak ya da beyaz alkali topraklar): Klorür, sülfat, karbonat, sodyum bikarbonat, kalsiyum, magnezyum ve potasyum tuzları ihtiva eder. Toprak yüzeyi üzerinde tuzlardan ibaret beyaz kabuk görülür; ayrıca tuz çökelleri toprak profilinin muhtelif katlarında da yer alır. Bu topraklar bitki örtüsü yönünden son derece zayıftır.
Tuzlu-sodik (alkali) topraklar: Yüksek miktarda çözünebilir tuzlar ihtiva eden bu topraklar, kurak ve yarıkurak bölgelerde drenajın yetersiz olduğu alanlarda yaygındır. Yüksek miktardaki sodyum miktarı ile diğer topraklardan ayrılır.
Sulama ile toprakların çoraklaşması: Daha önce bahsedildiği gibi, kurak, yarı kurak bölgelerde toprağın üst kısmından yıkanan çeşitli tuzlar ve karbonatlar, alt toprak katında birikir. Bu topraklar fazla sulama sonucu su ile doygun hâle geldiğinde toprağın alt kısmında birikmiş olan karbonatlar suda çözünür hâle geçer. Aşırı buharlaşma sonucunda sular kapilarite ile yüzeye gelerek buharlaşır. Bu durum, tuzların alt topraktan üst toprağa taşınmasına neden olur. Böylece toprağın üzerinde ve muhtelif derinliklerinde beyaz benekler hâlinde tuz birikimi görülür. Fazla miktardaki çeşitli karbonat ve tuzlar, zehir etkisi yaparak bitkilerin kurumalarına ve en azından verimlerinin azalmasına yol açar. Bu olay, İndus Nehri’nin aşağı mecrasında ve Gediz Havzası, İç Anadolu’nun kapalı havzalarında ve Güneydoğu Anadolu’da Ceylânpınar Ovası’nda meydana gelmiştir. Hâlen sulanmaya başlayan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki topraklarda çoraklaşma olayının önlenmesine çalışılmaktadır.
Bunu beğen:
BeğenYükleniyor
nest...
TAKVİM
Halojen grupları içeren bu topraklar, kurak ve yarıkurak bölgelerde havzaların tabanlarında yer alır. Buralarda suda çözünür hâle gelen çeşitli tuz ve karbonatlar, suyun buharlaşması ile toprağın yüzeyinde veya muhtelif derinliklerinde birikerek toprağın çoraklaşmasını sağlamıştır. Toprakta soda (Na2C03), kalsiyum karbonat (CaC03), çeşitli sülfatlar (H2S04, MgS04, K2S04), klorürler (NaCI, CaCI, MgCI) ve diğer tuzlar bulunur. Bu toprakların gelişmesinde hâkim olan pedojenik süreç tuzlaşma (salinizasyon)dır. Bu topraklar iki büyük toprak grubuna ayrılır.
Tuzlu topraklar (Solonçak ya da beyaz alkali topraklar): Klorür, sülfat, karbonat, sodyum bikarbonat, kalsiyum, magnezyum ve potasyum tuzları ihtiva eder. Toprak yüzeyi üzerinde tuzlardan ibaret beyaz kabuk görülür; ayrıca tuz çökelleri toprak profilinin muhtelif katlarında da yer alır. Bu topraklar bitki örtüsü yönünden son derece zayıftır.
Tuzlu-sodik (alkali) topraklar: Yüksek miktarda çözünebilir tuzlar ihtiva eden bu topraklar, kurak ve yarıkurak bölgelerde drenajın yetersiz olduğu alanlarda yaygındır. Yüksek miktardaki sodyum miktarı ile diğer topraklardan ayrılır.
Sulama ile toprakların çoraklaşması: Daha önce bahsedildiği gibi, kurak, yarı kurak bölgelerde toprağın üst kısmından yıkanan çeşitli tuzlar ve karbonatlar, alt toprak katında birikir. Bu topraklar fazla sulama sonucu su ile doygun hâle geldiğinde toprağın alt kısmında birikmiş olan karbonatlar suda çözünür hâle geçer. Aşırı buharlaşma sonucunda sular kapilarite ile yüzeye gelerek buharlaşır. Bu durum, tuzların alt topraktan üst toprağa taşınmasına neden olur. Böylece toprağın üzerinde ve muhtelif derinliklerinde beyaz benekler hâlinde tuz birikimi görülür. Fazla miktardaki çeşitli karbonat ve tuzlar, zehir etkisi yaparak bitkilerin kurumalarına ve en azından verimlerinin azalmasına yol açar. Bu olay, İndus Nehri’nin aşağı mecrasında ve Gediz Havzası, İç Anadolu’nun kapalı havzalarında ve Güneydoğu Anadolu’da Ceylânpınar Ovası’nda meydana gelmiştir. Hâlen sulanmaya başlayan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki topraklarda çoraklaşma olayının önlenmesine çalışılmaktadır.
Bunu beğen:
BeğenYükleniyor