Uykuda Sayıklama Nedenleri

Parasomni, uyku sırasında olan normal dışı durumları belirtmek için kullanılan bir sözcüktür Uykuda konuşma, yürüme, diş gıcırdatma, kabus, korku, karabasan, altını ıslatma gibi tabloları içeren parasomni denilen uyku bozuklukları, tüm uyku bozukluklarının % 15’ni oluşturmaktadır. Genellikle çocukluk ve ergenlik dönemde görülmektedir. Parasomniler çocuklarda sıktır. Ancak bu çoğunlukla ciddi bir hastalığın belirtisi değildir. Bazen yorgunluk, ateşli hastalık veya bazı ilaçlar bu tür bozuklukların daha çok oluşmasına neden olabilir.
Çocuk ve ergenlerin yaklaşık dörtte birinde parasomnia görülmektedir. Bu oran, erişkin dönemde azalmakta  % 1’e düşmektedir. Bununla birlikte bazen sıklaşır, şiddeti artar ve tedavi gerektirir.

Genellikle uykunun başlangıç dönemindeki NREM uykusu sırasında görülmekte olan parasomnia tablolarının psikolojik nedenlere dayalı olduğu dikkati çekmektedir. Bu nedenle tedavinin temelini psikolojik tedaviler oluşturmaktadır.

Uyanıklık bozuklukları nedir?
Uyanıklık bozukluları ensık görülen parasomnilerdir. Konfuzyonel uyanma, uyurgezerlik ve uyku terorü bu grup içerisindedir. Bu bozukluklarda kişi hem uyanıktır hem de uykudadır. Çoğunlukla, rüya görülmeyen uykunun en derin döneminde olur. Kişi bazı karışık davranışları yapabilecek kadar uyanık olmasına karşın yine de uykudadır ve yaptıklarını hatırlamaz.

Konfüzyonel Uyanmalar. Bebeklerde ve çocuklarda en sıktır. Ancak bazen erişkinlerde de olabilir. Ağlama ve yatağın etrafında şaşkın şekilde gezme ile başlar. Dışarıdan bakıldığında uyanık ama şaşkındır. Bu sırada uyandırmak güçtür. Süresi yarım saate kadar uzayabilir. Çoğunlukla sonunda uyanır, ne olduğunu hatırlamaz ve tekrar yatağa gidip uyumak ister.

Uyurgezerlik. Daha büyük çocuklarda sıktır. Bazen sadece yataktan kalkar ve birkaç adım atar. Ancak bazen de evin dışına bile çıkabilirler. Bazen konuşurlar ama ne dedikleri anlaşılmaz. Bazen daha karmaşık şeyler de yapabilirler. Örneğin odadaki eşyaların yerlerini değiştirebilirler. Bu sırada yaralanmalar da olabilir. Bunun için önlem alınması gerekebilir.
Ama çoğunlukla tedaviyi gerektirmez. Hasta ve ailesi bunun ciddi bir hastalığın belirtisi olmadığına inanmalıdır. Çocuklarda, yaş ilerledikçe olma sıklığı azalır. Seyrek olarak erişkin yaşta da devam edebilir.

Uyku İle İlişkili Yemek Yeme. Uyurgezerliğin nadir bir şeklidir. Uykuda bilinçli olmaksızın bir şeyler yenilir. Sonuçta ciddi kilo alımına yol açar. Her yaş ve cinsiyette olabilmesine karşın, genç kadınlarda daha sıktır.

Uyku Terörü. Uyanıklık bozukluklarının en dramatik olanıdır. Çoğunlukla ‘tüyleri ürperten’ bir çığlıkla başlar. Çok korkmuş gibidir. Göz bebekleri büyür, nefes alması hızlanır, terler ve çok hareketlidir. Yataktan atlar; odanın ve hatta evin içinde çılgın gibi dolaşır. Bu sırada hem kendilerine hem de etrafındakilere zarar verebilir. 
Bu olay her ne kadar seyredenleri dehşete düşürse de yaşayan kişi, bunun farkında değildir. Uyandığı zaman hiçbir şey hatırlamaz. Kabus veya kötü rüyalardan en büyük farkı da budur, yani olay rüya ile ilişkili değildir. 

Uyku farklı aşamaları olan bir süreçtir ve uykuda konuşma bu aşamaların herhangi birinde ortaya çıkabilir. Uykunun ilk aşaması hafif uyku aşamasıdır. Daha sonra derin uykuya geçilir. Belli bir süre bu aşamada kalındıktan sonra tekrar hafif uykuya geçilir. Bunu çoğunlukla kısa süreli REM uykusu -uykunun her aşamasında rüya görülebilmesine rağmen REM uykusu sırasında görülen rüyalar daha kolay hatırlanır- aşaması takip eder. Bu döngü uyku boyunca birkaç defa tekrar edebilir.

Uykunun farklı aşamaları arasındaki geçişlerde insanlar kısmen ya da tamamen uyanabilirken çoğunlukla kısa sürede tekrar uykuya dalarlar. Ancak bu geçişler sırasında beynin bir bölümü uykudayken, bir bölümü uyanık halde kalabilir. İnsanların uykuda konuştukları esnada böyle bir durumun söz konusu olduğu düşünülüyor. Ayrıca araştırmalar göz kasları dışındaki bütün kasların pasif durumda olduğu REM uykusu sırasında da insanların konuşabildiğini gösteriyor. Bu, uykunun bu aşamasında beynin kasların tamamen pasif halde kalmasını sağlayamadığı anlamına gelebilir.

Stres ve uyku problemlerini aktar ürünleriyle yenin!

Uykuda konuşma rahatsız uyku evrelerinin sonucudur. Uyku bozukluğu olan kişilerde ve zaman zaman da rahatsız bir gece geçiren kişilerde geçici olarak görülür. Uykusunda konuşan kişiler genellikle tam olarak uykuya dalamaz ve bu gün içerisinde dalgınlığa neden olur. Çünkü tam anlamıyla dinlenmiş olarak uyanmazlar.

Uykuda konuşmayı tetikleyen faktörler arasında stres ilk sıradadır. Uykudan hemen önce bir şeyler yenilirse bu da uykuda konuşmaya ve kabuslara neden olabilir.

Uykusunda konuşan kişilerin büyük çoğunluğu söylediği şeyleri hatırlamaz ve konuşmadıklarını iddia edebilirler.

Uykuda konuşma; bir uyku bozukluğu hastalığı olan ‘’Parasomnia’’ile ortaya çıkabilen bir durumdur. Uykuda konuşma genelde 30 saniyeden fazla sürmeyen ama bazen çok yüksek sesle olabilen ve etrafındaki kişileri uyandıracak boyuta varabilen bir sıkıntı yaratabilir. Uykuda konuşma; genellikle yaşanan stresin, alt beyinde aşırı yığılmaların, yoğun geçen yorgun bir günün, sorunların ve bazı psikolojik rahatsızlıkların etkisiyle ortaya çıkabilmektedir.

Uykuda konuşan kişi; sanki karşısında biri varmışçasına bir konuşma yapar. Bazen çığlık atabilir ya da ağlama olabilir. Ruh hali değişkenliği ile ortaya çıkması halinde bu durumlar ortaya çıkabilmektedir. 3 ile 15 yaş grubu çocuklarda daha sık ortaya çıkan bir durumdur. Yaş ilerledikçe konuşma olasılığı azalır.

Uykuda konuşan kişiler bu durumu uyanınca hatırlamazlar ancak; yüksek sesle bağırma ya da çığlık şeklinde olursa zaten kendi sesi ile uyanacaktır. Uykuda konuşma çok zararlı bir hal değildir. Ama bazı hastalıklar nedeni ile ortaya çıkması önemsenmelidir. Uyku terörü ve REM uyku bozuklukları şeklinde iki tip olan uyku bozukluğu bulunur. Uyku terörü; çığlık, tekmeler ve çırpınışlar görülür. Kişiyi uyandırması güçtür. Bazen bu durumda uyurgezerlikte ortaya çıkmaktadır. REM uyku bozukluğunda ise; homurdanarak konuşma, bağırma ve hayalleri dışa vurma gözükür.

Uykuda konuşma ayrıca; madde bağımlılığı, aşırı stres, ruhsal bozukluk, ateş hali ve bazı ilaçların yan etkileri olarak gözükmektedir.

Hafif geçen uykuda konuşma sorun yaratmazken çığlık, bağırma ya da diğer belirtilerin şiddetli olması halinde mutlaka bir hekim aracılığıyla tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu durumun ortaya çıkarılması için uyku testi yaptırılmalıdır.