5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına Ilişkin Yönetmelik

Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (Karar Sayısı: 5554), 13 Mayıs 2022 Tarihli ve 31834 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla yayımlanan karara göre; konut alarak Türk vatandaşlığına geçişte 250 bin dolar olan tutar 400 bin dolara yükseltildi. Kararın, bir ay sonra yürürlüğe gireceği aktarıldı. 

Yönetmelikte yapılan bir diğer değişiklikle, en az 500 bin dolar veya karşılığı döviz tutarında katkı payı ile bireysel emeklilik sistemine giren ve 3 yıl sistemde kalan yabancılara da Türk vatandaşlığı verilebileceği aktarıldı. Kararın bugün itibariyle yürürlüğe girdiği belirtildi. Kararların, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 46'ıncı maddesi gereğince verildiği ifade edildi.

07.01.2022

Av. Muhammed KÜÇÜK

Türk vatandaşlığı kazanmanın yollarından ilki şüphesiz vatandaşlığın yapılacak bildirim neticesinde soy bağı ile kendiliğinden kazanılmasıdır. Bu durumda;

1. Türkiye içinde veya dışında evlik birliği içinde Türk vatandaşı anadan doğan veya babadan olan çocuk ile,

2. Türkiye içinde veya dışında evlilik birliği dışında Türk vatandaşı anadan doğan, yabancı babadan olan çocuk,

doğumundan itibaren Türk vatandaşlığı kazanır.

Anne ve babasından dolayı soy bağı ile Türk vatandaşı sayılmadığı halde Türkiye sınırları içinde doğan çocuklara da belli şartların varlığı halinde Türk vatandaşlığının kazanılması hakkı verilmektedir.

Fakat vatandaşlığın bu hallerin dışında istisnai yollarla kazanılma halleri mevcuttur. Türkiye Cumhuriyeti’ne ise son zamanlarda gelişen küresel olaylar neticesinde, bir çok farklı ülkeden insanlar tarafından, sonradan vatandaşlık kazanılması üzerine yoğun talepler gelmektedir. Bu noktada ise Türkiye vatandaşlığının istisnai yollar ile kazanılması durumu gündeme gelmektedir. Türk vatandaşlığının istisnai yollar ile sonradan kazanılması ile ilgili ise, 06.01.2022 tarihinde yeni düzenlemeler yapılarak Yabancı uyruklu kişilerin Türk vatandaşlığına kabulünde bir takım ek şartlar getirildi.

5072 karar sayısı ile yayımlanan Resmi Gazete ile, Ekli “Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Dair Yönetmelik” ile 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda değişikliğe gidilmiştir.

Peki Yapılan Değişiklik ile Türk Vatandaşlığına Kabulde Ne Gibi Şartlar Ön Görülmektedir?

Yönetmelikte yapılan değişiklik ile en az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen kişilerin,

Ayrıca en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti yada kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan doları veya döviz karşılığı tutarı peşin olarak yatırılan ve tapu siciline üç yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı şerh edilmek şartıyla, noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaad edildiği Çevre,Şehircilik ve İklim Bakanlığınca tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığına kabul edilebileceği değişiklik ile düzenleme altına alınmıştır.

Bunun dışında, en az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen kişiler,

Yine en az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen ve en az 500.000 Amerikan doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen kimseler Türkiye vatandaşlığını istisnai yollar ile kazanma hakkını elde edebilecekler.

Yukarıda sayılan vatandaşlığın kazanılma hallerinin bazıları aslında daha önceden de var olan Türkiye vatandaşlığının istisnai yollarla kazanılma halleriyle aynıdır. Fakat yapılan değişiklik ile vatandaşlığın kazanılma yollarına bazı ek şartlar getirilmiştir. Örneğin, düzenlemeden önce yine 250.000 Amerikan doları veya karşılığı döviz veya Türk Lirası taşınmaz satın alan veya satış vaadi sözleşmesi imzalayan yabancılar, yapılacak başvuru neticesinde Türk vatandaşlığını kazanabileceklerdi. Fakat yeni düzenleme ile yabancı tarafından satın alınacak taşınmaz tutarının peşin olarak yatırılması ve tapu siciline taşınmazın üç yıl süreyle devir veya terkininin yapılamayacağı şerhinin düşülmesi zorunluluğu getirilmiştir. Ancak getirilen ek şartlarında sağlanması halinde vatandaşlığa hak kazanılması gündeme gelebilecektir. Ayrıca belirtmek gerekir ki sayılan istisnai hallerden birinin kapsamına girmek Türk vatandaşlığının kazanılması için tek başına yeterli değildir. Öngörülen yatırımlardan birini yapmak suretiyle istisnai hallerden faydalanmak için, mevzuatta yer alan diğer şartların da sağlanıyor olması gerekmektedir.

Yönetmelik değişikliği ile, vatandaşlık kazanma başvurularıyla ilgili süreci takip etmek amacıyla, İçişleri Bakanlığı bünyesinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji temsilcilerinden oluşan bir komisyon kurulacak ve yapılan başvurular bu komisyon tarafından değerlendirilecektir. Vatandaşlık kazanmak için belirtilen kapsam ve tutarda yatırım şartlarının sağlanıp sağlanmadığının tespitinde uygulanacak usul ve esaslar ise, tespiti yapan kurum tarafından belirlenecektir.

Yapılan bu düzenleme ile Türk Lirasının değerinin korunması ve yabancı yatırımcının ülkeye gelmesinin cazip hale getirilmesi amaçlanmaktadır. Kanaatimizce, yapılan değişiklikler, denetim ve gözetiminin doğru yapılması durumunda iyi sonuçlar doğuracak, hem Türkiye vatandaşlarının hem de Türkiye vatandaşlığının değerini arttıracaktır.

Türkiye'de Sahibi veya Ortağı Olduğu İşyerlerinde En Az 50 Kişilik İstihdam Oluşturan Yabancıların 5901 Sayılı Kanun'un 12. Maddesi Kapsamında İstisnai Olarak Türk Vatandaşlığını Kazanabilmelerine İlişkin Usul ve Esaslar

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun “Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller^” başlıklı 12'nci maddesinde; 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 31'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğunun millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabileceği öngörülmüştür.

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 46'ncı maddesine dayanılarak hazırlanan Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik'in “Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanılması, başvuru için gerekli belgeler ve yapılacak işlemler” başlıklı 20'nci maddesinde; en az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına Bakanlığınca tespit edilen yabancıların 5901 sayılı Kanunun 12'nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilecekleri yer almaktadır.

Diğer taraftan, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 31'inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde; Türkiye’de çalışmayan ancak “Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliği “Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanılması, başvuru için gerekli belgeler ve yapılacak işlemler” başlıklı 20'nci maddesi ile belirlenen yatırım kapsam ve tutarlarının yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğuna en fazla beş yıl süreyle ikamet izni verilebileceği öngörülmüştür.

Yukarıda anılan mevzuat hükümlerine istinaden yabancı gerçek kişilerin 6458 sayılı Kanun'un 31/j maddesi kapsamında İçişleri Bakanlığına yapacakları ikamet izni veya 5901 sayılı Kanunun 12'nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki istisnai vatandaşlık başvuruları için gerekli olan en az 50 kişilik istihdam sağladığına yönelik uygunluk belgesi talepleri aşağıda yer alan usul ve esaslar çerçevesinde değerlendirilecektir.

Uygunluk belgesi taleplerinde başvuru tarihinden geriye dönük olmak üzere en az 6 aylık süre içerisinde kesintisiz olarak en az 50 Türk vatandaşının istihdam edilmesi şartı aranmakta olup başvuru tarihinden sonra da söz konusu istihdamın en az 2 yıl boyunca koruması gerekmektedir.

Bununla birlikte Genel Müdürlüğümüze yapılan İstisnai Türk Vatandaşlığı uygunluk belgesi düzenlenmesi ile ilgili mevzuat ve sürecin iyileştirilmesine yönelik diğer hususlar aşağıda yer almaktadır:

• Başvuru sahibi yabancı gerçek kişinin sahibi veya ortağı olduğu şirket veya şirketlerdeki ortaklığının istisnai Türk vatandaşlığı başvurusunda bulunmadan önceki 1 yıl boyunca var olması ve başvurusu kabul edildikten sonra en az 3 yıl boyunca söz konusu şirketlerdeki ortaklığını ve ortaklık payını sürdürmesi şartı aranmalıdır.
• Ayrıca başvuru sahibi yabancı gerçek kişinin sahibi veya ortağı olduğu şirket veya şirketler için ayrıca çeşitli mali kriterlerin (Sermaye, Brüt satış, vb.) de getirilmesi önerilmektedir.

Başvuru ve Değerlendirme Süreci

En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu gerekçesiyle uygunluk belgesi talebinde bulunan yabancı gerçek kişiler aşağıda yer alan belgeler ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına (Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü) yazılı başvuruda bulunur.

Başvurular Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına Bakanlığı Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından değerlendirilir. Herhangi bir eksikliği bulunmayan başvurular yedi işgünü içerisinde sonuçlandırılır. Eksik bilgi ve belge ile yapılan başvurularda eksikliğin tamamlanması için başvuru sahibine otuz günlük süre verilir. Bu süre içerisinde eksikliği giderilmeyen başvurular reddedilir.

Yapılan değerlendirme neticesinde gerekli koşulları karşıladığı tespit edilen yabancılara ilişkin başvuru sonuçları İçişleri Bakanlığına ve başvuru sahibine bildirilir.

Başvuru için gerekli belgeler

1. Başvuru sahibi yabancı gerçek kişi tarafından ıslak imza ile imzalanmış başvuru dilekçesi,
2. Başvuru sahibine ait noterden alınmış imza beyannamesi,
3. Eksiksiz doldurulmuş İstihdam Bilgi Formu, İstihdam Bilgi Formunu indirmek için tıklayın.
4. Pasaportun kimlik bilgilerini içeren sayfalarının fotokopisi,
5. Toplamda en az 50 kişilik Türk vatandaşı istihdamının bulunduğu şirket veya şirketlerin ortaklık ve sermaye paylarını gösterir ticaret sicil gazetesi kayıtları ve güncel tarihli Ticaret Sicil Tasdiknamesi,
6. Yabancı gerçek kişinin sahibi veya ortağı olduğu işyeri/işyerlerinde sigortalı olarak çalışan kişilerin listesini gösteren Sosyal Güvenlik Kurumu sisteminden alınmış güncel tarihli İşyeri Çalışan Listesi.
7. Yabancı gerçek kişinin sahibi veya ortağı olduğu işyerinin/işyerlerinin vergi borcu durumunu gösterir Gelir İdaresi Başkanlığı sisteminden alınmış yazı.
8. Yabancı gerçek kişinin sahibi veya ortağı olduğu işyerinin/işyerlerinin sosyal güvenlik prim borcu durumunu gösterir Sosyal Güvenlik Kurumu sisteminden alınmış yazı.
9. Kamu kurumları tarafından yapılan idari denetimlerde Şirkete son altı ay içerisinde idari para cezası verilip verilmediğine dair yazılı beyan, ceza alınmış ise ilgili belgelerin eklenmesi.

Açıklamalar

Yabancı gerçek kişinin sahibi veya ortağı olduğu şirket veya şirketlerdeki sermaye payı ve hisse oranının yeterli düzeyde olup olmadığı Bakanlıkça değerlendirilir.

Başvuruların incelenmesinde, şirketin istihdam ettiği tam zamanlı olarak çalışan Türk vatandaşlarının son altı aylık dönemdeki süreklilik durumu dikkate alınacaktır.

Sahte ve içeriği itibarıyla yanıltıcı bilgi veya belge ile başvuruda bulunduğu Bakanlık tarafından sonradan tespit edilen başvuru sahipleriyle ilgili olarak durum gerekli işlemlerin yapılmasını teminen İçişleri Bakanlığına bildirilir.

İstisnai Vatandaşlık Usul Ve Esasları için tıklayın.

1. Taşınmaz Edinimi ile Türk Vatandaşlığı Kazanılmasının Yasal Dayanağı

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunun 12. Maddesinde Türk Vatandaşlığının kazanabileceği istisnai haller sayılmıştır. Bu kapsamda, 5901 sayılı Kanunun 12. Maddesi 1. Fıkrası b bendi uyarınca, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmayan, Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu Cumhurbaşkanı kararı ile vatandaşlık kazanabilirler.

Türk vatandaşlığının kazanılmasına, kaybına, ispatına ve çok vatandaşlığa ilişkin işlemlerin yürütülmesinde uygulanacak usul ve esasları belirleyen Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğinin 20. Maddesinin 2. Fıkrasında ise, 5901 sayılı Kanunun 12. Maddesi 1. Fıkrası b bendine atıf yapılarak “En az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın alan veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarı peşin olarak yatırılan taşınmazın satışının vaat edildiğine dair noterden düzenlenen sözleşmenin üç yıl süreyle devri ve terkini yapmayacağı taahhüdüyle tapu siciline şerh ettirdiği Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen yabancının” Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabileceği düzenlenmiştir.

Yabancı gerçek kişilerin şahsi taşınmaz edinimlerini kapsamakta olup gerçek kişilerin şahsı dışında yapılan veya yöneticisi/ortağı olduğu tüzel kişilerin adına yapılan taşınmaz edinimleri Yönetmelik kapsamında bulunmamaktadır.

Ayrıca, yönetmeliğin 20. Maddesinin 6. Fıkrasında göre, belirtilen parasal değerlerin belirlenmesinde, tespit tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının efektif satış kurunun ve/veya çapraz döviz kurunun esas alınması gerekmektedir.

1. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce Hazırlanan Kılavuzda Belirtilen Kriterler

Yönetmelikte yabancı gerçek kişilerin taşınmaz edinimi ile Türk Vatandaşlığı kazanmasına ilişkin usul ve esasların bir kısmının düzenlenmesinin yanı sıra; tapu müdürlüklerinin yapacakları işlemlerde uygulanacak usul ve esasları düzenlemek ve yabancı kişilerin bilgilendirilmesi amacıyla Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından da kılavuz hazırlanmıştır. Bu kapsamda, taşınmaz edinimi ile Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen yabancı gerçek kişiler 5901 sayılı Kanun ve Yönetmeliği esas almalarının yanı sıra kılavuzu da göz önünde bulundurmalıdırlar.

Yukarıda atıf yapılan, yönetmeliğin 20. Maddesinin 2. Fıkrası incelendiğinde, taşınmazın niteliği bakımından, satış işlemlerinde herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. Ancak satış vaadi işlemiyle vatandaşlık kazanılabilmesi için taşınmazda kat mülkiyeti veya kat irtifakının tesis edilmiş olması gerekmektedir.

Kılavuzda da belirtildiği üzere, satış yoluyla edinilecek veya satış vaadine konu olabilecek taşınmaz sayısında herhangi bir sınırlama söz konusu değildir. Önemli olan taşınmazların değer toplamının 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirasının üzerinde olması gerekmektedir.  Örneğin, yabancı gerçek kişi 31.10.2020 tarihinde 200.000,00 TL tutarındaki taşınmazı satın aldıktan sonra 01.12.2020 tarihinde de 60.000,00 USD tutarı karşılığındaki taşınmazı satın alırsa değer toplamına ulaşmış olacaktır.

Değer tespitinde ise üç farklı değer/değerler toplamının yönetmelikle belirlenen tutarın üstünde olması aranmaktadır. Buna göre:

1. Resmi senette beyan edilen satış bedeli/bedelleri ve/veya ve/veya satış vaadinde belirlenen

değer/değerler toplamının,

1. Taşınmaz değerleme raporundaki değer/değerler toplamının,
2. Bedel transferleri/ödemeleri toplamının

250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirasının üzerinde olması gerekmektedir. Şayet üç değer/değerler toplamından biri işbu tutarın altında kaldığı takdirde yönetmelikte aranan kriterler yerine getirilmemiş olacaktır.

Ayrıca, kılavuz uyarınca, üç farklı değer/değerler toplamında esas alınacak kurlar da şöyledir:

1. Bedel transferleri/ödemeleri değer/değerler toplamında, dekontun (TL) olarak ödenmesi durumunda; dekont değerinin USD cinsinden karşılığının bulunmasında, ödeme gününden önceki son iş gününün TCMB efektif satış kuru esas alınır. Burada dekont değeri, taşınmaz satış / sözleşme bedeli harici bir ödeme kalemi (komisyon, masraf vb.) düşüldükten sonra kalan değerdir.
2. Taşınmaz değerleme raporunda taşınmazın (TL) değerinin USD cinsinden karşılığının bulunduğu takdirde, rapor tarihinden önceki son iş gününün TCMB efektif satış kuru esas alınır.
3. Farklı tarihli birden fazla dekont sunulması halinde ise, resmi senet (satış) değeri veya satış vaadi sözleşmesinde belirlenen (TL) değeri; (her ödeme gününden önceki son iş gününün TCMB efektif satış kuru esas alınarak) yönetmelikte aranan USD değerini sağlayan dekont (TL) toplamlarından düşük olmamalıdır.

Taşınmaz değerleme raporu bakımından ise aranan en önemli kriter, raporun, “Sermaye Piyasası Kurulunun” veya “Türkiye Değerleme Uzmanları Birliğinin” internet sayfalarında yayınlanmış olan gayrimenkul değerleme şirketlerinden alınmalıdır. Belirtilen yerler haricinde alınan değerleme raporları başvuruda esas alınmayacak ve geçersiz sayılacaktır.

Değerleme raporunun alınacağı kurumların kılavuzda belirtilmesinin yanı sıra, raporun süre olarak geçerliliğine ilişkin düzenleme tarihinden itibaren 3 ay içinde başvuru yapıldığı takdirde raporun geçerli kabul edileceği belirtilmektedir. Ayrıca, 2019/1 Sayılı Genelge kapsamında, satış veya satış vaadi değerinin, taraflarca değerleme raporu değerinden düşük belirlenmesi mümkün olup değerleme raporunun, satış bedeli ve tapu harcı matrahı yönünden bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Misalen, değerleme raporunda taşınmazın bedeli 300.000,00 USD çıkmışsa taraflar 265.000,00 USD üzerinden taşınmazın satış işleminin gerçekleşmesine anlaşabilirler.

Kılavuzda, taşınmazda ipotek veya haciz bulunması halinde nasıl bir yol izlenmesi gerektiği düzenlenmiştir. Taşınmaz üzerindeki mevcut ipotekle veya hacizle satış yapılabilmekte ve satış vaadi sözleşmesi düzenlenebilmektedir. Ancak işlemi yapan görevli, taşınmazda şayet ipotek veya haciz varsa, yabancı kişiyi bilgilendirmelidir.

Stj. Av. Sezer Emre

Kaynakça:

1. Türk Vatandaşlığı Kanunu

2. Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik

3. Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

https://www.tkgm.gov.tr/sites/default/files/icerik/ekleri/kilavuz_0.pdf