Adezyon Kohezyon Yüzey Gerilimi Kılcallık Soruları

Adezyon da kohezyon da yapışma anlamına gelir. Adezyon farklı türdeki moleküllerin birbirini çekmesidir, bir maddenin başka türde bir maddeye yapışmasıdır, bu nedenle yapışma da denir. Kohezyon aynı türdeki moleküllerin birbirini çekmesidir, bir maddenin kendi kendine yapışması birbirini tutmasıdır, bu nedenle birbirini tutma da denir.

Aşağıdaki resimde bir su damlasının bir bitkinin yaprağından sarktığı görülüyor. Su damlasının yere düşmemesinin nedeni, yaprağa yapışmasını sağlayan, yaprağın molekülleriyle su molekülleri arasındaki adezyon kuvvetidir. Bu yapışma kuvveti su damlasının ağırlığını dengeler, böylece damla yaprakta asılı kalır. Suyun dağılmasını önleyen ve damla halinde bir arada durmasını sağlayan su molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetidir. Adezyon da kohezyon da elektriksel kuvvettir, moleküller arası bağdır, kütle çekimle hiç ilgisi yoktur. Molekül boyutunda kütle çekimin etkisi ihmal edilecek kadar zayıftır.

Adezyon nedir?

Farklı tür moleküllerin birbirini çekmesidir. Katılarda ve sıvılarda etkilidir, ama gazlarda pek etkili değildir, çünkü gaz molekülleri birbirinden çok uzaktır.

Farklı maddeler arasındaki adezyon kuvvetlerinin büyüklükleri de farklıdır. Örneğin sakız neredeyse kuru her şeye yapışır. Bant ve yapıştırıcıların bir çok maddeyle arasında yapışma kuvveti çok güçlüdür.

Teflon gibi bazı malzemeler bir çok maddenin kendisine yapışmasını engeller. Teflonun bir çok madde için yapışma kuvveti oldukça zayıftır. Ayrıca su tutmayan kumaşların yapıldığı nano malzemeler de böyledir, sadece suya yapışmamakla kalmaz, suyu iterler.

Suyun cama yapışması, banyodan çıkınca ıslak olmamız yapışmanın sonucudur.

Kohezyon nedir?

Aynı cins moleküllerin birbirine elektriksel çekim kuvvetiyle tutunmasıdır. Su damlalarının oluşmasını sağlar.

Aşağıdaki resimde Uluslararası Uzay İstasyonu&#;nda bir astronot iki su damlasını birbirine yaklaştırıyor. Damlalar yeterince yaklaşınca birleşiyorlar ve tek bir damla haline geliyorlar. Çünkü kohezyon kuvveti damlaların moleküllerini birbirine çekiyor.

Suyun bir akım halinde akmasının da nedeni birbirini tutmadır. Ayrıca musluğun ağzında suyun bir damla şeklinde birikmesinin de nedeni su moleküllerinin birbirini tutmasıdır.

Kohezyon nelere bağlıdır?

• Maddenin türü: Cıvanın, suyun ve zeytinyağının kohezyon kuvvetleri farklıdır.
• Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça moleküller daha çok hareket eder, moleküller arası kuvvetleri azalır.
• Başka madde karıştırılması: Suyun içine deterjan karıştırırsanız su moleküllerinin arasına deterjan molekülleri girer ve birbirini tutma bağlarını zayıflatır.

Sıvı bir yüzeyi hangi koşulda ıslatır?

Bir sıvı bir yüzeyi ancak adezyon kuvveti kohezyon kuvvetinden büyükse ıslatabilir. Islatmak bir anlamda yapışmak demektir. Eğer yüzeyin yapıldığı maddenin molekülleri sıvı moleküllerini, sıvının moleküllerinin birbirini çekmesinden daha güçlü çekiyorsa, sıvı yüzeyi ıslatır.

Yukarıdaki resimde sağda bir cam kaba cıva dökülüyor. Cıva ile cam arasındaki adezyon, cıva damlaları arasındaki kohezyondan daha zayıf olduğu için camı ıslatmıyor. Aynı resimde solda, camın yüzeyine yapışmış su damlaları görülüyor. Su camı ıslatmış, çünkü cam ile su arasındaki yapışma, suyun kendi molekülleri arasındaki birbirini tutmadan daha güçlü. Cam bir kavanozdan suyu boşaltırsanız camın kenarında mutlaka su damlaları kalır; cıva boşaltırsanız cıvanın tamamı boşalır, cama hiç cıva damlası yapışmaz. Kılcallık olayında bu konuyu daha ayrıntılı göreceksiniz.

Adezyon ve Kohezyon ile ilgili Fizik dersi Kazanımları

Yapışma (adezyon) ve birbirini tutma (kohezyon) olaylarını örneklerle açıklar.

• Adezyon, kohezyon, yüzey gerilimi ve kılcallık ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.

Adezyon ve Kohezyon ile ilgili MEB ve EBA Kazanım Testleri

Sıvı moleküllerinin birbirlerine uyguladıkları çekme kuvvetlerine kohezyon (tutma) kuvvetleri denir. Kohezyon kuvveti, sıvı moleküllerini bir arada kalmaya zorlar. Bundan dolayı küçük hacimdeki sıvı molekülleri (damla) küresel yapı oluşturur.

Yüzey gerilimi: Sıvı molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetlerinin etkisiyle, sıvıların serbest yüzeylerinde, tıpkı gerilmiş ince lastik zar gibi, ince bir sıvı zarı oluşur. Bu sıvı zarını gergin tutan kuvvete yüzey gerilimi kuvveti denir. Sıvı yüzeyi, gerilmiş lastik zar gibi, mümkün olan en küçük yüzeyi almak ister.

Meraklısına: Deniz ve göllerde rüzgarın oluşturduğu dalgaların yüksekliği yüzey gerilimine bağlıdır. Yüzey gerilimi arttıkça oluşan dalganın yüksekliği de artar. Limanın olmadığı denizlerde, gemilere yükleme işlemini sağlıklı yapabilmek için, fırtınalı havalarda denizin yüzeyine bir miktar yağ dökülür (yüzey gerilimini azaltmak için).

Sıvı molekülleri ile, sıvının temas ettiği yüzeyin molekülleri arasındaki çekim kuvvetine adezyon (yapışma) kuvveti denir. Su damlalarının cam yüzeyine yapışmasını sağlayan kuvvet adezyon kuvvetidir.

Kılcal (çok ince) bir cam boruyu suyun içine şekildeki gibi batırdığımızda, su cam boruda yükselir. Suyun yükselmesinin sebebi, cam ve su moleküllerinin birbirlerine uyguladığı çekim kuvvetinin (adezyon kuvvetinin), su moleküllerinin birbirlerine uyguladığı çekim kuvvetinden (kohezyon kuvveti) daha büyük olmasıdır. Bu olaya kılcallık denir.