3. Sınıf Türkçe Varlıkları Niteleyen Sözcükler Sıfatlar konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 10, 2020 01:50
LinkedinFlipboardE-postaLinki KopyalaYazı Tipi
3. Sınıf ilkokul grubunda en yoğun konuların ve derslerin olduğu sınıflardan biridir. Özellikle Türkçe dersi ilkokul ve ortaokul grubunda sarmal eğitim sistemine göre işlenen derslerden biridir. Bu sebeple birçok konunun başlangıcı 2. Sınıf olarak başlayarak 8. Sınıf kadar devam etmektedir. 3. Sınıfta verilen sıfatlar konusu da oldukça önemli konulardan bir tanesidir. Çünkü bu sınıf düzeyinde öğrenciler konuları daha yeni yeni kavramaya öğrenmeye başlar bu sebeple 3. Sınıfta bu konular oldukça önemlidir. 3. Sınıf sıfatlar konusu ile ilgili detaylara yer verdik.
Haberin Devamı
Sıfatlar ismi niteleyen sözcüklerdir. Bu sebeple öğrenciler 3. Sınıfta sıfatlar konusunu iyi öğrenerek varlıkların nitelenme durumunu kavrayabilir. İsmi niteleyen sözcükler olan sıfatlar ismin önüne gelmektedir. Böylece ismi; renk, biçim, durum, sayı, sıra olarak nitelemektedir. Yani ismin özelliğini bildirmektedir. Böylece her isim daha anlamlı ve belirgin hale gelmektedir.
Ön Ad Sıfat Nedir?
Sıfat cümlede isimlerden önce gelir. İsimleri renk, biçim, durum, sayı, sıra olarak belirten sözcüklerdir. Böylece ismi niteliğini ortaya çıkaran sıfatlar anlamın gelişmesini sağlar. Sıfatlar ismi niteleyen sözcüklerdir. İsmin önüne gelerek farklı anlamlara gelmesini sağlar. İsmin niteleme ve belirtme görevlerinde kullanılmasını sağlar.
Sıfatlar ismi daha anlamlı hale getirerek ismin farklı yönlerden belirtilmesini ve nitelenmesini sağlar. Böylece isimler daha anlamlı hale gelir. 3. Sınıf konularından olan sıfatlar diğer adıyla ön adlar konusu öğrencilerin kelimeleri daha iyi anlamasını sağlama konusunda oldukça etkilidir. Böylece diğer konuları öğrenmek için önadları öğrenmek oldukça önemlidir. Bu sayede diğer konuların öğrenilmesi kolaylaşacaktır.
Haberin Devamı
Sıfatların Özellikleri
- Sıfatlar ismi niteleyen sözcüklerdir. İsmi farklı şekillerde niteler ya da belirtir.
- Sıfatlar sözcük ya da ismin önüne gelir ve ismi belirtirse sıfat özelliği alır.
- Sıfatlar çekim eki almaz.
- Bir ismi birden fazla sıfat belirtebilir ya da niteleyebilir sıfatların çeşitleri vardır.
Sıfatlar 2'ye ayrılır:
Sıfatlar ismin önüne gelerek isme özellik katar sıfatlar daha kolay incelenebilmesi için 2’ye ayrılır. Bunlar: Niteleme sıfatları ve belirtme sıfatlarıdır.
Niteleme Sıfatları:
İsmin önüne gelerek; varlıkların renklerini, biçimlerini, durumlarını bildiren sıfatlardır. Varlığa nasıl sorusu sorulduğunda niteleme sıfatlarının cevabı bulunur. Böylece birçok isim daha da anlamlı hale gelmektedir. Niteleme sıfatlarında renk, biçim, durum ile ilgili bilgiler verilmektedir.
Örnek:
Sarı kalem
yuvarlak masa
altın bilezik
Karanlık oda
Mavi gökyüzü
Geniş salon
uzun elbise
büyük bina
Haberin Devamı
gibi birçok şekilde varlıkların nitelenmesini sağlayarak isimleri daha anlamlı hale getirir.
Belirtme Sıfatları
Belirtme sıfatları; varlıkları işaret, sayı, belirsizlik, soru özellikleri ile belirten sıfatlardır. Belirtme sıfatları dörde ayrılır. Böylece sıfatların incelenmesi daha kolaydır.
İşaret sıfatları: varlıkları işaret yoluyla belirten sıfatlardır. Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki.
Örnek:
Şu çocuk
bu defter
o kalem
Öteki ev
Beriki kadın
2- sayı sıfatları
Varlıkları sayı yönüyle belirten sıfatlardır. Farklı sayılar ismin önüne gelebilir. İsimlere sıra, sayı, üleştirme anlamı katar.
Örnek:
5 defter
3 elma
100 yıl
Üçer kilo erik
Beşer kişi
Sekizer daire
Çeyrek ekmek
Yarım elma
Tam porsiyon
Üçüncü ev
Beşinci kadın
Birinci sporcu
Belgesiz sıfat
Haberin Devamı
Varlıkları belirsizlik yönüyle belirten sıfatlardır. Her, bazı, kimi, hiç gibi kelimelerle isimleri belirsizlik yolu ile belirten sözcüklerdir.
Örnek
Bazı günler
Kimi insanlar
Her gün
3-5 çocuk
Hiç kimse
hiç bir hafta
Her bir ev
4- soru sıfatları:
Varlıkları soru yönüyle belirten sıfatlardır. İsimlere getirilen sorularla isimlerin soru yönünde belirtilmesini sağlar.
Örnek:
Kaç kişi
kaçıncı gün
hangi ev
nasıl tişört
2. Sınıf Sıfatlar Ön Adlar
gokhan6716 Mart 2016
harika olmuş hocam emeğinize sağlık...
mustafa_aydin10 Mart 2016
Harika bir çalışma olmuş. Ellerinize sağlık.
wxyzt200619 Şubat 2015
teşekkür ederim emeğinize sağlık çok güzel olmuş
kutitos14 Ocak 2015
Allah binlerce kere razı olsun çok güzel çalışmalar
emelSÜRENER16 Aralık 2014
emeğinize sağlık.bunları yapabilen bir çocuğun öğrenmemesi imkansız.teşekkürlerrr
adesu09 Nisan 2014
Emeğinize ve gönlünüze sağlık.
yesilotesi17 Aralık 2013
daha iyisi olamazdı, teşekkürler..
suatin04 Aralık 2013
Allah bin kere razı olsun. Bu çalışmalar çok değerli her gün sizin dosyalarınıza bakıyorum. Hakkınızı helal edin.
yolcuvemisafir01 Mart 2013
Hocam özverili ve özgün bütün çalışmalarınız için teşekkür ediyorum. Takip ediliyorsunuz haberiniz olsun.
2 Sınıf Sıfatlar
2 Sınıf sıfatlar; varlıkları daha iyi ifade edebilmek için bazı zamanlarda tanıtıcı sözcükler kullanmak gerekir. Bu sözcükler isimlerin önünde kullanılarak renk, durum, şekil, sayı gibi durumlarda niteleyen ve belirten sözcüklerdir. Böylece varlıkları daha iyi tanırız ve benzerlerinden ayırt ederiz. Özelliklerini ve durumlarını öğrendikten sonra nesneleri ayırt etmemiz böylece kolaylaşmış olur.
Varlıkların durumunu, sayısını ve rengini bildiren sözcüklere sıfat ismi verilmektedir. Sıfat konusunu daha iyi anlayabilmek için konuyu örnekler ile açıklayalım. 2 Sınıf sıfatlara örnekler verecek olursak;
Kırmızı elma: Kırmızı kelimesi varlığın rengini belirtmektedir.
Büyük ev: Büyük kelimesi varlığın durumunu belirtmektedir.
İki kuş: Bu sözcüklerde iki kelimesi varlığın sayısını belirtmektedir.
Şu silgi: Şu kelimesi varlığın yerini işaret etmektedir.
Birkaç kalem: Birkaç kelimesi varlığın belirsiz olduğunu belirtmektedir.
2 Sınıf sıfatların detaylı anlatımı;
Kelimeler tek başına sıfat olmamaktadır. Bir kelimenin sıfat olarak isimlendirilmesi için mutlaka isimden önce gelmesi gerekir. Eğer sıfatlar isimden önce gelmez ise sıfat olarak nitelendirilmemektedir.
Ön isimler varlıkların şekillerini ve biçimlerini bildirmektedir. Bu kelimelerden bazıları şunlardır; yamuk, ince, eğri, uzun, kısa, kalın.
Ön isimler ayrıca varlıkların rengini de bildirmektedir. Bu kelimeler; kırmızı, mor, sarı, pembe, kahverengi gibi.
Ön isimler varlıkların sayısını da bildirmektedir. Bu kelimeler; ikinci, üçüncü, on, yedişer gibi.
Ön isimler varlıkların durumunu bildirmektedir. Bu kelimeler; bayat, hızlı, hasta, soğuk, rüzgarlı, yağmurlu gibi.
Ön isimler varlıkların yerini bildirir ve işaret etmektedir. Bu kelimeler; o, şu, bu gibi.
Ön isimler varlıkların sayısını ve durumunu tam olarak açıklamadan da varlıkların özelliklerini bildirmektedir. Bu kelimeler; birçok, bütün, biraz, çoğu gibi örnekler ile konu daha iyi anlaşılmış olur.
Son Güncelleme : 24.06.2023 20:01:12
2 Sınıf Sıfatlar ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.
0 Yorum Yapılmış "2 Sınıf Sıfatlar"
Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin
Sıfat Fiil Ekleri
Sıfat Fiil Ekleri, Bir fiilin herhangi bir cümlede sıfat görevinde kullanılması ile ortaya çıkan hal veya durum özetidir. Türkçede ise üç fiilimsi grubundan birini oluşturur. Fiillerin sonuna sıfat-fiil getirilmesi sonucu oluşur.-ası -esi -an -en-maz...
Sıfat Fiil
Sıfat fiil, fiilin cümle içinde sıfat görevinde kullanılmış halidir. Sıfat fiil Türkçede bulunan üç fiilimsi grup içerisinde yer alır. Fiilerin sonuna -esi, -en (-an), -ar (-er, -r), -mez, -di (ği), -di (k), -miş, -ecek sıfat fiil ekleri getirilerek ...
Sıfat Nedir
Sıfat nedir, isimlerin önüne gelerek onları niteleyen ve belirten sözcüklerin tümüne denilir. Bir sözcüğün sıfat sayılabilmesi için bir ismi nitelemesi ya da belirtmesi gerekir. Kısa bir örnek verilecek olursa, beyaz kalem ile yazı yazdı. Orada ka...
Sıfat Tamlaması
Sıfat tamlaması, bir isimle ilgili bilgi veren ve ismin önüne eklenerek oluşan kelime grubudur. Bu şekilde oluşturulan sıfat tamlaması ismin sayısını, ismini, rengini, şeklini, konumunu, durumunu ya da isimle ilgili olan başka bir şeyi anlatır. Sıfat...
İsim Sıfat Tamlaması
İsim sıfat tamlaması: Türkçenin dil bilgisi konuları arasında yer alan isim ve sıfat tamlamaları son derece önemli olan bir konudur. Çünkü genel olarak öğrencilerin çoğu isim ya da sıfat tamlaması sorularında çocuklar çok yanlış yapmaktadır. Aslında ...
Peygamberlerin Sıfatları
Peygamberlerin sıfatları, Peygamberlerin diğer insanlardan bazı farklı özellikleri vardır. Buna Peygamberlerin sıfatları denir. Peygamberlerin en önemli özelliği Allah' tan vahiy almaktır. Bir diğeri ise peygamberlerin mucizeler gösteriyor olmasıdır....
İngilizce Sıfatlar
İngilizce Sıfatlar, İsimleri niteleyen kelimelere sıfat denir. Sıfat kelimesinin İngilizce karşılığı adjective olarak kullanılır. Bir ismin önüne gelerek, o ismi sahip olduğu özellikler nedeniyle belirten sözcüklerdir. Sıfatlar belirtecekleri ismi ta...
İsim Ve Sıfat Tamlamaları
İsim ve sıfat tamlamaları, Çeşitli şekillerde yapılan isim ve sıfat tamlamaları dil bilgisinin vazgeçilmez konuları arsında yerini almaktadır. İsim ve sıfat tamlamaları birbirinden farklı konulardır. Her iki konunum mantığı aynı olsa da isim tamlamal...
Zati Ve Subuti Sıfatlar
Zati Ve Subuti Sıfatlar; Allahu Teala Zatının bir nebzede olsa tanıması için esmalarından ve sıfatlarından bazılarını biz kullarına bildirmiştir. Bu esmalar ve sıfatlar ışığında Rabbinin yüceliğini ve sonsuz kudretini bir kez daha tefekkür eder, Rabb...
Sıfatlar Konu Anlatımı
Sıfatlar konu anlatımı, sıfatlar bir ismi nitelendirmek ve bir şeyi daha iyi ifade edebilmek adına kullanılan sözcüklere verilen bir addır. Bu kelimeler kullanılan ismin rengini, şeklini, sayısını, niteliğini anlatırlar. İsimlerin önüne gelerek isiml...
Zati Sıfatlar
Zati Sıfatlar; Allahu Teala kuluna olan sonsuz merhameti ile bazı esmalarını ve sıfatlarını kullarına bildirmiştir. Yaratıcısını tamamen bilmeyen kişi, yaratıcısı hakkında şüphelere düşebilir. Buna sebebiyet vermemek için, kişinin sınırlı aklı ve idr...
Sıfatlar Ve Zarflar
Sıfatlar Ve Zarflar; Sıfatlar isimlerden önce gelmeleriyle birlikte onları, durum, renk, sayı, yer, hareket, biçim, soru ve işaret yöntemleri ile tamamlar. Onları belirtir veya niteler. Tek başlarına kullanılırlar ise isim değerinde sayılırlar. Çünkü...
Tekvin Sıfatı
Allahın Sıfatları
Sıfatlar Ve Çeşitleri
Türkçe Sıfatlar
İşaret Sıfatı
Dil Anlatım Sıfatlar
Sıfat Ve Zamir
Sıfatlar Ve Türleri
Sıfat Çeşitleri
Durum Bildiren Sıfatlar
Sıfatın Tanımı
Selbi Sıfatlar
Kesir Sayı Sıfatı
10 Sınıf Sıfatlar
Asıl Sayı Sıfatı
Allahın Zati Ve Subuti Sıfatları
Niteleme Sıfatı
Adlaşmış Sıfat
Sıfat Fiil Ekleri
Sıfat Fiil
Sıfat Nedir
Sıfat Tamlaması
İsim Sıfat Tamlaması
Peygamberlerin Sıfatları
İngilizce Sıfatlar
İsim Ve Sıfat Tamlamaları
Zati Ve Subuti Sıfatlar
Sıfatlar Konu Anlatımı
Zati Sıfatlar
Sıfatlar Ve Zarflar
Popüler İçerik
Kesir Sayı Sıfatı
Kesir Sayı Sıfatı; Sıfat; isimlerin önüne gelerek onları miktar, sıra, konum, zaman, biçim, renk gibi türlü yönlerden tanımlayan sözcüklere sıfat veya...
10 Sınıf Sıfatlar
10 Sınıf Sıfatlar, Cümle içinde isimlerin özellik veya niteliğini belirten sözcükler sıfat olarak adlandırılır. Günlük konuşma ihtiyacımızı giderirken...
Asıl Sayı Sıfatı
Asıl sayı sıfatı, bir ismi tam sayı olarak belirten sıfatlardır. İsme sorulan kaç ve ne kadar sorusu ve ile tespit edilmektedir. Türkçe dilimiz hem ö...
Allahın Zati Ve Subuti Sıfatları
Allahın zati ve subuti sıfatları, insan bu dünyada iradesi dışında kavrayamadığı bazı şeyler vardır ve hakkı tam olarak kavrayamaz. Allahın zati ve...
Niteleme Sıfatı
Niteleme sıfatı, varlıkların nasıl olduğunu belirten yani niteleyen sıfatlara verilen addır. Niteleme sıfatları varlığın durumunu, rengini, şeklini be...
Adlaşmış Sıfat
Adlaşmış Sıfat, Sıfat isimleri niteleyen yada belirten sözcüklerdir. Tek başlarına kullanılamaz. O nedenle mutlaka ya bir isme yad bir başka sıfata ih...
Varlıkları daha iyi anlatabilmek için bazen daha tanıtıcı sözcükler kullanırız. Bu sözcükleri isimlerin önüne getirerek varlıkların rengini, şeklini, durumunu, sayısını belirtiriz.
İsimlerin önüne gelerek isimleri renk, şekil, durum, sayı vb. yönlerden niteleyen veya belirten sözcüklere sıfat denir.
Örnek(ler)
»Bu akşam eski bir arkadaşımla masmavi denizi seyrettik.
> Sıfatlar, niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları olarak ikiye ayrılır:
A. Sıfat Çeşitleri (Türleri)
1. Niteleme Sıfatları
Varlıkların durumlarını, biçimlerini, özelliklerini, renklerini kısaca nasıl olduklarını bildiren sözcüklerdir.
İsimlere sorulan “Nasıl?” sorusunun cevabıdır.
Örnek(ler)
»Çalışkanöğrencisınavda birinci oldu. cümlesindeki “çalışkan” sözcüğü, “öğrenci”nin özelliğini belirtmektedir. Bu cümlede “öğrenci” ismine “nasıl?” sorusunu sorduğumuzda “çalışkan” cevabını almaktayız. Dolayısıyla “çalışkan” sözcüğü niteleme sıfatıdır.
» Gökyüzünü aniden karabulutlar kaplamıştı. Bu cümlede “kara” sözcüğü, önüne geldiği ismin nasıl olduğunu gösterdiği için niteleme sıfatıdır.
» Yolun kenarı, kurumuşyapraklarla doluydu.
NOT Özel isimlerle birlikte kullanılan akrabalık, meslek, saygı unvanları da niteleme sıfatıdır.
Örnek(ler)
» Aslı yenge, Doktor Mehmet, Süleyman Bey
2. Belirtme Sıfatları
Varlıkları işaret, sayı, yer, belgisizlik ve soru gibi yönlerden belirten sözcüklerdir. Belirtme sıfatları dörde ayrılır:
2.1. İşaret Sıfatları
Varlıkları işaret yoluyla belirten sıfatlardır. İşaret sıfatları, isimlere sorulan “Hangi?” sorusuna cevap verir.
Örnek(ler)
»Bukitabısenin için aldım. Yukarıdaki cümlede bulunan “bu” sözcüğü işaret sıfatıdır. “kitap” sözcüğüne “hangi?” sorusunu sorduğumuzda “bu” yanıtını alıyoruz. Bu yüzden “bu sözcüğü işaret sıfatıdır.
» Arkadaşlarım ötekiotobüse binmiş.
UYARI İşaret sıfatları mutlaka isim soylu bir sözcüğü etkilemelidir ve ek almamalıdır, yoksa bu sözcükler sıfat olmaktan çıkar.
Örnek(ler)
»Oarababenim değil. İşaret sıfatı
»O benim değil. İşaret zamiri
Bu cümlelerin birincisinde “o” sözcüğü “araba” adını belirttiği için işaret sıfatı; ikinci cümledeki “o” sözcüğü ise bir varlığı karşıladığı için zamirdir.
2.2. Sayı Sıfatları
Varlıkları sayı yoluyla belirten sıfatlardır. Sayı sıfatları dörde ayrılır:
2.2.1. Asıl Sayı Sıfatları
Bir ismi tam sayı olarak belirtir. İsme sorulan “kaç?” sorusuyla bulunur.
Örnek(ler)
» Her akşam on beşsayfakitap okurum. Yukarıdaki cümlede bulunan “on beş” sözcüğü, “sayfa” sözcüğünün sayısını belirttiği için asıl sayı sıfatıdır.
»Binatlı akınlarda çocuklar gibi şendik.
2.2.2. Sıra Sayı Sıfatları
Varlıkların derecelerini, sıralarını belirten sıfatlardır. Sıra sayı sıfatları isimlere gelen “-ıncı, -inci” ekleri ile yapılır. İsme sorulan “kaçıncı?” sorusunun cevabıdır.
Örnek(ler)
»On ikincisoruyu çözemedim. » “AltıncıHis” adlı filmi çok beğendim. Yukarıdaki cümlelerde koyu renkli yazılan sözcükler sıra sayı sıfatıdır.
2.2.3. Üleştirme Sayı Sıfatları
Paylaştırma anlamı taşıyan, varlıkların eşit bölümlerini belirten sıfatlardır. Sayılara “-er, -ar” eki getirilerek oluşturulur. İsme sorulan “kaçar?” sorusunun cevabıdır.
Örnek(ler)
» Baba her oğluna üçertarla bıraktı. » Hepimize yirmi altışarceviz düştü. Bu cümlelerde “üçer, yirmi altışar” sözcükleri, “tarla, ceviz” adlarının paylara ayrıldığını belirttiği için üleştirme sayı sıfatıdır.
2.2.4. Kesir Sayı Sıfatları
Bir ismi kesirli sayılarla belirten sayı sıfatıdır, isme sorulan “kaçta kaç?” sorusunun cevabıdır.
Örnek(ler)
» Senelik kârdan beşte üçpay aldı. » Alım satımdan yüzde ikikomisyon alıyor. Bu cümlelerde “beşte üç, yüzde iki” sözcükleri, “pay, komisyon” adlarının bütüne olan oranlarını belirttiği için kesir sayı sıfatıdır.
NOT “yarım, çeyrek” sözcükleri bir ismi belirttiğinde kesir sayı sıfatı olur.
Örnek(ler)
» Yatmadan önce yarım bardak süt içer.
2.3. Belgisiz Sıfatlar
Varlıkları sayı ve miktar bakımından tam olarak belirtmeyen sözcüklerdir. “bir, birkaç, birçok, çoğu, kimi, bazı, bütün, tüm, başka, birtakım, her, hiçbir, herhangi” gibi kesinlik bildirmeyen, belirsizlik anlamı taşıyan sözcükler kullanılır.
Örnek(ler)
» Yarın birkaçkişiyle köye gidiyoruz. »Her gün düzenli olarak koşu yapar. Bu cümlelerdeki “birkaç, her” sözcüğü “kişi, gün” isimlerini, sayı yönüyle; ama kesin olmayacak biçimde belirtmiştir. Dolayısıyla, “birkaç” ve “her” sözcükleri belgisiz sıfattır.
UYARI “Bir” sözcüğü “herhangi bir” anlamında kullanılırsa belgisiz sıfat, “tek” anlamında kullanılıp ismin sayısını ifade ediyorsa asıl sayı sıfatıdır.
Örnek(ler)
»Birgünbeni anlarsın, dedi. Belgisiz sıfat
»Birgün sonra tatil bitiyor. Asıl sayı sıfatı
2.4. Soru Sıfatları
İsimleri soru yoluyla belirten, yani isimleri anlamca tamamlayan soru sözcükleridir. Soru sıfatlarının cevabı yine sıfattır. “nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, hangi, ne kadar, ne?” gibi sorular soru sıfatı olarak karşımıza çıkar.
Örnek(ler)
» Sen, tatilde kaçkitapokumuştun? Bu cümlede, “kaç” soru sözcüğünün “kitap” adını belirttiğini görüyoruz. Bu soru sözcüğüne verilebilecek “beş kitap” cevabının sıfat olması, bize, bu soru sözcüğünün de sıfat olduğunu gösterir.
»Hangiyoldan gitmemizi tavsiye ediyorsun? Bu cümlede, “hangi” soru sözcüğünün “yol” adını belirttiğini görüyoruz. Bu soru sözcüğüne verilebilecek “şu yol” cevabının sıfat olması, bize, bu soru sözcüğünün de sıfat olduğunu gösterir.
UYARI “Hangisi?, kaçı?” soru zamirleriyle “hangi?, kaç?” soru sıfatlarını birbirine karıştırmamak gerekir.
Örnek(ler)
»Hangisorudaha zordu? »Hangisidaha zordu?
Bu cümlelerde “hangi” sözcüğü “soru” adını belirttiği için soru sıfatı; “hangisi” sözcüğü, bir adın yerini soru yoluyla tuttuğu için soru zamiridir.
»Kaçöğrenci gelmedi. » Öğrencilerin kaçı gelmedi. Cümlelerde “kaç” sözcüğü “öğrenci” adını belirttiği için soru sıfatı; “kaçı” sözcüğü, bir sayı adının yerini soru yoluyla tuttuğu için soru zamiridir.
NOT Bir ad, hem niteleme hem belirtme sıfatı alabilir.
Örnek(ler)
» O, yenibirarabaalmış. »Buküçükköydekonaklamaya karar verdik.
Birinci cümlede “yeni” niteleme sıfatıyla “bir” belgisiz sıfatı, “araba” adının sıfatı olarak; İkincide “bu” işaret sıfatıyla “küçük” niteleme sıfatı, “köy” adının sıfatı olarak kullanılmıştır.
NOT Sıfatlar, adılları da niteleyebilir.
Örnek(ler)
» Ahmet, gerçekten dürüstbirisidir. » O, her zaman deneyimli kimselerle çalışır. Bu cümlelerin birincisinde “dürüst” sıfatı “birisi” adılını nitelemektedir. İkinci cümlede “deneyimli” sıfatı, “kimse” adılını nitelemektedir.
NOT İlgi eki (-ki), yer ve zaman bildiren sözcüklerden sonra gelip eklendiği sözcüğü sıfat yapar.
Örnek(ler)
»Sınıftakiöğrenciler dışarı çıkmış. »Yarınkisınava hazır mısın? Bu cümlelerde “sınıf” sözcüğü, ilk önce bulunma durumu (-de, -da, -te, -ta) ekini alıp ardından sıfat yapan “-ki” ekini alarak önündeki “öğrenciler” adını; “yarın” sözcüğü, sıfat yapan “-ki” ekini alarak önündeki “sınav” adını belirttiği için sıfat görevindedir.
Adlaşmış Sıfat
Niteleme sıfatlarından sonra gelen isim kaldırıldığında sıfat, isim yerine kullanılmış olur, dolayısıyla sıfat adlaşır.
Örnek(ler)
» Dedem küçükçocuklaramasal anlatıyor. » Dedem küçükleremasal anlatıyor. Birinci cümlede “küçük” sözcüğü, “çocuk” adını niteleyen bir niteleme sıfatıdır. İkinci cümlede ise, “küçük çocuklar” tamlamasındaki “çocuklar” sözcüğü düşmüş, “küçüklere” sözcüğü hem adın yerine geçmiş hem nitelik bildirmiştir, yani adlaşmış sıfat olmuştur.
»Renklileri şu sepete, beyazları bu sepete ayır. Bu cümlede “renkliler” ve “beyazlar” sözcükleri, “çamaşır” adını nitelerken, çekim eki alarak hem “çamaşır” adının yerine geçmiş hem de nitelik bildirerek adlaşmış sıfat olmuştur.
NOT Adlaşmış sıfattan sonra bir ad geldiğinde anlam karışıklığı ortaya çıkıyorsa bu adlaşmış sıfattan sonra virgül (,) getirilir.
Örnek(ler)
»Hasta, çocuğu yanına çağırdı. Bu cümlede “hasta” sözcüğü bir kişiyi karşılayarak adlaşmıştır. Bu sözcükten sonra “çocuk” adı geldiğinde virgül konulmazsa “hasta” sözcüğü “çocuk” adının sıfatı olmaktadır. Bu yüzden “hasta” sözcüğünün adlaşmış sıfat olması için bu sözcükten sonra virgül (,) konmalıdır.
B. Sıfatların Anlam Özellikleri
1. Sıfatlarda Küçültme
Sıfatlarda küçültme anlamı ”-ce, -cik, -(i)msi, -(i)mtırak” ekleriyle yapılır. Bu ekler sıfata “…e yakın” anlamı katar.
Örnek(ler)
»Küçükbirevlerivardı. cümlesinde “küçük” sıfattır ve kendinden sonra gelen ismin niteliğini belirtmektedir.
»Küçücükevleri vardı. cümlesinde “-cik” eki almış “küçücük” sözcüğü de niteleme sıfatıdır. Buradaki “küçücük” sözcüğün “küçük” sözcüğünden farkı, eklendiği ismin anlamında küçültme yapmış olmasıdır.
Niteleme sıfatlarının anlamca kuvvetlendirilmesiyle pekiştirilmiş sıfatlar oluşturulur. Sıfatlarda pekiştirme, yani anlamın kuvvetlendirilmesi iki şekilde yapılır:
1. Pekiştirilecek sıfatın ilk hecesi (ilk ünlüye kadar olan kısmı) alınır, “p, r, s, m” (PıRaSaM şeklinde kodlayabiliriz.) harflerinden uygun olanı getirilir ve sözcüğün tamamı yazılır.
Örnek(ler)
» Beyaz → be–m-beyaz “Beyaz” sözcüğünün ilk hecesi olan “be” sesini alıp “p,r,s,m”harflerinden uygun olan “m” harfini ekleyerek “beyaz” sözcüğünün önüne getirdiğimizda “bembeyaz” sözcüğünü elde ediyoruz. Böyleye “beyaz” sözcüğünün anlamını kuvvetlendirerek pekiştiriyoruz.
» Çocuklar tertemizelbiseler giymişlerdi. »Dümdüzyolda ilerliyorduk. » Şöyle yemyeşil çimenlerin üzerine uzansam!
2. Sıfat olan sözcüğün tekrar edilmesi diğer pekiştirme yöntemimizdir.
Örnek(ler)
»Çeşit çeşitmeyvelervardı masada. cümlesinde “çeşit” sözcüğü tekrar edilerek bir ismi nitelemiş ve pekiştirme sıfatı olmuştur.
»Kara karabulutlar gökyüzünü kapladı.
3. Sıfatlarda Derecelendirme
Sıfatlarda derecelendirme “pek, çok, daha, en…” gibi sözcüklerle yapılır.
Örnek(ler)
» Kardeşin onlardan daha akıllıbiri. cümlesinde “daha” sözcüğü üstünlük,
»En güzelkitap buydu. cümlesinde “en” sözcüğü en üstünlük,
»Çok güzelçiçekleri vardı. cümlesinde “çok” sözcüğü aşırılık anlamı katmıştır.
SÖZCÜK TÜRLERİ KONUSUNUN TÜM BAŞLIKLARI ⇒İsim Konu Anlatımı ⇒Zamir Konu Anlatımı ⇒Sıfat Konu Anlatımı ⇒ Zarf Konu Anlatımı ⇒ Edat Konu Anlatımı ⇒ Bağlaç Konu Anlatımı ⇒ Ünlem Konu Anlatımı ⇒ Fiil Konu Anlatımı ⇒ Fiilimsi Konu Anlatımı
