Günümüzde gözlerimizi, daha önce hiç olmadığı kadar zorluyoruz. Geçmişe göre hava kirliliğine daha fazla maruz kalıyor, gözümüze zarar veren ekranlardan saatler boyu ayrılamıyor, tahrişe neden olabileceğini bilsek de kozmetik ürünler kullanmaktan da vazgeçemiyoruz. Yapısı gereği oldukça hassas olan gözlerimizin dengesini bozduğumuzda ise başta kuru göz sendromu olmak üzere birçok sorunla karşılaşıyoruz. Kuru göz sendromuna yalnızca yaptığımız seçimler neden olmuyor, genel sağlık durumumuz bozulup sistemik hastalıklarımız ortaya çıkınca etkileri gözlerimize de yansıyor. Bu nedenle ki gözümüzü etkileyen herhangi bir şikayetimiz karşısında duyarsız davranmamamız gerekir. İhmal edilen şikayetlerimiz zaman içerisinde tedavi seçeneklerini daraltıp sağlığımız üzerinde derin ve istenmedik bir etki yaratabiliyor.
Halk arasında göz kuruluğu olarak da adlandırılan kuru göz sendromu, gözyaşlarımız gözlerimizi yeterince ıslatıp nemlendiremediğinde ortaya çıkan ve oldukça yaygın görülen bir durumdur. Gözyaşlarının gözümüzü yeterince nemlendirememesinin ardında farklı nedenler olabilir. Kimi zaman gözyaşı salgısının miktar anlamında azalması, kimi zaman gözyaşının gereğinden hızlı buharlaşması, kimi zaman ise üretilen gözyaşının kalitesinin düşmesi kuru göz sendromu oluşumunu tetikleyebilir.
Kuru göz sendromu kişinin gözünde batma ve yanma gibi şikayetlere neden olabilir. Günlük hayat akışında klimalı bir odada uzun süre kalmak, uçağa binmek, bisiklet sürmek veya bilgisayar ekranına birkaç saat bakmak kuru göz semptomlarını tetikleyebilir.
Farklı nedenlerle ortaya çıkabilen bu sendromun tedavisi hastaların yaşam konforunu arttırmak için oldukça önemlidir. Az sonra kuru göz nedenleri, kuru göz belirtileri ve kuru göz tedavisi hakkında detaylara geçeceğim, ancak öncelikle gözyaşlarımızın görme sağlığımızdaki rolünü açıklamak istiyorum.
Gözyaşı lipid katmanı ve sulu katman olmak üzere iki ayrı katmandan oluşan bir yapıya sahiptir. Lipid tabakası göz kapaklarımızın kirpikli kenarında bulunan Meibomian bezleri tarafından salgılanır ve göz yaşının dış tabakasını oluşturarak sulu katmanın buharlaşmasını engeller. Meibomian bezinin fonksiyonu ilerleyen yaşla veya iltihap oluşumu nedeniyle azalırsa bu durumda gözyaşı stabilitesi azalır ve kuru göz sendromu ortaya çıkabilir. Meibomian bezinin fonksiyonlarının azalması sonucu ortaya çıkan anomali “Meibomian bezi disfonksiyonu” olarak da adlandırılır ve genellikle yaşlı kişilerde görülür.
Gözyaşının sulu katmanı ise korneayı beslemek, enfeksiyonu önlemek ve hasarlı dokuları onarmak gibi göz sağlığını yakından ilgilendiren önemli görevlere sahiptir. Lipid katmanın altında yer alan sulu katman üst göz kapağının altındaki “lakrimal bez” tarafından salgılanır. Göz yaşının sulu katmanının içerisinde suya ek olarak çeşitli proteinler, elektrolitler, müsin, mukus, vitaminler ve amino asitler de bulunur.
Gözümüzü kırptığımızda gözyaşımız gözümüzün kornea tabakasına yayılır ve kornea üzerinde bir film tabakası oluşturur. Gözyaşı film tabakası hem gözün nemli tutulmasından hem de gözün sağlıklı bir şekilde çalışmasından sorumludur. Gözyaşı göz yüzeyini kapladığında gözü tahriş edebilecek özellikteki maddelere karşı kalkan görevi de görmektedir.
Gözün ön yüzeyinde kan damarı bulunmadığı için oksijen ve besin maddelerinin hücrelere taşınmasında da yine gözyaşı görev yapar. Göz enfeksiyonun önlenmesi, göz yüzeyindeki hasarların iyileştirilmesi ve ışığın doğru bir şekilde kırılıp net bir görüntü sunması da yine gözyaşı sayesinde mümkündür.
Az önce yaptığım detaylı açıklamaları özetleyerek “kuru göz sendromu nedir?” sorusunun yanıtını kısaca vermek istiyorum.
Kuru göz sendromu; gözyaşı salgısının azalması veya salgılanan gözyaşının kalitesinin düşüp fonksiyonlarını yerine getirememesi sonucu oluşan; gözde tahrişe neden olup hayat konforunu azaltan, tedavi edilmediği takdirde ise görme kayıplarına varan sonuçlar doğuran bir rahatsızlıktır.
Kuru göz sendromunun nedenleri ile gözyaşı salgısının azalmasının ve gözyaşı kalitesinin düşmesinin nedenleri arasında sıkı bir bağ vardır. Bu nedenle kuru göz nedenleri hakkında bilgi verirken kuru göz sendromuna neden olan bu iki temel değişimin nedenlerine odaklanacağım.
Gözyaşı salgısının azalması kuru göz sendromu oluşumuna yol açan üç ana nedenden bir tanesidir. Gözyaşı salgısının azalmasının ise birçok nedeni vardır. Gözyaşı salınımının azalmasının temel nedeni, gözyaşı bezlerinin (lakrimal bez) fonksiyonlarının zaman içerisinde bozulmasıdır. Ancak yaşın ilerlemesi dışında diyabet, romatoid artrit, lupus, tiroit bozuklukları, A vitamini eksikliği, Sjörgen sendromu ve sistemik skleroz (skleroderma) gibi hastalıkların da gözyaşı bezlerinin fonksiyonlarına zarar verdiği bilinmektedir.
Gözyaşı bezlerinin gözyaşı salınımının azalmasına, kullanılan bazı ilaçlar da neden olabilir. Alerjik reaksiyonları baskılayan antihistaminikler, antidepresanlar, hormon replasman tedavileri, akne ilaçları, doğum kontrol hapları, Parkinson hastalığı ilaçları ve dekonjestanlar gibi ilaçların yan etkileri de kuru göz sendromu oluşumuna yol açabilir.
Enflamasyon ve radyasyonun yol açtığı hasar, gözyaşı bezlerini etkilediğinde de göz kuruluğu oluşabilir.
Gözyaşı salınımında azalma olmasa dahi, gözyaşlarının hızlı buharlaşmasına neden olan faktörler de göz kuruluğu nedenleri arasında gösterilebilir. Gözyaşı buharlaşması nedeniyle oluşan göz kuruluğu “evaporatif göz kuruluğu” olarak adlandırılır.
Gözyaşının erken buharlaşması, gözü koruyan lipid tabakasının Meibomian bezleri tarafından yeterince salgılanamaması sonucu ortaya çıkar. Meibomian bezlerinin tıkanması halinde gözyaşının diğer bileşenleri ile lipid tabakası bütünleşemez. Dolayısıyla gözyaşının buharlaşmasını engelleyen mekanizma zarar görür ve göz kuruluğu ortaya çıkar.
Uzun süre rüzgara, kimyasal maddelere, sigara dumanına veya kuru havaya maruz kalmak; uzun süre bilgisayar ekranına bakmak ve göz kapaklarındaki anatomik problemler evaporatif göz kuruluğu oluşumuna neden olabilir.
Gözyaşı sıvısını oluşturan katmanların içerisinde yağ, mukus, protein, vitamin ve çeşitli organik maddeler bulunur. Bu maddelerin birbirine oranı değiştiği takdirde gözyaşı ideal özelliklerini yitirir. Gözyaşı yapısının farklılaşması, gözün yeterince nemlenememesi ile sonuçlanıp göz kuruluğuna neden olabilir.
Yukarıda bahsettiğim kuru göz sendromu nedenlerine ek olarak kuru göz sendromu oluşumunu tetikleyen risk faktörlerinden de bahsedilebilir. Kuru göz risk faktörleri arasında 50 yaşını geçmek, kontakt lens kullanmak, A vitamini eksikliği, doğum kontrol haplarının kullanımı, iç ortam hava kirliliği, dış ortam hava kirliliği, sık sık uçak yolculuğu yapmak, sigara içmek, Omega-3 azlığı ve kadınlarda menopoz sonrası hormonların değişmesi sıralanabilir.
En yaygın görülen kuru göz sendromu belirtileri yukarıda saydıklarımız olsa da iltihaplanma ve göz yüzeyinde hasar da kuru gözün belirtileri arasında yer almaktadır.
Kuru göz hastalığının başarılı bir şekilde tedavi edilebilmesi için, kuru göz sendromuna neden olan faktörlerin doğru belirlenmesi gerekir. Diğer bir deyişle kuru göz tedavisinin başarısı için kuru göz teşhisinin eksiksiz yapılması önem taşır. Kuru göz teşhisi sırasında;
Tüm bu testler sonucunda göz doktorları kuru göz sendromuna yol açan temel faktörü belirleyebilir ve bu doğrultuda kuru göz tedavisi hastanın ihtiyaçları ve gereksinimleri doğrultusunda planlanabilir.
Kuru göz sendromu şikayetleri, minimal ölçüde yaşanıyor ve hastanın günlük yaşantısını çok az etkiliyorsa yapay gözyaşı damlaları kullanılabilir. Ancak semptomlar ağırlaştıkça tedavi sürecinin de detaylandırılması gerekir.
Kuru göz tedavisi kapsamında kuru göz sendromuna neden olan durumun ortadan kaldırılması, gözyaşı kalitesinin arttırılması veya gözyaşı buharlaşmasının azaltılması hedeflenebilir.
Kuru göz sendromu tedavisi dahilinde;
Kuru göz tedavisinde ilaç kullanımı her zaman yeterli olmayabilir. Göz doktorları gerekli durumlarda gözyaşı kanallarına gözyaşı kaybının önlenmesi amacıyla geçici olarak tıkaç tıkamayı ya da bölgenin lazer ile kapatmayı önerebilirler.
Göz kuruluğu ihmal edilmemesi gereken, kişinin görüşünü etkileyip hayat kalitesini azaltabilen bir sağlık sorunudur. Göz kuruluğu tedavisi, kişi özelinde planlanmalı ve göz kuruluğu belirtileri yaşayan hastaların mutlaka kapsamlı bir göz muayenesinden geçmesi gerekir. Göz kuruluğu başlı başına bir sağlık sorunu olmaktan ziyade, farklı hastalıkların semptomu olarak düşünülmelidir. Gerek çevresel faktörlerin, gerekse kişideki sistemik hastalıkların kuru göz sendromu oluşumuna neden olabileceği unutulmamalı, teşhis ve tedavi süreçleri aksatılmamalıdır.
“Göz kuruluğu bitkisel tedavisi ile ilgili birçok bilgiye internet üzerinden erişim sağlanabilir. Ancak göz doktorlarının onayı olmadan kulaktan duyma bilgilerle hareket edilmemelidir. Bazı bitkiler kullanılan ilaçlarla etkileşime geçebilir ya da göze zarar verebilir.”
Göz kuruluğu belirtileri göstermeye başladıysanız, semptomlarınızın ilerlememesi için şu önlemleri alabilirsiniz:
Aynanın karşısına geçin ve (tercihen alt) göz kapağınızı esnetin. Göz pınarınıza civarında ufak bir açıklık göreceksiniz. Korkmayın, gözünüz normal olmayan bir şekilde delinmiş veya hasar görmüş değil! O, lakrimal açıklık (İng.: "lacrimal puncture", Lat.: "punctum lacrimale")olarak bilinen bir anatomik yapı! Lakrimal, göz yaşı ile ilişkili anlamına gelen bir sözcüktür. Bu bilgi, söz konusu yapının işleviyle ilgili olarak bize ilk ipucunu vermektedir.
Lakrimal açıklık, gözümüzde bulunan lakrimal papilla olarak bilinen doku çıkıntısının içinde bulunan bir kanaldır. Bu kanal, hem alt hem de üst göz kapağı sınırının, lakrimal ve silli kısımlarının tam kesişiminde bulunur. Bu kapaklar, göz yuvarınıza doğru dönüktür; dolayısıyla göz kapağınızı esnetmeden görmeniz mümkün değildir. Lakrimal açıklık, lakrimal kanal adı verilen bir kanala bağlanır.
İnternetteki birçok kaynak, bu açıklığın görevinin "gözyaşı salgılamak" olduğunu iddia etse de, bu hatalıdır. Lakrimal açıklık, gözyaşı salgısıyla ilgili değildir; bunu yapan yapıya gözyaşı arnası/pınarı adı verilir ve bu yapı, gözünüzün burnunuza daha yakın olan iç kısmında bulunur.
Lakrimal açıklık ve lakrimal kanallar; salgılanan gözyaşlarının geri emilmesinde görev alırlar. Lakrimal kanallar, lakrimal kese olarak bilinen bir keseye açılırlar. Bu kanalın ve kesenin duvarları elastik dokudan oluşur ve Horner kası olarak da bilinen orbicularis kaslarının lakrimal kısımlarını oluşturan fiberlerle sarılıdır.
Lakrimal kanalların ilk kısmı 2 milimetre uzunluğundadır, sonrasında ampulla adı verilen, biraz daha geniş bir kısım gelir. Ampulla, lakrimal kanalların en dibinde yer alır. Sonrasında kanallar, yatay bir şekilde yaklaşık 8 milimetre daha devam ederler ve alt göz kapağının kanalı ile üst göz kapağının kanalı birbiriyle birleşerek tek bir kanala dönüşürler. Bu tekil kanal, lakrimal keseyi saran periorbita yapısını deler ve kesenin lateral kısmından giriş yapar. Bu kanalın keseye giriş yapma açısı, fizyolojik bir valf kapağı görevi görür ve göz yaşlarının geri akmasına engel olur. Tüm bunlar, aşağıdaki görselde gösterilmektedir:
Orbikülaris kaslarının hareketine bağlı olarak lakrimal açıklık esner veya kasılır. Ağlama sırasında veya normal göz faaliyeti sırasında üretilen göz yaşları, kütleçekiminin de yardımıyla bu açıklığa aktarılır. Ayrıca kasların hareketine bağlı olarak gerilen lakrimal kanallar, negatif basınç yaratarak göz yüzeyinde bir emme kuvvetine de sebep olur. Böylece göz yaşları, kanalın içine doğru emilir.
Yukarıdaki görselden de görebileceğiniz gibi, üretilen göz yaşları nihayetinde Hasner Valfinden geçerek burun boşluğuna gönderilir. İşte ağladığınızda burnunuzun akmasının temel nedeni de budur!
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna GitBu İçerik Size Ne Hissettirdi?
Kaynaklar ve İleri Okuma
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
funduszeue.info funduszeue.info
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/06/ tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: funduszeue.info
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Aklımdan Geçen
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki
Bugün Öğrendim ki
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın % okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Lacrimal Punctum: Göz Kapaklarınızda Bulunan Ufak Delik Ne İşe Yarar? Ağladığımızda Neden Burnumuz Akar?. (20 Haziran ). Alındığı Tarih: 24 Haziran Alındığı Yer: funduszeue.info
Bakırcı, Ç. M. (, June 20). Lacrimal Punctum: Göz Kapaklarınızda Bulunan Ufak Delik Ne İşe Yarar? Ağladığımızda Neden Burnumuz Akar?. Evrim Ağacı. Retrieved June 24, from funduszeue.info
Ç. M. Bakırcı. “Lacrimal Punctum: Göz Kapaklarınızda Bulunan Ufak Delik Ne İşe Yarar? Ağladığımızda Neden Burnumuz Akar?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Jun. , funduszeue.info
Bakırcı, Çağrı Mert. “Lacrimal Punctum: Göz Kapaklarınızda Bulunan Ufak Delik Ne İşe Yarar? Ağladığımızda Neden Burnumuz Akar?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 20, funduszeue.info
Bilim, hep birlikteyken güzel. 'te Evrim Ağacı'na destek olun!
Bu yıl sayfamızda gezdiniz.
yılından beri Türkiye'de bilim iletişimini geliştirmek adına durmaksızın ter döküyoruz ve sizin gibi bilimseverlerin destekleri sayesinde Türkiye'nin en çok ziyaret edilen, en güvenilir, en büyük bilim arşivini yaratmaya devam ediyoruz. Sitemizde reklamlar görüyor olsanız da bunların bize getirisi önemsenmeyecek kadar az. Bizi ayakta tutan, Türkiye'deki bilimseverlerin gönüllü destekleri. Eğer yılında da Türkiye'de bilimi yeşertme çabalarımıza katkı sağlamak isterseniz, maddi destekçilerimiz arasına katılabilirsiniz. Hatta bu sayede sitemizi ve mobil uygulamamızı tamamen reklamsız bir şekilde kullanmanız mümkün olacak. Tek seferlik destek olun veya daha iyisi, aylık destekçilerimiz arasına şimdi katılın.
Kreosus (₺)YoutubePatreonDiğer Yöntemler
Evrim Ağacı
Türkiye'deki bilimseverlerin buluşma noktasına hoşgeldiniz!
Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.
Geri dön
Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.
Geri dön
“ Uydurma gerçekler bilim için fazlasıyla zararlıdır; çünkü uzun süre varlıklarını korurlar. Az kanıtla desteklenen uydurma görüşlerse pek zararlı değildir, çünkü onları çürütmekten herkes keyif duyar.”
Charles Darwin
Bilim İçin 30 Saniyeniz Var mı?
Evrim Ağacı, tamamen okur ve izleyen desteğiyle sürdürülen, bağımsız bir bilim oluşumu. Ücretsiz bir Evrim Ağacı üyeliği oluşturmanın çok sayıda avantajından biri, sitedeki reklamları %50 oranında azaltmak (destekçilerimiz arasına katılarak reklamların %'ünü kapatabilirsiniz). Evrim Ağacı'nda geçirdiğiniz zamanı zenginleştirmek için, sadece 30 saniyenizi ayırarak üye olun (üyeyseniz, giriş yapmanızı tavsiye ederiz).
Üye Ol
Giriş Yap
Üyeliğin Avantajlarıçamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası