Zarf Nedir Dilbilgisi

zarf nedir dilbilgisi

Zarflar (belirteç) konu anlatımı ve örnekleri - Soru, durum, zaman, miktar ve yer-yön zarfı nedir?

Bir kelimenin zarf mı, sıfat mı olduğunu anlamak zor olabilir. Bunun nedeni, Türkçede pek çok sıfatın aynı zamanda zarf olarak da kullanılmasıdır. Ayrıca sıfatlar gibi zarflar da tek başına kullanıldıklarında isim haline gelir. Bunu anlamak için de cümledeki işlevi ve diğer kelimelerle ilişkisi incelenir. Zarf (belirteç) nedir? Tanımı yaptıktan sonra zarflar konu anlatımı ve örneklerini aktaracağız.

ZARF NEDİR?

Zarf diğer adıyla belirteç; bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer, zaman, durum ve miktar bakımından niteler. Bu durumda zarflar, fiile yöneltilen neden, ne zaman, nereye, ne kadar ve nasıl sorularının cevaplarını oluşturmaktadırlar. Aşağı, yukarı, nazikçe, çok, az, fevkalâde, en, ileri, geri, şimdi, geç gibi kelimeler cümle içerisinde zarf olarak kullanılabilir. Zarf nasıl bulunur? Diyenler fiile bu soruları yöneltebilirler. Zarf konu anlatımı içerisinde yer alan örneklerle daha iyi konuyu anlayabilirsiniz.

ZARF KONU ANLATIMI

Zarfın tanımını yaptıktan sonra zarf çeşitlerine geçebilirsiniz. Zarf çeşitleri şu şekildedir:

Zaman zarfı
Durum zarfı
Miktar zarfı
Yer-yön zarfı
Soru zarfı

SORU ZARFLARI NEDİR?

Soru zarfları fiilleri ve fiilimsileri soru yönünden etkileyen zarflar olarak adlandırılır. Soru zarfları; neden, niye, niçin, nasıl, ne zaman, ne kadar vb. sorulan soruların tamamını kapsar. Soru zarflara örnekler:

Oraya nasıl geldiniz?
Okula ne zaman varırız?
Sizin eviniz niye bu kadar geniş?
Ülkemizi nasıl buldunuz?
Yeni ayakkabımı nasıl buldun?
Bu yol ne kadar sürüyor?

DURUM ZARFI NEDİR?

Durum diğer ismi ile hâl zarfları fiillerin durumlarını anlatan kelimelerdir. Fiilde bildirilen hareketin nasıl yapıldığını bildirir. Hızlı, hızla, tek tek, iyice, sora sora, geze geze, böyle, şöyle gibi kelimeler ve kelime grupları durum zarflarına örnek olarak gösterilebilir.

Durum zarflarının cümle içinde ayırt edilebilmesi için fiile nasıl sorusu sorulması gerekir. İşte bazı örnekler:

Ali koşarak eve gitti.
Kalemi yavaşça içeri bıraktım.
Arabayı çok hızlı kullanıyordu.

Bir fiil, birden fazla durum zarfı tarafından nitelenebilir. İşte örnekler:

Yerleri iyice, ova ova temizledim.

Sonuna vasıta eki (-le) eklenen pek çok kelime cümlede durum zarfı görevinde kullanılabilir. İşte örnekler:

Çiçeği güzellikle beslemelisin.
Arabanın kapısını hızla kapattım.
Öğretmen öğrencilerine sevgiyle bakmalı.

ZAMAN ZARFI NEDİR?

Fiilde belirtilen eylem veya hareketin ne zaman yapıldığını bildiren sözcüklere denir. "Dün, bugün, yarın, akşam, kışın, geceleyin, ilkin, şimdilik, yine, demin, daha, hâlâ, henüz, derhal, bazen" gibi kelimeler zaman zarfını niteler. Fiile sorulan "Ne zaman?" sorusunun yanıtı zaman zarfıdır. İşte örnekler:

Halam henüz gelmedi.
Annem eve şimdi geldi.
Abim kendini henüz hazırlamadı.
Sınav sonuçları elimize yeni ulaştı.
Şimdilik bunları sen yıka.

MİKTAR ZARFI

Her zaman daha çok çalışmalısın.
Onu arka sokağa kadar biraz takip ettim.
Kendimi çok fazla yordum

YER- YÖN ZARFI

Biraz ileri gidin.
Aşağı indim. ("aşağıya" hâli isimdir)
Biraz öte git. ("öteye" hâli isimdir)
İleri doğru koşmaya başladı. ("ileriye" hâli isimdir) Hal eki alan yer-yön kelimeleri zarf olmaz.

HEM SIFAT HEM ZARF OLARAK KULLANILANLAR

İsim türevli pek çok kelime hem sıfat hem de zarf olarak kullanılabilir. Örnek olarak:

Eski evimizdeki eşyaları yeni eve getirdim. (niteleme sıfatı)
Eve yeni geldim. (zaman zarfı)

Bir ismi niteleyen kelimeler -bu isim cümlenin yüklemi olsa dahi- sıfattır:

Hızlı bir yarışçıydı. (sıfat. "Yarışçı" kelimesi isimdir. "-di" ek-fiili ile yüklem yapılmıştır.)
Otomobili çok hızlı kullanıyordu. (zarf. "Kullanmak" fiildir.)

Zarf veya belirteç; bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer, zaman, durum ve miktar bakımından niteler. Zarflar, fiile yöneltilen neden, ne zaman, nereye, ne kadar ve nasıl sorularının cevaplarını oluşturur. Aşağı, yukarı, nazikçe, çok, az, fevkalâde, en, ileri, geri, şimdi, geç gibi kelimeler cümle içerisinde zarf olarak kullanılabilir.

Örnekler
Beş dakika bekledim. Büyük düşünmek gerekir. Çok çalışıyorsun. Koşa koşa geldi. Neden sen de gitmiyorsun? Yarın gideceğiz. Yukarı taşıdım.

Türkçede pek çok sıfat aynı zamanda zarf olarak da kullanılabilir. Bu sebeple bir kelimenin zarf mı, sıfat mı olduğu tespit edilirken cümledeki işlevi ve diğer kelimelerle ilişkisi incelenir. Sıfatlar gibi zarflar da tek başına kullanıldıklarında (zarf görevinde kullanılmadıklarında) isim hâline gelir (adlaşır).[1]

O iyi (sıfat) bir insandır.

O iyi (zarf) çalıştı.

İyiler (isim) kazansın.

Zarf Nedir? Zarf &#;eşitleri Ve &#;zellikleri Nelerdir? Zarflar (Belirte&#;ler) Konu Anlatımı Ve &#;rnekleri

Haberin Devamı

Zarf; cümle içinde kullanımları, cümlede üstelendikleri görevler ile sıfatlardan, zamirlerden ayrılırlar. Edat ve bağlaçlardan da farklıdırlar. Farklılıklarını ve özelliklerini bilmek zarfların yakından tanımasına yardımcı olacaktır.

Zarf Nedir?

Zarf(Belirteç); sıfatları, fiilimsileri ve bazen de kendilerine benzeyen sözcükleri zaman, durum, miktar, yer, yön ve soru bakımlarından belirten sözcüklerdir.

Zarf Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Beş çeşit zarf türü bulunur. Zarf çeşitleri; durum zarfları, zaman zarfları, azlık-çokluk zarfları, yer-yön zarfları, soru zarflarıdır.

Zarfların özellikleri; zarflar, tek başına kullanıldığı zaman isimleşir. Zarflar, isim çeki eklerini almazlar. İsim cümlelerinde zarflar, sıfat görevinde kullanılır. Yüklemi isim olan cümlelerde zarf olarak kullanılabilecek sözcükler sıfattır. Zarflar aynı zamanda fiilimsi(eylemsi) ve sıfatları da belirtirler.

Haberin Devamı

Zarflar (Belirteçler) Konu Anlatımı ve Örnekleri

1-Durum zarfları (Niteleme zarfları): Durum(niteleme) zarfları, fiil ya da fiilimsileri belirterek onların nasıl gerçekleştirildiklerine dair bilgi verir. Fiil veya fiilimsiye sorulan nasıl sorusuna cevap verir. Kesinlik ya da ihtimal bildiren kelimeler de durum zarfı olarak kabul edilir. Durum zarfları, fiilin önünde olmak zorunda değildir.

Örnekler:

Yavaşça yürüyorum ufka doğru.

Hatıralar gizlice sarmış dört bir yanımızı.

Güllerin içinden süzülerek süzülerek geldi yanımıza.

Elbet bir gün hesaplaşacağız.

Seni ben asla hatırlamayacağım.

Galiba benliğimi yitiriyorum ben.

Belki üstümüzden bir martı uçar.

Unutuyorum kendimi yavaş yavaş uzun yollarda.

2-Yer-yön zarfları: Fiilin veya fiilimsinin ne yöne doğru gerçekleştiğini, gerçekleşeceğini belirten zarf türüdür. Nere? Sorusuna cevap verir. İçeri, dışarı, ileri, geri, öte, beri gibi sözcükler yer yön zarfı olarak kullanılır. Yer yön zarfları, çekim eki aldıklarında zarf özelliklerini kaybederek isim olurlar. Aşağı-yukarı vb. sözcükler sıfat görevli olabilir. Zarf ile karıştırılmamalıdır.

Örnekler:

Haberin Devamı

Aşağı in de benim geleceğimi söyle ona.

Biraz geride dur ki bende geçebileyim kapıdan.

Geriye dönmemi bekle geleceğim.

Geçen onu aşağı sokakta görmüşler. (aşağı: sıfat) (ismi niteler)

Yukarı bak diye seslendi. (yukarı: zarf) (fiili niteler)

3- Zaman zarfları: Fiil veya fiilimsilerin gerçekleştiği gerçekleşeceği zamanı belirten zarf türüdür. Ne zaman? Sorusuna cevap verir. Zaman zarfları, çekim eki alırsa zarf görevinden uzaklaşırlar. Yazın, kışın, yazları, kışları gibi kelimeler kullanıldıkları yere göre zarf veya isim görevinde olabilirler. Sabah, akşam gibi kelimeler özne görevi üstlenirse isim olurlar.

Örnekler:

Ayşe ile yarın buluşacağız.

Haberin Devamı

Bir üşümüş kedi gördüm az önce.

Gelecek sene bu festival yeniden düzenlenecek.

Bu işin yarınını görmeliler. (çekim eki alarak zarf görevinden uzaklaşırlar.)

Akşam ruhumun güneşe yansımasıdır. ( özne görevi üstlenen zarf isimleşir.)

Sabah hatırlatan zamandır eski anıları bana. (özne görevini gören zarf isimleşir.)

Kışları hatırlar gönlüm her yaz mevsiminde. (kışları: isim)

Kışları ayaz olur buralar. (kışları: zarf)

Onunla yazın karşılaştık (yazın: zarf)

4- Miktar zarfları: Fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların veya kendi türünden sözcüklerin miktarını, derecesini bildiren zarflardır. Ne kadar? Sorusuna cevap verirler. En, pek, çok, daha gibi kelimeler sıklıkla tercih edilen miktar zarflarıdır. En, çok, pek, daha kelimeleri zarfların önüne gelerek üstünlük ve derecelendirme bildiren zarflara dönüşebilirler. Çok ve benzeri kelimeler ismin önüne gelerek sıfat görevi kazanabilirler.

Örnekler:

Haberin Devamı

Şimdilerde az konuşuyoruz onunla.

Azıcık düzelmiş sanırım araları sonunda.

Bu kadar çalışmaya bu maaş yetersiz.

En hızlı koşan kişi sınıfta Nilay’dı. (üstünlük)

Çok dertli gözüküyordu dün çarşıda. (derecelendirme)

Çok para insana mutluluk getirmez. ( sıfat görevi)

Sen bu aralar çok konuşuyorsun. ( zarf görevi)

5-Soru zarfları: Fiil veya fiilimsileri soru yolu ile belirtirler. Ne, nasıl, niçin, ne kadar, niye, ne zaman, neden gibi. Nasıl sorusu ismin önüne gelirse sıfat olur.

Örnekler:

Sana nasıl davranmalılar peki?

Fırat ile en son ne zaman buluştunuz?

Neden böyle eleştiriyorsun beni?

Nasıl kitaplar istedi senden? (sıfat)

Nasıl gülersin bana böyle? (zarf)