Şans Topu 15 Eylül 2021

kaynağı değiştir]

Amerikan istihbaratı CIA'ye göre, Ermenistan nüfusu itibarıyla tahminen iken, Kürt nüfusu bunun %1,3'ünü oluşturur ki, bu da gibi bir sayıya tekabül eder.^[98]

Ermenistan'daki Kürt halkının çoğunluğu Ezidilerden oluşmaktadır.^[99] Bununla birlikte, Sovyetler Birliği'nin dağılımı sonrası Ermenistan'daki Kürtlerin kültürel imtiyazlarının ellerinden alınması sonucu bölgede süregelen bir göç eğilimi gözlemlenmiştir ve yıllar içerisinde Ermeni Kürtlerinin büyük bir bölümü Ermenistan'ı terk etmiş, özellikle Rusya ve Batı Avrupa'ya göç etmiştir.^[36][]

Afganistan[değiştir kaynağı değiştir]

Türkiye sınırına yakın bir tarlada çalışan Iraklı Kürt köylüler.

Özerk bölgeyle beraber Irak genelinde Kürt nüfusu, CIA'ye göre toplam nüfusun %'lik bir kısmını oluşturur ki, bu da aynı kaynağın yılı için verdiği toplam Irak nüfusu () ile karşılaştırıldığında - arası bir Kürt nüfusa işaret eder.^[85]Joshua Project kurumu, bu sayıyı yaklaşık 8 milyon olarak verir.^[86]

Irak'ta Kürt nüfusunun geneli, Irak Kürdistan Özerk Bölgesi sınırları dahilinde yaşamaktadır. Irak'ın kuzeyinde bulunan bu bölgede yaşayan Kürt nüfusunun toplamda 3 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir.^[36] Geri kalan Kürt nüfusun büyük bir kısmı ise Bağdat'ta yaşamaktadır.^[36] yılından beridir Bağdatlı Kürtler, yılından beridirse süregelen savaştan ve savaş sonrası Sünni-Şii geriliminden zarar gören Arapların önemli bir kısmı tehlikeden uzaklaşmak için Özerk bölgeye göç etmiş, bu sebeple Özerk bölgenin nüfusunda değişiklikler meydana gelmiştir.^[87][88]

Kürtler, yüzyıl boyunca Irak'taki önemli bir siyasi ve sosyal güç olmuş, I. Dünya Savaşı'nda yenilen Osmanlı İmparatorluğu'nun çekilişinden sonra, 'da Mahmud Berzenci önderliğinde ayaklanmış, Irak'ın Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası yönetim altındayken, 'da Berzenci kendini "Kürdistan Şahı" ilan etmiş ve birkaç kez ayaklanmış ( ve 'de) ve bu ayaklanmalar güç kullanılarak bastırılmıştır. Bu ilk dönemle birlikte Irak Kürtleri arasında özellikle Barzani aşireti öne çıkmış ve Irak'taki Kürt halkının hakları ve bağımsızlığı için çalışmıştır. Nitekim bu çalışmaları yüzünden aşiretin etkili lideri Mustafa Barzani 'te sürgüne gönderilmiş, Barzani bir süre İran'daki Mahabad Cumhuriyeti'nde kalmış, bu devletin 'da son bulmasıyla SSCB'ye geçmiştir. 'de Irak'ta yaşanan darbe sonrası darbeyi gerçekleştiren Abdülkerim Kasım, Kürtlerin siyasi gücünü kullanmak amacıyla, belirli bir oranda otonomi sözü vererek Barzani'yi Irak'a geri davet etmiş, fakat sonrasında otonomi sözünün gerçekleştirilmemesi üzerine Kürtler ile Irak yönetimi arasında yeni çatışmalar patlak vermişti. Her ne kadar bu arada başka darbeler yaşansa ve zaman zaman çeşitli ateşkesler imzalansa da, genel olarak anlaşmazlık ve çatışmalar devam etmiştir. yılında Baas Partisi darbeyle iktidara gelmiş, bir süre Kürt hareketi ile olan çatışmaları sürdürseler de sonunda barış imzalamayı seçmişlerdir. 'te Irak yönetimi Kürtlere karşı yeni bir saldırıya geçmiş, bu sefer İran ile anlaşarak İran'ın daha önceden Kürtlere yapmakta olduğu yardımı da sonlandırmıştır. Bunun karşısında Barzani, birçok yandaşıyla birlikte İran'a kaçarken, Kürt hareketinden birçok kişi de toplu olarak teslim olmuştur. Bu dönemde Kürtlerin yoğunlukta yaşadığı birçok bölge, özellikle de petrol zengini olan bölgeler, devlet eliyle Araplaştırılmıştır. Örneğin 'da bin kadar Kürt, zorla ülkenin başka yerlerine sürülmüşlerdir.^[89]

Irak Kürt Ulusal Halk Dansı Topluluğu'nun bir dans gösterisi. ()

Irak yönetiminin Kürt karşıtı politikaları 'lerle birlikte hız kazanmış, İran-Irak Savaşı sırasında da şiddetli bir şekilde devam etmiş, 'da başlayan ve 'da son bulan Enfal Operasyonu dahilinde ile (ve daha fazlası) civarında Kürdün katledildiği tahmin edilmiş,^[74][90] Kürt halka karşı kimyasal silahlar kullanılmıştır.^[91] Örneğin Halepçe Katliamı olarak da anılan ve Mart 'de gerçekleşen Halepçe'ye zehirli gaz saldırısında kişi olay anında ölmüş, kişi de yaralanmıştır.^[90]

Kürt Özerk Bölgesi'nden bir öğrenci. ()

Birinci Körfez Savaşı sonrası 'deki ayaklanmalarla birlikte, 'ten beri kâğıt üzerinde geçerli olan Kürt Özerk Bölgesi de facto olarak özerklik kazanmış, BM'nin koruması altına girmiştir. Bununla birlikte, 'larda bölgedeki güçlü iki Kürt partisi Kürdistan Demokrat Partisi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği arasındaki gerginlikler tırmanmış ve iç çatışma gerçekleşmiştir. Bu çatışmalar gerek çeşitli programların olumlu etkileri, gerekse ABD'nin doğrudan müdahaleleri ve arabuluculuğu ile birlikte 'de sona ererken,^[92] petrolden gelen kazanç bölgenin refah düzeyinin artmasına sebep olmuştur.^[93]

Bahar 'te başlayan İkinci Körfez Savaşı'nda Kürt peşmergeler, Çokuluslu Koalisyon Güçleri ile birlikte yer almış, savaş sonrası oluşan Irak hükûmetinde Kürtler önemli bir rol oynamış ve müdahale sonrası ilk Irak Başkanı, önde gelen Kürt politikacı Celal Talabani olmuştur. Savaş sonrasında Kürdistan Özerk Bölgesi, ülkenin kalanına oranla oldukça sakin bir siyasi ve sosyal atmosfere sahip olmuş ve bazılarınca "Irak'ın İsviçresi" olarak anılmıştır.^[94] Gerek bölge gerekse bölgenin başkenti Erbil, birçok sosyal ve ekonomik gelişmeye konu olmuş, örneğin inşaat sektöründe patlama yaşanmıştır.^[94][95][96] Bölgede 'ten beri birçok üniversite açılırken, başta Kürtçe olmak üzere Kürt kültürünün birçok unsuru üzerine birçok gelişme kaydedilmiş, sayısız etkinlikler yapılmıştır: Örneğin yılı itibarıyla bölgedeki beş devlet üniversitesi Kürtçe eğitim vermektedir.^[97]

Ermenistan[değiştir

nest...

169262 169263 169264 169265 169266