Eseye Bagli Kalitim
EŞEYE (CİNSİYETE) BAĞLI KALITIM
Eşey kromozomları (X ve Y) üzerinde bulunan genler tarafından meydana getirilen özelliklerin kalıtımına
eşeye bağlı kalıtım denir.
Eşeye bağlı karakterler ya X’e bağlı, ya Y’ye bağlı, yahut hem X’e hem Y’ye bağlı kalıtım gösterirler.
Kalıtımı X’e bağlı karakterlere ait genler X kromozomunun, kalıtımı Y’ye bağlı karakterlere ait genler Y kromozomunun homolog olmayan segmenti üzerinde bulunurlar.Kalıtımı X-Y’ye bağlı olan karakterlere ait genler ise X ve Y kromozomlarının homolog olan segmentleri üzerinde bulunurlar.
>X Kromozomunun Homolog olmayan Parçası ile aktarılan Karakterler (Renk Körlüğü, Hemofili)
>Y Kromozomunun Homolog olmayan Parçası ile aktarılan Karakterler
>Hem X, Hem de Y Kromozomunun Homolog Parçaları ile Taşınan Özellikler
Eşeye bağlı kalıtım nedir? Eşeye bağlı kalıtım &#;rnekleri ile konu anlatımı
Normal dişi X üzeri R X üzeri R
Taşıyıcı dişi X üzeri R X üzeri r
Renk körü dişi X üxeri R Y
Normal erkek X üzeri R Y
Renk körü erkek X üzeri r Y
Hemofili: X kromozomu üzerinde çekinik bir gen ile aktarılması durumu söz konusudur. Renk körlüğünden farklı olarak bu gen öldürücü bir nitelik barındırmaktadır. Bilindiği üzere hemofili, kanın pıhtılaşmaması hastalığıdır. Yaralanma ya da kanamalı durumlarda hemofili hastaları kan kaybından ölüm riskiyle karşı karşıyadırlar. Buna göre :
H : Normal pıhtılaşma geni
h : Hemofili geni
Genotip
____________
Normal dişi X üzeri H X üzeri H
Taşıyıcı dişi X üzeri H X üzeri h
Hemofili dişi X üzeri h X üzeri h
Normal erkek X üzeri H Y
Hemofili erkek X üzeri h Y
Renk Körlüğü Yönüyle Hemofili yönüyle
GENOTİP GENOTİP
FENOTİP Erkek Dişi FENOTİP Erkek Dişi
Hasta X üzeri r Y X üzeri r X üzeri r Hasta X üzeri h Y X üzeri h Y X üzeri h
Sağlam X üzeri R Y X üzeri R X üzeri R Sağlam X üzeri H Y X üzeri H X üzeri H
X üzeri R X üzeri r X üzeri H X üzeri h
Erkek olan bireylerde bir tane X, dişilerde ise iki tane X kromozomu bulunmaktadır. Erkeklerde X ' e bağlı çekinik gen etkisini tek başınayken de gösterebileceğinden dolayı, çekinik fenotipte erkek bireylere daha fazla rastlanır. Dişilerde ise her iki X in çekinik geni taşıyor olması gerekeceği için, çekinik fenotipte dişi bireylerin fenotipte görülme ihtimali daha düşük olmaktadır.