Organik bileşikleri adlandırırken, içerdikleri karbon sayısını belirtmek için bazı önekler kullanıyoruz. Karbon sayısını ifade eden bu önekleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Not:Bu içeriği genişletilmiş haliyle video olarak da izleyebilirsiniz. Dersler başlığı altındaki Temel Malzeme Dersleri video listesine göz atmak için resme tıklayın.
Bu öneklerin ardından, bir de bileşikteki karbon atomları arasında yer alan bağ sayısı belirtmemiz gerekiyor. Dikkat ediniz: bileşikte yer alan toplam bağ sayısını değil, her iki karbon atomu arasında yer alan bağ sayısını belirtiyoruz. Önceki konu başlığında gösterdiğimiz bileşiklerde, bütün karbon atomları arasında sadece bir bağ bulunuyordu. Karbon atomları arasında sadece tek bağın bulunduğu bu bileşiklere Alkan (İngilizce Alkane) adını veriyoruz. İlerleyen konularda karbon atomları arasında daha fazla sayıda bağın kurulduğu bileşiklerden de bahsedeceğiz.
Bütün alkanlar sahip oldukları karbon sayısına uygun önekin ardına -an getirilerek isimlendiriliyor. Örnek olarak 3 karbon atomundan oluşan tek bağlı bileşiğe propan adını veriyoruz. Altı karbon atomundan oluşan tek bağlı bileşiğe ise hekzan. Yukarıdaki öneklere bakarak bu örnekleri çoğaltabiliriz. Aşağıda, farklı karbon sayısına sahip birkaç alkan bileşiği örnek olarak gösteriliyor.
Bütün organik bileşikler bu şekilde düz karbon zincirlerinden oluşmuyor: zaman zaman bileşiğin iki ucundaki karbon atomlarının birbirlerine bağlanarak halkalı bir yapı oluşturduklarını da görebiliyoruz. Halkalı yapıdaki bu bileşikleri düz zincirlerden ayırmak için isimlerinin başına siklo- (İngilizce cyclo-) önekini getiriyoruz.
Halkalı yapılarda uçlardaki karbon atomları birbirlerine bağlandıkları için, bileşiğin sahip olduğu hidrojen atomu sayısı doğal olarak azalıyor. Bileşiğin iki ucu birleştiğinde, her iki uçtan da birer hidrojen atomu eksileceği için, aynı karbon sayısına sahip halkalı yapılarda düz zincirlere göre iki adet hidrojen atomu eksik oluyor. Yukarıdaki siklo hekzana ek olarak aşağıdaki pentan ve siklo pentan örnekleri hidrojen sayısındaki bu azalmayı gösteriyor.
Son olarak, bu sefer tersten giderek bir örnek verelim: bileşiğin adına bakarak yapısını tahmin etmeye çalışalım. Örneğin siklo heptan bileşiğini ele alalım. Siklo- öneki zincirin halkalı yapıda olduğunu gösteriyor. Hept- ön eki ise zincirin yedi karbon atomundan oluştuğunu gösteriyor. Sondaki -an ise bu bileşiğin bi alkan olduğunu, yani bütün karbon atomları arasında tek bağ olduğunu ifade ediyor. Dolayısıyla bu bileşiğin yapısını aşağıdaki gibi gösterebiliyoruz.
Bu gösterime bakarak bileşiğin kimyasal formülünü de kolaylıkla yazabiliriz. Yapıda 7 karbon atomu olduğunu biliyoruz. Bütün karbon atomları birbirlerine bağlı olduğu için, her birinin hidrojen atomlarına bağlanabileceği sadece iki boş elektronu bulunuyor. Her karbon atomuna iki hidrojen bağlanabileceğine göre zincirde toplam 14 hidrojen atomu yer alıyor. Sonuç olarak, sadece gösterimine bakarak siklo heptan bileşiğinin C7H14 kimyasal formülüne sahip olduğunu anlayabiliyoruz.
Metal - Ametal Bileşiklerin Adlandırılması
Herhangi bir bileşik hangi atomlar veya atom gruplarından yapılmış olursa olsun. Tüm bileşiklerin elektriksel olarak nötral olduğunu biliyoruz. Bu nedenle Tablo-1 de gösterilen türler bir bileşik oluşturmak üzere bir araya gelirlerken molekül içindeki yük dengesinin korunması gerektiğini kolayca söyleyebiliriz. Örneğin +3 değerlikli altın iyonunun -1 değerlikli Br iyonuyla oluşturacağı bileşiğin forümlünün nasıl yazılacağını ve yazılan formülün nasıl adlandırılacağını görelim.
Sodyum bileşiklerinde yalnızca +1 değeri aldığından Kalsiyum yalnızca +2 değer aldığından kalsiyum (II) karbonat olarak isimlendirilmez. Bir kalsiyum iyonu bir karbonat iyonu ile nötral bileşik oluşturduğundan Yukarıda öğrendiklerimiz ve yandaki örnekler doğrultusunda | Tablo 1 den altının bileşik içerisinde Au+3 şeklinde +3 değerli olarak bulunabileceği verilmiştir. Brom ise Br- ise şeklinde -1 değerli olarak bulunabileceği görülmektedir. Bu iki tür bir araya gelerek bir bileşik oluşturacaksa elektriksel nötralliğin sağlanması için 1 Au+3 karşılık 3 Br- bileşik içinde yer alması gerekir. Kimyasal formülleri yazmak için;
Kimyasal formülü adlandırmak için;
|
Ametal - Ametal Bileşiklerin Adlandırılması
Yukarıdaki isimlendirmelerde bir metal iyonu ve bir anyon arasında meydana gelen isimlendirmeleri kapsar. Fakat pekçok bileşikte bir metal iyonu ile bir anyon arasında meydana gelmez. Bu durumda ametal-ametal isimlendirilmesinin kullanılması gerekir. Bu adlandırma metal ametal adlandırmasına benzer yönleri bulunsistematiği ise yukarıdakinden farklıdır.
Örneğin HBr bileşiği metal - ametal bileşiklerinde olduğu gibi +1 değerlikli hidrojen önce -1 değerlikli brom sonra yazılır ve hidrojen bromür olarak adlandırılır.
Bu kategorideki bazı bileşiklerin özel adları bulunur. Yazım deseninde de HBr için belirtilen kural uygulanmaz. Örneğin +1 değerlikli hidrojen ile -3 değerlikli azotun bileşiği NH3 şeklinde yazılır. Geleneksel adı da amonyaktır.
Bazı ameteller kendi aralarında birden farklı sayıda bileşik yaparlar. Bu bileşiklerin adlandırılmasında moleküldeki atomların sayılarına bağlı olarak ön ekler kullanılır. Molekülde aynı ametalden 1 tane atom varsa mono-, 1 tane atom varsa di-, 3 tane atom varsa tri-, 4 tane atom varsa tetra-, 5 tane atom varsa penta-, 6 tane atom varsa hekza-, 7 tane atom varsa hepta- 8 tane atom varsa okta- v.b. ön ekleri elementin adının önüne getirilir. Örneğin; N2O5 bileşiği diazot pentaoksit olarak adlandırılır. Aşağıda bazı ametal-ametal adlandırma örnekleri verilmiştir.
|
|
|
|
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası