Atasözleri, halkın yaşantılarından/deneyimlerin doğmuş, az sözle çok şey anlatan, kalıplaşmış, genellikle mecaz anlam içeren anonim sözlerdir.
Atasözleri, sözlü kültürün en önemli ürünleri arasında yer alır.
Atasözlerimizde kadın/kız konusu nasıl ele alınmıştır?
Aşağıda Kadın/Kız lafzının/sözünün, sözcüğünün yer aldığı/geçtiği Türk atasözleri ve anlamları, açıklamaları verilmiştir.
Kız daha beşikte iken çeyiz hazırlıklarına başlamak gerektir.
Kız evi nazlı olur. İsteklinin rica, minnet etmesini ister, kızını ağır satar.
Evlenme çağındaki kız eğlenceye düşkün olur. Büyükleri onu uyarmazlarsa, hoşlandığı, uygun olmayan birisiyle evlenir.
Kızların en güzel çağı evlenmeden önceki durumlarıdır. Evlendikten sonra eski tazelikleri kalmaz. Hele çocuk yaptıktan sonra daha da bozulurlar.
Kızını iyi yetiştirmeyen anne, kızı el kapısında beceriksizliği yüzünden sıkıntı çektiği zaman dövünür durur.
Kız çocuğunun sorunları ve sorumlulukları çok ve çeşitlidir. Ana baba, sürekli olarak bunun tedirginliği içinde bulunurlar.
Bkz. Kız beşikte, çeyiz sandıkta.
1) Bir genç, bir kıza gönül verince kusurlarını, çirkinliklerini görmez, onu dünya güzeli, kulübelerini de saray gibi görür.
2) Bir şeyi elde etmeye karar veren kisi, onun sakıncalarını hoş görür.
Üne, zenginliğe, tanınmış ya da zengin bir ailenin çocuğu olmakla erişilmez. Tanrı dilerse hiç tanınmayan, yoksul bir aile çocuğunu da üne, zenginliğe kavuşturur.
Terbiyesi kıt ailenin kızı da eğitimi kıt, görgüsüz olarak yetişir.
Bir ailenin, bir kurulusun yöneticileri ve yönetilenleri, yapılacak islere boş verirlerse o işler kendiliğinden ortaya çıkar mı?
Koz helvasının içindeki cevizle helvayı ayırmak nasıl olanaksızsa, ana ile kızı da birbirinden ayırmak öylece olanaksızdır.
Ana baba, kızlarına ancak saltanatlı bir yaşayış sağlayabilirler. Onun mutluluğunu sağlayacak olan kocasıdır. Krs. Ana kızına taht kurmuş
Ana baba, kızlarını sultanlar gibi yaşatabilirler. Ama onun evlendikten sonra mutlu olmasını sağlamak, ellerinde değildir. Krs. Ana kızına taht kurar Atalar çıkarayım der tahta
Bir anne, mutlu ya da mutsuz, nasıl bir evlilik yaşayışı geçirirse, kızı da öyle bir evlilik yaşayışı geçirir.
Büyüklerinin tutumu çocuklara örnek olur. Çocuklar o yolu benimser; bununla yetinmeyerek daha ileri giderler. Krs. Ağaca çıkan keçinin dala bakan
Kız annesinin birçok huylarını doğuştan almış bulunur. Sonra da annesinin eğitimi ile yetişir. Bunun için bir kızın niteliklerini öğrenmek isteyenler, annesine benzeyeceğini düşünürlerse yanılmamış olurlar. Nitekim bir kumasın kenarına bakanlar, her yerini görmüş gibi olurlar.
Kişisel çıkar, ana-kız arasındaki bağın kopmasına bile yol açabilir. Sarsılmaz sanılan yakın dostluklarda da
Bkz. Tarlayı taşlı yerden
At, besili, bakımlı olduğu zaman hem gösterişlidir, hem de en çok ise yarayacak durumdadır. Satılacaksa o zaman satılmalıdır. Kız da körpeliği, güzelliği geçmeden, isteyenleri varken evlendirilmelidir.
Güzel mal satan kimselerden alınan şeyler daha çok hoşa gider.
Ne alacaksanız cinsini, aslını biliniz, güvenerek alınız: Musul bezinin sağlam, güzel olduğuna, soylu kızın terbiyesine, namusuna güvendiğiniz gibi.
1) Bir basa bir göz ne kadar gerekli ise bir anneye bir kız da o kadar gereklidir. Kız çocuk, erkek çocuğun yapamayacağı birçok isleri yaparak annesine yardımcı ve en iyi arkadaş olur.
2) Anneler, kız çocukları olsun isterler. Olsun ama, bir tanesi yeter. Kız çocuğu yetiştirme, sonra evlendirme isleri anneleri çok yorar. Dahası zaman zaman çok üzer. Onun için birden fazlası fazladır. Krs. Bir evde iki kız
Bir evde iki kız olursa her biri bir taraftan aileyi sıkıştırır: Giyim kuşam ister, çeyiz çemen ister. Onlar istemese bile aile kendini böyle bir sorumluluk altında bilir. Bunun sıkıntısını çeker. Krs. Bir anaya bir kız
Bir kızı donatmak, bir ev düzmekten daha güç, daha masraflıdır. Evin eksikleri bellidir. Alırsınız, biter. Kızın ne giyim giderleri biter, ne de çeyiz için alınacak eşyası. Evlenecek kızın gözü eşyaya doymaz.
Güzel bir şeyi herkes elde etmek ister. Ama o, ancak bir kişiye kısmet olur.
1) Bir kimse ne ile uğraşıyorsa, çocuğu o eşyayı çok sever.
2) Ticaret adamları, sattıkları eşyadan evdekileri yoksun bırakırlar. Çoluk çocuk bu eşyanın özlemini çeker.
1) Kızını isteyen kişinin isi, gücü, tutumu ne ise kızını bunlarla ilgilendireceğini düşün. Kararını ona göre ver.
2) Önemli bir isi, inceliğini anlamayan bir kimseye yaptırma. Çünkü bu inceliğe yakışmayacak bir tutumla yapmaya kalkar.
Alacağı şeyi seçmekte titizlik gösteren kimse, çok kez istemediği, beğenmediği bir şeye düşer.
Densiz, budala ev sahibi, konuklarından çok kendini ağırlanacak konuk yerine koyar.
Bilgili, becerikli kisi boşta bırakılmaz. Her halde bir is basına getirilir. Krs. Yapı tası
Evlenmemiş kisi bir kız gördü mü hemen gönlünü kaptırıverir; soruşturma yapmadan evlenmek ister. Bu tutum yanlıştır. Gece karanlığında, kusuru var mı, yok mu, görmeden kumaş almaya benzer. İnsan hiçbir şeyi incelemeden, gözü kapalı almamalıdır.
Geleneğe göre, amca oğlu, amcası kızını bu duruma düşürmemeli, nikahlamalıdır.
Kızken güzel olanın, doğum yaptıktan sonra güzelliği kalır mı, belli olmaz.
Evmekle koca bulunmaz. Even kız eşini iyi seçemeyeceği, rast gele bir kocaya varacağı için mutlu olmaz.
Değersiz kişi, yakınlarının değerlerinden kendisine bir pay çıkarmaya çalışır. Krs. Katıra baban kim demişler
1) Gelinler kocalarına karsı saygı duymalıdırlar. Bunu sağlamanın yolu, erkek ailesinin kız ailesinden yüksek olmasıdır.
2) Bu yolu tutarsan aldığın kız seninle övünür sen de iyi bir yere kız verdim diye mutluluk duyarsın.
Komsu kızını almaya karar veren, ailenin ve kızın durumunu, gidisini iyi bildiğinden içi rahat olarak bu ilişkiyi kurar.
Ceviz ağacının gölgesi koyu, güzeldir. İnsana kızların yanında bulunma keyfi verir. Ancak orada karınca çok olur; gölgede oturan insanın keyfini kaçırır. Kızların yanında oturan kişi de hem mutluluk duyar, hem de çevredeki asalaklardan rahatsız olur. Söğüt, boylu boslu bir ağaçtır. Koruyucu yiğide benzer. Gölgesi altında safa ve rahatlıkla vakit geçirilir. Dut gölgesi, alaca bir gölgedir, zevksizdir; rahatsızdır. Çünkü ağacın meyvesi, altına dökülür. Hem insanın üstünü kirletir, hem de sineklerin üşüşmesine yol açar. Bundan başka, itler de dut yemeye gelir, orasını
kirletirler. Gölgede de yatarlar.
Eve gelin geldikten sonra oğlanın anası kapı dışarı edilecek gibi görülür. Kızın anası ise bas köseye oturtulur.
Erkek çocuk, erkeklerin yapması gereken şeyleri (örneğin konuk ağırlamayı) babasından, kız çocuk da kadınların yapması gereken şeyleri (örneğin dikişi, biçkiyi, ev islerini) anasından öğrenir. Baba, ana bunları bilmiyorsa çocuktan böyle şeyler beklenmez.
Oğlan çocuğun yüzü de, huyu da dayısına, kız çocuğununki ise halasına benzer.
Doğacak çocuğun oğlan olması istenir. Kız olması istenmez. Onun için oğlan doğuran ana sevinir; kız doğuran ana üzülür.
Erkek çocuklar, yaramazlıklarıyla, haylazlıklarıyla, ana-babayı üzerler. Kız çocuklar ise giyime, süse düşkün olduklarından ana-babalarından sürekli para çekerler.
Ana-baba özverilere katlanarak çocuk yetiştirirler. Ancak onların kendilerine pek yardımı olmaz.
Torun, oğlandan olursa oğul balı, kızdan olursa bahçe gülü diye sevilir.
Birçok kimse, evlat olarak, deli de olsa oğlan, geçim için de katıksız da olsa ekmek ister.
Bkz. Oğlan doğur, kız doğur
Kız on beş yasına ulaştı mı evlendirilmelidir. Evlendirilmezse anneyi, babayı güç durumda bırakacak çok üzücü olaylar çıkabilir. Böyle olacağına kızın ölmesi daha iyidir.
Kendisinden beklenen isi beceremeyen kişi, çeşitli engellerin isi güçleştirdiğini söyleyerek yeteneksizliğini belli etmemeye çalışır.
Tarlanın taşlısı, kızın uzun saçlısı, öküzün büyük başlısı daha çok beğenilir. Krs. Tarlayı taşlı yerden
Tarla alacak kimse, düz yerden almalı, bayırdan, engebeli yerden almamalıdır. Evlenecek erkek de dul kadını değil, kızı yeğlemelidir.
Taşlı tarlanın tahılı daha güzel olur. Erkek kardeşi bulunan kız da hem sarkıntılıklara karşı korunmuş, hem de kardeşine hizmet ederek ileride kocasına nasıl hizmet edileceğine alışmış bulunur. Krs. Tarlanın taşlısı
Bir şey elde etmek isteyen, tembel tembel oturmamalı, onun yolunu tutmalıdır. Nitekim evlenmeye üşenen, ya da utanan kişi, çoluk çocuk sahibi olamaz.
Kendi çocuğu bir gün öksüz kalırsa, başkalarının ona kötü davranmasını istemeyen, bugün üvey çocuğuna kötü davranmamalıdır. Kızına, ileride gelin olarak gittiği yerde kötü davranılmasını istemeyen, simdi gelinine kötü davranmamalıdır.
Kadın
Bir erkek karısının malından yararlanmayı düşünmemelidir. Yoksa durum, eve-girerken, çıkarken, kapı mandalı gibi, basa kakılır.
İş bilen kadın, elverişsiz gereçle güzel şeyler meydana getirir. İş bilmeyen kadın ise en iyi gereci kullansa bile bir şey yapamaz.
Ailede kadının rolü çok önemlidir. Öyle kadınlar vardır ki bir aileye düzen verir, mutluluk getirirler. Öyle kadınlar vardır ki ailenin düzenini, mutluluğunu bozarlar.
1) Belalı ki sinin hakkından şerli ki si gelir.
2) Azgınca çiftleşme isteğinde bulunan erkeğe, kızgınca çiftleşme isteği gösteren kadın yaraşır.
Bir kadın için babasının, ya da çocuğunun evinde barınıp onların eline bakmak çok sıkıcı bir durumdur. Onun gönül ferahlığı ile yaşayacağı yer, kocasının evi, serbestçe harcayacağı para kocasının parasıdır. Krs. Er ekmeği meydan ekmeği.
Taslı yerdeki bağ, daha değerli, uzun saçlı kadın daha gösterişli ve sevimlidir.
Beş kadını yönetmek ve korumak için bir erkek yeter.
Bir evde (ya da bir yerde) iki rakip kadın varsa orada dirlik olmaz.
1) Her yere girip çıkan kadının adı lekelenir.
2) Gezip dolaştığı yerlerde kötü şeyler de bulunan kisi, kötü huylar ve zararlı bilgiler edinerek yerine döner.
Kadın istek göstermese, yüz vermese, erkek onun pesine düşmez.
Yeni doğan çocuklarda ölüm çok olur. Kadın bir, iki üç çocuk doğurur. Bakarsınız ki bunları Azrail alıp götürüyor. Ama kadın yılmaz, doğurmaya devam ederse, Azrailin alamayacaklarını da dünyaya getirir. Böylece onu yenmiş olur.
Kadın, kocasının kazancını, herkese açık olan sofrada yemek yer gibi yer. Başka yakınlarının sofrasına bu kadar teklifsiz oturamaz ve onların kazancını bu kadar teklifsiz harcayamaz.
Ağır bir durumla karsı karsıya olmayan kimse için ben olsam söyle yaparım, böyle yaparım demek kolaydır. Dediklerinin yapılabilip yapılamayacağını o durum içinde bulunanlardan sormalı.
Kadının kocası, aile sorumluluğunu bilen kisi olsun da isterse barınacak yeri bile olmayan bir yoksul olsun.
Kendini bir erkeğe beğendirmek, sevdirmek isteyen kadın, ona güzel yemekler hazırlamalıdır. Krs. Kalbin yolu mideden geçer.
Erkekleri kadınlar yoldan çıkarırlar.
Güçlülük ve yüreklilik yalnız erkeklere vergi değildir. Kadın da güçlü ve yürekli olabilir.
Ev ekonomisinde kadının görevi çok önemlidir. Erkek, parayı su gibi harcama eğiliminde de olsa kadın israfa meydan vermemeli, tutumlu olmalı, para biriktirmelidir.
Beceriksiz kadın, pahalı malzemeyi heder eder; becerikli kadın ucuz nesnelerle güzel şeyler yapar. Krs. Kadın var, arpa ununu
Bir evin temizliğini, güzelliğini, rahatlığını, ekonomik düzenini sağlayan ve orada mutlu bir yaşayış havası yaratan kadındır. Nasıl ki yurdun sen ve bayındır olmasını sağlayan devlettir.
Gece yağmur yağar, gündüz güneş açarsa o yıl uğurlu, bereketli olur. Erkek istediğini söyler de kadın susarsa o evde dirlik düzenlik olur. Bkz. Gündüz yağar, gece açar
Kadınlar, düğüne, eğlenceye can atarlar. Bu uğurda katlanmayacakları sıkıntı yoktur.
Bir kadın veya erkek, evli birine gönül kaptırmasın. Onun göstereceği ilgiye inanmasın. Evli olan, başka birine gönülden bağlanamaz.
Bkz. Halayıktan kadın olmaz
Gündüz yağmur yağar, gece hava açık olursa o yıl bereketsiz olur. Kadın dırdır eder de erkek susarsa o evde dirlik düzenlik yok demektir. Bkz. Gece yağar gündüz açar
Her şeyin, kendisinden beklenen görevi yapabilecek nitelikler taşıması gerekir. Gül ağacı iyi odun görevini yapamadığı gibi orta hizmetçisi de kültürlü bir kocanın eşi olamaz.
Hırsızlığın büyüğü küçüğü olmaz; bir ekmek çalan da hırsızdır. Nitekim kadının namusunu satmış sayılması için bir öpücük vermiş olması yeter.
Birinci karısına hor bakan kişi, esinin ölmesi ya da ayrılması dolayısıyla yeniden evlendiği kadını baş tacı eder.
Bkz. Erkeğin şeytanı kadın.
Kadınlar kurnazlıkta erkeklerden üstündürler. Çeşit çeşit oyunlarla her zaman erkekleri yenerler.
Sofu kadınla şeytan alay eder. Çünkü böyle kadınlar, evleriyle ilgilenmezler, islerini güçlerini bırakırlar. Bu biçimsel ibadet yüzünden gerçek ibadetlerini yapamazlar; yani evlerine, ailelerine bakamazlar.
Kadın ne denli bol, değerli çeyizle gelirse gelsin evin bütün eksiklerini erkek sağlar; giderlerini erkek karsılar; evi o geçindirir.
Akıllı ve tutumlu kadın kocasının saygınlığını da mal varlığını da artırır. Oynak ve tutumsuz kadın da kocasını toplum içinde küçük düşürür; yoksulluğa sürükler. Krs. Erkek sel kadın göl.
Kadın, kocasının çıkarıp attığı çarık gibi terk edilebilir bir durumdadır. Ama annesi onu her zaman baştacı eder. Krs. Önceki çarığı
Bkz. Eti ciğer eden de avrat, ciğeri et eden de.
Bkz. Avrat malı, kapı mandalı.
Bir kadınla bir erkek, birbirlerine bağlandıklarını bildiren bir sözle karı-koca olurlar. Böyle bir bağın kalmadığını bildiren bir sözle de yabancı olurlar.
Bkz. Avrat malı kapı mandalı.
Kıskanç kadın, kocasının aşırı zengin olmasını istemez; çapkınlığa baslar diye.
Bkz. Kadın kocasını isterse
Kör bıçak ise yaramaz ama insanın elini keser. İs bilmeyen kadın da çok konuşmaktan başka bir şey yapmaz.
Erkek çocuk, erkeklerin yapması gereken şeyleri (örneğin konuk ağırlamayı) babasından, kız çocuk da kadınların yapması gereken şeyleri (örneğin dikişi, biçkiyi, ev işlerini) anasından öğrenir. Baba, ana bunları bilmiyorsa çocuktan böyle şeyler beklenmez.
İki karılı erkek birincisini hor görür, ikincisini el üstünde tutar. Krs. Kadın kocasının çarığı
Yiyeceğin şeyin temiz bir kapta bulunanını alman gerektiği gibi esin olacak kadının da temiz ve soylu bir aileden olmasına dikkat etmelisin.
1) Sorumlulukları olmakla birlikte her eve bir kadın gerektir.
2) Bir evde ara sıra kullanılacak şeyden -insanı rahatsız da etse- bir parça bulunmalıdır.
Bir kadın, töre dışı sevdiği kimseye varmamalıdır; çünkü bu adam; kendisi gibi başkasını da sever diye kadına karşı içinde sürekli bir kuşku duyar. Bu da evlenenler için geçimsizlik kaynağı olur. Kadın, boşandığı kimse ile yeniden evlenmemelidir; çünkü boşanmanın nedeni olan eski anlaşmazlıklar yeniden baş gösterir.
Sonradan görmüş olanlar, alışılmışın dışında gösteriş meraklısı olurlar. Kendilerini olduklarından daha üstün göstermeye çalışırlar. Krs. Köleden ağa olan minareyi
Tarla alacak kimse, düz yerden almalı, bayırdan, engebeli yerden almamalıdır. Evlenecek erkek de dul kadını değil, kızı yeğlemelidir.
Bir evin yönetim, geçim düzenini ve ailenin mutluluk içinde yaşamasını kadın sağlar.
Not: Kadını hor/ hakir gören çok ağır sözler belirtilmemiştir.
Bazı örnekler:
Kaynak: Ömer Asım Aksoy, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü
türkiye ve dünyanın gündemini takip eden ve takipçileriyle ingilizce ve türkçe kullanarak paylaşan anonim ve başarılı bir hanım kızımız. aynı zamanda fotoğrafçı.
funduszeue.info?s=09
bulunması zor olan.
güzel, akıllı ve başarılı bir kadın. dünya gündemini aralıksız takip eder ve yorumlayarak paylaşır. teyitli bilgi ve son dakika haber için doğru adres. ayrıca hayvan sever ve sanatçı ruhlu. seviyoruz seni has avrat.
rahmetli dedemin kullandığı betimleme sıfatlarından belkide en akılda kalanı :):)
ayni zamanda "pek muhterem hanımefendi" olarak da bilinen kisi
turkiye'nin tarihinde orman yanginlarinin hep oldugunu, bunlarin bazen dogal sebeplerle bazense insan eliyle ciktigini soylemis fakat insan eliyle cikarilan yanginlari kar amacli diyerek gecistirmekte beis gormeyen kisi.
terorist saldirilari eklemeyi unutmussun diye uyarilinca guncel yanginlari pkk'nin cikardigina dair kanit istemis.
tarafi belli bir terorist sevdalisi.
mesele turkiye dusmanligi olunca dinci yobaz ve kurt irkcilarinin farki olmadiginin kanitlarindan.
funduszeue.infotatus/?s=20
twitter'da turkiye gundemi basta olmak uzere bircok konuda faydali bilgiler paylasan, kulturlu insan. bugun birkac fasistin hedef gostermesiyle hakli olarak twitter hesabini kapattigini uzuntuyle ogrendim. umarim iyidir ve bir an once geri doner.
yıllarca alevi-solcu ayağına muhalif tayfayı koyun güder gibi güttükten sonra kullanıcısının ingiliz elçilik çalışanı alexandra marshall olduğu tespit edilince hesabını kapatıp giden troll.
ekşi solcuları bu olaydan hiç bahsetmemişler utançlarından. her yazdığını rtleyip, burada başlık açıyordunuz aylar oldu hesabını ifşa olmasından dolayı kapatalı bunun hakkında tek entry yazılmamış.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası