Cr Yükseltgenme Basamağı

Yükseltgenme basamağını hesaplamak oldukça pratik olmasına rağmen, bazı öğrencilere zor gelebilmektedir. Fakat aşağıdaki yazıda cl yükseltgenme basamağı, s yükseltgenme basamağı ve n yükseltgenme basamağı nedir sorularına ayrıntılı bir cevap alabileceksiniz. Yükseltgenme basamağı, molekülün elektron yapısını belirlemesine yardımcı olan bir ölçü olarak tanımlanmaktadır. Lisede kimya derslerinde sık sık bu konuya değinilmektedir. Kimyada oldukça önemli bir yer kaplayan yükseltgenme sayısı nasıl bulunur konusu, her öğrencinin öğrenmesi gereken konular arasında yer almaktadır. Hadi gelin yükseltgenme basamağı nedir adlı yazımızı beraber inceleyelim.

Yükseltgenme Basamağı Nedir?

Kimya dersinde yükseltgenme basamağı, bir molekülün enerjisini artırmak için kullanılan bir kavramdır. Moleküller, belirli bir enerji seviyesinde bulunurlar ve yükseltgenme basamağı, bu moleküllere daha yüksek bir enerji seviyesine geçmelerine yardımcı olan bir ara adımdır.

Yükseltgenme basamağı, molekülün elektronik yapısının belirli bir enerji seviyesinde değişmesi sonucu ortaya çıkar. Bu enerji seviyesi, molekülün içindeki elektronların hareketli olmasına neden olur ve bu hareket, molekülün reaktivitesini artırır. Yükseltgenme basamağı, moleküllerin belirli reaksiyonları gerçekleştirmesine yardımcı olur ve bu reaksiyonlar, molekül enerjisini artırır.

Yükseltgenme basamağı, çok sayıda farklı yolla gerçekleştirilebilir. Bunlar arasında elektriksel veya optik girdiler, ısı, radyasyon veya kimyasal reaksiyonlar bulunabilir. Her yükseltgenme yolu, farklı moleküller için farklı enerji seviyeleri gerektirir ve bu enerji seviyeleri, molekül yapısı, elektronik yapısı ve çevresine olan etkilerine göre değişebilir.

Yükseltgenme basamağının önemi, moleküllerin reaksiyonlarını anlamak ve kontrol etmek için çok büyüktür. Örneğin, bir molekülün yükseltgenme basamağını belirlemek, o molekülün reaksiyonlarını tahmin etmemize ve bu reaksiyonları kontrol etmemize yardımcı olabilir. Aynı şekilde, moleküllerin yükseltgenme basamağının kontrol edilmesi, belirli özelliklerine sahip moleküllerin üretimini veya çevreye olan etkilerini azaltmak için kullanılabilir.

Cu, Na, N, CL, S Yükseltgenme Basamağı Sayısı Nasıl Bulunur?

Yükseltgenme basamağı, molekülün elektron yapısının belirlenmesine yardımcı olan bir ölçüdür. Bu basamağı bulmak, molekülün elektron dağılımını anlamaya ve birbirleriyle etkileşimli olan elementlerin sayısını belirlemeye yardımcı olur.

Yükseltgenme basamağı sayısını belirlemek için öncelikle elementin elektron yapısını belirlememiz gerekir. Elektron yapısı, bir elementin çekirdeğinde bulunan proton sayısına göre belirlenir ve her elementin elektron yapısı farklıdır. Periyodik tablo, elektron yapılarını görmenin en kolay yoludur.

Yükseltgenme basamağı sayısı, bir elementin elektronlarının çekirdeğe olan bağımlılığını belirler. Bağımlılık, elektronların çekirdeğe olan çekim kuvvetine göre belirlenir ve elektronlar çekirdeğe olan çekim kuvveti artıkça daha fazla bağımlı hale gelir. Bu nedenle, yükseltgenme basamağı sayısı da artar.

Örnek olarak, Sodyum (Na), Azot (N), Klor (Cl), Sülfür (S) ve Bakır (Cu) elementlerinin yükseltgenme basamağı sayıları sırasıyla 1, 2, 3, 2 ve 2'dir. Bu sayılar, bu elementlerin elektron yapılarını ve çekirdeğe olan bağımlılıklarını belirler ve molekül yapısının oluşmasına yardımcı olur.

Ayrıca, yükseltgenme basamağı sayısını belirlerken, molekülde bulunan diğer elementler de dikkate alınmalıdır. Bir elementin yükseltgenme basamağı sayısı, diğer elementlerle etkileşim halindeyken de değişebilir.

Yükseltgenme basamağında bazı kuralların bilinmesi ve uygulanması gerekmektedir. Bu kurallardan bazılar şöyledir:

• 1A grubu elementleri +1, 2A grubu elementleri +2, 3A grubu elementleri +3 yükseltgenme basamağına sahiptir.
• Element halindeki atom ya da moleküllerin yükseltgenme basamakları sıfıra eşittir. (Na⁰Fe⁰)
• Bileşiklerde oksijenin yükseltgenme basamağı -2 olarak kabul edilmektedir. Peroksitlerde (H₂O₂) yükseltgenme basamağı -1 ve OF₂ bileşiğinde +2 'dir.
• Hidrojen bileşiklerinde genellikle +1 yükseltgenme basamağına sahiptir. Metal hidrürlerde ise -1 olarak kabul edilmektedir.
• Florun yükseltgenme basamağı -1 olarak kabul edilmektedir.
• Bütün bileşiklerde atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfıra, köklerde ise atomun yükseltgenme başmakları toplamı kökün yüküne eşit olmaktadır.

Bu kuralları pekiştirmek için birkaç örnekle açıklayalım.

Örnek 1,

Kr₂Cr₂O₇ Bileşiğindeki Cr'un yükseltgenme basamağını bulunuz.

1. K₂Cr^x₂O_-2 = [2.(+1)+2.x+7.(-2)] = 0
2. 2x = 0
3. X = +6

Örnek 2,

Cr₂O₄^-2 bileşiğindeki Cr'un yükseltgenme basamağını bulunuz.

1. (Cr^x₂ O^-2₄)^-2 = [2.x + 4.(-2)] = -2
2. 2x-6 = 0
3. x = +3

Şeklinde çözüme ulaşmaktadır.

Ametaller kendi aralarında kovalent bağları oluşturur. Kovalent bağlar elektronların ortaklaşa kullanılması sonucu oluşur. Kovalent bağlı bileşikler suda çözündüklerinde iyonları oluşturamaz. Bu nedenle bu atomlar için iyon yükü yerine yükseltgenme basamağı terimi uygundur.

Ancak bütün elementler için yükseltgenme basamağı terimi kullanılabilir.  Yükseltgenme basamakları hesaplanırken bazı kuralların bilinmesi ve uygulanması gerekmektedir. Bu kurallar şöyledir:

1. 1A grubu elementleri +1, 2A grubu elementleri +2, 3A grubu elementleri +3 yükseltgenme basamağına sahiptir.
2. Element halindeki atom ya da moleküllerin yükseltgenme basamakları sıfırdır. Na⁰Fe⁰
3. Bileşiklerde oksijenin yükseltgenme basamağı -2’dir. Peroksitlerde (H₂O₂) yükseltgenme basamağı -1 ve OF₂ bileşiğinde +2’dir.
4. Hidrojen bileşiklerinde genellikle +1 yükseltgenme basamağına sahiptir. Metal hidrürlerde ise -1’dir (metal hidrürlere örnek NaH, MgH₂).
5. Florun yükseltgenme basamağı -1’dir.
6. Bütün bileşiklerde atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfıra, köklerde ise atomların yükseltgenme basamakları toplamı kökün
   yüküne eşittir

D Bloğu Elementlerinin Yükseltgenme Basamağı

D grubu elementlerinin orbital dağılımlarını incelediğimizde son 2 orbitalinin {ns (n-1)d} (n=periyot) orbitallerinden oluştuğunu gözlemlemekteyiz. D bloğundaki çoğu element elektron verdiği durumda elektronlarını öncelikle S orbitalinden daha sonra d orbitalinden vermektedir.

Örneğin, Co atomu Co⁺³ şeklinde elektron vereceği zaman, öncelikle 2 tane elektronunu 4s orbitalinden, daha sonra 1 tane elektronunu 3d orbitalinden vermektedir.

Bir bileşikte ki Atomun yükseltgenme BASAMAĞI bulurken şunlar YAPILIR;

1) grubunun 1A yükseltgenme BASAMAĞI +1,

2) 2A grubunun yükseltgenme BASAMAĞI +2,

3) 3A grubunun yükseltgenme BASAMAĞI 3 TÜR.

4) Oksijen bileşiklerinde -2, peroksitlerde -1 (O2 ^ -2) de imkb +2 değerlik ALIR OF2.

5) Hidrojen metallerle yaptıgı bileşiklerde -1 (NaH, MgH2 &#;.)
A metallerle yaptıgı bileşiklerde imkb +1 dir. (H2O, NH3, CH4 ..)

6) Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.

7) Kökteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.

Örnekler;

1 -) NaNO3 bileşiğinde N&#;un yükseltgenme basamağını bulalım.

Na = 1A GRUBU elementidir met yuzden +1 dir
O = -2 değerlik ALIR
N = x olsun
NaNO3
1 + x + () = 0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)

x = 5 Olur.

2 -) KMnO4 bileşiğinde Mn&#;un değerliğini bulalım

K = 1A grubunda Yani +1 değerlik
O = -2 değerlik
Mn = x olsun

1 + x + () = 0

x = 7 Olur.

3 -) MgCr2O7 bileşiğinde Cr&#;un değerliğini bulalım.

Mg = 2A GRUBU Yani +2 değerlik
O = -2 değerlik
Cr = x olsun

+2 +2 X + (-2,7) = 0

x = 6 Olur.

4 -) H2SO4 bileşiğinde S&#;ün değerliğini bulalım.

H = 1 değerlik
S = x olsun
O = -2 değerlik

+ (1,2) + x + (-2,4) = 0

x = 6 Olur.

5) XO4 ^ -2 iyonunda (Kökünde) X&#;in değerliğini bulalım

Not:  Kökteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.

X =?

O = -2

x + () = -2

x = +6 Çıkar

6 -) HNO3 bileşiğinde N&#;un değerliğini bulalım

H =+ 1 değerlik
N = x olsun
O = -2 değerlik

+1 + x + 3.(-2)=0

x = +5 Çıkar

7) N2O5 bileşiğinde N un değerliği kaçtır?

Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.

2.N +5.(-2) = 0

N=+5 çıkar