Kırıklara Iyi Gelen Besinler

Kemikler; çeşitli hücrelerden, protein, mineral ve vitaminlerden oluşan, kan damarları ile beslenen canlı dokulardır. Kemiklerin bu dinamik ve canlı yapısı büyüme ve kendini onarma yeteneği sağlar.

Oldukça aktif, sert ve aynı zamanda esnek yapısıyla kemikler yüksek fiziksel güce dayanıklılık gösterir. Ancak, kemik üzerine uygulanan kuvvet çok fazla olduğunda veya osteoporoz (kemik erimesi) gibi kemiğin gücünü kaybettiği durumlarda kemik kırığı meydana gelebilir. Kemikler, kendiliğinden iyileşme yeteneğine sahiptir ve doğal süreçte kırık bir kemik, uygun koşullar altında kendi kendini onarabilir.  

Bu yazımızda; Kemiğin yapısı nedir?Kemik çeşitleri nelerdir? Kemik kırıklarına ne iyi gelir? Kırık kemik kaynarken ağrı yapar mı? Kırık kemikte yanma hissi neden olur ve kemik kaynaması belirtileri nelerdir? Sorularının cevaplarına ulaşabilirsiniz.

İçindekiler:

Kemiğin Yapısı

Kemikler; kemik dokusu, kemik iliği ve bunları çevreleyen kemik zarından (periosteum) oluşan, damarlı ve sinirlerle donatılmış yapılardır. Bir bebek dünyaya geldiğinde yaklaşık yumuşak kemiğe sahiptir. Çocukluk ve ergenlik döneminde bu yumuşak kemik dokuları büyümekte ve yavaş yavaş sert kemik halini almaktadır. Daha sonra ise bu kemiklerin bazıları birleşerek kemikten oluşan yetişkin iskeletini oluşturmaktadır. Vücudumuzdaki kemiklerin bir kısmı Resim 1’de yer almaktadır.

Kemiğin temel görevi; iskeletin hareketi ve hayati organların korunabilmesi için gerekli olan sertliği sağlamaktır. Kemik yapısının diğer önemli işlevleri ise; kan hücrelerinin oluşumunu (hematopoesis) ve depolanmasını sağlamak, mineral maddeler (kalsiyum ve fosfor gibi), büyüme faktörleri ve sitokinler için depo görevi üstlenmektir.

Kemiğin yapısında; kortikal (kompakt, sıkı) kemik, spongiöz (kansellöz, trabeküler, süngerimsi) kemik, subkondral doku, periosteum (kemik zarı) ve medüller kanal (ilik boşluğu) yer almaktadır.

-Sert (Kortikal, Kompakt, Sıkı) Kemik

Kemiğin sert ve pürüzsüz dış dokusudur. İskelet sisteminin %80’nini oluşturan kemik olup uzun kemiklerin gövdesinde; diğer kemiklerin ise dış yüzeyinde yer almaktadır. Kalsiyum, fosfat, kalsiyum karbonat ve magnezyum fosfatın birikmesinden dolayı sert bir yapıya sahiptir.

Sert kemiklerde kan damarları ve sinirlerin geçmesini sağlayan kanallar bulunmaktadır. Kanallardan boyuna olana “havers kanalları”, bu kanalları birbirine bağlayan yan kanallara da “volkmann kanalları” denilmektedir.

-Süngerimsi (Spongiöz, Trabeküler) Kemik

Kemiklerin içindeki süngerimsi dokudur. Uzun kemik yapısının baş, diğer kemik yapılarının ise iç kısımlarında bulunur. Sert kemiğe oranla daha yumuşaktır ve gözenekli bir yapıya sahiptir. Süngerimsi kemik dokunun arasındaki boşluklarda (gözenek) kırmızı kemik iliği bulunmaktadır. Bu kırmızı kemik iliğinde ise kan hücreleri üretilmektedir.

-Subkondral Doku

Kemiklerin uçlarındaki kıkırdak ile kaplı olan dokudur.

-Periosteum (Kemik Zarı)

Kemikleri kaplayan sert, ince dış zara periosteum denir. Periosteumun sert dış kabuğunun altında, kemik için besin taşımak üzere kan ve lenfatik damarların geçtiği tüneller ve kanallar bulunmaktadır.

-Medüller Kanal (İlik Boşluğu)

Kırmızı (aktif) veya sarı (aktif olmayan) kemik iliğini içeren ilik boşluğudur.

Kemik Yapısı Neden Oluşur?

Kemiğin yapısı, hücreler ve ara maddeden oluşmaktadır. Kemik hücreleri osteosit olarak adlandırılırken; kemik doku ara maddesi ise osein olarak ifade edilmektedir. Osteositler (kemik hücreleri) birbirlerine sitoplazmik uzantılarla bağlanmakta ve lagün adı verilen boşluklarda yer almaktadır. Peki, kemiğin yapısında hangi maddeler yer almaktadır?

Kemik dokusunun; % 25’i su, % 30’u organik madde ve % 45’i ise inorganik ara maddeden oluşmaktadır.  Ara maddenin organik kısmını; tip I Kollajen ve proteoglikanlar (kondroitin-4 sülfat, kondroitin-6, keratan sülfat), glikozaminoglikanlar (hiyaluron asit) ve glikoproteinler (osteonektin) oluşturmaktadır.

İnorganik ara maddenin bir kısmını hidroksiapatit kristalleri şeklinde bulunan kalsiyum ve fosfor iyonları; bir kısmını ise magnezyum, sodyum, potasyum ve florür iyonları oluşturmaktadır. Ayrıca kemik dokusu vücutta bulunan kalsiyumun hemen hemen tümünü (%99) depolayarak günlük kalsiyum ihtiyacını buradan karşılamaktadır.

Organik maddeler kemik dokunun dayanıklılığını arttırırken inorganik maddeler ise kemiğin sertliğini sağlamaktadır. Ancak bu noktada inorganik ve organik maddelerin dengesi önemlidir. Örneğin, bir kemikten tüm organik ara maddeler (kollajen) çıkartıldığında kemik kolayca parçalanmaktadır. Tersine, tüm inorganik ara maddeler (mineraller) çıkartıldığında ise kemik aşırı esnek hale gelerek ağırlık taşıyamabilmektedir.

Ayrıca kemik dokudaki mineral tuz miktarı arttığında yani inorganik madde arttığında kemik dokunun sertliği yani kemiğin kırılganlığı da artmaktadır. Özellikle yaş ilerledikçe organik maddenin azalması ve inorganik maddenin artmasına bağlı olarak yaşlılarda kemik kırıkları meydana gelebilmektedir.

Kemik Çeşitleri Nelerdir?

Uzun Kemikler

Uzun kemik yapısının iki ucundaki şişkin kısımlara baş bölgesi; ortada kalan kısma ise gövde bölümü denir. Uzun kemiklerin baş kısmındaki süngerimsi kemiğin gözeneklerini kemik iliği doldururken; gövdesinde bulunan kanal şeklindeki boşluğu sarı kemik iliği doldurmaktadır. Sarı kemik iliği sadece uzun kemiklerde bulunmaktadır.

Uzun kemiklerin başı ile gövdesi arasında kemiğin boyuna uzamasını sağlayan ve kıkırdak dokudan oluşan tabaka “epifiz plağı (büyüme plağı)” olarak adlandırılmaktadır. Epifiz plağı, ergenlik dönemi sonrası kapanmakta ve kemiklerde uzama durmaktadır.  Ayrıca vücut hareketleri genellikle uzun kemikler aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Örneğin; ön kol, dirsek, pazı, uyluk, kaval, baldır ve parmak kemikleri uzun kemiklerdir.

Kısa Kemikler

Kısa kemikler dıştan kemik zarı ile sarılmıştır. Kısa kemiklerde kemik kanalı ve sarı kemik iliği bulunmazken kırmızı kemik iliği bulunmaktadır. Genellikle el bileklerinde ve ayak tarsuslarında yer almaktadırlar.

Yassı Kemikler

Kalınlığı, eni ve boyundan az olan kemiklerdir. Yassı kemiklerin kemik zarı altında sıkı kemik dokusu ve bunun ortasında ise süngerimsi kemik dokusu yer almaktadır. Kemik kanalı ve sarı ilik bulunmamaktadır. Bu tip kemiklerin temel işlevi beyin, kalp ve pelvik organlar gibi iç organları korumaktır. Kafatası, kürek kemikleri, kaburgalar, göğüs kemiği yassı kemiğe örnek olarak gösterilebilmektedir.

Düzensiz Kemikler

Genellikle birkaç kemikle bağlantı kuran ve içyapıların (organların) korunmasına yardımcı olan kemiklerdir. Omurga kemikleri ve pelvis kemikleri düzensiz kemiklere örnek olarak gösterilebilmektedir.

Sesamoid Kemikler

Tendonların kesiştiği üst ve alt ekstremitelerdeki uzun kemiklerin sonunda bulunmakta olup genellikle küçük ve oval şekle sahiptirler. Sesamoid kemiğin ana işlevi, sürtünmeyi azaltarak tendonları aşırı stres ve aşınmadan korumaktır. Dizdeki patella kemiği veya el bileğinin pisiform kemiği sesamoid kemiklere örnektir olarak gösterilebilmektedir.

Kemik Kırıkları

Kemikler sert bir yapıda olmalarına rağmen, dışarıdan bir kuvvet uygulandığında bükülür veya eğilebilirler. Bununla birlikte, uygulanan kuvvet şiddetli ise, tıpkı bir ağaç dalı gibi aşırı eğilme sonucu çatlayabilir veya kırılabilmektedirler.

Kemik kırığı genellikle düşme, araba kazaları veya spor yaralanmaları gibi travmalardan kaynaklanmaktadır. Ancak aşırı kullanım veya tekrarlayan hareketler kasları yorabilir ve kemiğe daha fazla baskı uygulayarak stres kırıklarına neden olabilmektedir. Bu durum sporcularda daha yaygındır.

Ayrıca osteoporoz yani kemik erimesi de kemiklerin zayıflamasına neden olarak kırık olasılığını artırmakta olan bir diğer nedendir. Sağlıklı kişilerde 50 yaşına kadar kemik oluşumu ve kemik yıkımı dengeli bir şekilde devam etmektedir. Ancak, özellikle 50 yaşından sonra, bu denge bozulabilir ve kemik yıkımı, kemik oluşumunun önüne geçerek kemiklerin zayıflamasına neden olabilmektedir. Yaşlanma sürecinin bir sonucu olan bu durum ise kemiğin içeriğini, yapısını ve işlevini bozarak osteoporoza (kemik erimesi) zemin hazırlamaktadır.

Özellikle kadınlarda yaş ilerlemesiyle birlikte görülen menopoz dönemi kemikler için önemli olan östrojen hormonu miktarının azalmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, menopoz dönemi ve sonrasında kemikler daha zayıf bir hale gelebilmektedir. Ancak unutmayın ki, yaşla birlikte kemik yoğunluğu azalabilse de kemik erimesi ve ağrılı kemik kırıkları ile yaşamak doğal bir yaşlanma süreci değildir. Osteoporoz (kemik erimesi), önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Yaygın olarak görülen kırık türleri ise şunları içermektedir:

• Kısmi kemik kırıkları: Kemik bütünlüğü kısmi olarak bozulan; ancak tek parça halinde olan yani yer değiştirmemiş kemik kırıklarıdır. Kemikte çatlak olarak da adlandırılabilmektedir.

• Basit kemik kırıkları: Kemik bütünlüğü bozulan ve iki parçaya ayrılan kemik kırığıdır. Kırık oluşmasına rağmen kemikler birbirine yakın konumdadır.

• Açık kemik kırıkları: Açık kemik kırıklarında kırılan kemikler birbirinden uzaklaşmakta ve kırılan kemiğin uç kısımları cilt dışına çıkmaktadır. Bu tür kırıklarda kanama ve enfeksiyon görülme riski bulunmaktadır.

• Parçalı kemik kırıkları: Kemik bütünlüğünün bozulduğu ve kemiğin birden fazla yerden kırıldığı ciddi kemik kırığıdır.

Kemik kırıkları vücudumuzda meydana geldikleri bölgeye göre sınıflandırılabilmektedir:

• Göğüs kısmını, kolları ve üst vücudu etkileyen kırıklar şunlardır; köprücük kemiği kırığı, omuz kırıkları, üst kol kemiği/humerus kemik kırığı, dirsek kırığı ve kaburga kemiği kırığıdır.
• Ellerini veya bileklerinizi etkileyebilecek bazı kırıklar; el bileği kemik kırıkları ve tarak kemiğinin küçük parmak ile eklem yaptığı bölgede meydana gelen metakarpal kırıklardır.
• Alt vücutta ve bacaklardaki kemiklere zarar veren kırıklardan bazıları; leğen kemiği kırığı, kalça kemiği kırığı, uyluk kemiği kırığı, femur başı kırığı, patella kırığı, tibia ve fibula kemiği kırığıdır.
• Ayak ve ayak bileklerini etkileyen kırıklardan bazıları ise şunlardır; tarak kemiği kırığı, talus kırıkları, metatarsal kemik kırığıdır.

Kemik Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Kemik kırığının en yaygın belirtisi şiddetli ağrı ve kırığın meydana geldiği bölgenin hareket ettirilememesidir. Yaygın görülen diğer belirtiler ise şunlardır:

• Kemik kırığının çevresinde şişlik ve hassasiyet,
• Kırığın meydana geldiği bölgede kızarıklık, morarma ve yanma hissi,
• Bir uzvun yerinden çıkmış gibi görünmesi (deformite).

Kemik Kırığı Nasıl Teşhis Edilir?

Ortopedi ve Travmatoloji doktoru tarafından kişinin genel durumu ve yaralanmanın boyutunu değerlendirmek için dikkatli bir fiziki muayene yapılarak tıbbi geçmişiniz ve kırığın nasıl meydana geldiğine yönelik sorular sorulmaktadır.

Ayrıca kırığın doğrulanması ve kemikte oluşan hasarın teşhis edilmesi için doktorunuz tarafından röntgen görüntüleme yöntemine veya çevre dokularda oluşabilecek hasarın değerlendirilmesi için Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT) taramasına başvurulabilmektedir.

Kemik Kırıklarına Ne İyi Gelir?

Derideki bir kesiğin zamanla iyileşmesi gibi, bir kemik de kendi kendini onarıp iyileşebilmektedir. Kemik kırığından sonra kemik kaynaması sürecini desteklemek, iyileşme sürecini hızlandırmaktadır. Kemiğin iyileşmesini desteklemek için kullanılan alçılar; kırık kemikleri birkaç hafta boyunca hizada ve birbirine yakın tutmaktadır. Kemik kırığı bacaktaysa, iyileşme sürecinde olan kemiğin ağırlığını korumak için genellikle koltuk değneği ve tekerlekli sandalye kullanılabilmektedir.

Kemik kaynamasını desteklemek için göz önünde bulundurulması gereken birkaç faktör vardır. Bunlar:

İmmobilizasyon (Hareketsiz hale getirmek)

Kırığın meydana geldiği kemiğin hareket etmesini engellemek, hızlı ve güvenli iyileşmede önemli bir faktördür. Kemiği hareketsiz hale getirmek için genellikle bir alçı kullanılır ve bazı durumlarda cerrahi bir seçenek olan; kemiği yerinde tutmak için vidalar, plakalar veya teller kullanılabilir.

Beslenme

Sağlıksız bir beslenme ve kemikler için önemli olan besinlerin eksikliği, kemik kırığının iyileşmesi için geçen süreyi etkileyebilmektedir. Protein, kalsiyum, D ve C vitamini dâhil olmak üzere vitamin ve mineraller kemik sağlığı için gereklidir. Süt ürünleri, yeşil sebzeler, bazı yağlı balıklar ve yumurta gibi besinlerce zengin bir diyet, kemik sağlığını artırmaya ve iyileşmeyi hızlandırmaya yardımcı olabilir.

Sigara ve alkol

Sigara ve aşırı alkol tüketimi, kemik sağlığını olumsuz etkiler ve kırık kemiklerin daha yavaş bir şekilde iyileşmesine neden olabilmektedir.

Fizik Tedavi

Sağlıklı bir kan dolaşımı, kemik onarımı için gereklidir. Bu nedenle, kan akışını hızlandıran fizik tedavi egzersizleri, kemiklerin iyileşmesine yardımcı olabilmektedir. Fizik tedavi, kırılan kemik henüz alçıdayken, hafif hareket egzersizleriyle başlayabilmektedir. Bu hafif egzersizler, kasların güçlü kalmasına yardımcı olur ve dolaşımı iyileştirir.

Fizik tedavi, kemik hareketsizken güvenli bir şekilde hareket edebilmenize de yardımcı olarak kemiklerin iyileşme sürecini desteklemekte ve meydana gelebilecek diğer yaralanmaları önleyebilmektedir. Ayrıca kemik yeterince iyileştiğinde uygulanan fizik tedavi, güç ve dengenin yeniden kazanılmasına da yardımcı olabilmektedir.

Hangi Kemik Kırıkları İçin Ameliyat Gerekir?

Kemiklerin kendi kendine sağlıklı bir şekilde iyileşebilmesi için, kırılan kemik parçalarının birbirine yakın olması yani yer değiştirmemiş olması gerekmektedir. Kemiklerin birbirine yakın konumda bulunmadığı kemik kırıklarında kemik kendini onaramamaktadır. Bu durumlarda, kemikleri doğru konumlandırmak için; iç sabitleme (kemiğin içine yerleştirilmiş metal çubuklar veya pimler), dış sabitleme (vücudun dışında bulunan metal çubuklar veya pimler) veya protez ameliyatı uygulanmaktadır.

Kemik Kaynaması Nasıl Olur?

Kemik kaynaması belirli adımları içeren karmaşık bir biyolojik süreçtir. Kemikte kırık yaşandığında vücut bu yaralanmayı düzeltmek için hemen harekete geçmektedir. Kemik kaynaması için geçen süre, kişinin yaşı ve kırığın yeri gibi birçok faktöre bağlıdır.

Kemiklerin kaynaması sürecinin 4 aşaması vardır:

İnflamatuar Aşama

Kemik kırıldıktan hemen sonra inflamatuar yanıt başlar ve birkaç gün sürer. Kemik kırılması; hasar gören bölgede kanama, inflamasyon ve kan pıhtısı (hematom) oluşmasına neden olur. Kemiğin kırık uçlarındaki kopmuş kan damarları, pıhtılaşma ile kapatılır. Bu kanama ve inflamatuar yanıt, yeni kemik üretmek için ilk adımı oluşturur.

Kemik Oluşumu

Kırıktan birkaç gün sonra meydana gelen kan pıhtısının içinde yer alan ve fagosit adı verilen özel hücreler, kırılan kemik parçalarını temizlemeye ve hasar gören bölgedeki mikropları öldürmeye başlar. Bağ dokunun temel hücresi olan fibroblastlar ve henüz olgunlaşmamış kemik hücresi olan osteoblastlar bölgeye toplanır ve kemiği yeniden oluşturmaya başlar. Fibroblastlar, kırık kemik uçlarını birbirine bağlayan kollajen lifleri üretirken, osteoblastlar süngerimsi kemiği oluşturur.

Kemikli Kallus Oluşumu (Onarım)

Kemik kırığı ve kan pıhtısı çevresinde, kallus denilen bir onarım dokusu oluşur. İlk başta yumuşak olan kallus, zamanla daha sert olan kemikli kallusa dönüşür. Yumuşak kallus, zamanla sertleşir ve hafta içinde yeterli sertliğe ulaşır.

Kemiğin Yeniden Şekillenmesi

Sert dokuyu oluşturan kemikli kallus daha sonra kemik hücreleri tarafından yeniden şekillendirilir ve normal kemiğe dönüştürülür. Osteoklast adı verilen özel kemik hücreleri; kemik tamamen iyileşene kadar kırığın etrafındaki fazla kemiği parçalamaya devam eder. Kemik şekillenmesi, onarım evresinin ortasından başlayıp hafta sürerken; şekillenme kaynama süreci yıllar boyunca da devam edebilmektedir.

Kırık Kemik Kaynarken Ağrı Yapar Mı?

Genel olarak, kemik kırılması sonrası oluşan ağrının üç aşaması vardır. Bunlar akut (ani) ağrı, subakut (geçici) ağrı ve kronik ağrı olarak adlandırılmaktadır. Akut ağrı genellikle yaralanmadan hemen sonra ortaya çıkmaktadır. Yaklaşık bir veya iki hafta sonra ağrı genellikle geçmektedir. Ağrılar hafiflese dahi kırık kemiğin kaynama aşamasında da ağrılar görülebilmektedir. Bu süreçte oluşan ağrılar subakut ağrı olarak ifade edilmektedir. Ancak herkes de görülmemekle birlikte iyileşme tamamlandıktan sonra ortaya çıkabilecek kronik yani devam eden ağrılarda mevcuttur.

Kemik Kaynaması Belirtileri Nelerdir?

Kemik kaynaması belirtileri; azalan ağrı, hareket aralığının artması, kırığın oluştuğu bölgedeki şişliklerin ve morarmaların azalması şeklinde sıralanabilmektedir. Peki, kırık kemikte yanma hissi neden olur? Kemik kırığından hemen sonra yanma hissi olarak da bilinen iltihaplanma meydana gelmektedir. Kırık kemikte oluşan bu yanma hissi, erken iyileşmenin bir işareti olan hücre üretiminin ve kas içindeki kanamanın değişmesinden kaynaklanmaktadır.

Kemik Kaynaması Ne Kadar Sürer?

Kemiklerin kaynama yani iyileşme süreci, bireyler arasında farklılık göstermektedir. Kemik kaynaması için gereken süre; kırığın tipi, hastanın yaşı, altta yatan tıbbi durumlar ve beslenme durumu gibi birçok faktöre bağlıdır. Çoğu kemik kırığı haftada iyileşir, ancak bu süreç kemikten kemiğe büyük ölçüde değişmektedir.

Çocuklarda; kemiği saran ve besleyen doku, yetişkinlere göre daha kalındır. Bu nedenle çocuklarda kemik, yaşlı insanlara göre daha hızlı iyileşme görülebilmektedir. Ayrıca el ve bilek kırıkları genellikle haftada iyileşirken, kaval kemiği kırığı 20 hafta veya daha uzun sürede iyileşebilmektedir.

Kemik kırığı yaşayan her hastanın iyileşme süreci yani kemik kaynaması farklı ilerler. Kırığın türü, kemik yapısı, yaş, hastanın genel sağlık durumu ve uygulanan tedaviler, kemik kırıklarının iyileşme sürecini etkiler.

Ayrıca; yaşlılık, şeker hastalığı ve böbrek yetmezliği gibi hastalıklar, uzun süreli kullanılan ilaçlar da (kortizon gibi) kemik iyileşmesini olumsuz etkileyip iyileşme süresini uzatabilmektedir.

Özellikle osteoporoz (kemik erimesi) nedeniyle daha zayıf olan kemikler, kırık oluşumda daha büyük risk taşımaktadır. Kemik mineral yoğunluğu değerlendirmesi ile osteoporoz riskiniz belirlenebilir ve erken teşhis yapılabilir. Siz de kemik mineral yoğunluğu değerlendirmesi yaptırarak kemik sağlığınızı korumada ilk adımı atabilir; detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Kemik Kırıklarını Önlemek İçin Dikkat Etmeniz Gerekenler

İskelet sistemimizi oluşturan kemikler, yüksek oranda kalsiyum içeren yapılardır. Bebeklik ve çocukluk dönemlerinde hızlı bir kemik yapımı söz konusudur. 20&#;li yaşların sonlarına gelindiğinde ise kemik yapımı ile kemik yıkımı birbirine yakın seviyelere gelir. İşte bu dönemden itibaren kemik sağlığı için kemik yıkımının geciktirilmesi amacıyla kalsiyum ve D vitamini alımına daha fazla özen göstermek gerekir. İlerleyen yaş ile beraber kemik yıkımı hızlanacağından bu durum hareketsiz yaşam ve kötü beslenme ile birleşirse kemik erimesi (osteoporoz) tablosu ortaya çıkabilir. Kemik kaybının en yoğun şekilde yaşandığı dönem, menopoz dönemidir. Bundan dolayı kadınlarda osteoporoz riski erkeklere kıyasla daha fazladır. Özellikle menopoz öncesi ve menopoz döneminde çeşitli önlemler alınmazsa yaşanan kemik kaybına bağlı olarak kemik erimesi, kemik- eklem ağrıları, daha ilerleyen safhalarda ise kemik kırıkları görülebilir. Benzer şekilde gebelik döneminde de bebeğin annenin kalsiyum depolarını kullanması sebebiyle kemik sağlığına ayrıca özen gösterilmesi gerekir. Peki menopoz, gebelik vb. dönemlerde yaşanması muhtemel kemik problemlerini, kemik kırıklarını önlemek için nelere dikkat etmek gerekir? İşte alabileceğiniz bazı önlemler!

Düzenli egzersiz yapın

Egzersiz yapmanın sağlığımıza sayısız faydası vardır. Bu faydalardan biri de kemik sağlığını desteklemesidir. Düzenli ve bedeninize uygun egzersizler kemik yoğunluğunu arttırarak daha güçlü kemiklere sahip olmanızı sağlar. Sağlıklı kemikler için sadece menopoz, gebelik gibi durumlarda değil genç yaşlardan itibaren düzenli olarak hareketi hayatınıza dahil etmeniz gerekir.

İdeal kilonuzu koruyun

Aşırı kilolu olmak kemik sağlığını en fazla riske atan etmenler arasında yer alır. Benzer şekilde aşırı zayıflığın da kemik sağlığına olumsuz etkileri olabilir. Bu yüzden kemiklerin korunabilmesi için ideal kilo korunmalıdır.

Sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durun

Sigara, alkol gibi zararlı maddeler dolaşım sistemine zarar vermektedir. Dolaşım sisteminin zarar görmesi ise beraberinde kıkırdak beslenmesini bozabilir. Sonuçta ortaya kıkırdak problemleri çıkabilir. Bu yüzden kemik sağlığının korunması için bu tür maddelerden kesinlikle uzak durulmalıdır.

D vitamini alımını ihmal etmeyin

Güçlü kemikler için her gün en az 15 dakika güneşten D vitamini almak gerekir. D vitamini, kemik ve eklemlerin uzun ömürlü olması için çok önemlidir. Eğer yeteri kadar güneş ışığından yararlanılamıyorsa ve D vitamini eksikliği tespit edildiyse doktor önerisi ile D vitamini takviyeleri kullanılmalıdır.

Kalsiyumun önemini unutmayın

Kemik sağlığı için en önemli ve gerekli madde kalsiyumdur. Yeteri kadar kalsiyum alınmaması çeşitli kemik problemlerine sebebiyet verebilir. Bu yüzden çocukluk çağından itibaren ömür boyu kalsiyum bakımından zengin besinler tüketmek gerekir. Yeteri kadar kalsiyum içeren besin tüketilemiyorsa veya kalsiyum eksikliği söz konusu ise doktor önerisi ile çeşitli takviyeler kullanılmalıdır.

C vitamini bakımından zengin beslenin

Kemik gelişimi yapı taşlarından birisi olan kolajenin üretilmesinde C vitaminin rolü büyüktür. C vitamini aynı zamanda vücutta antioksidan olarak da görev alır. Kemiklerdeki yıkımın önlenmesine katkıda bulunan bu önemli vitamin, kemik kırıklarının önlenmesi için de son derece önemlidir. Bu yüzden günlük olarak alınması gereken C vitamini miktarı, sebze ve meyveler aracılığı veya takviyeler ile muhakkak alınmalıdır.

Doktor önerisi ile kemik sağlığını destekleyen takviye gıdalar kullanın

Yazımızın giriş kısmında da belirttiğimiz gibi menopoz, gebelik vb. durumlarda vücutta yaşanan değişiklikler sebebiyle kemik sağlığı riske girebilir. Olası kemik problemlerinden kaçınmak için böyle dönemlerde, içeriğinde kemik sağlığına katkıda bulunan vitamin ve mineraller bulunan gıda takviyeleri kullanılabilir. Elbette bu konuda en doğru tavsiyeyi size doktorunuz verebilir. Bu nedenle kemik problemleri için önce doktorunuza tedavi olmanız gerektiğini unutmamanız gerekir.

Kırık; kemik bütünlüğünün bozulması demektir. Kırıkların kaynaması yetişkinlerde hafta sürerken çocuklarda ise hafta gibi kısa bir zamanda kemikler kaynayabilmektedir. Kırıkların çabuk iyileşmesinde sağlıklı beslenme çok mühimdir. Kemik suyu, brokoli, yoğurt, peynir ve susam gibi besinler kırıkların çabuk kaynamasına yardımcı olabilir.

KEMİKLERİN ÇABUK KAYNAMASI İÇİN HANGİ BESİNLER TÜKETİLMELİ?

Kemikler depremde enkaz altında kalma, düşme, çarpma ve trafik kazası gibi kemiklerin yoğun darbe alması sonucunda kırılabilir. Kemikler kaynarken ağrı yaşanabilir, doğal süreçtir. Akut ağrı, kemik kırıldıktan hemen sonra kendini gösterir ve ortalama olarak hafta sonra sona erer. Kronik ağrı ise kemik iyileşse bile zaman zaman kırık kemik bölgesinde ağrı ve zonklama görülebilir. Kırık kemiğin iyileşmesi, ağrıyı önlemek için yenilmesi gereken besinler şöyledir:

KEMİK SUYU

Kemiklerde kırıkların çabuk kaynaması için en etkili besinlerdendir. Kemik suyunu hazırladıktan sonra kemik suyu çorba içilebilir yahut yemeklere bu sudan çorba kaşığı katılabilir. Kemik suyu yapmak için öncelikle kasaptan küçük boyutta ve bol ilikli dana kemikleri satın alın. Tencereye veya düdüklüye soğan, havuç doğrayın, içerisine yaprak defne yaprağı katın, hazırladığınız bu kemik suyu ile bir çorba hazırlayabilir yemeklere katabilirsiniz.

KELLE PAÇA ÇORBASI

Kelle paça çorbası yüksek oranda kolajen içeriği ile kırık kemiğin kaynamasını hızlandırmakta çok etkilidir. Kelle paça çorbası kemikleri güçlendirir, kemiklerdeki hücreleri onarır. Kemiklerinizin hızla iyileşmesi için evde kelle paça çorbası yapabilir yahut esnaf lokantalarından bu çorbayı temin edebilirsiniz.

BROKOLİ

Prof. Dr. İbrahim Saraçoğlu kemiklerin güçlenmesi ve kırıkların çabuk kaynaması için brokoli kürünü öfunduszeue.info kürü hazırlamak için tencereye 4 su bardağı suyu koyup kaynatın. Su kaynadığında içine sararmamış yeşil ve taze olan gram brokoliyi koyun ve dakika haşlanana kadar ocaktan almayın. Bu süre dolduktan sonra ocaktan alın ve ılımıya bırakın. Süzün ve günde 3 kere öğünlerden önce açken için. Bu kürü uygularken dikkat edilmesi gereken brokoli suyunu yemeklerden en az yarım saat önce içmektir.  Kemikleri güçlendiren bu kürü bir hafta tüketmeli ve 3 gün ara vermelisiniz. Daha sonra bunu 2 kez daha tekrarlamalı ve kürü totalde 21 gün uygulamalısınız. Yani: 7 gün kür + 3 gün ara + 7 gün kür + 3 gün ara + 7 gün kür.

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ

Süt, yoğurt ve peynir, lor, kaymak gibi süt ürünleri kemik sağlığı için en önemli vitamin olan kalsiyum açısından zengindir. Önerilen bu süt ve süt ürünlerinin tüketimi ile günlük kalsiyum ihtiyacınızın %'ini kolayca karşılayabilirsiniz. Ek olarak, bu besinler kemiklerin çabuk kaynamasına yardımcı protein, potasyum ve fosfor kaynağıdır.

BALIK

Kemikleri iyileştirmek söz konusu olduğunda kalsiyum önemli bir besin olsa da, D vitamini de aynı derecede önemlidir. D vitamini kandaki kalsiyum seviyelerini stabilize eder ve kemik yapısını güçlendirir, kemik hücrelerinin çoğalmasında etkili rol oynar. Ton balığı, somon gibi balıklar D vitamini açısından zengindir. Keza hamsi de D vitamini içeren balıklardandır. Kemik kaynaması aşamasında bol bol balık yemelidir.

KÜMES HAYVANLARI

Tavuk ve hindi de dahil olmak üzere kümes hayvanları, kemiklerin iyileşmesinde ve kırık kemiklerin kaynamasında etkili iki amino asit olan glutamin ve arginin içerir. Glutamin, hastalık ve yaralanma gibi stres zamanlarında hücresel koruma sağlarken, arginin, kollajen üretimine ve yara iyileşmesine yardımcı olur.

ET VE PROTEİNLİ GIDALARI

Kemiklerimizin yaklaşık yarısı proteinden oluşur. Vücudumuz, kırık kemiğinin onarılması, yeni kemik hücreleri oluşturmak üzere proteine ​​​​ihtiyaç duyar. Ayrıca proteinler vücudunuzun kalsiyumu etkili şekilde kullanmasına yardımcı olurlar. Et, en iyi protein kaynaklarından biridir. Etin yanı sıra yumurta, tavuk, balık ve süt ürünleri de protein açısından zengindir.

ANANAS

Ananas kemik kırığı semptomlarının tedavisinde oldukça yararlı olan bromelain adlı enzimi içerir. Hızlı kemik kaynaması için, her gün taze ananas yiyin. Ananas tadını sevmiyorsanız, alternatif olarak, ananas suyu içebilirsiniz yahut eczaneden veya internet üzerinden bromelain takviye hapı temin edebilirsiniz. Not: Bu hapları kullanmadan doktorunuza danışın.

YOĞURT

"Center for Better Bones " kemik sağlığı tıp merkezinden Dr. Susan Brown, kemiklerle ilgili şu bilgileri veriyor; amino asitler, proteinlerin yapı taşlarıdır, kalsiyum minerali ise kırık kemiklerin kaynamasında etkili bir mineraldir. Lisin ve glutamin gibi yoğurtta bulunan amino asitler kemik kitlesini arttırır, kalsiyum emilimi üzerinde de oldukça etkilidir. Vücudumuzdaki kemikler kalsiyumla fosfordan oluştuğundan, günlük beslenmemizde bu mineralleri içeren yoğurdun bulunması çok önemlidir. Yoğurt kemiklerin kaynamasında rol oynayan en etkili besinlerdendir.

YEŞİL ÇAY

Kemik kaynamasını hızlandırmak için günde 5 bardak çay için. EGC denilen yeşil çay bileşiği kemik büyümesini teşvik eder ve ayrıca kırık ile birlikte meydana enflamasyon ve ağrıyı azaltır.

BROKOLİ

Vitamini K zengin olan Brokoli, kırık kemiklerin iyileşmesi için yenilebilecek en iyi gıdalardan biridir. Oregon State Üniversitesi Linus Pauling Enstitüsüne göre, brokoli, K vitamini, kemik kütlesini oluşturmaya yardımcı olmak için diğer minerallerle bağlanır. K Vitamini kemik mineralizasyonu sürecine dahil olduğundan, kemiğin iyileşmesini hızlandırabilir. Oregon State Üniversitesi Linus Pauling Enstitüsü bir fincan brokolinin yaklaşık mcg K vitamini içerdiğini belirtmektedir. Brokoli yemeği sevmeyenler için brokoliden yapan çorbalar iyi bir alternatif olabilir.

PORTAKAL

Portakal kırık kemiklerin kaynamasında etkili olan meyvelerdendir. "Center for Better Bones" kemik sağlığı üzerine araştırma yapan tıp merkezine göre C vitamini açısından zengin olan portakal yeni kemik kitlesinin çoğalmasını teşvik ederken, ağrıyı azaltan bir anti-inflamatuar ajan olarak da hareket eder. "Center for Better Bones" kemik sağlığı merkezi , C vitaminin diğer bir işlevinin ise bağışıklık sisteminin fonksiyonunu artırmak olduğunu, bu da hastalıkların iyileşmesine yardımcı olduğu bildiriyor.

SÜT

"Center for Better Bones" kemik sağlığı tıp merkezi sütün, bağışıklık sistemini güçlendiren ve şifa deposu protein mineralinin iyi bir kaynağı olduğunu bildiriyor. Nemours Vakfı sütte bulunan D vitaminin emilebilir kalsiyum miktarını artırarak kemikleri beslediğini bildiriyor.

KEMİK KAYNARKEN BAŞKA HANGİ BESİNLER TÜKETİLMELİDİR?

Kemik kaynamasını hızlandıran, kemiklerin iyileşmesine yardımcı olan diğer besinler şöyledir:

1. Kabak çekirdeği
2. Kuru üzüm
3. Susam
4. Maydanoz
5. Dolmalık biber
6. Soya sütü
7. Baklagiller
8. Badem
9. Avokado
10. Yeşil çay
11. Zencefil ve zerdeçal
12. Yulaf
13. Marul ve diğer yeşil yapraklı sebzeler

KEMİK KAYNARKEN HANGİ BESİNLERDEN UZAK DURULMALI?

Alkol: Alkollü içecekler kemik iyileşmesini yavaşlatır. Alkol ayrıca yürürken dengenizi bozup düşme ihtimalinizi artırır ve kırık kemiğin tekrar kırılmasına yol açabilir.

Tuz: Çok tuzlu besinler tüketme idrarınızla daha fazla kalsiyum kaybetmenize neden olabilir. Günlük tuz alımını 1 çay kaşığı ile sınırlamalıdır.

Kahve: Çok fazla kafein - günde dört fincandan fazla sert kahve - kemik iyileşmesini yavaşlatabilir. İdrara çıkma oranını artırır ve bu, idrar yoluyla daha fazla kalsiyum kaybetmeniz anlamına gelebilir. Makul miktarda kahve veya çay tüketilebilir.

Sigara: Sigara içen hastaların iyileşmesi ortalaması içmeyenlere nazaran çok daha uzun sürer. Kemiğe giden kan akışı sigara içmekle azalır, kemiğin onarılması için gerekli besinleri ve hücreleri dağıtan da bu kan akışıdır.

BİTKİ UZMAN SUNA DUMANKAYA'DAN KEMİK AĞRISINI GEÇİREN DOĞAL KÜR TARİFİ

Sual: Bir süredir kemiklerim çok ağrıyor. Öyle ki geceleri ağrıdan gözüme uyku girmediği oluyor. Bu sorunu en kısa zamanda aşmak için yararlanabileceğim bir formülünüz var mı?

CEVAP
Öncelikle kemiklerinizin neden ağrıdığını anlamak için zaman kaybetmeden bir doktora görünün ve onun size uygulayacağı tedaviye harfi harfine uyun. Ayrıca her gece yatmadan önce bir bardak ılık sütün içine bir çay kaşığı zencefil, bir çay kaşığı tarçın ve bir tatlı kaşığı bal katıp, bu karışımı yavaş yavaş için. Bu etkili karışım, kemiklerinizdeki ağrıyı hafifletecek ve uykularınızın çok kısa zamanda düzene girmesini sağlayacaktır.

Kemikleri Güçlendiren Besinler Nelerdir? Bilimsel Araştırma Sonuçları Tıklayınız

Kemik kırılmalarında iyileşmenin en önemli adımı doğru beslenme Op. Dr. Mustafa Arık, kemik kırıklarına iyi gelen besinleri sıraladı.

Kemik kırıklarında iyileşme sürecinin hızlanması için dengeli beslenmenin önemli olduğunu belirten Memorial Kayseri Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü'nden Op. Dr. Mustafa Arık, kelle paça çorbasının iyileşme sürecini hızlandırdığını söyledi.

Kemiklerin, insan vücudunda kendini tamamen yenileyen nadir organlar arasında bulunduğunu ifade eden Op. Dr. Mustafa Arık, kemik kırıklarının iyileşmesini büyüme, antioksidanlar, kemiği yıkan ve tekrar yapan hücreler, hormonlar, aminoasitler ve sayısız besin maddeleri ile yeterli kan dolaşımına bağladı. Kemiklerde kırık oluştuğu an onarımın başladığını ifade eden Op. Dr. Mustafa Arık, kemik iyileşme sürecine dair şunları söyledi:

MORLUK İYİLEŞME BELİRTİSİDİR

”Kırık kemiklerin iyileşmesi üç evreye ayrılır. Yangı yani inflamasyon evresi ilk evredir ve kemiğin kırılması ile başlar, birkaç gün devam eder. Kırık çevresinde kemik ve çevre dokulardaki damarlarından sızan kan ile bir pıhtı oluşur ve cilt üzerinde morluk ortaya çıkar. Halk arasında kangren olma belirtisi olarak bilinen morluk, aslında iyileşmenin bir göstergesidir. İkinci evre tamir evresidir ve kırık oluşumundan yaklaşık 2 hafta sonra başlar. Bu evrede osteoblastların ve kondroblastların ürettikleri proteinler, üzerlerine kalsiyum minerali çökmesi ile sertleşmeye başlar ve ‘yumuşak kallus' denilen kırığı sabitlemekle görevli yapı ortaya çıkar. Yeni oluşan yumuşak kallus dokusu hafta aralığında sertleşerek, yük taşıyabilir duruma gelen sert kallusa dönüşür. Doktorların, ‘kemiğiniz iyileşmiş' söylemi aslında ‘sert kallus' oluştuğu anlamına gelir. Üçüncü evre ise kemiğin eski haline dönüşmesi için gereken yeniden yapılanma (remodelling) evresidir ve aylarca devam eder.”

KELLE-PAÇA ÇORBASININ FAYDALARI

Kırıkların geç iyileşmesindeki en önemli faktörün yetersiz beslenme olduğuna dikkat çeken Op. Dr. Mustafa Arık, “Kırıkların iyileşmesi yüksek enerji gerektiren bir işlemdir. Sağlıklı bir yetişkinde günlük enerji ihtiyacı kalori civarındayken, birden fazla kırığı olan ve yataktan kalkamayan bir erişkin için bu ihtiyaç kaloriye kadar çıkmaktadır. Ayrıca onarım süreci olan kırıkların iyileşmesi için kemik dokunun önemli bir kısmını oluşturan kollajen adlı proteine vücudun ihtiyacı vardır. Günlük protein alımını sadece gram arttırmanın bile kırık iyileşmesini hızlandırdığına dair çalışmalar bulunmaktadır. Kelle-paça çorbasının içinde de, kemik yapısında bulunan kollajen proteini ve kalsiyum bol miktarda bulunmaktadır. Beyinde bulunan sinir hücreleri, organların gelişmesini uyaran proteinler içermektedir. Laboratuvar ortamında yapılan çalışmalarda ise kemik hücreleri üzerine beyin dokusu eklendiğinde, kemik hücrelerinde hızlı bir çoğalma olduğu görülmüştür.” diye konuştu.

NELER YEMELİ?

Ayrıca, yoğurt, süt, peynir gibi gıdaların da iyileşme sürecini hızlandırdığını kaydeden Op. Dr. Mustafa Arık, balık yağı, havuç ve domateste bulunan likopen, maydanoz, yabanmersini, siyah çay, kakao ve yerfıstığında bulunan flavonoidlerin tüketilmesinin kırıkların iyileşmesinde önemli rolü olduğunu ifade etti. Op. Dr. Mustafa Arık, son olarak sigaranın kırıkların iyileşmesini geciktireceğini sözlerine ekledi.

BalıkbeyinbüyümeÇaykakaoKayseripeynirsütyoğurt