Erbaa Fersah Tekstil

Fersah Tekstil, Fersah Tekstil ilçesinde Diğer hizmeti sunan bir firmadır.

Fersah Tekstil Nerede?

Fersah Tekstil firmasına gitmek için doğru adresi bulmak Bumaps ile oldukça kolay. Fersah Tekstil Nerede, Fersah Tekstil firmasını arıyorsanız Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat bilgisi ile kolaylıkla aradığınız Fersah Tekstil firmasına ulaşabilirsiniz. Fersah Tekstil adresi sizlere en yakında ki adresler içerisinde yer alabilir. Aynı zaman da aynı Diğer hizmetleri arasında yer alan diğer firmaların bilgilerine de Bumaps ile ulaşabilirsiniz. Fersah Tekstil firması haritada nerede yer alıyor diye merak ediyorsanız Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat üzerinden hızlıca erişim sağlayabilir ve Fersah Tekstil firmasına erişim sağlayabilirsiniz. Fersah Tekstil firması Diğer hizmetleri arasında yer almaktadır. Bu sayede aradığınız firmanın iletişim bilgilerine Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat bilgisi ile ulaşabilirsiniz. Üstelik aynı Diğer üzerinde hizmet ver diğer firmalara da Bumaps sizlere kolaylıkla sunmaktadır.

Fersah Tekstil İletişim

Aradığınız Fersah Tekstil iletişim numarası bulmakta zorlanıyor musunuz? Fersah Tekstil telefon numarasına bumap sitemiz üzerinden hızlıca erişebilir ve aynı Diğer üzerinde yer alan firmalara da hızlıca erişim sağlayabilirsiniz. Fersah Tekstil telefon numarası ya da Fersah Tekstil iletişim bilgilerine sitemiz üzerinden hızlıca ulaşabilirsiniz. Fersah Tekstil iletişim bilgileri konusunda sorun yaşıyorsanız aynı Diğer hizmetlerini sunan firmalara Bumaps üzerinden ulaşabilirsiniz.

Fersah Tekstil Telefonu

Fersah Tekstil telefon numarası arayışınızda Bumaps sizlere ev sahipli yapmaktadır. Bumaps, Fersah Tekstil adresini, telefonunu ve kategorisi konusunda sizlere hızlı ve güvenilir bilgi sağlamaktadır. Fersah Tekstil telefon numarasına sitemiz üzerinden erişebilir ya da Fersah Tekstil mail adresini görüntüleyerek bilgi edinebilrisiniz. Diğer hizmetleri telefon numarasını bulmak bazen meşakkatli olabilir. Bumaps Diğer hizmetlerini sunan firmaların adres, telefon, iletişim, konum ve mesai saatleri gibi bilgilerini sizlere sunar. Üstelik Diğer hizmetleri arasında yer alan Fersah Tekstil firmasına ulaşmak için Bumaps’i tercih ederek hızlıca zamandan kazanabilirsiniz.

Fersah Tekstil Fotoğrafları

Bulunduğunuz bölgede ya da aradığınız firmalardan birisi olan Fersah Tekstil fotoğraflarına erişmek Bumaps ile oldukça kolay. Fersah Tekstil fotoğrafları sitemiz üzerinde görüntüleyebilirsiniz. Fersah Tekstil sahibi tarafınca buraya Fersah Tekstil fotoğrafları eklenebilir ve düzenlenebilir. Fersah Tekstil fotoğrafları ve videoları konusunda arayış içerisindeyseniz Bumaps’e güvenebilirsiniz. Fersah Tekstil görüntüleri ile aradığınız firmaya dair bilgiler edinebilirsiniz. Fersah Tekstil ulaşım, mail, irtibat veya görüntü ve video bilgileri gibi tüm aradığınız detaylar Bumaps’te sizlerle.

Fersah Tekstil Nasıl Giderim

Fersah Tekstil ulaşım bilgileri konusunda sıkıntı mı yaşıyorsunuz, Fersah Tekstil nasıl giderim sorusuna bumaps hızlıca cevap veriyor. Fersah Tekstil haritada işaretli bölgenin lokasyon bölgesine hızlıca Bumaps ile erişerek ulaşabilirsiniz. Bumaps Fersah Tekstil ulaşım bilgilerini sizlere kolayca erişmenizi sağlar. Fersah Tekstil yürüyerek kaç dakika ya da Fersah Tekstil firmasına nasıl giderim sorunları artık tarih oluyor; Bumaps Fersah Tekstil adresine ulaşmanızı kolaylaştırıyor. Fersah Tekstil firmasına nasıl giderim diyorsanız Bumaps üzerinden inceleyebilirsiniz. Fersah Tekstil adresine ulaşmak için hangi otobüse binmelisiniz ya da Fersah Tekstil ulaşım bilgileri arayışındaysanız sizlere Bumaps yardımcı olmaktadır. Üstelik Fersah Tekstil arayışında alternatif kaynaklar sunan Bumaps ile aynı Diğer bölümünde hizmet veren işletmeleri görüntüleyebilirsiniz.

Fersah Tekstil Yol Tarifi

Fersah Tekstil firmasına gideceksiniz ancak adresi mi bulamıyorsunuz, Bumaps ile artık Fersah Tekstil adresine gitmek oldukça kolay. Bumaps ile Fersah Tekstil yol tarifi bilgilerine erişebilirsiniz. Aynı zamanda alternatif Diğer hizmetleri sunan diğer firmalara da Bumaps ile hızlıca erişebilirsiniz. Fersah Tekstil adresine ulaşmak istiyorsanız Bumaps haritalarına güvenebilirsiniz. Fersah Tekstil ulaşım bilgilerine Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat üzerinden erişebilirsiniz. Fersah Tekstil adresi nerede konusunda arayış içerisinde olanlara Bumaps destek sağlamaktadır.

Fersah Tekstil Mesai Saati

Aradığınız firmaların mesai saatlerine ulaşmak bazen zorlu olabilir. Fersah Tekstil mesai saatleri, Fersah Tekstil mesai bitiş saatleri, Fersah Tekstil mesai başlangıç saatleri ya da Fersah Tekstil hangi günler tatil olduğu bilgilerine Bumaps ile hızlıca ulaşarak öğrenebilirsiniz. Fersah Tekstil mesai saatleri doğruluğu, firmanın sağladığı bilgiler ile uyuşmuyor ise Fersah Tekstil adresine bu durumu bildirebilirsiniz. Fersah Tekstil hangi günler çalışıyor sorusunun cevabına sitemiz üzerinden erişebilrisiniz. Fersah Tekstil firması Diğer kategorisinde yer almakta ve Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat adresindedir. Bumaps ile Fersah Tekstil tatil günleri ya da Fersah Tekstil izin günleri konusunda ki bilgilere sitemiz üzerinden erişebilirsiniz.

Fersah Tekstil Sanal Tur

Fersah Tekstil dışarıdan nasıl görünüyor ya da adrese gitmeden içeriğini mi görmek istiyorsunuz? Bumaps ile artık adres gitmeden Fersah Tekstil sanal tur bilgilerine erişebilir, Fersah Tekstil fotoğraflarını inceleyebilir ya da Fersah Tekstil görüntüleyebilirsiniz.

Fersah Tekstil Haritada Nerede

Aradığınız Fersah Tekstil ise harita üzerinde kolaylıkla bulmak mümkün. Zira Bumaps’in geliştirdiği harita modülü ise Fersah Tekstil adresine ulaşmak hiç bu kadar kolay olmamıştı. Fersah Tekstil adresine ulaşmak için, Fersah Tekstil haritada kolaylıkla işaretli olduğunu görebilir ve Fersah Tekstil firmasına ulaşabilirsiniz. Fersah Tekstil haritada nerede yer alıyor diye merak edenlere, Google Maps veya Yandex Haritalar ile hızlıca ulaşım sağlayabileceğiniz Fersah Tekstil firmasının Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat adres bilgisi Bumaps haritalarınca listelenmektedir. Üstelik aynı Diğer kategoride hizmet veren diğer firmalara da Diğer kategorisi üzerinden ulaşabilirsiniz.

Fersah Tekstil Mail Bilgisi

Fersah Tekstil firması Diğer kategori hizmetlerinde yer almaktadır. Fersah Tekstil mail adresi konusunda birçok kişi uzun arayışlar yapmaktadır. Bumaps, Fersah Tekstil mail bilgisini paylaşmaktadır. Fersah Tekstil irtibat mail adresi için Bumaps sitemizi ziyaret ederek bilgi edinebilirsiniz. Fersah Tekstil e-posta bilgileri web sitemiz üzerinde yer almaktadır. Aynı zamanda Diğer kategorisi üzerinde yer alan aynı Diğer firmalarının mail adreslerine de Bumaps aracılığıyla ulaşım sağlayabilirsiniz.

Fersah Tekstil Fax Numarası

Fersah Tekstil ulaşımı zor olan firmalardan birisidir. Zira birçok kullanıcı Fersah Tekstil fax numarası ve adres arayışı içerisin siteleri ziyaret etmektedir. Fersah Tekstil fax bilgisine bumaps internet sitesi üzerinden ulaşabilirsiniz. Aynı zamanda aynı Diğer kategorisi üzerinde yer alan diğer firmaların iletişim bilgilerine de buradan ulaşabilirsiniz. Fersah Tekstil fax telefonu irtibatı için sitemizi ziyaret ederek bilgi edinebilrisiniz.

Fersah Tekstil Hangi Şehirde

Fersah Tekstil hizmet verdiği Diğer hizmet biriminin Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat bölgesinde yer almaktadır. Fersah Tekstil firmasının açık adresi konusunda bilgi edinmek için Bumaps harita özelliğini kullanabilir ya da Fersah Tekstil firmasını ziyaret için Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat adresine gidebilirsiniz. Fersah Tekstil hangi şehirde ya da Fersah Tekstil hangi bölgede yer aldığı bilgilerine Bumaps üzerinden erişerek öğrenebilirsiniz.

Fersah Tekstil Web Sitesi

Fersah Tekstil yaygın aranan firmalardan birisidir. Fersah Tekstil web sitesini ziyaretçiler ulaşmak için aramaktadırlar. Fersah Tekstil firmanın resmi web sitesine ulaşmak için Bumaps sitesi üzerinden bilgi edinebilirsiniz. Fersah Tekstil internet sitesi bilgileri Bumaps aracılığıyla erişebilir ya da firmanın irtibat bilgilerini kullanarak doğrudan erişim sağlayabilirsiniz. Aynı zamanda Diğer kategorisi üzerinde yer alan Fersah Tekstil firması gibi diğer firmaların da internet sitesi ya da web sitesine hızlıca öğrenebilirsiniz.

Fersah Tekstil Hakkında

Fersah Tekstil firması, hizmet verdiği bölge içerisinde Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat adresin yer almaktadır. Fersah Tekstil firması Diğer kategorisinde hizmet vermekte olup, açık adres bilgilerine ise Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat adresi üzerinden ulaşabilir ya da Kelkit, B. Bükü Caddesi No, Erbaa/Tokat konum bilgisine Bumaps ile erişim sağlayabilirsiniz. Fersah Tekstil firma hakkında bilgi edinmek için Diğer kategorisinde ki hizmetleri veren diğer firmalara da göz atabilirsiniz.

Sponsorlu Hizmetler:

Osmanlı İmparatorluğu döneminde temelleri atılan tekstil ve hazır giyim sanayinde Tokat ve Denizli dokuma sanayinde iki önemli merkezdir. Tokat dokumacılığın yanı sıra basmacılık ve boyamacılık ile önemli bir ihracat merkezi idi. yıllık bir deneyime sahip olunan bu sektörde bugün Merkez-Erbaa-Turhal ve Zile ilçelerinde faaliyet gösteren işletmeler ile ilde en fazla istihdam sağlayan sektördüseafoodplus.infoörde yılında olan çalışan sayısı % 84 artarak, yılında ’e yükselmiştir. 

Erbaa ilçesinde  Gökdeniz Tekstil, Akarteks Tekstil,UTG Canicas Tekstil , Aster Anadolu Tekstil, Ayener Tekstil, Fersah Giyim, Taneks Tekstil, Dumanlar Konfeksiyon, Erek Tekstil,  Mandan Tekstil ve Safa Tekstil işletmeleri; Merkez ilçede CRS Denim Tokat, Umut Tekstil, Reha Tekstil, Kardelen İş Elbiseleri,  Ülkü Tekstil, Yüce Tekstil, Has Özgen Tekstil ve  Dimteks Tekstil;  Niksar ilçesinde CBF Tekstil, Aslan Tekstil, Enkayteks Tekstil ve Üniteks Tekstil; Turhal ilçesinde Haktin Tekstil, TET Giyim, Hayka Tekstil; Almus ilçesinde Selma Yeter, Zile ilçesinde Uncuoğlu Konfeksiyon, Reşadiye ilçesinde ise Çuhadaroğlu Tekstil  işletmeleri faaliyet göstermektedir.

61 işletmenin faaliyet gösterdiği sektörde kişi çalışmaktadıseafoodplus.info en fazla istihdam sağlayan sektör konumundaki hazır giyim ve konfeksiyon sanayinin en fazla istihdam sağlayan işletmeleri CRS Denim Tokat (Merkez), Gökdeniz Tekstil (Erbaa) ve Akarteks Tekstil (Erbaa) işletmeleridir. Bu işletmeler toplam istihdamın % 29’unu oluşturmaktadır.

Sektörün ilin ihracatındaki payı %63,5’dir. Sektörde ihracatçı 14 işletme bulunmaktadır. Haktin Konfeksiyon, Ziya Giyim, Kaner Konfeksiyon ve UTG/Canicas sektörün ihracatında öne çıkan firmalardandır.

Sektörde faaliyet gösteren 14 firma yılında toplam $’lık ihracat yapmıştır.

1 Doğu Coğrafya Dergisi: Temmuz, Yıl, Sayı: 38, Sayfa Eastern Geographical Review; July, Volume, Numbers: 38, Page ERBAA DA TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SANAYİNİN COĞRAFİ ANALİZİ Geographical Analysis of Textile and Ready-Made Clothing Industry in Yusuf YILMAZ * Erbaa Doç.Dr. Yahya KADIOĞLU ** Özet Erbaa daki tekstil sanayi son yıllarda çıkarılan teşvik yasaları ile birlikte önemli bir gelişme göstermiştir. Yörenin tekstil ürünleri Tokat ilindeki sanayi ürünleri ihracatı içerisinde önemli bir yere sahiptir. Nitekim Nisan ayı verilerine göre Erbaa da bu iş kolunda üretim yapan 11 tesiste kişi çalışmaktaydı. Sektör ilçedeki sanayi ürünleri ihracatının yaklaşık % 85 ini karşılamakta ve önemli miktarda döviz girdisi sağlamaktadır. Bu çalışmada üretim hacmi, istihdam ve ihracattaki payı açısından ülkemizin en önemli sanayi kollarından biri olan tekstil ve hazır giyim sanayisinin Erbaa örneğinde coğrafi analizi yapılmıştır. Sektörün ilçe ekonomisindeki yeri araştırılmış, tespit edilen sorunlara çözüm önerileri geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Organize Sanayi Bölgesi, İhracat, Rekabet, İstihdam, Fason. * OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi, [email protected] ** OMÜ, Fen-Ed. Fak. Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi, [email protected] Dergiye Müracaat Tarihi: Eastern Geographical Review

2 Erbaa da Tekstil ve Hazır Giyim Sanayinin Coğrafi Analizi Abstract The textile industry in Erbaa has shown significant progress with the incentive legislation issued in recent years. Textile products, manufactured in region, have an important place in exports of he industrial products in Tokat Province. As a matter of fact, according to the data of April Erbaa had people working in this industrial sector with 11 production facilities. The sector meets approximately 85% of the industrial products exports in the county and provides significant foreign exchange inflows In this study, geographical analysis was carried out on the sample of Erbaa of textile and garment sector which is one of the most important industrial branches of our country in terms of production volume, employment and share in exports. The position of the sector in the district economy has been researched and a solution proposal has been developed against the identified problems. 2 Doğu Coğrafya Dergisi - 38

3 Geographical Analysis of Textile and Ready-Made Clothing Industry in Erbaa Giriş Tekstil ve hazır giyim birbirinden farklı iki sanayi koludur. Tekstil sanayisi daha çok hazır giyim (konfeksiyon) sanayisine hammadde sağlayan teknoloji ağırlıklı bir üretim alanı iken, hazır giyim emeğin yoğun olduğu bir üretim faaliyeti olarak dikkat çeker (Özdemir, ). Ülkemizdeki en eski sanayi kollarından biri olan tekstil ve hazır giyim sanayisi istihdam kapasitesi, üretim hacmi ve ihracat açısından önemli bir yere sahiptir (Erbaşlı, ). Bu sanayi kolu Sümerbank ın kurulmasıyla () önemli bir gelişme göstermiştir (Gökay ve Çelikçapa, ). Hızlı nüfus artışı ve pazarlama kolaylığı gibi nedenlerden dolayı özellikle li yıllardan sonra bu alanda önemli gelişmeler olmuştur (Doğanay, ). Türk sanayisinin li yıllardan sonra dış piyasalara açılma süreciyle birlikte tekstil ve hazır giyim sanayisi de kabuğunu kırarak etki alanını genişletmiş ve ülkenin lokomotif sektörlerinden biri haline gelmiştir. İstanbul, Bursa, Adana, Denizli, Kayseri, Gaziantep, Kahramanmaraş gibi şehirlerde tekstil ve hazır sanayisi hızla gelişmiştir (Yılmaz, ). Bu sanayi kolu ülke toplam ihracatındaki büyüklüğü açısından, otomotiv sanayisinden sonra gelir. TÜİK ve SGK verilerine göre sektör yılında den fazla firma, yaklaşık çalışanı ile ülkemizin yurtdışı piyasada adından en çok söz edilen sektörü haline gelmiştir. TÜİK ve TİM istatistiklerine göre yılı Türkiye tekstil ve hazır giyim ihracatı yan sanayi kollarıyla beraber milyar dolarlık büyüklüğe ulaşmıştır. Bu değer ile ülke ihracatında aynı yıl otomotiv sanayisinin ardından ikinci sırada yer almıştır. Yine aynı yıl ülkemiz dünyanın en büyük 8. hazır giyim ihracatçısı olmuştur. Harita 1. Araştırma Sahasının Lokasyon Haritası Eastern Geographical Review

4 Erbaa da Tekstil ve Hazır Giyim Sanayinin Coğrafi Analizi Erbaa, Karadeniz Bölgesi nin Orta Karadeniz Bölümü nde yer alan Tokat iline bağlı bir ilçe yerleşmesidir (Harita 1). Güneyden Tokat Merkez İlçe, güneybatıdan Turhal (Tokat), doğudan Niksar (Tokat), batıdan Taşova (Amasya), kuzeyden Çarşamba (Samsun) ve Akkuş ilçeleri ile çevrilidir. İlçe toprakları Kelkit Irmağı havzasındaki ova ile bu ovayı çevreleyen dağlık alanlardan meydana gelir. Erbaa Şehri nin kurulu olduğu Erbaa Ovası güneyden Sakarat ve Boğalı Dağları, kuzeyden Canik Dağları na dahil olan Karınca Dağı ile çevrilidir. Erbaa Şehri nin deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık m. dir. Ülkemizin kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda uzanan önemli bir ulaşım hattı olan D Karayolu ilçe topraklarından geçer. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunması, büyük bir ovada yer alması, iklimi ve zengin tarımsal potansiyele sahip olması gibi nedenlerden dolayı Erbaa Şehri tarih boyunca önemli bir toplanma alanı olmuştur. Bu çalışmada Erbaa da yaklaşık son yirmi yılda gelişme gösteren tekstil ve hazır giyim sanayisinin dağılışı, yapısı, sektörel problemleri ve ilçe ekonomisine olan etkileri ele alınmıştır. Erbaa daki 11 tekstil firması organize sanayi bölgesinde faaliyet gösterir. Bunlardan bazıları geleneksel atölye tipi, bazıları da daha çok yeni teknolojilerin kullanıldığı fabrika tipi imalat yapan modern işletmelerden meydana gelir. Çalışmanın hazırlanması aşamasında gezi-gözlem ve mülakat yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma süresince ilk olarak literatür taraması yapılmış, önceden yapılmış çalışmalar ile ilgili kitaplar ve tezler incelenmiştir. Daha sonra ilgili kurumlardan gerekli istatistikler temin edilmiş ve çalışma sahasında gözlem yapılmıştır. Elde edilen veriler analiz edilerek değerlendirilmiştir. Gerekli olan haritalar Mapinfo Professional ve Google Earth programlarının yardımıyla haritalanıp, güncel, geçerli ve güvenilir sonuçlar elde edilmiştir. 1-Erbaa da Sanayi Faaliyetleri ve Tekstil Sanayi Şehirde sanayi faaliyetlerinin tarihi eski dönemlere kadar uzanmaktadır. Yöredeki en eski sanayi kolları gıda sanayi ile taşa-toprağa dayalı tuğla-kiremit sanayisidir. Araştırmaya konu olan tekstil ve hazır giyim sanayisi lı yılların ortalarından itibaren gelişmeye başlamıştır. Erbaa Organize Sanayi Bölgesi kurulmadan önce şehrin farklı noktalarında daha çok atölyelerde üretim yapılırken, organize sanayi bölgesi kurulduktan () sonra, firmalar hem üretim tesislerini buraya taşımışlar hem de daha modernleşmişlerdir. Yörede gelişen sanayi kollarının mevcut yapısı ele alındığında taşatoprağa dayalı sanayi 16 tesisle ilk sırada yer alırken, bunu 11 tesisle tekstil sanayi izlemektedir (Tablo 1). Bunların dışında orman ürünleri alanında 5, gıda ve metal eşya üretimi alanlarında ise 2 şer tesis üretim yapmaktadır. Çalışan sayısı açısından ele alındığında yöredeki en büyük sanayi kolu yaklaşık çalışanıyla tekstil ve hazır giyim sanayisidir. Bunu kişiyle taşa-toprağa dayalı sanayi, 98 kişiyle orman ürünleri sanayisi, 50 kişiyle gıda sanayisi ve 9 kişiyle metal eşya sanayisi izler. 4 Doğu Coğrafya Dergisi - 38

5 Geographical Analysis of Textile and Ready-Made Clothing Industry in Erbaa Tablo 1. Erbaa daki sanayi tesislerinin faaliyet alanına göre dağılımı (). Sektör Sayı Yüzde % Çalışan Sayısı Yüzde % Taşa ve Toprağa Dayalı Sanayi 16 44, ,9 Tekstil-Hazır Giyim 11 30, Orman Ürünleri 5 13,8 98 3,2 Gıda 2 5,6 50 1,6 Metal Eşya ve Makine Sanayi 2 5,6 9 0,3 Toplam Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Tokat İl Müdürlüğü Erbaa da yılında OSB nin kurulmasıyla birlikte şehirde daha önce dağınık bir halde bulunan sanayi tesisleri buraya taşınmıştır (Şekil 1). Yörenin yılında Tokat ili ile birlikte 5. Teşvik Bölgesi kapsamına alınması, ülke genelinde tanınmış ünlü birkaç firmanın da Erbaa ya yatırım yapmasına neden olmuştur. Büyük ölçekli tanınmış firmaların şehre gelmesi yöredeki girişimcileri de harekete geçirmiş ve Erbaa kökenli iş adamları da tekstil sektörüne yatırım yapmıştır. Bugün, yöredeki fabrikalarda kot pantolondan çoraba, gömlekten takım elbiseye ve tişörte kadar pek çok giyim çeşidi üretilmektedir. Erbaa daki tekstil firmaları ürünlerini yurtiçinde ve yurtdışında pazarlamaktadır. Yurtdışında başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkeleri ve Rusya ön sıralarda yer alır. Tablo 2. Erbaa OSB de bulunan tekstil ve hazır giyim firmaları () Firma Adı Üretilen Ürün Kuruluş Kurulu Çalışan Kurulduğu Yer Tarihi Alan (m²) Sayısı Akarteks Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. Kot Pantolon Organize Sanayi Akarteks Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. Kot Pantolon Organize Sanayi (2) Aster Tekstil San. ve Dış Ticaret Bayan Dış Giyim Organize Sanayi A.Ş. Ayener Tekstil Kot Pantolon Organize Sanayi Canicas Tekstil Bay-Bayan Organize Sanayi Çocuk Dış Giyim Dumanlar Konfeksiyon San. Tic. Çorap-Çamaşır Organize Sanayi AŞ. Fersah Tekstil Elbise Bayan Penye Organize Sanayi Gökdeniz Tekstil AŞ Bayan Penye-Üst Organize Sanayi Giyim Safa Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. Çorap Organize Sanayi Şentürk Tekstil San. Tic. AŞ Çorap Organize Sanayi Taneks Tekstil San. ve Dış Ticaret Örme Dış Giyim Organize Sanayi Akarteks Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. İnşaat halinde Organize Sanayi Erdonat Tekstil ve Giyim San. Tic. İnşaat halinde Organize Sanayi AŞ Kaizen Tekstil San. ve Tic. Ltd. AŞ İnşaat halinde Organize Sanayi Kardem Tekstil San. ve Tic. AŞ İnşaat halinde Organize Sanayi Kaynak: Firmalara ait istatistiklerden ve mülakatlardan yararlanılarak hazırlanmıştır Eastern Geographical Review

6 Erbaa da Tekstil ve Hazır Giyim Sanayinin Coğrafi Analizi Erbaa da modern anlamda tekstil sanayinin tarihi eski değildir. Bu alandaki ilk firmalar organize sanayi bölgesi kurulmadan önce, şehrin muhtelif bölgelerine yayılmış durumdaydılar. Sektörün Erbaa daki öncüleri Safa Tekstil, Dumanlar Konfeksiyon ve Şentürk Tekstil dir. Bu firmalar, yılında ilçede organize sanayi bölgesi kurulunca tesislerini buraya taşıyarak, bu sektörün ilçede bir nevi öncüsü olmuşlardır. Günümüzde Tokat ta ilçeleriyle beraber bu alanda üretim yapan toplam 36 fabrikanın, 11 tanesi Erbaa da bulunmaktadır. Buna göre, Tokat genelinde faaliyet halinde olan tekstil ve hazır giyim tesislerinin 1/3 i Erbaa dadır. Ayrıca yakın geçmişte temeli atılan 4 tesis de tamamlandığında Erbaa da tekstil ve hazır giyim sanayinde üretim yapan fabrika sayısı 15 e ulaşacaktır (Tablo 2). Şekil 1. Erbaa OSB nin Planı ve Üretim Yapan Tekstil Firmalarının Dağılımı Arsa teminindeki kolaylıklar, yetişmiş işgücü arzı ve teşvikler son yıllarda birçok tekstil firmasının Erbaa ya yönelmesine neden olmuştur yılı verilerine göre, ilçe genelinde imalat sanayi alanında çalışan e yakın kişinin yaklaşık % 80 i bu sektörde istihdam edilmektedir. Ayrıca ihracatın % 85 ini yine bu sektör oluşturmaktadır. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Tokat İl Müdürlüğü nün yılı verilerine göre, Tokat genelinden yapılan milyon dolarlık ihracat tutarının milyon dolarlık kısmı Erbaa dan yapılmıştır. Aynı yıl Tokat ilinin toplam ihracat tutarının % 28,45 ini Erbaa da faaliyet gösteren firmalar gerçekleştirmiştir. Sektör ilçede sürekli büyüyerek işsizliği azaltmış, özellikle kadın ağırlıklı istihdam ile aile bütçesine ciddi katkı sağlamıştır. Bu durum hem ailelerin sosyo-ekonomik yapısı üzerinde etkili olmuş hem de işsizliğin azalmasına neden olmuştur. 6 Doğu Coğrafya Dergisi - 38

7 Geographical Analysis of Textile and Ready-Made Clothing Industry in Erbaa 2-Tekstil ve Hazır Giyim Sanayisinin Kuruluşunda Etkili Olan Faktörler A- Hammadde ve Üretim Bir ürün ya da mal üretmek için gerekli olan malzemelerin işlenmemiş, doğal hallerine hammadde adı verilir (Ünal, ). Sanayi tesislerinin yer seçiminde en önemli unsurlardan biri hammaddeye yakınlıktır. Yöredeki firmalar gerekli olan hammaddeyi şehir ve hatta bölge dışından tedarik ederler. Bu durum, maliyetin artmasına ve firmaların kâr oranlarının düşmesine neden olmaktadır. Firmaların üretim aşamasında en çok ihtiyaç duyduğu malzemeler, örme kumaş, düğme, çıt çıt, kot kumaşı, polyester elyafı, akrilik, pamuklu ve yünlü kumaşlar, dikiş iplikleri, kopça ve fermuar ve benzeridir. Firmalara genel olarak şehir dışında bulunan merkez fabrikalardan hazır kumaşlar ve yukarıda sıralanan malzemeler gelmekte, buradaki tesislerde ise kesim, dikim, tasnif, ütü ve paket aşamalarından geçerek mamul madde halini almaktadır. Üretim için gerekli olan hammadde ve yan sanayi ürünleri, karayoluyla başta İstanbul olmak üzere, Konya, Uşak, Malatya, Kahramanmaraş ve Çorlu (Tekirdağ) gibi merkezlerden temin edilmektedir (Harita 2). Harita 2. Tekstil ve Hazır Giyim Firmalarının Hammadde Temin Ettiği İller Faaliyet halindeki 11 firmanın 2 sinde çorap (Şentürk Tekstil ve Safa Tekstil), 1 inde çorap-çamaşır-elbise (Dumanlar Tekstil), 2 sinde bayan penye-üst giyim (Fersah Tekstil ve Gökdeniz Tekstil), 3 ünde kot pantolon (Ayener Tekstil, Akarteks I ve Akarteks II) ve 3 ünde bay-bayan-çocuk dış giyim ürünleri (Canicas Tekstil, Taneks Tekstil ve Aster Tekstil) üretilmektedir (Tablo 3). Bu firmalardan Safa Tekstil in yıllık çorap üretimi düzine iken, bayan dış giyim üretiminde yöredeki önemli firmalardan olan Aster Tekstil in yıllık üretimi 3 milyon adettir (Tablo 3). Dumanlar Konfeksiyon Sanayi AŞ de, Safa Tekstil Sanayi ve Ltd de ve Şentürk Tekstil Sanayi ve AŞ de İlçe Eastern Geographical Review

8 Erbaa da Tekstil ve Hazır Giyim Sanayinin Coğrafi Analizi Merkezi nden OSB ye taşınmıştır. Böylece tekstil sanayisinin şehir içi arazi kullanımındaki olumsuzlukları da ortadan kaldırılmıştır. Tablo 3. Erbaa daki Tekstil Firmalarının Yıllık Ortalama Üretim Miktarları (). Firma Adı Üretilen Ürün Yıllık Üretim Akarteks Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. (1) Kot Pantolon 1,8 Milyon Adet Aster Tekstil San. ve Dış Ticaret A.Ş. Bayan Dış Giyim 3 Milyon Adet Ayener Tekstil Kot Pantolon 2 Milyon Adet Canicas Tekstil Bay-Bayan-Çocuk Dış Giyim 1,8 Milyon Adet Dumanlar Konfeksiyon San. Tic. A.Ş. Çorap-Çamaşır-Elbise çift çorap, 1 Milyon Adet Çamaşır-Elbise Fersah Tekstil Bayan Penye 1,8 Milyon Adet Gökdeniz Tekstil Bayan Penye-Üst Giyim 8,4 Milyon Adet Safa Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. Çorap Bin Düzine Şentürk Tekstil San. Tic. A.Ş. Çorap Bin Düzine Taneks Tekstil San. ve Dış Ticaret Ltd. Şti. Örme Dış Giyim 1,5 Milyon Adet Ayener Tekstil Kot Pantolon 2 Milyon Adet Kaynak: Firmalara ait istatistiklerden ve mülakatlardan yararlanılarak hazırlanmıştır. B) İşgücü Erbaa nüfus büyüklüğü açısından Tokat ın en yoğun nüfuslu ilçesi durumundadır. TÜİK verilerine göre, yılında ilçe toplam nüfusu olup, nüfusun yaklaşık % 70 i ( kişi) şehirde yaşamaktadır. Erbaa Ticaret ve Sanayi Odası verilerine göre yılında şehirde yaklaşık kişi sanayi sektöründe çalışıyordu. Sektörde çalışanların yaklaşık % 44 ünü ( kişi) erkekler ve % 56 sını ( kişi) kadınlar oluşturur. Bu sanayi kolunu yaklaşık kişi ile taşa-toprağa dayalı sanayi izlemektedir. Yörede tekstil ve hazır giyim sanayisinde çalışan işçilerin büyük bir kısmı vasıfsız niteliktedir. Daha çok aile bütçesine katkı sağlamak isteyen ortalama yaş aralığında yoğunlaşmış, kadın ağırlıklı işçi istihdamı söz konusudur (Foto 1). Usta ve ustabaşı gibi kalifiye elemanlar yıl öncesine kadar İstanbul ve Bursa gibi şehirlerden temin edilirken son yıllarda İŞKUR tarafından açılan meslek edindirme ve işgücü niteliğini artırıcı kurslar vasıtasıyla pek çok işçi eğitilerek usta seviyesine getirilmiştir. Uygulama, ekonomik kayıpları ve işgücü maliyetlerini azaltarak bu iş kolunun gelişmesine yardımcı olmuştur. 8 Doğu Coğrafya Dergisi - 38

9 Geographical Analysis of Textile and Ready-Made Clothing Industry in Erbaa C) Enerji Foto 1. Aster Tekstil Fabrikası nda çalışan kadın işçiler Erbaa yöresi petrol, doğalgaz ve kömür gibi önemli enerji kaynaklarından yoksundur. Buna karşılık yöre ve yakın çevresinde önemli hidroelektrik santraller (Hasan Uğurlu , Tepekışla , gibi) bulunmaktadır. Bununla birlikte Erbaa OSB sindeki bütün sanayi tesislerinin elektrik ihtiyacı enterkonnekte sistemden sağlanmaktadır. Şehirdeki konutlarda ve işyerlerinde yılından beri ısınma kaynağı olarak doğalgaz kullanılmasına rağmen OSB de doğalgaz altyapısı yoktur. Bu durum sektörün en önemli sorunların biridir. Yörenin teşvik kapsamına alınmasıyla sanayide kullanılan elektrikte indirim yapılmaktadır. Tesislerin yıllık elektrik tüketim bedelleri TL ile TL arasında değişmektedir. Genel olarak üretim miktarı fazla olan firmalarda elektrik tüketimi de fazladır. Firmalara ait idari binalarda bulunan klimalar elektrik tüketimini artırır. Örneğin yöredeki büyük firmalardan biri olan Aster Tekstil Fabrikası nın yılındaki elektrik gideri TL dir. Makinelerin yeni oluşu elektrik sarfiyatını azaltmaktadır. D) Ulaşım Sanayi sektöründe ulaşım maliyetlerinin önemi giderek artmaktadır. Bu nedenle, ülkeler her yıl ulaşım hizmetlerini iyileştirmek için bu alanda daha çok yatırım yapmaktadırlar. Hammadde temininde, mamul maddelerin pazara ulaştırılmasında, işçilerin fabrikalara gidiş-gelişlerinde ulaşım ve haberleşme önem arz eder (Kara, ). Sanayi faaliyetlerinde denizyolu ve demiryolu taşımacılığı maliyetleri düşürerek kar payını yükseltir. Ancak taşınan maddelerin yükte hafif pahada ağır olması ve kısa sürede pazara sunulması gerektiğinde diğer ulaşım türleri de kullanılır. Eastern Geographical Review

10 Erbaa da Tekstil ve Hazır Giyim Sanayinin Coğrafi Analizi Foto 2. Yöredeki En Önemli Ulaşım Hattı Olan D Karayolu Tablo 4. Erbaa OSB nin yakın çevresindeki ulaşım merkezlerine uzaklığı. Yer Adı Uzaklık (km) Yer Adı Uzaklık (km) D Karayolu 2 Samsun-Çarşamba Havaalanı Tokat Havaalanı 85 Samsun Limanı Merzifon Havaalanı Amasya Tren Garı 75 Erbaa daki en önemli ulaşım şekli karayoludur. Şehir merkezinin yaklaşık 2 km kuzeyinden doğu-batı doğrultusunda geçen D karayolu da en önemli ulaşım hattıdır (Foto 2). Firmaların bulunduğu OSB çift şeritli bir yolla D karayoluna bağlanır. D karayolu ise, batıda İstanbul üzerinden Kapıkule Sınır Kapısı yla Bulgaristan a, doğuda ise Erzurum üzerinden İran sınırına kadar ulaşır. Yöreye en yakın liman Samsun Limanı ( km), en yakın havaalanı ise Tokat Havaalanı dır (85 km). Ancak Tokat yolunun düzgün olmaması nedeniyle firmalar özellikle yurtdışına ihracat yaparken daha çok Merzifon Havaalanı nı ( km) tercih ederler. İstanbul a gönderilen mallar buradan aktarmalı yurt dışı taşımacılığı yapan kargo şirketlerine verilir. Firmalardan sadece Gökdeniz Tekstil, üretilen ürünleri karayoluyla İstanbul a gönderdikten sonra Ambarlı Limanı ndan deniz yoluyla Avrupa ya pazarlamaktadır. Yöreye en yakın demiryolu hattı yaklaşık 75 km batıdaki Amasya Tren Garı dır. Uzaklık nedeniyle gerek hammadde temininde gerekse üretilen malların pazara ulaştırılmasında sorunlar yaşanmakta ve ulaşım maliyetleri artmaktadır. Bu durum, yatırımcılar açısından önemli bir dezavantaj oluşturmaktadır. Nitekim Aster Tekstil AŞ nin faaliyet raporlarına göre bu firmanın yılı nakliye giderleri TL civarında olmuştur. 10 Doğu Coğrafya Dergisi - 38

11 Geographical Analysis of Textile and Ready-Made Clothing Industry in Erbaa E) Sermaye ve Pazar Yaşadığımız yüzyılda sanayi tesislerinde ileri teknoloji kullanımı ve makineleşme bir nevi zorunluluk haline gelmiştir. Bu özellik sermayenin önemini daha arttırmıştır. Yörede sanayi alanında devlet tarafından kurulmuş bir tesis bulunmamaktadır. Mevcut tesislerin hepsi özel sektör tarafından kurulmuştur. Devlet sanayi tesislerinin kurulması için özel sermayeye yardım eder (Tümertekin ve Özgüç, ). Bu yardımlardan biri de teşviklerdir. Devlet tarafından sağlanan teşvikler sanayinin kuruluş yerini etkiler (Bezirci, ). Erbaa da da devlet sanayinin gelişmesi için teşvik edici önlemler almıştır. Bu kapsamda yöreye yatırım yapacak firmalara gümrük vergisi muafiyeti, ucuz enerji temini ve % 90 indirimli arsa tahsisi gibi kolaylıklar sağlamıştır. Bu sayede yurt dışından satın alınan makinelerin ve arsaların maliyetleri azalmıştır. Böylelikle firmaların yatırım aşamasında sermaye kullanımı azalmış ve yatırım maliyetleri düşmüştür. Foto 3. Çorap üretimi yapan Safa Tekstil in Üretim Bantları Günümüzde ulaşım sistemlerinin giderek gelişmesi, sanayi faaliyetleri için gerekli bir unsur olan pazara yakınlık ilkesini etkilemiştir (Güner, vd. ). Firmalar, artık dünyanın bir ucundan diğer ucuna kolaylıkla mal gönderebilmekte, hammadde temin edebilmektedir. Bu iş kolunda üretim yapan firmalar hem yurtiçinde tanınmış markalara (LC Waikiki, Zara, Koton, LTB, vb) fason şekilde üretim yapmakta hem de yurtdışına satış yapmaktadırlar. İhracat başta Almanya olmak üzere, İspanya, İngiltere ve İtalya gibi ülkelere yapılmaktadır. Bazı firmalar doğrudan adı geçen ülkelere satış yaparken, bazıları da üretilen malları İstanbul daki merkezlerine ulaştırmakta (Aster Tekstil ), oradan Avrupa Eastern Geographical Review

12 Erbaa da Tekstil ve Hazır Giyim Sanayinin Coğrafi Analizi ülkelerine gönderilmektedir. Bazı firmalar ise kendi markalarını üreterek satış yapmaktadırlar 1 (Foto 3). 3-Sorunlar, Çözüm Önerileri ve Sonuç Erbaa, tekstil sanayisi için gerekli hammadde kaynaklarına ve büyük pazarlara uzaktır. Bu nedenle üretim maliyetlerinde ulaşım giderleri yüksektir. Özellikle mamul maddelerin pazarlama aşamasında kullanılan havayolu kargo taşımacılığı pahalıdır. Yörede demiryolu hattı veya havaalanının bulunmaması hem bu sanayi kolunun hem de diğer sanayi kollarının gelişimini sınırlandırmaktadır. Ayrıca pazarlama için kullanılan Merzifon Hava Alanı Erbaa ya km uzaklıkta olduğundan karayolu taşımacılığı da ek bir maliyet oluşturmaktadır. Sorunun çözümü için ulaşım maliyetlerini düşürecek diğer ulaşım alternatifleri değerlendirilmelidir. İlçe merkezi ile organize sanayi bölgesi arasında toplu taşıma sisteminin zayıf olması işçi taşıma maliyetinin fazla olmasına yol açmaktadır. Bu nedenle yerel yönetim kent merkezi ile organize sanayi arasında toplu taşıma sistemini daha da etkin hale getirmelidir. İşgücü kaynaklı problemler (işçi eğitimleri, işi öğrenme sürecinin uzunluğu vb.) zaman zaman üretim maliyetlerini artırmaktadır. Bunun için yörede kurulu olan meslek yüksekokulundaki "Tekstil Teknolojisi" adlı programa verilen önem artırılmalı, burada öğrenim gören öğrencilerin firmalarda staj yapmaları ve mezunlara ilgili firmalarda iş olanağı sağlanmalıdır. Bilindiği gibi ülkemizdeki üniversitelerde bulunan tekstil ile ilgili bölümlerin genelinde öğrenci sıkıntısı yaşanmaktadır. Örneğin, yöredeki Erbaa Meslek Yüksekokulu Tekstil Teknolojisi Programında yılı itibariyle 13 öğrencinin öğrenim görmesi bunu destekler niteliktedir. Tekstil ve hazır giyim sanayi ülkemizin en önemli sanayi kollarından biri olmasına rağmen, ekonomik krizlerden veya dövizdeki kur yükselmelerinden kolay etkilendiği için kırılgan bir yapıdadır. İşçi ücretleri, çalışma süre ve koşullarına göre nispeten düşüktür. Bu durum özellikle gençlerin bu alanla ilgili üniversite programlarına yönelmelerini engelleyici unsurların başında gelmektedir. Fason üretim, firmaların kar payını düşürmekte ve markalaşmayı engellemektedir. Bunun yerine AR-GE çalışmalarına ağırlık verilerek markalaşmaya gidilmelidir. Kalifiye eleman yetiştirmek amacıyla Gazi Osmanpaşa Üniversitesine bağlı Erbaa Meslek Yüksekokulu bünyesinde açılan tekstil teknolojisi programı önemli bir adımdır. Programa bir an önce öğrenci alınmalıdır. Bununla birlikte Tokat Merkez deki Mühendislik Fakültesi nde Tekstil Mühendisliği Bölümü nün açılması, yöredeki tekstil ve hazır giyim sanayisinin gelişmesine katkı sağlayacaktır. 1 Safa Tekstil Boysa, Faris ve Anayurt adlarında kendi çorap markasını üreterek Avrupa ülkeleri ve Rusya ya pazarlamaktadır. Şentürk Tekstil ise Stella adındaki kendi çoraplarını yurtiçine pazarlamaktadır. 12 Doğu Coğrafya Dergisi - 38

13 Geographical Analysis of Textile and Ready-Made Clothing Industry in Erbaa Erbaa daki tekstil ve hazır giyim sanayisi mevcut sanayi faaliyetleri arasında önemli bir yere sahiptir. İstihdam ( kişi) ve döviz girdisi ile yöre ekonomisine katkı sağlar. Yapılacak yeni yatırımlarla bu sanayi kolu yörenin kalkınmasında daha aktif bir rol oynayacak ve sahadan dışarıya yapılan göçleri azaltacaktır. Erbaa Organize Sanayi Bölgesi ne doğalgaz verilmesi için gerekli alt yapı çalışmalarına başlanmalı, tekstil ve diğer sanayi kollarının bazı ünitelerinde doğalgaz kullanımına geçilerek üretim maliyetleri düşürülmelidir. Kaynakça Bezirci, İ., (), "Nazilli de Tekstil Sanayi", İstanbul Ün. Sos. Bil. Ens. Beşeri ve İktisadi Coğrafya Anabilim Dalı,(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. DPT, (), Dokuzuncu Kalkınma Planı: , Tekstil, Deri ve Giyim Sanayi, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın No: , Ankara. DPT, (), Dokuzuncu Kalkınma Planı ( ), Tekstil, Deri ve Giyim Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Tekstil, Hazır Giyim ve Konfeksiyon Alt Komisyonu Raporu, Ankara. Doğanay, H., (), Türkiye Ekonomik Coğrafyası. Pegem Yayınları, Güncellenmiş ve Geliştirilmiş 5. Baskı, Ankara Doğanay, H.,-Özdemir, Ü.,-Şahin, İ.F., , Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya, Pegem Yayınları, Ankara Erbaşlı, K., (), "Tekstil Sanayisinin Kahramanmaraş ın Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısına Etkisi", Sütçü İmam Ün. Sos. Bil. Ens. Coğrafya Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş. Gökay, G., Çelikçapa, F. O., (), "Bursa Organize Sanayi Bölgesi ndeki Tekstil İşletmelerinin Yapısı ve Sorunları", Tekstil ve Makina, Yıl:3, Sayı, s , Ankara. Güner, İ., Yazıcı, H., Doğanay, S., (), "Trabzon İlinin Sanayi Coğrafyası Özellikleri", Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 5, s , Erzurum. Tümertekin, E., Özgüç, N., (), Ekonomik Coğrafya, Küreselleşme ve Kalkınma, Çantay Kitabevi, İstanbul. Ünal, Ç., (), Türkiye de Sanayi, Tarihi Gelişimi ve Bugünkü Yapısı, Atatürk Üniversitesi Yay. No: , Kazım Karabekir Eğitim Fak. Yay. No: , Erzurum. Eastern Geographical Review

14 Erbaa da Tekstil ve Hazır Giyim Sanayinin Coğrafi Analizi Yılmaz, S., (), "Türkiye de Tekstil Sanayinin Yılları Arasındaki Durumu ve Mekansal Dağılımı", Ankara Ün. Sos. Bil. Ens. Coğrafya Anabilim Dalı, Bölgesel Coğrafya Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara. Diğerleri Bilim, Sanayi ve Teknoloji Tokat İl Müdürlüğü Verileri. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Verileri. SGK Tokat İl Raporları. Erbaa İlçe Ticaret ve Sanayi Odası Kayıtları. Erbaa Organize Sanayi Müdürlüğü Kayıtları. Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA), Marka Kent Yolunda İlk Adım Projesi Sonuç Raporu, Hümeyra SADAKLIOĞLU-M. Said DÖVEN, Tokat, T.C. Ekonomi Bakanlığı, (), Sektör Raporları, Hazır Giyim Sektörü 14 Doğu Coğrafya Dergisi - 38