Fatura Keserken Döviz Kuru Alış Mı Satış Mı

Dövizli fatura hazırlarken; hizmetlerinden ötürü ürün veya hizmet maliyetleri döviz biriminden olan firmalar, olası bir döviz artışında zarar etmemek için, satışlarını da dövize eşitlemek ister. Bu ekonomi araçları da denilen firmaların kur artış ya da azalışlarına bağlı olarak oluşabilecek zararlarını azaltmak amacıyla yapılır. Amaç ekonomik araç olmasa da piyasayla ilgili ürün ya da hizmetin belirtilmiş olduğu dövizli fiyatları olabilir. Firma bunun dışında kalmak istemez ve dövizli fatura düzenler.

Dövizli fatura hazırlamak için hemen KolayBi' ön muhasebe programını ücretsiz denemeye başlayın.

Faturada Türkçe Açıklama Yazılması mı Gerekir?

Bilindiği üzere, sayılı Vergi Usul Kanununun maddesinde, “Bu kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması mecburidir"; aynı kanunun maddesinde de, “Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça sürece bu kanuna göre ele alınan ve üçüncü şahıslarla olan diyaloglar ve muamelelere ait olan kayıtların kopyası mecburidir.” hükümleri yer almaktadır. Bundan yola çıkarak vergi kanunlarına göre tutulacak olan defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunluluğu bulunduğundan faturaların da Türkçe tutulması gerekmektedir.

Dövizli Fatura Hazırlarken Döviz Kurunu Belirtmek Zorunlu Mudur?

Hayır, böyle bir mecburiyet yoktur. Fatura üzerindeki bedel döviz cinsinden olduğu zaman, fatura üzerine o gün itibariyle döviz alış kuru esas alınarak Türk Lirası karşılığı yazılsa da, dövizli fatura içinde belirtilen meblağın faturanın düzenlendiği tarihten daha sonraki bir tarihte ödenmesi sürecinde, ortaya çıkan kur farkı için de ayrıca kur farkı faturası düzenlenmesi gerekmektedir.

Kur Farkı Nedir ve Neden Önemlidir?

Faturayı dövizli olarak bir araya getirdiniz ve tahsilatı da dövizli olarak yapıyorsanız ticari faaliyet tamamlanacak ancak hesap kapanmayacaktır. Ticari olarak işlem bitmiş olsa da muhasebe olarak bitmedi. Tüm kayıtların TL olarak tutulması gerektiğinden bahsetmiştik. Dövizli fatura tarihindeki fatura bedelinin TL karşılığı büyük ihtimalle tahsilat tarihindeki TL karşılığından farklı olacaktır. Bu iki tarih süresince TL kuru artmış ya da azalmış olacak. Bu durumda muhasebede dövizli karşılığı sıfırlansa da TL karşılığı sıfırlanmayacak, bakiye kalacaktır. Bu faturaya kur farkı faturası denir.
Önemi; Bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi halinde, satıcı lehine ortaya çıkacak kur farkı esas itibariyle vade farkı mahiyetinde olduğundan, matrahın bir unsuru olarak vergilendirilmesi gerekmektedir. Buna göre, teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin tahsil edildiği tarih aralarında ortaya çıkacak kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlenmek ve faturada gösterilen kur farkına, teslim veya hizmetin yapılacağı tarihte bu işlemler için geçerli olacak oran üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.

Konuyla ilgili içerik: Kur Farkı Faturası Nedir? Nasıl Düzenlenmesi Gerekir?

Sıkça Sorulan Sorular

‍‍‍

Döviz Cinsinden Düzenlenen Faturalarda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Döviz Cinsinden Düzenlenen Faturalarda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Gelişen dünya ekonomisiyle birlikte, ticarette değişen şartlara ayak uydurmak zorunda kaldı. Yurt içinde yapılan ticaretin gerek yurt dışı bağlantılı olması gerekse satıcının kur riskinden kaynaklanan olumsuz etkileri ortadan kaldırabilmesi için, yurt içi müşterilere de artık sıklıkla dövizli faturalar düzenlenmeye başlandı.

Döviz cinsinden fatura düzenlenmesi konusunda vergi mevzuatımız ne demekte ve dövizli fatura düzenlenmesi konusunda, işletmelerin nelere dikkat etmesi gerekmekte, yazımızda bu konuları değerlendireceğiz. İşletmelerin cezai bir işlemle karşı karşıya kalmamaları için uymaları gereken kurallar bulunmaktadır.

 Döviz Cinsinden Fatura Düzenlenmesi,

Vergi Usul Kanununda yapılan tarife göre;

Fatura; satılan mal veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı tutarı göstermek üzere malı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari bir belgedir.

Yine aynı kanunda kayıtların hangi dilde tutulması gerektiği konusunda da düzenleme yapılmıştır.

Vergi mevzuatımızda genel kural kayıtların ve belgelerin Türkçe ve Türk Lirası cinsinden düzenlenmesi olmakla birlikte, belgeler Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Şu kadar ki yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.

Mevcut yasal düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere; düzenlenecek dövizli fatura yurtdışındaki bir müşteriye düzenlenmiş ise faturada Türk Lirası karşılığının gösterilmesine gerek bulunmamaktadır. Ancak fatura yurtiçindeki bir müşteriye düzenlenmiş ise faturada tutarın Türk Lirası karşılığının gösterilmesi zorunludur.

Döviz Cinsinden Düzenlenmiş Faturalarda Değerleme,

Döviz cinsinden fatura düzenlenirken, döviz kuru taraflar arasında serbestçe belirlenebilir. Bu durumda esas alınacak kur taraflar arasında belirlenen döviz kurudur. Eğer taraflar arasında döviz kuru belirlenmemiş ise esas alınacak kur Merkez Bankası tarafından açıklanan döviz alış kurudur. Döviz kuru fatura üzerine yazılmış ise bu kur esas alınarak fatura tutarı belirlenmekte ve kayıtlara alınmaktadır. Döviz kuru fatura üzerine yazılmamış ise geçerli olan Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak fatura tutarı belirlenmekte ve kayıtlara alınmaktadır.

Fatura bedelinin tahsil edilmesi işleminin sonradan gerçekleşmesi durumunda; dönem sonlarında döviz cinsinden tutulmakta olan cari hesapların değerlemesi gerekmektedir. Bu durumda yabancı para cinsinden düzenlenen faturaların hangi kur ile değerleneceği hususu önem arz etmektedir.

Yasal düzenleme uyarınca, kur değerlemelerinde Maliye Bakanlığı’nın geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi sonlarında açıklamış olduğu döviz kurları esas alınmalıdır.

Düzenlenen dövizli faturalardan kaynaklanan cari hesap alacakları ister yurtiçi müşterilerden olsun, isterse yurtdışı müşterilerden, geçici vergi dönemlerinde ve hesap dönemi sonunda kur değerlemesinin yapılması gerekir.

Değerleme Sonucu Oluşan Kur Farkları,

Yapılacak değerleme sonucunda kur farkı oluşması halinde, kur farkı için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği ve düzenlenecek bu faturada KDV hesaplanıp hesaplanmayacağı konusu da kayıtların doğru yapılması açısında önem arz etmektedir.

Yurtiçi müşterilere düzenlenen dövizli faturanın bedeli ister döviz cinsinden, isterse Türk Lirası cinsinden ödensin ödeme tarihi ile fatura düzenleme tarihi arasındaki kur değişiminden kaynaklanan kur farkının faturaya konu edilmesi gerekir.

Konuya ilişkin Katma Değer Vergisi Uygulama Genel Tebliğinde yapılan açıklama uyarınca;

Bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihten sonra ödenmesi halinde, satıcı lehine ortaya çıkan kur farkları KDV matrahına dahildir. Buna göre, matraha dahil olacak kur farklarının hesabında, mal ve hizmet bedeline isabet eden kur farklarının dikkate alınması gerekir.

Teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin tahsil edildiği tarih arasında ortaya çıkan lehte kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlenmek ve faturada gösterilen kur farkına, teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan oran uygulanmak suretiyle KDV hesaplanması gerekir.

Bedelin tahsil edildiği tarihte alıcı lehine kur farkı oluşması halinde, kur farkı tutarı üzerinden alıcı tarafından satıcıya bir fatura düzenlenerek, teslim ve hizmetin yapıldığı tarihteki oran üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.

Yılsonlarında ve geçici vergi dönemlerinde, hesap dönemi sonunda yapılan kur değerlemesi sonucunda ortaya çıkan kur farkları için fatura düzenlenmesi ve KDV hesaplanması gerekmez.

Döviz Cinsinden Düzenlenen Faturada Türk Lirası Karşılığı Gösterilmez ise,

Yurt içindeki müşteriler adına yabancı para biriminde düzenlenen faturalarda, yabancı para birimi tutarı ve Türk para birimi tutarı yer almak zorundadır. Yabancı para biriminde düzenlenen faturada, Türk para birimi tutarı karşılığının bulunmaması usule ve şekle ilişkin bir usulsüzlük olup, bu fiil dolayısıyla mükellef adına Vergi Usul Kanunu uyarınca ikinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir.

Herhangi bir usulsüzlük cezası ile karşılaşmamak için yurt içindeki müşteriler adına döviz cinsinden düzenlenen faturalarda mutlaka Türk Lirası karşılığının da belirtilmesi gerekmektedir.

Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.

Ticaret yalnızca ülke içinde değil ülke dışında da tüm hızıyla devam eder. Globalleşen dünyada ulaşımın ve iletişimin hızlanmasıyla beraber ülkeler arasındaki ticaret hacmi her geçen gün katlanarak artmaktadır. Fatura, yalnızca ülke içi değil ülke dışı yapılan alışverişlerde de GİB tarafından zorunlu tutulmuştur. Özellikle ithalat ve ihracat yapan işletmeler fatura keserken çok daha farklı detayları bilmek zorundadırlar. Her ülkenin farklı bir para birimi olduğu göz önüne alınırsa ve bu birimler birbirlerinden farklı değerlere sahip olduğu da su götürmez bir gerçektir. Bu durumda karşınıza çıkan kur farkı faturası yurtdışı bağlantılı işlerle meşgul olan iş sahiplerinin bilmesi gereken fatura türlerinin başında gelir.

Kur Farkı Faturası Nedir?

Farklı ülkelerin para birimleri birbirleri karşısında değer kazanırlar veya kaybedebilirler. Bu her ne kadar iş yapılan ülkeyle farklılık gösterse de çoğunlukla malın veya hizmetin satışından sonra tahsilat süresi içerisinde kurda dalgalanmalar olabilir. Bu aradaki fark hangi para biriminin lehineyse bu farkın tahsilatı kur faturası olarak taraflardan tahsil edilir. Örneğin yabancı para birimiyle yapılan satış ve alışlar TL olarak kaydedilse de; bu faturalarda tahsil edilecek tutarın döviz cinsinden karşılığı da bulunur. Kur farkı faturası zorunlu mu sorusunun cevabı hem evet hem hayır olarak verilebilir. Ancak kur farkı faturasının bazı durumlarda kesilmesi taraflar açısından önem arz edecektir. TL alışverişinde kalan bakiyenin kapatılması için kur farkı faturası kesilmesi önemlidir.

Kur Farkı Faturası Nasıl Kesilir?

Döviz üzerinden yaptığınız ticari bir faaliyette düzenlenmesi gereken fatura TL cinsinden olmalıdır. Özellikle KDV hesaplanırken aradaki döviz cinsinden fark hesap edilerek faturaya eklenmelidir. Kur farkı faturası kdv oranı GİB tarafından mal ve hizmetler için belirlenmiş KDV oranları ile aynı olacak şekildedir. Düzenlediğiniz faturada sattığınız mal veya hizmetin hangi KDV dilimine tekabül ettiğini bilerek faturanıza eklemelisiniz. 0 KDV veya özel durumlarda da bunu mutlaka faturanıza yansıtmalısınız. Aksi halde vergi usulsüzlüğü durumuyla karşı karşıya kalabilirsiniz. Kur farkı faturası muhasebe kaydı diğer fatura türlerinde olduğu gibi kayıt altına kolaylıkla alınabilir. Yalnızca faturayı kayıt etmeden veya ettirmeden önce faturanın belirlenen format çerçevesinde olmasına özen göstermelisiniz. Kur farkı faturası kesilmediği takdirde vergi usulsüzlüğü gibi bir durumla karşılaşabilir bunun sonucunda son belirlenen tutara göre TL kadar ceza ödeme durumunda kalabilirsiniz.

Kur Farkı Faturası Ne Zaman Kesilir?

Türkiye uzun yıllardan beri dalgalı kur rejimindedir. Bu yüzden, yaptığınız satış ve tahsilat zamanları arasında kur farkı her daim olacaktır. Bu satış ve alış durumu döviz tutarı sabitlenen fakat TL fiyatı değişen satışlar cinsinden belirlenmiştir. İşletmelerin vergi ödeme işlemleri durumunda oluşan kur farkı sorunları vergilendirme sistemini zora sokabilir. Bu durumlarda kur farkı faturasının kesilmesi zaruridir. Kur farkı faturası TL durumunda avantajlı durumda olan taraf tarafından kesilmelidir. Böylece vergi usulsüzlüğü durumu ortadan kalkar. Mesela Euro cinsinden kesilen bir fatura bu tutarın tamamı alınarak tahsilat kapanmıştır. Ancak muhasebe kaydında kur farkından dolayı TL cinsinden bir fark ortaya çıkabilir. Bu durum vuku bulunca ilgili tarafın bu farkı gösteren ek bir fatura kesme zorunluluğu yasalarla mecburi hale getirilmiştir. Bu fatura ek olarak müşteriye tekrardan kur farkı faturası altında gönderilmelidir. Kur farkı faturası tevkifatlı kesilir mi sorusunun cevabı ek bir KDV tevkifatı yapılmaz şeklinde olacaktır. Bu detayı mutlaka faturanızı düzenlerken göz önüne almalısınız. İstisna Faturası Nedir adlı yazımıza göz atarak bir diğer özel durum faturası hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. 

Yazı: Züleyha Karaoğlu Ünlü, İdea Teknoloji Çözümleri

Yurt içi ve yurt dışı için farklı döviz cinsleri ile fatura düzenlemeyle ilgili olarak 1 Eylül ’den itibaren geçerli olan kur bilgisi zorunluluk kapsamıyla ilgili bilgileri bu yazıda bulabilirsiniz.

Firmalar ticari hayatın sürekliliğinde, kendi aralarında yapmış olduğu ticari anlaşmalar dahilinde ya da kendi ticari faaliyetlerinde, faturalara konu olacak mal ve hizmetler için farklı döviz cinsleri ile fatura düzenleyebilir.

Türk Lirası dışında farklı bir para birimiyle oluşturulacak olan faturalar için, sayılı Vergi Usul Kanununun "Türkçe Tutma ve Türk Parası Kullanma Zorunluluğu" başlıklı inci maddesinin 2.a bendi doğrultusunda;

• Faturalar Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir.
• Firmaların yurt içi ve yurt dışındaki müşterileri adına farklı döviz cinsleri ile fatura düzenlemeleri mümkündür.
• Yurt dışındaki müşteriler için dövizli faturalarda Türk Lirası cinsinden karşılığının gösterilme şartı aranmaz.

Döviz Kuru bilgisinin kullanımı

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tarihinde yapılmış olan duyuru kapsamında, yurt içindeki müşteriler için, Türk Lirası dışında başka bir para birimi (Yabancı para) ile düzenlenen e-Arşiv ve e-Faturalar için “Döviz Kuru” bilgisinin belirtilmesi zorunlu kılındı. Ek olarak zorunlu kılınan “Döviz Kuru” alanının e-Fatura ve e-Arşiv Faturalarda virgülden sonra maksimum 6 karakter olarak kullanımı sınırlandırıldı.

Yapılan bu duyuru doğrultusunda Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından onaylı olarak hizmet veren Özel Entegratörlerin, gerekli sistemsel değişiklikleri sağlamaları konusunda başkanlık gerekli zorunlulukları paylaştı ve faturadaki ilgili şematron güncellemeleri yapıldı.

İlgili Genel Tebliğ ve e-Fatura/e-Arşiv Fatura Uygulama Kılavuzuna göre 1 Eylül tarihi itibarıyla söz konusu değişiklikler uygulamaya alındı. Böylelikle e-fatura üzerinde yer alan mal veya hizmet bedellerinin Türk Lirası dışında başka bir para birimi (Yabancı para) ile gösterilmesi halinde düzenlenen e-Arşiv ve e-Faturalar için “Döviz Kuru” bilgisinin belirtilmesi zorunludur.

1 Eylül ’den sonra döviz kuru bilgisi olmayan e-fatura veya e-arşiv faturalar şematron kontrolünden geçemeyeceğinden düzenlenemeyecektir. Ticari faaliyetlerini aksamaması için firmaların dövizli faturalarında bu zorunluluğu yerine getirmeleri önem taşıyor.

İhracat faturaları için kur bilgisi kullanımı zorunluluğu

Yurt dışındaki müşteriler için düzenlenecek, ihracata ilişkin dövizli faturalarda Türk Lirası cinsinden karşılığının gösterilme şartı aranmadığı için kur bilgisi gösterimi zorunluluğu bulunmamaktadır.