6 Sınıf Sosyal Bilgiler 1 Dönem 1 Yazılı Sosyal Kale

kaynağı değiştir]

Urartu Devletinin kuruluşunu tamamlar tamamlamaz, özellikle Sarduri I, Menua ve Argişti I’in saltanatları süresince, yayıldıkları sahanın (doğu Anadolu, Transkafkasya ve Kuzeybatı İran) nasıl en güçlü siyasi birliği haline geldiğinden ve hakim olunan coğrafi alanın genişlemesinden dolayı giderek artan insan-doğal kaynak ihtiyacını karşılayabilmek için çevresindeki krallık ve prenslere yönelik aralıksız seferler düzenlendiğinden bilinmektedir. Urartu Devletinin kuzey politikasının nedenlerine, ayrıntılarına, bu toprakların nasıl ve ne zaman Urartu’ya katıldığı ve ^[1] Konfederasyonların birleşik hareket etme arzularının artması merkezi devlet sisteminin kurulması için ilk aşamayı oluşturmuştur. M.Ö. 9. yüzyılda (M.Ö. I. bin yılın başlarında), konfederasyonlar birleşerek Urartu Devleti’ni oluşturmuşlardır. Aslında bu devre bir geçiş sürecidir. Urartu Devleti için merkezi sisteme yönelik ilk organizasyonlar Lutipri döneminde başlamıştır. Lutipri (M.Ö. 880–860) devri olayları hakkında fazla bir bilgiye sahip değiliz. Ancak Asur kralı Asur Nasirpal II (M.Ö. 883–859)’nin 2. saltanat yılı yazıtlarından anlaşıldığına göre, Asur’a vergi vermek zorunda kalmıştır. Söz konusu vergilerin bu ülkeye ulaştırılmasını da Lapturi üstlenmek zorunda kalmıştır. Lutipri’den sonra, Urartu tahtına Aramu (Arame) (yaklaşık M.Ö. 860–840) geçmiştir. Bu kral hakkındaki bilgilerimiz Asur kralı Salmanassar III (M.Ö. 858–824)’ün sefer kayıtlarına dayanmaktadır.^[1]

I. Argişti devri[değiştir kaynağı değiştir]

M.Ö. IX. yüzyıl sonu - VIII. yüzyıl başında Urartu	I. Argişti döneminden kalma yazıtın kopyası
Sol Taraf: İşpuhini ve Menüa dönemine Urartu. Sağ Taraf: Arin BERD tarafından 1958 yılında bulunan ve Erivan'daki Erebuni Müzesi'nde sergilenen tablet.

Tevrat'ta Ararat olarak bahsedilmektedir. Daha sonraları Asur yazıtlarında Uruatri biçiminde rastlanır. Bu belgelerden anlaşıldığına göre MÖ 13-9. yüzyıllar arasında Uruatri ve Nairi gibi toplumlar Doğu Anadolu'da beylik ve aşiretler halinde yaşamaktaydılar. MÖ 13. yüzyılda Urartuların tek bir devletten oluşmadığı ve daha ziyade değişik kabilelerden oluşan bir konfederasyon şeklinde yönetildikleri varsayımı kralların sözlerinden anlaşılmaktadır. Demir Çağı'na girilmesiyle birlikte demir silahların askerî alanda kullanılmaya başlanılmasıyla birlikte askerî başarılar hızlandı. Böylece yüzyıllardır süregelen birleşme süreci neticesinde MÖ 858-856 yıllarında Asurluların Kral III. Şalmaneser komutasında Urartu içlerine yaptığı akınlar neticesinde Urartu Aşiretleri arasındaki birleşme süreci hızlandı ve yaklaşık MÖ 844 yılında Van Gölü kıyısında Tuşpe'de I. Sarduri'nin idaresi altında birleşme gerçekleştirilerek Urartu Krallığı ortaya çıkmış oldu. İlk Urartu yazıtı ve Van Kalesi'ndeki ilk anıtsal mimari bu krala aittir. MÖ 7. yüzyıldaki en güçlü krallardan biri olan II. Rusa'dan sonra ise gittikçe zayıflamıştır. MÖ 7. yüzyıldaki İskit ve Med akınları Urartu'ya büyük zarar vermiştir. Ayrıca Babiller kaynaklarında da İskit akınlarının Urartuları zayıflattığı desteklenir. MÖ 612'den itibaren herhangi bir etki gösteremeyen Urartular, MÖ 590 yılında İran'dan gelen Medler tarafından yıkıldı. Bölgenin adı, 6. yüzyılın sonlarıyla birlikte Ahameniş kaynaklarında Urartu yerine "Armina" olarak geçer. Urartu krallarının sıradüzeni ve tarihlendirilmesi, daha iyi belgelendirilmiş Asur kralları listesi ile kurulabilen paralellikler yardımıyla sağlıklı hale getirilebilmektedir.

Urartu Devletinin Kuruluşu[değiştir

Sosyal Bilimler Üzerine Araştırmalar

“Yürü, tulparım, yoktur senin koşularının ne hududu, ne haddi, Ve rüzgâra katıver şu benim kapkara endişeli fikirlerimi!” 18. yüzyılda başlayan daha sonra Fransız devrimiyle hareketlenen Romantizm sanat akımı, 19. yüzyılın başlarında en üst seviyesine ulaşmıştır. . Klasisizm, bireyin akıl ve düşünce sistemini temel alırken, Romantizm’de bireyin iç dünyasını, coşku ve hayal gücünü ortaya çıkarmaktadır. Romantizm akımında aşk, doğa ve din duygusundan öte iç romantizmin bir öğesi olduğu bilinmektedir. Romantizm’de sürekliliğin düz yazı alanında görülmesinin yanı sıra, epik-lirik şiir de hak ettiği üne bu dönemde ulaştığı söylenebilir. 17. yüzyıl ve sonrasını içeren modern dönemde Gürcü kültürü büyük ölçüde Avrupa kaynaklı kültürel ve edebi yeniliklerden etkilenmiştir. “Avrupa’da görülen etkileri dışında Romantizmin öğeleri, keskin bir siyasal bunalımın sonucu olarak, Gürcü yazınında erken bir dönemde 18. Yüzyıl sonlarına tekâmül edebilir”. (http://mastsavlebeli.ge/?p=3529) Gürcü Edebiyatında 19. Yüzyıl özel bir yeri bulunmaktadır. “1801 yılında Gürcistan Rusya’ya katılışının ardından Gürcü tarihi ve edebiyatı için yepyeni bir dönem başlamıştır.” (Mroveli, 1955: s.58) 1840’lara kadar boyun eğen bir yapı ve buna başkaldıran diğer kesim bulunmaktadır. Klasik bir devre olarak adlandırılan bu dönem eski geleneklerin yaratıcı gelişimi yanında, yeni konular ve düşüncelerle dolu yeni bir süreci de barındırır. Romantizmin öğeleri, keskin bir siyasal bunalımın sonucu olarak ortaya çıkar. Bu noktada, döneme damgasını vuran VI. Vakhtang’ın ve Rusya’ya göç etmiş kimi şairlerin (M. Barataşvili, D. Saakadze, V. Orbeliani) şiirleriyle ön plana çıkacaktır. VI. Vakhtang ve onu izleyenleri kendi ülkelerine dahi yabancılaştıran bu yönetim, hiçbir zaman kabullenilmeyecektir. Buradan anavatana hasretle ve hiçbir umut olmaksızın bakan bu çevre, ülkelerinin geleceğini ümitten yoksun olarak görmüşlerdir. Bir nebze de olsa Gürcistan’ın şanlı geçmişi, köklü edebi ürünleri ve kültürüyle övünebiliyorlardır. Sonuç olarak, kötümserlik ve melankoliyle yüklü bir dönem söz konusudur.

nest...

175160 175161 175162 175163 175164