Sergüzeşt Romanının Yazıldığı Dönemle Ilişkisi

Ata Hac&#;male

Tanzimat romanlar&#;, bir ku&#;a&#;&#;n hayata ve edebiyata nas&#;l bakt&#;&#;&#;n&#; anlamak için harika kaynaklard&#;r. Yaln&#;zca edebiyatla ilgilenmeyen, ayn&#; zamanda toplumu da de&#;i&#;tirip dönü&#;türme çabas&#;nda olan Tanzimat ayd&#;nlar&#;n&#;n zihin dünyas&#; en berrak &#;ekilde bu metinlerde kar&#;&#;m&#;za ç&#;kar. Günümüz okurlar&#;, bu romanlar arac&#;l&#;&#;&#;yla kimi sorunlar&#;n geçmi&#;ten bugüne nas&#;l miras kald&#;&#;&#;n&#; &#;a&#;k&#;nl&#;kla ke&#;federken dönemin ayd&#;nlar&#;n&#;n ta&#;&#;d&#;klar&#; heyecana ortak olmaktan da gizli bir haz al&#;r. Y&#;k&#;lmakta olan bir imparatorlu&#;u edebiyat arac&#;l&#;&#;&#;yla kurtarmak gibi naif ve romantik bir çaban&#;n pe&#;inde olan Tanzimat yazarlar&#;n&#;n içinde bulunduklar&#; gerilimi ke&#;fetmek ya da bat&#;ya yönelik arzuyla milli kimli&#;i kaybetmekten duyulan korku aras&#;ndaki z&#;tl&#;klar&#;n izini sürmek gibi meseleler, dönemin romanlar&#;n&#; okurken okuyucunun zihnine kendili&#;inden ü&#;ü&#;ür.

Tanzimat romanlar&#;n&#; okumak, toplumun bat&#;l&#;la&#;mas&#; için çaba harcayan bu yazarlara duyulan sempatinin yan&#;nda dönemin sorunlar&#;n&#; daha iyi anlamak aç&#;s&#;ndan da önemlidir. Görücü usulü evlilik, kad&#;nlar&#;n e&#;itimi ya da kölelik gibi dönemin öne ç&#;kan sorunlar&#; bu romanlarda konu edilmi&#; ve edebiyat arac&#;l&#;&#;&#;yla bu meselelere çareler aranm&#;&#;t&#;r. Bu yüzden “Tanzimat ruhunu” daha iyi anlaman&#;n ve dönem ayd&#;nlar&#;n&#;n kar&#;&#; kar&#;&#;ya olduklar&#; sorunlara ne gibi çözümler önerdiklerini ö&#;renmenin en iyi yolu dönüp bu romanlara yeniden bakmaktan geçer. Bu ba&#;lamda tercih edilebilecek en tipik örneklerden biriyse hiç &#;üphesiz Tanzimat döneminin en önemli romanlar&#;ndan olan 'Sergüze&#;t'tir. Bu metin, geçti&#;imiz günlerde &#;leti&#;im Yay&#;nlar&#; taraf&#;ndan sadele&#;tirilmi&#; ve ele&#;tirel olarak, iki farkl&#; kitap halinde yay&#;nland&#;, metinleri haz&#;rlayan isimse &#;smail Kayap&#;nar.

&#;lk olarak y&#;l&#;nda yay&#;nlanan 'Sergüze&#;t', yazar&#; Samipa&#;azade Sezai’nin kölelik müessesini tart&#;&#;&#;rken dönemin toplumsal ya&#;am&#;ndan manzaralar sunmay&#; da ihmal etmedi&#;i, önemli bir kurucu metindir. Tevfik Fikret’in “bizde edebi hikâyenüvisli&#;in ilk numunesidir,” diyerek övdü&#;ü bu metin, Osmanl&#; için henüz çok yeni bir edebi tür olan ve hâlâ romantizmin etkisinde geli&#;en Türkçe roman&#;n realizmle tan&#;&#;mas&#;n&#; sa&#;lam&#;&#;, daha sonra Recaizade Mahmut Ekrem’in 'Araba Sevdas&#;'yla birlikte yetkin bir örne&#;ini verece&#;i bu ak&#;m&#;n edebiyat&#;m&#;zda ortaya ç&#;k&#;&#;&#;n&#;n yolunu haz&#;rlam&#;&#;t&#;r. Yazar, roman&#;n ba&#; ki&#;isi olan Dilber’in hikâyesini anlat&#;rken abart&#;dan kaç&#;nmaya çal&#;&#;m&#;&#;, karakterin portesini içinde bulundu&#;u mekân ve toplumsal yap&#;ya uygun &#;ekilde betimlemeye özen göstermi&#;tir. Bu aç&#;dan kendisinden önce yaz&#;lm&#;&#; romanlardan ayr&#;&#;an Sergüze&#;t, içinde bar&#;nd&#;rd&#;&#;&#; ku&#;ak çat&#;&#;mas&#;yla da ilgi çeker. Tanzimat ayd&#;nlar&#;n&#;n eski ku&#;akla aras&#;ndaki kopu&#;un bir göstergesi haline gelen bu çat&#;&#;ma unsuru romana önemli bir tarihsellik kazand&#;rm&#;&#;t&#;r. Celâl Bey’in evlilik ve kölelik konusunda ba&#;ta babas&#; Asaf Pa&#;a olmak üzere çevresindeki eski ku&#;a&#;&#;n temsilcisi olan ki&#;ilerle ters dü&#;mesi, gerçekte Samipa&#;azade Sezai’nin bizzat tecrübe etti&#;i bir çat&#;&#;may&#; yank&#;lamaktad&#;r.

'Sergüze&#;t'in temel konusu, Tanzimat edebiyat&#;n&#;n s&#;kça i&#;lenen temalar&#;ndan biri olan kölelik meselesidir. Romanda köleli&#;in beraberinde getirmi&#; oldu&#;u s&#;n&#;fl&#; toplum yap&#;s&#;n&#; ve bu durumun ortaya ç&#;kard&#;&#;&#; çarp&#;k ili&#;kileri ele alan yazar, Kafkasya’dan kaç&#;r&#;l&#;p &#;stanbul’daki bir esir pazar&#;nda sat&#;l&#;&#;a ç&#;kar&#;lan genç Dilber’in ac&#;kl&#; öyküsü üzerinden toplumun içinde bulundu&#;u ikiyüzlülü&#;e ayna tutar. Samipa&#;azade Sezai, ça&#;da&#; bir e&#;itim almakla ve bat&#;l&#; bir ya&#;am tarz&#;n&#; sürdürmekle övünen kimi ki&#;ilerin i&#; köleli&#;e geldi&#;inde tak&#;nd&#;klar&#; çeli&#;kili tutumu bu romanda ba&#;ar&#;yla ortaya koymu&#;tur. Yazar&#;n Dilber’e besledi&#;i sempatiyi gizlemeye gerek görmüyor olu&#;u, okuyucunun da bu bahts&#;z genç k&#;zla empati kurmas&#;n&#; kolayla&#;t&#;r&#;r. Bu sayede yazar, okuru kendi savundu&#;u fikre çok daha kolay ikna etmeyi ba&#;ar&#;r. Bununla birlikte Sergüze&#;t’teki kölelik meselesi yaln&#;zca insan ticareti ba&#;lam&#;nda ele al&#;nmam&#;&#;t&#;r. Romanda konu edilen esaretin siyasi bir boyutu da vard&#;r. Esir k&#;z&#; Dilber’in &#;ahsiyetinde Osmanl&#;’daki kölelik kurumunu ele&#;tiren yazar, pazarlarda para kar&#;&#;l&#;&#;&#; al&#;n&#;p sat&#;lan kölelerin durumuyla Osmanl&#;’n&#;n içinde bulundu&#;u politik bask&#; ortam&#; aras&#;nda örtük bir paralellik kurar. Romanda aç&#;kça yap&#;lm&#;&#; politik göndermeler olmasa da yazar&#;n kölelik kurumunu ele&#;tirmek amac&#;yla kaleme ald&#;&#;&#; kimi sat&#;rlar&#; dönemin ayd&#;nlar&#; üzerindeki siyasi bask&#;ya i&#;aret eden dokundurmalar olarak okumak mümkündür. Roman&#;n “Hürriyete” kelimesiyle sona erdi&#;i göz önünde bulunduruldu&#;unda yazar&#;n metin içerisinde yapm&#;&#; oldu&#;u siyasi telmihlerin mahiyeti daha net bir &#;ekilde aç&#;&#;a ç&#;kar. Samipa&#;azade Sezai, roman&#;nda esaretin her türlüsüne kar&#;&#; cephe alarak önemli bir tav&#;r ortaya koymu&#; ve Tanzimat ayd&#;nlar&#;n&#;n üstlenmi&#; olduklar&#; misyona uygun bir davran&#;&#;ta bulunarak politik bask&#;ya edebiyatla direnmenin yolunu aram&#;&#;t&#;r. 'Sergüze&#;t'te bir örne&#;ini gördü&#;ümüz hürriyet yanl&#;s&#; bu tutum, bat&#;dan yeni al&#;nm&#;&#; bir kavram olan özgürlü&#;e söz konusu dönemde ayd&#;nlar taraf&#;ndan duyulan güçlü ba&#;l&#;l&#;&#;&#; da gözler önüne sermektedir.

&#;nci Enginün, Samipa&#;azade Sezai’nin gündelik hayattan kimi ayr&#;nt&#;lar&#; yakalamakta çok ba&#;ar&#;l&#; oldu&#;una dikkat çekerek 'Sergüze&#;t'in bu bak&#;mdan çok zengin bir roman oldu&#;una vurgu yapar. Gerçekten de 'Sergüze&#;t', ele ald&#;&#;&#; konunun d&#;&#;&#;nda s&#;radan ya&#;am&#;n içinden dikkat çekici ayr&#;nt&#;lara verdi&#;i önemle de okumas&#; keyifli bir romand&#;r. Romanda insan ve e&#;ya aras&#;nda kurulan kimi benzerlikler, dönem edebiyat&#; için son derece yeni bir söyleyi&#; tarz&#;n&#;n do&#;makta oldu&#;unun ipuçlar&#;n&#; verir. Örne&#;in Celâl Bey’in ak&#;l d&#;&#;&#; davran&#;&#;lar&#;n&#; mazur gösterebilmek ad&#;na “Yaln&#;z saat, muhakemesi bozulmu&#; bir zihne benziyor!” diyerek saat ile insan zihni aras&#;nda kurdu&#;u benzerlik, yazar&#;n çevresine ne kadar dikkatli bir bak&#;&#;la yakla&#;t&#;&#;&#;n&#; gözler önüne serer. Yazar&#;n kullanm&#;&#; oldu&#;u hafif ancak baya&#;&#;l&#;ktan uzak üslubun da okura keyifli ve kolay bir okuma deneyimi sundu&#;unu söylemek mümkündür. Okur, Sezai’nin anlatmaktan büyük keyif ald&#;&#;&#; ev ve oda tasvirlerini okurken zaman zaman yazarla ayn&#; edebi hazz&#; payla&#;t&#;&#;&#;n&#; hisseder. Zaman ve mekândan uzakla&#;&#;p bir anl&#;&#;&#;na da olsa Tanzimat döneminin konak hayat&#;na misafir olmak, 'Sergüze&#;t'in okurlar&#;na sundu&#;u en güzel hediyelerden biridir.

'Sergüze&#;t', roman türünün Türk edebiyat&#;ndaki ilk örneklerinden biri olman&#;n beraberinde getirmi&#; oldu&#;u kusurlar&#; kaç&#;n&#;lmaz olarak bünyesinde ta&#;&#;r. Melodramatik yap&#;s&#;yla, gri tonlara yer vermeyen karakter kurulumuyla, kolayca tahmin edilebilecek olay örgüsüyle bugünün okuru için yeni bir &#;ey söylemeyen bir metin olarak gözükebilece&#;i de do&#;rudur. Bununla birlikte 'Sergüze&#;t'in bugünün okuyucusuna vaat etti&#;i ve gözlerden kaçan ba&#;ka çekicilikleri vard&#;r. 'Sergüze&#;t', her &#;eyden önce roman türünün Türkiye’de kurulmas&#;na öncülük eden birkaç eserden biri olmas&#;yla ilgi çeker. Bu edebi türün uzun bir geçmi&#;e sahip oldu&#;u K&#;ta Avrupas&#;’na k&#;yasla çok yeni ortaya ç&#;kt&#;&#;&#; Türkiye topraklar&#;nda bu kadar k&#;sa zamanda serpilip geli&#;mesinin ve sonunda Nobel’e uzanan bir gelene&#;e sahip olmas&#;n&#;n arkas&#;nda 'Sergüze&#;t' gibi kurucu metinlerin büyük rolü vard&#;r. Bu yüzden 'Sergüze&#;t'i yeniden okumak, bugün Türkiye’de güçlü bir gelene&#;e sahip olan roman türünün emekleme ça&#;lar&#;na &#;ahit olmak için büyük bir f&#;rsatt&#;r.

'Sergüze&#;t', bunun yan&#; s&#;ra bugün çok ihtiyaç duydu&#;umuz ancak görmekte zorland&#;&#;&#;m&#;z ayd&#;n sorumlulu&#;una olan inanc&#;m&#;z&#; yenilememize de imkân sa&#;lar. Bugünkünden daha zor &#;artlar alt&#;nda ya&#;ad&#;klar&#; halde otoriteye kar&#;&#; mücadele etmekten vazgeçmeyen ve toplumu ileriye ta&#;&#;mak gibi a&#;&#;r bir sorumlulu&#;un alt&#;na giren Samipa&#;azade Sezai gibi ayd&#;nlar&#;n varl&#;&#;&#;n&#; hat&#;rlamak, gelece&#;e daha umutla bakmam&#;za yard&#;mc&#; olacakt&#;r. Tanzimat ayd&#;nlar&#;n&#;n çabas&#;ndan bugüne dönük dersler ç&#;karmak için 'Sergüze&#;t' iyi bir ba&#;lang&#;çt&#;r. Bütün bunlarla ilgisi olmayan s&#;radan okur içinse melodramatik bir a&#;k hikâyesini ak&#;c&#; ve keyifli bir üslupla anlatan 'Sergüze&#;t'i aç&#;p yeniden okumak, her zaman için güvenli ve iyi bir tercihtir.

Küçük Şeyler hangi dönemde kaleme alındı?

Türk edebiyatında modern öykücülüğün başlangıcı Sezai&#;nin &#;de kısa öykülerini bir araya getirdiği &#;Küçük Şeyler&#; adlı eseriyle olurken, yazarın hassas kişiliği ve detaycılığından izler taşıyan öykülerinde, günlük yaşamın içerisinde dikkat çekmeyen silik karakterler yer aldı.

Samipaşazade Sezai hangi dönem Tanzimat?

İkinci dönem Tanzimat Edebiyatı sanatçılarının genel özellikleri şunlardır: Recaizade Mahmut Ekrem, Abdilhak Hamit Tarhan, Sami Paşazade Sezai topluluğu olarak anılır.

Samipaşazade eserleri nelerdir?

Bu romanda bir paşazade ile bir cariyenin aşk öyküsü anlatılıır.

• ESERLERİ
• ÖYKÜ: Küçük Şeyler ()
• OYUN: Şir (arslan, )
• SOHBET-ELEŞTİRİ-ANI: Rumuzu&#;l- Edeb () İclal ()

Sergüzeşt hangi dönemde kaleme alınmıştır?

Sergüzeşt (Osmanlıca: سركذشت), Samipaşazade Sezai&#;nin yazdığı, &#;de yayınlanan romanı. Türk edebiyatında romantizmden realizme geçiş eseri olarak kabul edilir.

Ali Bey Tanzimat hangi dönem?

Şinasi Ziya Paşa Namık Kemal topluluğu olarak anılır. Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey, Ali Suavi, I. topluluğun diğer önemli sanatçılarıdır.

Sergüzeşt romanının yazıldığı dönemle ilişkisi nedir?

Sergüzeşt, Samipaşazade Sezai&#;nin Tanzimat Dönemi&#;nde yazdığı cariyelik sisteminin yol açtığı sorunları anlatan romanıdır. Kafkaslar&#;dan köle olarak İstanbul&#;a getirilen Dilber&#;in romanı&#;

Sergüzeşt kitabının türü nedir?

KurguSergüzeşt / Tür

Şir kimin eseri ve türü?

Samipaşazade Sezai, ilk eserini Namık Kemal etkisinde yazdığı &#;Şir&#; adlı eseri ile tiyatro oyunu alanında vererek roman, hikaye, hatıra, sohbet, makale ve şiir ile üne kavuştu.

Sezai Paşa nasıl öldü?

Son yıllarını Kadıköy&#;ün Mühürdar semtindeki evinde geçirdi. 26 Nisan tarihinde İstanbul&#;da zatürreden 77 yaşında öldü. Diğer Tanzimat yazarları gibi çok sayıda eser vermedi; bir roman, iki küçük hikâye kitabı, hatıra ve seyahat yazıları yazdı.